به نقل از «مهر»

تسخیر نان؛ اثری به دور از تعابیر پرطمطراق و مفاهیم پیچیده فلسفی

تاریخ انتشار: ۱۱ خرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۱۲۴۹۴۱

به گزارش خبرنگار مهر، «آنارشیسم، به اصل یا نظریه‌ای در باب زندگی و رفتار اطلاق می‌شود که مربوط به تصوری از جامعه بدون حکومت است. هماهنگی در چنین جامعه‌ای، نه با تسلیم به قانون یا با اطاعت از هرنوع اقتدار، بلکه از طریق توافق آزاد حاصل می‌شود که میان گروه‌های گوناگون منطقه‌ای و حرفه‌ای منعقد می‌شوند؛ گروه‌هایی که آزادانه به خاطر تولید و مصرف و ارضای نیازها و آمال بی‌نهایت متنوع یک موجود متمدن تشکیل شده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

»
پیتر کروپتکین (دانشنامه بریتانیکا)

به همت نشر افکار آثاری از ادبیات آنارشیسم برای خوانندگان فارسی‌زبان منتشر شده است. از آن جمله، تسخیر نان (۱۸۹۲) اثر پیتر کروپتکین، چهره برجسته این جنبش در اواخر قرن نوزده و بیستم، این رساله یکی از که متون کلاسیک آنارشیسم و نخستین اثر مهم از مؤسسان آنارشیسم است که به زبان فارسی منتشر می‌شود.

این اثر به دور از تعابیر پرطمطراق و مفاهیم پیچیده فلسفی با هدف فهم همگانی نوشته شده است با این حال در میان آثار متعدد کروپتکین به مثابه مفصل‌ترین توصیف او از جامعه آنارشیستی برجای مانده است. این رساله در آغاز، به صورت مجموعه مقالات در دهه ۱۸۸۰ و در نشریات شورشی و شورش، و سپس در سال ۱۸۹۲ در قالب یک کتاب انتشار یافت که به توصیف ویژگی‌های آنارشیسم می‌پرداخت.

آنچه آنارشیست را آشکارا هم با لیبرالیسم و هم با دیگر اشکال سوسیالیسم متفاوت می‌سازد، اصلِ نفیِ دولت است. از منظر آنارشیستی دولت هیچ نیست مگر ابزار قهر و انقیاد. بر همین اساس، کروپتکین تمام اشکال حکومت را، چه حکومت‌های نمایندگی و چه حکومت‌های خودکامه، از دموکراسی‌های پارلمانی تا «دیکتاتوری پرولتاریا» مارکسیستی، رد می‌کند.

اما تسخیر نان بیشتر شبیه است به مداقه‌ای بر آن شکل از آنارشیسم که کروپتکین آشکارا از آن حمایت می‌کرد: «کمونیسم آنارشیستی» در این وضعیت ابزار تولید که در مالکیت جمعی قرار دارد اما پاداش‌ها و به تبع آن میزان مصرف، بر میزان کاری مبتنی است که هر فرد انجام می‌دهد. کروپتکین با آن‌که خود واضع عبارت کمونیسم آنارشیستی نبود، اما به یکی از اصلی‌ترین مبلغان آن تبدیل شد و در این کتاب، به تبیین منطق و عقلانیت آن پرداخت. این نگاه کروپتکین دست‌کم تا زمان ظهور و اوج‌گیری سندیکالیسم انقلابی در ابتدای قرن بیستم، اصلی‌ترین بستر شکل‌گیری جنبش جهانی آنارشیستی بود. به باور کروپتکین، اصلی‌ترین منبع فقر در جهان مدرن، نه کم بودن تولید، بلکه نابرابری در توزیع بود و تنها راه فایق آمدن بر آن، سازمان‌دهی دوباره جامعه بر اساس اصول آنارشیستی. در این کتاب او این باور را آشکار می‌سازد که جامعه‌ای آنارشیستی، با به‌کار بستن فناوری‌های نوین در تولید صنعتی و کشاورزی، می‌تواند بدون هیچ مشکلی به تأمین نیازهای اعضای خود بپردازد. او این دیدگاه را در کتاب مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها که به نوعی ادامه تسخیر نان محسوب می‌شد، بیشتر بسط داده است.

همان گونه که از نام این رساله و زمینه گسترده‌تر اندیشه کروپتکین برمی‌آید این رساله دفاعی است «علمی» از اتوپیای آنارشیستی. علمی بودن زیربنای فلسفه ایدئولوژی کروپتکین را تشکیل می‌دهد و برخی از نوشته‌های او نیز معطوف به همین هدف است که نشان دهد آنارشیسم نظریه‌ای علمی در باب جامعه است.

این متن پرشور پیتر کروپتکین با ترجمه شیوای اسکندری، به عنوان اولین اثر از مجموعه آثار پیترکروپتکین که شامل ترجمه سه کتاب مهم دیگر آنارشیسم؛ فلسفه و آرمان، یاری متقابل: عامل تکامل و مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها از اوست و در قالب مجموعه‌ای با نام «متون کلاسیک آنارشیسم» با ترجمه آثاری از متفکران دیگر آنارشیسم همچون پی‌یر_ژوزف پرودون، ماکس اشتیرنر و اریکو مالاتستا در نشر افکار ادامه خواهد یافت که می‌تواند نویدبخش آن باشد که شاهد تصوری فراتر از کلیشه‌های مبتذل عامیانه از آنارشیسم در ادبیات فلسفی_اجتماعی‌مان باشیم و تاملات جدی‌تر در اندیشه سیاسی و حتی جنبش‌های یاری‌گری اجتماعی در کشورمان رقم بخورد.

کد خبر 4937629

منبع: مهر

کلیدواژه: سوسیالیسم لیبرالیسم آنارشیسم کتاب و کتابخوانی ویروس کرونا گردشگری معرفی کتاب تازه های نشر خبرگزاری مهر ادبیات جهان میراث فرهنگی نهاد کتابخانه های عمومی کشور رایزنی فرهنگی ادبیات فرانسه روز قدس 99 کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۱۲۴۹۴۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تاریخ حلال مسائل روز جامعه/ خواندن برای مدرک گرفتن آفت است

گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، ونوس بهنود_ می‌توان گفت مطالعه کتب تاریخی بدون علاقه و شور و اشتیاق امکان‌پذیر نیست اما نوشتن از گذشته‌ای که در آن نزیسته‌ایم کاری بس خطیر است. موضوعی که یکی از نویسندگان کتب تاریخی کشور به چند و چون آن توجه داشته است.

سعید فخرزاده از نویسندگانی است که روایت‌های تاریخی خود را همراه با استناد ارائه می‌کند. خود را وام‌دار طرح واقعیت‌ها و معرفی اسوه‌های تاریخی می‌داند و معتقد است اینکه تاریخ خوانده نمی‌شود به زیان ما است. در پی انتشار کتاب جدید وی با عنوان رضای انقلاب با او به گفتگو نشستیم تا با اندیشه این نویسنده در پس تدوین و نگارش کتاب‌های تاریخی آشنا شویم.

یکی از دغدغه‌های نگارش کتب تاریخی استناد به منابع معتبر است. در کتاب‌های خود چگونه‌‌این موضوع را مورد توجه قرار دادید و چه پیشنهادی برای نویسندگان تازه‌کار دارید؟

یکی از منابع مهم در تاریخ نگاری ، ارائه داده‌های تاریخی توسط شاهدان و عاملان حوادث تاریخی است آنچه در‌‌این گونه منابع مهم است راستی‌آزمایی روایت راوی است که از دو طریق اطلاعات و خاطرات راوی صحت‌سنجی می‌شود.

ابتداء اتکاء به اسناد معتبر و مکتوب است؛ به‌طور مثال وقتی راوی می‌گوید فلان تحصیلات را دارد وجود مدرک تحصیلی‌‌این ادعا را تأیید می‌کند یا مثلاً ادعا می‌کند مدتی مسئولیت فلان مجموعه را داشته است حکم مأموریت یا اخبار منتشره در آن دوران می‌تواند تأیید ادعا باشد.

در مواردی که روایت از حوادثی می‌کنند که مستندات مکتوبی در‌‌این رابطه موجود نباشد از طریق تواتر در روایت یعنی از طریق بیان همان روایت از زبان فرد یا افراد دیگر قابل  صحت‌سنجی است.

در مواردی هم که نه اسناد مکتوب و نه راوی دیگری برای تأیید روایت راوی وجود داشته باشد با ارزیابی روایت‌های دیگر راوی مشخص می‌شود‌‌ایا راوی در بیان روایت دارای حافظه دقیق است ؟‌‌ایا در بیان صداقت داشته است  ؟ در واقع صداقت و راستی در روایت‌های دیگر راوی به روایت غیر مستند او تعمیم داشته می‌شود و به روایت می‌شود اعتماد داشت.

البته لزومی‌ندارد همه حرف‌ها و روایت‌های راوی را صحت سنجی نمود که کار بسیار سختی خواهد بود بلکه فقط نکات و فرازهای مهم و محوری تاریخی راوی باید صحت‌سنجی کرد و آن نکات ،موضوعات مهم ‌تأثیرگذار و جریان‌ساز روایت فرد است  به طور مثال فرد در خاطرات خود می‌گوید من در کودکی در کنار پدر در کارهای کشاورزی کمک می‌کردم‌‌این روایت خیلی اهمیت ندارد که ما بررسی کنیم‌‌ آیا‌‌ ایشان واقعاً کمک کار پدر بوده‌اند یا خیر؟ اما وقتی راوی می‌گوید من جهاد سازندگی فلان شهر را راه‌اندازی کرده‌ام، نیاز به صحت سنجی است، خصوصاً‌‌ اینکه احکام اداری قابلیت اثبات ادعای راه‌اندازی یک مجموعه را ندارد.

محقق برای اطلاع از منابع تاریخی پیرامون موضوع روایت باید جستجوی میدانی و کتابخانه‌‌ای داشته باشد یا پس از مصاحبه انجام دهد

در انتخاب سوژه و موضوع کتاب‌ها چه دغدغه‌هایی را داشته‌‌اید؟

در انتخاب موضوع به‌‌این مسئله توجه دارم که تاریخ برای حل مسایل امروز و‌‌اینده جامعه ماست از‌‌این منظر بررسی می‌کنم که مسایل جامعه من چیست و چه موضوعاتی درای اهمیت بالایی است. پس از‌‌این مرحله ،  موضوع را براساس اولویت‌های نیاز جامعه به زعم و فهم خودم و  مشورت با دیگران انتخاب می‌کنم بطور مثال انتخاب موضوع خاطرات حجت‌الاسلام مطلبی برای ارائه الگوی موفق ‌‌مؤثر در اداره یک مسجد بوده است بر‌‌این باور هستم  مسجد در جریان مبارزات انقلاب پایگاه بسیار مهم و ‌تأثیرگذار بوده است و همچنان می‌تواند در توسعه تبلیغ و فهم دینی در جامعه اسلامی‌‌‌مؤثر باشد که متاسفانه به دلایلی به آن توجه لازم نشده است در واقع مسجد و مسجدی‌ها یک جامعه کاملاً مردمی‌و دینی است که قابلیت ثاثیرگذاری در جامعه را دارد و اهداف آن با اهداف انقلاب اسلامی‌و جمهوری اسلامی‌در یک راستا است و از یک نگاهی یکی از تکیه‌گاه‌های نظام اسلامی‌است.

انتخاب آقای مطلبی در همین راستا تعریف می‌شود فردی که منفرداً با الهام از هدایت امام قبل از پیروزی انقلاب  در یک منطقه محروم تهران مدیریت مسجدی را قبول می‌کند که بعدها از پایگاه‌های مهم جریان مبارزه علیه رژیم پهلوی می‌گردد و در پس پیروزی انقلاب هم به عنوان یکی از مراکز دینی مهم در تقویت نظام و پرورش جوان‌های انقلابی و ارزشمند نقش ‌‌ایفا نموده است بررسی عملکرد ‌‌این روحانی که به مدت نیم قرن در یک مسجد فعالیت داشته است در‌‌این شرایط فرهنگی را از ضروریات مسائل اجتماعی می‌دانستم البته موضوعات فراوان دیگری هم وجود دارد که  دوستان نویسنده جوان می‌توانند با مشورت و تحقیق به آنها برسند   

به اعتقاد شما چگونه می‌توان خواننده جوان را به مطالعه کتاب به ویژه با موضوع تاریخ راغب کرد و چرا بخشی از آثار تولید شده در‌‌این حوزه خوانده نمی‌شود؟

اصولاً در ساختار آموزشی ما بیشتر به حفظ اطلاعات توجه شده است تا فهم . از‌‌این رو باید چیزهایی را بخوانیم که نمی‌دانیم چرا باید بخوانیم و به نوعی اجبار در کار است  یعنی اگر نخوانی به تو مدرک نمی‌دهم و مدرک معیار ارزش‌گذاری تو خواهد بود. لذا اساساً از دوران کودکی ما را از خواندن منتفر می‌کنند از آن طرف در غالب خانواده‌ها  به موضوع مطالعه توجه ندارند و آنها هم در راستای سیستم آموزشی به فرزندان فشار می‌آورند تا اعتبار مدرکی بالا را دریافت کنند می‌بینیم فرزندان ما در ‌‌این فضای آموزشی پرورش می‌یابند، انتظار علاقه به مطالعه در‌‌این شرایط ناصواب است .

وقتی به جوامع توسعه یافته نگاه می‌کنیم مشاهده می‌کنیم حجم منابع درسی سیستم آموزشی بسیار کمتر از ماست و با استفاده از روش‌های پژوهشی جذاب و مرتبط با واقعیت زندگی، علاقه به مطالعه را در جوانان فراهم می‌کنند البته در همین جوامع بیشترین آمار، مطالعه رمان است .

یکی دیگر از عوامل ضد مطالعه همین فضای مجازی است که به دلیل بیان روایت‌های بی‌اساس و ضدونقیض ، اعتبار روایت‌های تاریخی را در ذهن مخاطب  زیر سؤال می‌برد و تمایل به مطالعه ر ا کاهش می‌دهد هیچ استانداردی هم برای تشخیص سره از ناسره در اختیار مخاطب نیست .

بنابراین ما در یک همچنین فضایی می‌خواهیم علاقه به مطالعه را‌‌ ایجاد بکنیم که کاری سخت اما شدنی است. من اعتقاد دارم انتخاب به موقع موضوع و سرعت درتولید آن و کیفیت تدوین و ترویج در جذب مخاطب مهم است در فضای فعلی جامعه گاهی به دلایلی یک مسئله مورد توجه قرار می‌گیرد که اگر در همین فضا بتوانیم درباره ان موضوع حرف زد و روایت مناسب را ارائه داد مورد توجه قرار می‌گیرد و مخاطبان خوبی پیدا خواهد کرد به طور مثال شهادت سردار سلیمانی فرصتی برای پرداختن به خود شهید و اقدامات ‌‌این شهید ‌‌ایجاد کرد و در طرف مقابل ساخت یک مستند درباره پهلوی و نشر آن در فضای جامعه می‌تواند کتاب‌هایی که در له و علیه آن تولید شود مورد توجه قرار گیرد به طور کلی از فرصت‌های به‌وجود آمده باید استفاده کرد؛ حال ‌‌این فرصت را خودی‌ها ‌‌ایجاد کرده‌اند یا دشمن برای تهدید باورها مطرح کرده باشد.

مهمترین ویژگی یک کتاب در نحوه تدوین آن است که می‌تواند یک اثر را خواندنی کند قابل ذکر است نحوه تدوین  خوب صرفاً از دستور العمل و آموزش به‌دست نمی‌آید بلکه تجربه و فهم نویسنده هم در تولید مطلوب و جذاب ‌‌مؤثر است. به نظر من  تدوین یک اثر هنری است که کیفیت آن اثر در گرو فهم ، تجربه و آموزش نویسنده است .

به عنوان یک نویسنده وضعیت عرضه و تقاضا در بازار کتاب را چگونه می‌بینید؟

در بازار کتاب غیر درسی به نظر من عرضه خوب است اما هیچ برنامه‌‌ای برای هدایت تولید وعرضه در جامعه وجود ندارد  وضع توزیع و تبلیغ آثار منتشره بسیار ضعیف است نقد جدی آثار گم است  و به همین تناسب تقاضا کم است بعضی از کتاب‌ها در حد 300 نسخه تولید می‌شوند.

دلیل اصلی مطرح شده برای کاهش مطالعه فضای مجازی و گرانی کتاب است. به عنوان یک نویسنده موافق ‌‌این دیدگاه هستید یا عوامل دیگری را دخیل می‌دانید؟

به نظر من مهم‌ترین عامل شیوه تدوین و تبلیغ کتاب است و البته گرانی و مشغول شدن به فضای مجازی هم ‌تأثیر دارند.

در اثر جدید خود «رضای انقلاب» کدام خصوصیات اخلاقی و شخصیتی شخص اول داستان را به عنوان الگوی رفتاری جامعه معرفی کرده‌‌اید؟

تلاش عاشقانه و باورمند حاج آقای مطلبی به وظیفه‌‌ای که برای خود انتخاب کرده است و استقامت ‌‌ایشان در آن از دلایل مهم موفقیت ‌‌ایشان بوده است البته ‌‌این موفقیت  مرهون در کنار با  مردم بودن است .

کدام شخصیت‌های تاریخی را نیازمند توجه نویسندگان جهت طرح هر چه بیشتر زوایای اخلاقیشان می‌دانید؟

در فرایند مبارزات مردم ‌‌ایران و در ادامه تلاش برای دفاع از انقلاب در صحنه‌های مختلف و تلاش برای رشد و توسعه کشور در شرایط بسیار سخت افراد  محوری زیادی هستند که به بعضی از آنها پرداخته شده است و بعضی‌ها هنوز گمنام هستند افرادی که در غالب یک تشکل یا گروه  مردمی‌، جریانی را ‌‌ایجاد کرده‌اند باید شناسایی و در باره آنان و عملکرد آنان کتاب نوشت مثلاً من یک پزشک جراح را می‌شناسم که معروف به ساک به دست است هر جایی که به ‌‌ایشان نیاز است در هر زمانی آماده به کار بوده و در جاهای مختلف مثل مناطق جنگی ، زلزله و سیل حضور داشته و به وظایف تخصصی خود می‌پرداخته و در مقابل هیچ دریافت مالی نداشته است و خود را نه تنها طلبکار نمی‌داند بلکه خود را بدهکار می‌داند؛ ‌‌این فرد را فقط کسانی که در جریان ‌‌این اعزام‌ها هستند می‌شناسند و گرنه اصلاً در جامعه شناخته نشده‌اند قوام و اقتدار جامعه به  برکت حضور و تلاش ‌‌این عزیزان شکل گرفته که باید شناسایی و معرفی شوند، باید یک بانک سوژه در حوزه‌های مختلف راه‌اندازی شود و در آن به اختصار ‌‌این افراد معرفی شوند تا محققین بر مبنای اطلاعات ‌‌این بانک، انتخاب خود را انجام دهند انشاءالله.  

انتهای پیام/