خراسان رضوی از استان‌های صاحب سبک در دفاع مقدس است
تاریخ انتشار: ۱ خرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۰۳۲۵۵۶
مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خراسان رضوی گفت: استان ما در دفاع مقدس یکی از استان‌های اثرگذار، صاحب سبک و با اقتدار بوده و بیش از ۱۷ یگان و ساختار مستقل اثرگذار داشته است.
به گزارش قدس آنلاین، سردار حسینعلی یوسفعلیزاده امروز، ۱ خرداد ماه، در ستاد گرامیداشت سالروز آزادسازی خرمشهر که در سالن شهید باهنر استانداری خراسان رضوی برگزار شد، اظهار کرد: برنامه‌ای را از سال ۹۸ در دستور کار قرار دادیم که تدوین دانشنامه دفاع مقدس با هدف نقش خراسان در دفاع مقدس است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی افزود: اساتید دانشگاه و فعالان این عرصه کارنامه خراسان در دفاع مقدس را در قالب دانشنامه تدوین می‌کنند. بیش از ۱۰۰ پرونده علمی و مقاله آماده درج در دانشنامه بوده که تاکنون تهیه شده و پیگیر بودیم اولین جلد از دانشنامه را در سوم خرداد رونمایی کنیم که اجازه خواستند تا تعداد بیشتری را آماده و در فرصت مناسب رونمایی کنند. ما قصد داریم نقش یگان‌های خراسان در عملیات‌های دفاع مقدس را تبیین کنیم تا در کارنامه و تاریخ خراسان بماند، لازمه‌اش همکاری دقیق و عالمانه است.
یوسفعلیزاده با بیان اینکه آزادسازی خرمشهر رویداد بزرگ تاریخ‌ساز و ماندگاری بوده و هست، عنوان کرد: ایران اسلامی می‌تواند سال‌ها و قرن‌ها به این نقطه درخشان افتخار کند. برای اولین بار بعد از ۲۰۰ سال ایران گرفتار نبرد تحمیلی و جنگ ناخواسته‌ای شد که در این جنگ دشمنان تحمیلگر به هیچ یک از خواسته‌های خود نرسیدند و این ملت و نظام ایران بود که سربلند از این آزمون بیرون آمد. امیدواریم از طریق زنده نگه داشتن نام و یاد شهیدان در فضیلت آنها شریک باشیم.
مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خراسان رضوی گفت: برای گرامیداشت چهلمین سال دفاع مقدس ابلاغیه‌ای از سوی ستاد کل نیروهای مسلح و از طریق شبکه دولت صادر شده بود که واصل و در استان بومی شد و در اختیار همه دستگاه‌ها قرار گرفت. برای سوم خرداد نیز بخشنامه جداگانه‌ای صادر شد که بومی شده و در اختیار قرار گرفته است.
وی ادامه داد: مرکز ثقل این دستورالعمل‌ها این است که به دلیل ورود به چهلمین سال این حادثه و رویداد و با تکیه بر فرهنگ اسلامی و آداب و سنن ایرانی که عدد ۴۰ جایگاه ویژه‌ای دارد، برای گرامیداشت چهلمین سال که سال کمال و نقطه اوج این رویداد است، باید کار ویژه و مهمی صورت گیرد، نه مثل هر سال، بلکه کاری بزرگ، مهم و حرکتی درخشان‌تر صورت گیرد.
گرامیداشت سوم خرداد با تکیه بر فضای مجازی و رسانه برگزار می‌شود
یوسفعلیزاده بیان کرد: امسال محدودیت‌های ناشی از فاصله‌گذاری‌های اجتماعی را داریم، بنابراین برنامه‌های جمعی و تجمعی گرامیداشت سوم خرداد را حذف کردیم، صبحگاه مشترک برنامه‌های اجتماعی مانند سایر تجمعات برگزار نمی‌شود، اما جریان جامعه، اداره امور جامعه و پیشرفت کارها تعطیل نیست، بنابراین گرامیداشت را مدل دیگری با تکیه بر فضای مجازی، رسانه و تبلیغات تبیینی و آموزشی دنبال می‌کنیم.
مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خراسان رضوی خاطرنشان کرد: برای پیگیری دستورالعمل گرامیداشت چهلمین سال دفاع مقدس، ستاد دیگری را داخل اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس که دبیرخانه است، تشکیل دادیم. دبیرخانه کار جدی را از یک ماه پیش آغاز کرده، ارتباط با تمام دستگاه‌ها برقرار شده و بیش از ۲۰ دستگاه اداری استان برنامه‌های پیشنهادی خود را که داخل دستگاه قابل اجراست، تدوین و به ما منعکس کردند، تعداد دیگری از دستگاه‌ها نیز در حال تدوین هستند. همه دستگاه‌ها باید تلاش کنند برنامه اختصاصی خود را بر اساس دستورالعمل ابلاغی تنظیم نمایند.
وی با اشاره به اینکه ابلاغیه دیگری داده شده که در آن ۴۲ هفته از سوم خرداد تا پایان سال مورد تاکید قرار گرفته و در این ۴۲ هفته مناسبت‌هایی وجود دارد، تصریح کرد: چهلمین سال دفاع مقدس مانند شعار سال باید در همه حرکت‌ها نمود پیدا کند. هفته قوه قضاییه، جهاد کشاورزی، روزهای مهم و هر مناسبت در سطح استان قابل برگزاری است. یکی از مضمون‌ها و محتواهای قابل پیگیری این است که نقش آن دستگاه، سازمان و حرکت در دفاع مقدس مورد توجه قرار می‌گیرد.
یوسفعلیزاده اضافه کرد: برنامه‌ها دریافت شده و با استفاده از پیشنهادات ۲۰ دستگاه و نظارت اداره کل، برنامه‌هایی را آماده کردیم. برنامه‌های پیشنهادی ما ۶۷ عنوان برنامه است، این برنامه‌ها در اختیار همه اعضا قرار گرفته است. درخواست ما این است که دستگاه‌ها در خلال سال از عناوین و برنامه‌هایی که در راستای کار آنها بوده و برنامه‌های اثرگذار قابل اجرایی است، برداشت کنند.
مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خراسان رضوی افزود: در شهرستان‌ها بنا بود که ستاد تشکیل شود، تاکنون ۱۵ تا ۱۶ شهرستان ستاد محلی را تشکیل دادند، باید تاکید شود که فرمانداران ستاد شهرستانی را تشکیل دهند، هر دستگاهی نیز ستاد داخلی تشکیل دهد، برنامه‌های اختصاصی خود را به اضافه بسته پیشنهادی ما مرور کند و هر تعداد که قابل اجرا بوده، استفاده شود. درخواست کردیم دو مقطع گزارش از اقدامات چهلمین سال دفاع مقدس جمع‌آوری شود، یک مقطع پس از هفته دفاع مقدس یعنی نیمه اول سال و دوم پایان اسفند ماه بوده که ترکیب آنها گزارش استان به عنوان چهلمین سال دفاع مقدس است.
خراسان در دفاع مقدس یکی از استان‌های اثرگذار و صاحب سبک بوده است
وی بیان کرد: امیدوارم با سلسله اقدامات در حال انجام و حمایت‌های خوب استاندار، معاون استاندار و فرمانداران بتوانیم گرامیداشت چهلمین سال دفاع مقدس را به خوبی در استان رقم بزنیم. خراسان در دفاع مقدس یکی از استان‌های اثرگذار، صاحب سبک و با اقتدار بوده و بیش از ۱۷ یگان و ساختار مستقل اثرگذار داشته است. ما شرقی‌ترین نقطه کشور بودیم، اما از برخی استان‌های درگیر در جنگ، شهید بیشتری دادیم و رزمنده بیشتری داشتیم. خراسان با این ویژگی باید در چهلمین سال دفاع مقدس به خود ببالد و گرامی بدارد.
یوسفعلیزاده خاطرنشان کرد: سال گذشته شورای هماهنگی حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس را در استان داشتیم که درخواست داریم امسال جلسات شورای هماهنگی را با جلسات ستاد چهلمین سال دفاع مقدس ادغام کنیم. در قالب شورای هماهنگی هفت کمیته ملی ابلاغ شده که در استان شکل گرفته، درخواست داریم آن کمیته‌ها در راستای پیگیری ماموریت چهلمین سال دفاع مقدس و ماموریت‌های اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس فعال شود تا پشتوانه ستاد در طول سال باشد. می‌توانیم روزهای پایانی خرداد جلسه مشترکی با شهرستان‌ها به صورت ویدیوکنفرانس و گزارشی از شهرستان‌ها داشته باشیم.
۶۶ عنوان برنامه برای گرامیداشت چهلمین سال دفاع مقدس
مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خراسان رضوی در خصوص ۶۶ عنوان برنامه برای گرامیداشت چهلمین سال دفاع مقدس، گفت: از جمله این برنامه‌ها تشکیل و فعال‌سازی ستاد گرامیداشت بوده که انجام شده و ادامه خواهیم داد. کمک به اطلاع‌رسانی، محتوا و تولیدات دفاع مقدس با انتشار آگهی، بیاینه و پیام با استفاده از دی‌وی‌دی‌ها، فضاسازی شهری و تبلغیات محیطی با کمک شهرداری‌ها و دستگاه‌های دیگر و نامگذاری اماکن و معابر شهری که تاکنون نامگذاری نشدند به نام شهیدان از دیگر برنامه‌ها است.
وی ادامه داد: در حوزه دانشنامه و اسناد دفاع مقدس از دستگاه‌ها درخواست داریم تا در جمع‌آوری و دسته‌بندی اسناد دفاع مقدس و ایثارگران دستگاه مربوطه خود کمک کنند. ما به شدت در معرض از دست دادن این عزیزان هستیم، بنابراین باید هنوز که حضور دارند، اسناد، مدارک و اطلاعات آنها را جمع‌آوری کنیم. هر دستگاهی این عملیات را برای ۱۰ ایثارگر حوزه خود انجام دهد. ۱۰۰ جلد کتاب در خصوص دفاع مقدس با همت هر دستگاه یک کتاب نیز تهیه شود، مخصوصا اینکه با کنگره ۱۸ هزار شهید نیز قابل همپوشانی است و این کتابها می‌تواند در زمره آثار کنگره قرار بگیرد.
یوسفعلیزاده اضافه کرد: برنامه‌های حوزه ادبیات دفاع مقدس نیز شامل کمک به راه‌اندازی خانه‌های دفاع مقدس و ایجاد بخش ویژه کتاب‌های دفاع مقدس در کتاب‌خانه‌های عمومی، تهیه فیلم مستند کوتاه در حوزه دفاع، مقاومت و شهدا، هر دستگاه یک مورد، است. چند جشنواره باید در استان برگزار و در جشنواره‌هایی چون تئاتر سنگر و جشنواره ملی فانوس شرکت کنیم که درخواست همراهی داریم. در حوزه فضای مجازی برنامه‌های متعددی همچون همکاری در تهیه موشن‌گرافی برای معرفی شخصیت‌ها و وقایع مهم استان در دفاع مقدس برای بارگزاری در فضای مجازی و مشارکت در انتشار ۱۰۰ فیلم کوتاه چند دقیقه‌ای از مراسم‌های شب خاطره در فضای مجازی است.
مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خراسان رضوی بیان کرد: همکاری در برگزاری مراسم سراسری نکوداشت پیشکسوتان جهاد و مقاومت ویژه شهرستان‌ها از دیگر برنامه‌ها بوده که سال گذشته از ۱۰۰ هزار نفر تجلیل شد، اما امسال برای یک میلیون نفر پیش‌بینی شده است. اجرای برنامه طرح معینه برای برخی پدران و مادران شهدا انجام می‌شود که زندگی سختی دارند، این کار از سال گذشته شروع شده، روزانه به آنها سرکشی و حوائج‌شان برطرف می‌شود. امسال باید با جدیت بیشتری این برنامه را دنبال کنیم.
وی با اشاره به اینکه از سال گذشته با اوامر استاندار و مساعدت شورای شهر و شهرداری، کار احداث مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس بعد از تعطیلی یک ساله دوباره آغاز شده و با جدیت جریان دارد، تصریح کرد: اولین ساختمان مرکز فرهنگی تحت عنوان مرکز اسناد و کتابخانه تخصصی بوده، بهره‌برداری را شروع می‌کنیم، اما معطل افتتاح رسمی می‌مانیم. اولین ساختمان حدود سه هزار متر بنا دارد و ساختمان دوم نیز حدود سه هزار متر بوده و بیش از ۵۰ درصد پیشرفت داشته است.
یوسفعلیزاده خاطرنشان کرد: کار احداث مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس هم‌عرض تلاش‌های فرهنگی، اجرایی و ستادی در حال انجام است. این مطالبه جامعه ایثارگری بود که جریان پیدا کرده و حمایت، استمرار و پشتیبانی می‌طلبد تا کار را پیگیری کنیم.
مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خراسان رضوی گفت: تعدادی از یادمان‌های شهدای گمنام سطح استان فاقد یادمان و بنای فاخر هستند که دون شان شهیدان و همت مردم استان و مسئولان است. از ۱۰۵ یادمان، ۵۲ یادمان نیمه‌تمام بوده و شروع نشده که ۳۱ مورد آن شروع نشده و ۲۱ مورد ناتمام است، ۵۴ یادمان نیز تکمیل شده است. برخی یادمان‌ها مانند یادمانی که در گلبهار ساخته شده، بسیار فاخر هستند و در مقیاس ملی رتبه آورده‌اند.
وی افزود: تاکنون بیش از سه میلیارد تومان برای یادمان شهدای گمنام هزینه عمرانی شده است. درخواست دارم برای این موضوع تصمیمی عاجل گرفته شود تا زمان را از دست ندهیم و امسال این کار بزرگ را هم به اتمام برسانیم.
منبع: ایسنا
انتهای خبر/
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: خراسان رضوی گرامیداشت چهلمین سال دفاع مقدس خراسان در دفاع مقدس یوسفعلی زاده دفاع مقدس شهرستان ها فضای مجازی سوم خرداد دستگاه ها سال گذشته برنامه ها صاحب سبک
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۰۳۲۵۵۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
«تاریخ سازی» با «تاریخ شفاهی»
تولید و رونق تاریخ شفاهی در دهه اخیر، اتفاق مبارکی است که باید آن را با فال نیک گرفت و از آن استقبال کرد. اکنون «تاریخ شفاهی» به یک گونه پرطرفدار و پررونق در صنعت نشر و فضای فرهنگی و ادبی کشور تبدیل شده است. نهادها، مراکز، ناشران دولتی و غیر دولتی و حتی اشخاص حقیقی آثاری در این زمینه تولید و منتشر کردند و می‌کنند. درباره تاریخ شفاهی زیاد گفتند و نوشتند که تکرار دوباره آن ملال آور است. از جمله فعال‌ترین بخش‌ها در زمینه انتشار آثار تاریخ شفاهی، نهاد‌های دولتی غیر دولتی حوزه دفاع مقدس است.
مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس (زیر نظر سپاه) نیز یکی از مراکزی است که در سال‌های اخیر آثار قابل توجهی را در زمینه تاریخ شفاهی فرماندهان جنگ منتشر کرده است که از جمله آنها می‌توان به «تاریخ شفاهی محسن رضایی (فعلا ۲ جلد)»، «تاریخ شفاهی حسین علایی»، «تاریخ شفاهی سیدیحیی صفوی» و غیره. به دلیل جایگاه بالای این فرماندهان که مسئولیت‌های اصلی را در دوران دفاع مقدس بر عهده داشتند و به نوعی مدیریت جنگ در دست آنان بوده است، تاریخ شفاهی آنها بسیار پراهمیت است. از همین منظر برای علاقه‌مندان به تاریخ دفاع مقدس، مطالعه خاطرات این فرماندهان همیشه مورد توجه بوده است. آخرین کتابی که از این مجموعه مطالعه کردم، «تاریخ شفاهی حسین علایی» و «تاریخ شفاهی سیدیحیی صفوی» است که تا کنون دو جلد از آن منتشر شده است. هر کدام از آثار تاریخ شفاهی منتشر شده این مرکز را می‌شود به صورت جداگانه بررسی و نقد کرد که مجال دیگری می‌طلبد و خود مرکز می‌تواند پیشقدم باشد و جلساتی با حضور نویسندگان و کارشناسان در این زمینه برگزار کند. از این که بگذریم، اگر کتاب‌های تاریخ شفاهی منتشر شده این مرکز با دقت بیشتر مطالعه شود، چند نکته مهم در این آثار دیده می‌شود که تذکر آنها برای ادامه مسیر تاریخ نگاری صحیح دفاع مقدس خالی از لطف نیست. البته نکاتی که اشاره می‌شود در همه آثار یکسان نیست، اما کم و بیش در همه آنها وجود دارد. همچنین این اشکالات و نکات، منحصر در کتاب‌های منتشر شده مرکز اسناد و تحقیقات دقاع مقدس نیست بلکه در دیگر آثار تاریخ شفاهی هم دیده می‌شود:
۱️ / تحلیل‌های بعد از جنگی
بخش قابل توجهی از کتاب‌های تاریخ شفاهی، خاطرات شخص مصاحبه شونده نیست بلکه تحلیل‌ها و نظرات او درباره اتفاقات و حوادث جنگ است. به عبارت دیگر راوی، خاطرات شخصی خود را از آن روز‌ها و اتفاقات نمی‌گوید بلکه تحلیل هایش را که بعد از جنگ با مطاله کتابها و از جای دیگر بدست آورده، بیان کرده است. یعنی اتفاقات، عملیات‌ها و صحنه‌های جنگ را با نگاه و تحلیل بعد از حنگی که همه چیز مشخص و معلوم شده است، تعریف می‌کند. خاطرات به گونه‌ای بیان می‌شود که انگار همه اتفاقات و حوادث را از قبل می‌دانسته است. مثلا می‌گوید: به نظر من اگر اینطور می‌کردیم بهتر بود. من می‌دانستم این اشکالات به عملیات وارد است. ما نباید این کار را می‌کردیم. من گفته بودم که این عملیات، شکست می‌خورد و از این گونه قبیل عبارات. خلاصه این که مصاحبه شونده در جایگاه «دانای کل» نشسته و به گونه‌ای حوادث و اتفاقات را روایت می‌کند که انگار از پیش همه چیز را می‌دانسته و پیش بینی می‌کرده است. این دوستان نباید فراموش کنند که اگر الان سردار هستند و مقامی دارند در آن روز‌ها یک رزمنده و بسیجی ساده بودند و در جایگاهی نبودند که همه این چیز‌ها را بدانند.
اگر این کتابها با دقت مطالعه شود، خواننده متوجه می‌شود هر جا که خود راوی در متن حوادث حضور داشته است، خاطرات تازه و نابی بیان می‌کند، اما در صحنه‌ها و جا‌هایی که حضور نداشته یا دستی از دور بر آتش داشته به کلی گویی و تحلیل‌های بعد از جنگی روی می‌آورد. مثلا بخش‌هایی از کتاب «تاریخ شفاهی حسین علایی» خاطرات شخصی او نیست بلکه تحلیل‌های او بعد از جنگ و بعد از حادثه است که با مطالعه اسناد و آثار دیگر کسب کرده است. نه این که تحلیل وقایع گذشته فی نفسه اشکالی داشته باشد بلکه غرض تذکر این نکته است که اینها خاطرات شخصی مصاحبه شونده و راوی نیست. در بخش‌هایی از کتاب دو جلدی «تاریخ شفاهی سیدیحیی صفوی» هم عینا همین مساله دیده می‌شود و همچنین دیگر آثار تاریخ شفاهی.
به هر حال یکی از آسیب‌های آثار تاریخ شفاهی این است که حوادث و اتفاقات جنگ با نگاه و تحلیل امروزی روایت می‌شود. روایت تاریخ دفاع مقدس با نگاه و تحلیل امروزی نه تنها تحریف تاریخ جنگ را در پی دارد بلکه خود آثار را هم از استناد و اعتبار ساقط می‌کند.
۲️ / سیاست زدگی آثار تاریخ شفاهی
«سیاست زدگی» یکی از آسیب‌های جدی کتاب‌های تاریخ شفاهی و به طور کلی آثار دفاع مقدس در سال‌های اخیر است. متاسفانه در یک دهه گذشته هر چه جلوتر می‌آییم این سیاست زدگی در آثار بیشتر و شدیدتر می‌شود. «سیاست زدگی» یعنی آن که راویان، خاطرات خود و مسائل جنگ را با توجه به نگاه سیاسی و جناحی امروز خود بیان می‌کنند. جالب‌تر این که حتی به مواردی برمی خوریم که، چون دیدگاه‌ها و نظرات سیاسی راوی در دهه‌ها و سال‌های مختلف تغییر کرده، خاطرات و تحلیل‌های او از حوادث و اتفاقات جنگ نیز عوض شده است. به گونه‌ای که او یک خاطره یا یک حادثه را در دو دوره مختلف به دو گونه روایت کرده که گاهی این دو روایت باهمدیگر متناقض است. سیاست زدگی، موجب حذف و اضافه، کم رنگ و پررنگ شدن یا بالا و پایین کردن بسیاری از حوادث و خاطرات جنگ می‌شود. تاثیر نگاه‌های سیاست زده را در برخی از آثار و کتابها دفاع مقدس کاملا هویداست.
۳️/ روایت تاریخ جنگ بدون فرمانده آن
گفته شد که «سیاست زدگی» از جمله آسیب‌های جدی آثار هنری و ادبی دفاع مقدس است. برای روشن شدن این مسئله به ذکر چند مثال اکتفا می‌شود. سالهاست که آیت الله منتظری از آثار و کتاب‌های دفاع مقدس کلا حذف شده است. در حالی که آیت الله منتظری در آن دوره بعد از حضرت امام، شخصت دوم کشور و قائم مقام رهبری بود. او در بسیاری از حوادث و مسائل جنگ نقش داشته است. مسئولان جنگ و کشور در قم مرتب به ملاقات او می‌رفتند و فرماندهان ارشد سپاه و ارتش هر وقت از جبهه برمی گذشتند آخرین وضع جبهه را به او گزارش می‌دادند. چون دسترسی به امام برای فرماندهان کمی سخت‌تر و محدودتر بود و نیاز به هماهنگی داشت، خود امام توصیه کرده و اجازه داده بود که اگر مسئله یا سوالی داشتند و یا حکمی می‌خواستند از آقای منتظری بپرسند. خلاصه این که فرماندهان و مسئولان جنگ به طور مستمر با آقای منتظری ارتباط داشتند و به نزد او می‌رفتند. حال چگونه می‌توان آقای منتظری را از تاریخ دفاع مقدس حذف کرد؟
در دهه اخیر همین اتفاق درباره میرحسین موسوی نخست وزیر و دو دولت دوران دفاع مقدس رخ داده است. یعنی موسوی و دولت‌های او هم در سال‌های اخیر از کتاب‌های جنگ دارد حذف می‌شود. به هر حال موسوی نخست وزیر و بالاترین مقام اجرایی کشور بوده است و بسیاری از مسائل جنگ در هیئت دولت بررسی و حل و فصل می‌شده است. محسن رفیق دوست وزیر سپاه در کابینه موسوی بوده است. وزارتخانه‌ها مستقیم یا غیرمستقیم درگیر جنگ بودند. بالاخره در دوره جنگ، نخست وزیر و دولتی و وزرایی وجود داشتند، اما در آثار دفاع مقدس به گونه برخورد می‌شود که انگار اصلا نخست وزیر یا دولت و کابینه‌ای وجود نداشته است.
نمونه دیگر، همین اتفاقا در سال‌های اخیر برای آقای هاشمی رفسنجانی در حال رخ دادن است. گویی اکنون نوبت هاشمی رسیده است که اندک اندک از آثار دفاع مقدس حذف شود. آقای هاشمی علاوه بر این که رئیس مجلس بود، از سال ۱۳۶۲ (قبل از عملیات خیبر) و در پی اختلافات ارتش و سپاه با حکم حضرت امام، فرمانده جنگ می‌شود. اختلافات ارتش و سپاه بعد از فتح خرمشهر به جایی رسید که امام به درخواست فرماندهان سپاه، آقای هاشمی را برای حل این اختلافات بعنوان فرمانده جنگ منصوب کرد. از عملیات خیبر به بعد و تا پایان جنگ، تصمیم گیری نهایی درباره همه عملیات‌ها و مسائل جنگ با آقای هاشمی بود، اما در برخی آثار تاریخ شفاهی و کتاب‌های دفاع مقدس، جنگ بدون هاشمی روایت می‌شود. روایت جنگ بدون حضور فرمانده آن چگونه ممکن است؟ تاریخی که بدون حضور فرمانده اش روایت شود چگونه تاریخی خواهد بود؟
از شخصیت‌های سیاسی که بگذریم، این اتفاق درباره برخی فرماندهان جنگ نیز افتاده است. مثلا تاریخ جنگ در بسیاری از کتابها بدون حضور حاج داود کریمی نوشته و روایت می‌شود. این در حالی است که حاج داود کریمی در آن دوره، فرمانده سپاه تهران و چند مسئولیت مهم دیگر داشت. کریمی در روز‌ها و ماه‌های آغازین جنگ، ستاد عملیات جنوب را در اهواز راه اندازی کرد. اساسا زمانی که او با آغاز جنگ به جنوب رفت، بسیاری از سرداران و فرماندهان کنونی یا اصلا نبودند و یا یک رزمنده ساده بودند؛ بنابراین روایت ماه‌ها و سال‌های نخست جنگ بدون کریمی روایت ابتری خواهد بود. چرا تا کنون حتی یک کتاب درباره فعالیت‌ها و نقش حاج داود کریمی درباره دوران دفاع مقدس منتشر نشده است؟
اینها فقط چند نمونه شاخص بود و گر نه از این نمونه‌ها ده‌ها مورد دیگر می‌شود ذکر کرد. اشتباه نشود فعلا بحث بر سر نحوه عملکرد این شخصیت‌ها نیست، عملکرد این افراد را هم می‌شود نقد و بررسی کرد همچنان که عملکرد دیگر فرماندهان و مسئولان جنگ قابل نقد است. اما اکنون در برخی آثار و کتابها، جنگ به گونه‌ای روایت می‌شود که انگار منتظری و موسوی و هاشمی و کریمی و دیگران اصلا وجود خارجی نداشته اند.
۴️/ پیروزی‌ها و شکست‌ها هر دو جزو تاریخ جنگند
در برخی آثار تاریخ شفاهی شاهد هستیم که فرماندهان و راویان تا مقطع فتح خرمشهر را که دور دور پیروزی هاست بسیار مفصل و به اصطلاح پر و پیمان تعریف و روایت می‌کنند. حتی لحن روایت‌های این دوره متفاوت است. راویان در این دوره، خاطرات خود را با لحن محکم و پیروزمندانه تعریف می‌کنند و حتی «منم» می‌زنند که من این کار را کردم، من فلان جا رفتم یا فلان مطلب را گفتم. اما از عملیات رمضان (تیر ۶۱) که دور شکست‌ها و ناکامی‌ها شروع می‌شود، محافظه کارانه برخورد می‌کنند. بسیاری از حقایق را نمی‌گویند و یا اگر می‌گویند ناقص، کلی و مبهم بیان می‌کنند. اختصار، کلی گویی، مبهم گویی، اختلافات و گاه حتی تناقض گویی از جمله ویژگی‌های روایت‌ها و خاطرات در این مقطع از جنگ است. هر کس روایت خودش را بیان می‌کند و این روایت‌ها با یکدیگر اختلافاتی دارد و حتی گاه متضاد هستند. یا تا کنون کمتر شاهد بودیم که کسی سه چهارماه آخر جنگ را تبیین و تحلیل کند. حتی فرماندهان اصلی جنگ نیز در خاطرات و تاریخ شفاهی‌های خود کمتر - به جز برخی خاطرات کوتاه، پراکنده و جسته و گریخته- به اتفاقات تلخ این دوره می‌پردازند.
فراموش نکنیم که تاریخ جنگ، حاصل جمع همه پیروزی‌ها و شکست هاست. روایت صحیح و صادقانه پیروز‌ها و شکست‌ها هر دو ضروری است، چرا که ما همانطور که از پیروزی‌ها درس می‌گیریم از شکست‌ها نیز عبرت می‌آموزیم.
۵️/ یک افسوس...
گاهی با مطالعه برخی کتاب‌های تاریخ شفاهی یا آثار دفاع مقدس افسوس خوردم که کاش فرماندهان و مسئولان جنگ از جمله محسن رضایی، سیدیحیی صفوی، علی شمخانی و دیگران، بعد از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان رسمی جنگ که اسلحه خود را زمین گذاشتند بلافاصله قلم بدست می‌گرفتند و خاطرات خود را می‌نوشتند. کاش آنها پیش از آنکه پست‌های اجرایی و مسئولیت‌های سیاسی بعد از جنگ را بپذیرند خاطرات خود را صادقانه و صمیمانه می‌نوشتند و برای نسل‌های آینده باقی می‌گذاشتند. کاش این کار را قبل از این که هیچ پست و مسئولیتی بپذیرند، می‌کردند. خدمتی که آنها با نوشتن خاطرات خود می‌کردند کمتر از پستی نبود که قبول کرده بودند. نوشتن خاطرات یا انتشار آثار تاریخ شفاهی آن هم ۴۰ سال بعد از جنگ هرچند که بجا و ضروری است، اما آفاتی هم دارد از جمله این که بسیاری از جزئیات فراموش شده است و مهم این که حوادث و نگاه‌های بعد از جنگی قطعا در نحوه تعریف خاطرات راوی موثر است. این موارد از جمله آسیب‌های جدی تاریخ شفاهی است که از اعتبار آن تا حدود زیادی می‌کاهد. اگر این فرماندهان و مسئولان جنگ بدون فاصله خاطرات خود را می‌نوشتند، هم جزئی‌تر و کاملتر می‌بود و هم گرفتار آسیب‌هایی مثل تحلیل‌های امروزی و سیاست زدگی نمی‌شد.
۶️/ شهدا شرمنده ایم!
خوشبختانه بسیاری از شهدا نوشته‌ها و یادداشت‌هایی از خود به جا گذاشتند. بسیاری از فرماندهان نیز دفترچه یادداشت‌هایی همراه داشتند و فعالیت‌های خود را در جبهه می‌نوشتند. همچنین از عملیات فتح مبین به بعد راویان جنگ در کنار فرماندهان و در قرارگاه‌ها حضور داشتند و همه چیز را ثبت و ضبط کردند. همه این یادداشتها، دفترچه‌ها و نوشته‌ها حفظ شدند، اما در بایگانی‌های مراکز نظامی و متولی جنگ خاک می‌خوردند. یا به گفته محسن رضایی او در طول هشت سال جنگ ۴۰۰ نامه به امام نوشته است. حدود ۴۰ سال از پایان جنگ گذشته است، چرا این نوشته‌ها و یادداشتها را منتشر نمی‌کنند؟ این یادداشتها و نوشته‌ها قطعا مستندترین و بی واسطه‌ترین اسناد و مدارک دفاع مقدس هستند، چون آنها را کسانی نوشتند که در وسط میدان جنگ و سر صحنه حوادث حضور داشتند. انتشار بدون دستکاری و سانسور یادداشتها و دفترچه‌های شهدا و نوشته‌های راویان جنگ باید از اولویت‌های مراکز و نهاد‌های متولی دفاع مقدس باشد نه این آنها را در کمد‌ها حبس کنند. انتشار بدون دستکاری و سانسور اسناد و مدارک شهدا و نوشته‌های راویان جنگ، حداقل مطالبه نسل‌های جدید و مردمی است که می‌خواهند تاریخ گذشته خود را بدانند. شما منتشر کنید و نگران مردم نباشید آنها می‌خوانند و خود قضاوت خواهند کرد. بعد از گذشت حدود ۴۰ سال از جنگ واقعا چه دلیلی و یا بهتر است بگوییم چه بهانه‌ای برای منتشر نکردن و یا سانسور یادداشتها و دست نوشته‌های شهدا می‌تواند وجود داشته باشد؟ مگر این که در این یادداشتها چیزی باشد که ما نخواهیم مردم بدانند. شهدا شرمنده ایم! شرمنده از این که اسناد و نوشته‌های شما به دست ما افتاده است و ما این آثار را این گونه دستکاری می‌کنیم و بر اساس منافع شخصی یا سیاسی خود آنها را مثله می‌کنیم.
۷️/ «تاریخ سازی» با «تاریخ شفاهی»
خلاصه، آنان که جنگیدند غالبا تاریخ جنگ خود را نیز نوشته اند و نیازی به تاریخ سازی برای آنها نیست. «تاریخ شفاهی» می‌تواند به تاریخ نویسی کمک کند، اما با تاریخ شفاهی‌های امروزی و سیاسی نباید «تاریخ سازی» کرد. بالاخره روزی همه اسناد، مدارک و نوشته‌ها منتشر و واقعیت‌ها روشن خواهند شد، در آن روز دیگر این گونه آثار «تاریخ شفاهی» دیگر اعتباری نخواهند داشت.
/ پنج شنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۳/
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات
فوری/ انفجار در مناطق مرکزی ایران / اسرائیل به ایران، عراق و سوریه حمله کرد