به نقل از «شبستان»

کرونا خدمت به خلق را به عنوان یک آئین، وارد مناسک جمعی ما کرد

تاریخ انتشار: ۱۳ خرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۱۵۱۹۸۳

لکزایی گفت: اتفاقی که در جامعه ما رخ داد و باعث شد که از پس مدیریت این فضا برآییم این بود که فرصت خدمت به عنوان گونه‌ای از مناسک جمعی جدید در جهت کمک به دیگران از سوی مردم ما به رسمیت شناخته شد.

به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، آنچه در ادامه می آید بخش اول گفتگوی ما با «شریف لک زایی»، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی درباره تاثیرات ظهور پدیده کرونا و تبعات آن بر  مناسک دینی، پوست اندازی و تحولات کارکردی مناسک جمعی و ارتباط میان بلایای جمعی و گرایش به معنویت است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

امروز در فضای پس از کرونا برخی از افول مناسک دینی به ویژه مناسک جمعی سخن می گویند. آیا بحران هایی نظیر کرونا می تواند به تعطیلی مناسک دینی منجر شود؟ جامعه ما به ویژه در این چند ماه چه پوست اندازی ها و تحولاتی را در این عرصه شاهد بود؟

 

آنچه در ماه های گذشته و پس از وقوع رخداد کرونا شاهد بودیم شوکی به جامعه ما بود با وجود این که ما در یک جامعه دیندار زندگی می کنیم اما به خاطر ناشناخته و گنگ بودن واقعه، بسیاری در شوک و نگرانی بودند و طبیعتا برخی از مردم تصور کردند که بحث دینداری هم تحت الشعاع این رویداد قرار گرفته است بنابراین فضای بسیاری متفاوتی هم شکل گرفت.

البته در این میان برخی هم بر طبل بی تاثیر بودن مناسک مذهبی و غیرمنطقی بودن اعتقاد و باور دینداران هم می کوبیدند و حواشی این بیماری را بسیار برجسته می کردند و نوعی تقابل میان علم و دین را هم شکل می دادند و تصورشان این بود که جامعه دینی ای مثل ایران گرفتار این ویروس مهیب شده است و در این میان مناسک دینی در چنین فضایی پاسخگو نیست. همچنان که احتمالا به یاد دارید و در رسانه ها و شبکه های اجتماعی هم بازتاب داشت در آن روزها بسیاری تلاش کردند با استفاده از فضای پیش آمده بر ناکارآمدی مناسک دینی تاکید شود به ویژه این حمله ها را در موج اول کرونا بیشتر شاهد بودیم. در این موج علیه نهادهای سنتی مثل نهاد مذهب و مناسک مذهبی تبلیغ و جریان سازی و نوعی بی خاصیت بودن آن ها از سوی بنگاه هایی که در تقابل و ضدیت با دینداری هستند، تبلیغ می شد. اما نکته جالب و قابل توجه این بود که در موج دوم کرونا وقتی جوامع مدرن مشخصا اروپایی ها و آمریکا که جوامع پیشرفته تلقی می شوند تحت تاثیر این ویروس قرار گرفتند فضای حیرت و استیصال در آن جوامع اوج گرفت.

 

شاید با نوعی نخوت و غرور علمی تصور می کردند که از تبعات این ویروس در امان خواهند بود؟

 

بله و دیدیم که آن جوامع با شوک بزرگی روبرو شدند و کارآیی شیوه های مرسوم علمی هم زیر سوال رفت بنابراین بعد از این موج شوک و حیرت که در جوامع غربی به وجود آمد قدری از آن فشار تبلیغات که روی مناسک دینداری و جوامع دینی بود، برداشته شد و از آن سو اتفاق مبارکی در میان دینداران، جامعه مذهبی و جمع مومنان روی داد و آن راهیابی به مسیرهای جدید خدمت بود که بعد از بیرون آمدن از آن فضای حیرت و شوک در میان مومنان شکل گرفت. در واقع جامعه دیندار ما به تدریج ظرفیت های درونی خود را بازیابی کرد و آنها را در همان مسیر دینداری اصیل به کار گرفت.

 

در واقع شما به آن مواسات و همدلی مومنانه اشاره می کنید. چطور این ظرفیت همدلی و مواسات و خدمت بعد از آن فضای شوک شکل گرفت؟

 

در فرهنگ اسلامی ما چیزی به نام بن بست وجود ندارد. درست است که در همان هفته های اول ما شاهد تعطیلی حرم ها، مساجد، نماز جماعت ها و مناسک بودیم اما به سرعت اتفاق جالبی در جامعه ما افتاد و آن این بود که از ظرفیت اماکن مربوط به مناسک دینی در جهت مقابله و تجهیز در برابر ویروس کرونا بهره گیری شد. با این که مناسک عبادی مرسوم در مساجد تعطیل شده بود اما دیدیم که مساجد به پایگاه های خدمت به همنوعان تبدیل شدند. این یکی از آن بحث های عمیقی است که در سخنرانی ها و بیانات امام موسی صدر هم آمده است که دایره عبادت محدود به مناسک نیست بنابراین در چشم یک مسلمان هر نوع خدمتی به مردم، عبادت است. از همین روست که در حرم های مطهر، اماکن عبادی و مساجد شاهد شکل گیری گروه های خودجوشی بودیم که هر کدام بسته به ظرفیت ها، علاقمندی ها و مهارت هایی که داتشند گوشه ای از کار خدمت را گرفتند تا به نیازمندانی که نمی توانند در این شرایط زندگی خود را بچرخانند خدمات ارائه کنند. طبیعی هم بود. کسی با توجه به شرایط پیش آمده کار و شغل خود را از دست داده بود. کسی دیگر در درمان و مواجهه با بیماری دچار کمبود و استیصال بود بنابراین جامعه دینی ما با کمک ظرفیت های درونی خود توانست بخش قابل توجهی از این زخم ها را التیام دهد.

 

و اگر این ظرفیت های دینی نبود؟

 

طبیعتا با توجه به گستردگی و عمق چالش هایی که بعد از کرونا به وجود آمد نهادهای دولتی و حاکمیتی به تنهایی نمی توانستند از عهده  امر برآیند. به هر حال دولت، ظرفیت های محدودی دارد و تا اندازه ای می تواند اقدامات جبرانی را انجام دهد. البته از یاد نبریم که ما با بحران تحریم ها هم روبرو هستیم و رخداد کرونا در واقع بحران مضاعفی بود که به جامعه ما وارد شد و طبیعتا مشکلات را مضاعف  و مدیریت را سخت تر کرد اما اتفاقی که در جامعه ما افتاد و باعث شد که ما از پس مدیریت این فضا برآییم این بود که فرصت خدمت به عنوان گونه ای از مناسک جمعی جدید در جهت کمک به دیگران از سوی مردم ما به رسمیت شناخته شد بنابراین نه تنها بُعد مناسکی، دیندارانه و مومنانه در جامعه ما تحت الشعاع قرار نگرفت بلکه حتی ابعاد عمیقی هم پیدا کرد و جنبه های جدیدتری به خود گرفت و عرصه گسترده ای در جهت خدمت به همنوع به وجود آمد آن هم از ناحیه هیأت های مذهبی، مساجد و مراکز دینی، در واقع اماکن مذهبی و مناسکی ما با استراتژی جدیدی در جهت خدمت به همنوع به میدان آمدند و کارآیی بسیار بالای خود را به اثبات رساندند.

 

آیا می توان میان ظهور بلاهای فراگیر و دسته جمعی و معنویت گرایی پیوندی برقرار کرد؟

 

اتفاقا در دنیا شاهد بودیم حتی در کشورهایی که ظاهرا فضای چندانی برای مناسک عبادی نداشتند مردم به سمت و سوی تضرع و دعا آمدند. در حقیقت وقتی مردم دست شان کوتاه شد و متوجه شدند که نه علم مدرن و نه حتی دولتمردان نمی توانند از آنها پشتیبانی کنند به آن اصل فطری رجوع کردند. در حقیقت مردم خود را بی پناه یافتند  همچنان که ما در روزهای اول چنین حس و دریافتی در کشور خود نیز داشتیم. نه اطلاع رسانی دقیق و درستی در کار بود و نه آگاهی متناسب با این بیماری و نه کمک هایی از سوی نهادها، البته همچنان که اشاره شد در کشور ما با گذشت چند هفته شاهد تغییر فضا به سمت خدمت بودیم اما در بسیاری از جوامع غربی حتی آن دسته ای که دولت های متمولی داشند میزان حمایت ها و تأمین امکانات بسیار محدود بود و بنابراین طبیعی بود که مردم حسی از بی پناهی را تجربه کنند. در چنین فضایی است که آن گرایش فطری به معنویت و پناه بردن به معبود ابدی و ازلی خود را نشان می دهد.

 

ادامه دارد...

پایان پیام/187

منبع: شبستان

کلیدواژه: مناسک جمعی پساکرونا دینداری جامعه ما مناسک دینی مناسک جمعی ظرفیت ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۱۵۱۹۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تا وقتی تکلیف واعظ توهین‌کننده به پیامبر و قضیه باغ ازگل را روشن نکنید، نمی‌توانید جامعه را ملتزم به دین و حجاب کنید

حجت الاسلام و المسلمین مسیح مهاجری مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی در یادداشتی نوشت: مسئولان دولت و نظام برای اجرای حکم شرعی و قانونی حجاب نمی‌توانند با توسل به روش‌هائی از قبیل گشت ارشاد و بگیر و ببند‌های معمول موفق شوند.

دستیابی به هدف شرعی و قانونی در این زمینه به تجدید نظر اساسی در عملکرد‌های مسئولین و سیاست‌های موجود و معمول حکمرانان نیاز دارد.

حتی ما نیرو‌های باسابقه و شناخته شده انقلاب و نظام که عمرمان را صرف خدمت به اسلام و تقویت آرمان‌های انقلابی و ترویج ارزش‌های دینی کرده‌ایم، اکنون به خاطر حاکم شدن فضای پرمغالطه بر جامعه که محصول قدرت گرفتن عناصر و جریان‌های افراطی است، چاره‌ای غیر از این نداریم که قبل از هر اظهارنظری، شهادتین سیاسی بر زبان و قلم جاری کنیم تا به بی‌دینی و ضدیت با انقلاب و نظام متهم نشویم. به همین دلیل اکنون که می‌خواهیم درباره گشت ارشاد اظهارنظر کنیم شهادت می‌دهیم مسلمان شیعه اثناعشری هستیم و به انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی التزام عملی و زبانی و قلمی و قلبی داریم.

این اعتقاد شرعی‌مان را نیز اضافه می‌کنیم که حجاب، یک حکم الهی است و رعایت آن قطعاً به سلامت اخلاقی جامعه کمک می‌کند. این را هم قبول داریم که دشمن برای ترویج بی‌حجابی در ایران برنامه دارد و تمام ایرانیان غیور لازم است برای خنثی‌سازی این توطئه دشمن برنامه حساب شده، معقول و منطقی داشته باشند.

اما حضرات مسئولین مطمئن باشند بدون بازگشت به اصول و آرمان‌های اولیه انقلاب و نظام جمهوری اسلامی که در قانون اساسی متبلور هستند، هیچ توفیقی برای اجرای احکام شرعی و مقررات قانونی مرتبط با شرع به دست نخواهند آورد.

علت، کاملاً روشن است و تعجب در اینست که حکمرانان ما چرا به موضوعاتی با اینهمه وضوح و بداهت توجه ندارند و عجیب‌تر اینکه بعد از اینهمه شکست در تلاش‌های مکرر در زمینه موضوعات مشخص باز هم به سراغ امتحان کردن همان روش می‌روند و از خیرخواهان دلسوز هم نمی‌پذیرند که این روش‌ها جواب نمی‌دهند و باید به مسیر صحیح بازگردند.

منظور کسانی که توصیه می‌کنند روش‌های تجربه شده و شکست خورده را کنار بگذارید این نیست که حکمرانان از حکم شرعی و قانونی حجاب صرفنظر کنند و کشف حجاب را به رسمیت بشناسند. منظور اینست که مدیریت جامعه براساس سیاست‌هائی مبتنی باشد که مردم را به دین جذب کند و گرایش قلبی به انجام وظایف دینی و احکام الهی به وجود بیاورد.

عملکرد‌ها متأسفانه اکنون در جهت عکس آن چیزی است که باید باشد و همین نوع عملکرد است که میان مردم و مسئولین و حتی احکام دینی فاصله می‌اندازد.

مردم می‌گویند شما که به نام دین بر این کشور حکومت می‌کنید اگر بی‌عدالتی، تبعیض، مماشات با مفسدان، نادیده گرفتن اهانت به پیامبر و امیرالمؤمنین در موارد خاص، تکریم کسانی که تخلفشان در جابجائی اموال و زمین و باغ کاملاً محرز و دروغ بستنشان به امام زمان کاملاً مستند است، خواست دین است ما را با چنین دینی نسبتی نیست.

حکمرانان بپذیرند که فقط همین دو فقره اخیر مماشات با آن واعظ اهانت‌کننده و تکریم این امام جمعه موقت مرتبط با ماجرای باغ گل اُزگُل، میلیون‌ها نفر را نسبت به دین بدبین و در اعتمادشان به نظام تزلزل ایجاد کرد، چون این برخورد‌های حاکمیتی به نام دین صورت گرفته‌اند. اگر گزارش‌هائی برخلاف این واقعیت به حکمرانان رسیده، لازم است در گزارشگران تجدید نظر کنند و تردیدی به خودشان راه ندهند که این گزارشگران حتی اگر خودشان افراد صالحی هستند، از متن جامعه بی‌خبرند. در چنین وضعیتی چگونه فکر می‌کنند ازسرگرفتن مبارزه با بی‌حجابی جواب می‌دهد؟!

با عملکردی که ما داریم، دشمن برای اجرای برنامه‌هایش به هیچ تلاش و سرمایه‌گزاری و هزینه کردن و حتی تبلیغات نیازی ندارد. ما با کارهائی که می‌کنیم به صورت مجانی برنامه‌های دشمن را به دقیق‌ترین شکل به اجرا درمی‌آوریم.

برای خنثی کردن توطئه دشمن، این ما هستیم که باید در سیاست‌هایمان و عملکردهایمان تجدید نظر کنیم. اگر ما عدالت را بدون اغماض اجرا کنیم، تبعیض‌ها را کنار بزنیم، مفسدان را بطور یکسان به محاکمه بکشانیم، متخلفان را در هر مقام و لباس و جایگاهی که هستند به سزای تخلفشان برسانیم، بحران اقتصادی را ریشه‌کن نمائیم، مشکلات معیشتی مردم را حل کنیم، آزادی‌های مشروع را تأمین نمائیم و حقوق قانونی مردم را به رسمیت بشناسیم، بدون اینکه نیازی به گشت ارشاد و بگیر و ببند باشد مردم احکام دین و قانون را داوطلبانه عمل می‌کنند، نقشه دشمن نقش بر آب می‌شود و ریزش‌ها به رویش‌ها تبدیل می‌شوند. در غیر اینصورت، متأسفانه باز هم دین باید هزینه اشتباهات حکمرانان را بپردازد. چرا اینهمه از دین خرج می‌کنید؟