از تا ایجاد حس تعلق برای رسیدن به توسعه پایدار
تاریخ انتشار: ۱۴ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۵۰۸۰۰۹
شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و شوراها شبکه‌های مویرگی مدیریت کشور به شمار می‌رود که قدرت آنها ناشی از اراده مردم شهرها و روستاها است و ظرفیت‌های بسیاری برای ایجاد اعتماد،شادابی و نشاط در جامعه دارند.
به گزارش خبرنگار ایمنا، خدمات متنوع شهرداری‌ها و دهیاری‌ها ارتقا و سامان‌بخشی وضعیت کالبدی و فیزیکی سکونتگاه‌ها، مدیریت پسماند، بهبود سیمای شهری، حفظ پاکیزگی شهر، مدیریت بحران، مدیریت ایمنی و آتش‌نشانی، ارائه برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی و بسیاری از فعالیت‌های دیگر پُرواضح و هویدا است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ارائه این خدمات گسترده نقش قابل توجهی در تأمین آرامش، آسایش، امنیت، سلامت روانی و اجتماعی، فرهنگ‌سازی و جلب مشارکت شهروندان در مسیر توسعه و پیشرفت شهرها دارد، از این رو مدیران شهری همواره در تلاش هستند تا با برنامه‌ریزی و تصمیم‌سازی در راستای تحقق این اهداف گام بردارند.
فعالیت بیش از یک هزار و ۲۹۰ شهرداری و افزون بر ۳۷ هزار دهیاری در کشور، فرصتی ارزشمند برای ارتقای نشاط اجتماعی، امیدبخشی و اجرای برنامه‌های کلیدی در سایه سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌های هوشمندانه و متفکرانه برای مردم به ویژه در مناطق کمتر توسعه یافته شهری و روستایی است.
با توجه به فرارسیدن چهاردهم تیرماه سالگرد تصویب قانون تأسیس دهیاری‌های خودکفا در روستاهای کشور که در تقویم رسمی کشورمان با عنوان «روز شهرداری و دهیاری» نامگذاری شده، گفت و گویی را با" مهدی جمالی‌نژاد" معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزیر کشور و رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها برای نوسازی بافت ناکارآمد شهری چه پتانسیل‌هایی دارد؟
به منظور استحکام نقش و جایگاه مدیریت شهری در بازآفرینی شهری و سرعت گرفتن برنامه‌ها و سیاست‌های بازآفرینی شهری سال گذشته تفاهم‌نامه همکاری مشترک بین سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور و شرکت بازآفرینی شهری ایران منعقد شده است.
همکاری و بهره‌گیری متقابل به منظور استفاده از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اجرایی، مدیریتی، علمی، پژوهشی، آموزشی طرفین در زمینه تحقق برنامه‌ها و سیاست‌های بازآفرینی شهری و راه‌اندازی هیئت‌های اجرایی محلات مورد هدف در اولویت مداخله مصوب ستاد بازآفرینی استان‌ها توسط شرکت بازآفرینی شهری ایران با همکاری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور از جمله زمینه‌های همکاری مشترک این تفاهم نامه است.
همکاری مشترک در پیش‌بینی و پیگیری اختصاص اعتبارات مناسب جهت بازآفرینی شهری از سرفصل‌های تملک دارایی، صندوق توسعه ملی و اوراق مشارکت در قوانین بودجه سنواتی و همکاری مشترک در خصوص تدوین، بازنگری و پیشنهاد لوایح قانونی، آئین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، شیوه‌نامه‌ها و… مرتبط با بازآفرینی شهری دیگر زمینه‌های همکاری مشترک این تفاهم‌نامه است.
توجه دولت تدبیر و امید به شهرها و روستاها در قالب تهیه و تدوین برنامه‌های مناسب و همچنین تخصیص اعتبارات و امکانات چگونه بوده است؟
سیاست اصلی وزارت کشور در بحث توسعه و پیشرفت در کشور، توسعه متوازن به عنوان مقدمه توزیع عادلانه خدمات است زیرا اگر توزیع عادلانه خدمات را نداشته باشیم، توزیع متوازن جمعیت را هم نخواهیم داشت و اگر توزیع متوازن جمعیت نباشد، نظام شهری ما دچار مشکل خواهد شد.
شهرداری‌ها و دهیاری‌ها به عنوان نهادهای مستقل عمومی غیردولتی نباید نظیر دستگاه‌های دولتی خود را سازمانی دولتی بدانند و از دولت تقاضای کمک‌های مختلف مالی و تجهیزاتی داشته باشند زیرا با این تفکر توسعه شهرها و روستاها اتفاق نمی‌افتد.
از این رو تاکید داریم که ایجاد تحول و جهش در شهرها و روستاهای استان یک نگاه جدید را می‌طلبد که یکی از محورهای آن دور شدن از تفکر اداره شهر و روستا با اتکای صرف به کمک‌های دولتی است.
در دولت تدبیر و امید اقدامات بسیار مؤثری در زمینه تخصیص اعتبارات و امکانات به دهیاری‌های کشور صورت گرفته است که یکی از مهمترین این موارد تخصیص نزدیک به ۲۵ هزار میلیارد تومان اعتبار (ملی و استانی) به دهیاری‌های کشور از سال ۱۳۸۲ (سال راه‌اندازی دهیاری‌ها) تا پایان سال گذشته است.
۸۵ درصد این اعتبارات در دولت‌های یازدهم و دوازدهم (حدود ۲۱۱۸۴ میلیارد تومان) به دهیاری‌های کشور تخصیص یافته است.
از دیگر اقدامات انجام شده افزایش سهم سرانه روستاییان از اعتبارات متمرکز تخصیصی به دهیاری‌های کشور است که از ۷۵ هزار تومان در سال ۹۲ به ۳۰۰ هزار تومان در سال ۹۸ رسیده و افزایش چهار برابری داشته است.
تخصیص ۳۶۰ میلیارد تومان تسهیلات ارزان قیمت جهت اجرای ۹۴۹ طرح درآمدزای دهیاری‌ها و فراهم شدن زمینه اشتغال مستقیم بیش از ۲۳۱۲ نفر در سطح روستاهای کشور از دیگر اقدامت انجام شده به شمار می‌آید.
از ابتدای تأسیس دهیاری‌ها تاکنون تعداد ۱۶ هزار و۹۲۷ دستگاه انواع ماشین‌آلات عمرانی و خدماتی به دهیاری‌ها واگذار شده که تعداد چهار هزار و ۴۳۴ دستگاه در دولت‌های یازدهم و دوازدهم بین دهیاری‌ها توزیع شده است.
تاکنون تعداد ۹۲۴ پایگاه آتش نشانی روستایی در کشور راه‌اندازی شده که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم تعداد ۴۹۶ پایگاه آتش‌نشانی در روستاهای کشور راه اندازی و به ماشین آلات آتش‌نشانی تجهیز شده است.
توسعه اقتصاد شهرها و روستاها با کمک دانشگاه‌ها را تا حد ضروری می‌دانید؟
مسلماً بهره‌گیری از توان علمی دانشگاه‌های کشور در جهت توسعه اقتصادی شهرها و روستاها نقش مهمی در شکوفایی اقتصادی این مناطق خواهد داشت؛ البته باید دانشگاه‌های کشور نیز به صورت ویژه و تخصصی بر روی موضوع "اقتصاد روستایی" کار کنند و آن را به عنوان یک زیرشاخه مهم از علم اقتصاد بشناسند.
هر چند موضوع اقتصاد روستایی با اقتصاد کشاورزی که امروزه یک رشته دانشگاهی در کشور است، تفاوت‌هایی دارد و باید در محافل علمی و آکادمیک با بهره‌گیری از تجربیات اجرایی در این زمینه تحقیقات بیشتری انجام داد.
شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در توسعه پایدار چه نقشی ایفا می‌کند؟
نقش شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در فرایند توسعه همه جانبه کشور و نقش شوراها در تصمیم سازی‌ها برای تحقق توسعه پایدار پررنگ و تأثیرگذار بوده است؛ البته معتقدم توسعه پایدار کشور با تقویت حس تعلق مردم به شهرها و روستاها محقق می‌شود.
با نگاهی به سیر تحولات مدیریت روستایی در ایران طی سال‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی، در اغلب مواقع شاهد ضعف و خلاء مدیریت روستایی در کشور بوده‌ایم، با این حال تشکیل شوراهای اسلامی روستا، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، گامی مؤثر در جلب مشارکت‌های محلی در مدیریت توسعه روستایی بود.
با توجه به ماهیت شوراهای اسلامی روستایی به عنوان نهاد نظارتی و تصمیم‌گیرنده و غیر اجرایی، ایجاد بازویی که مجری تصمیمات اعضای شورای اسلامی روستا باشد، امری غیر قابل اجتناب بود؛ بنابراین خلاء موجود در زمینه مدیریت روستایی و عدم وجود تشکیلات سازمان‌یافته و متولی پیگیری، اجرا، هدایت و پیشبرد امور توسعه پایدار و همه‌جانبه در مناطق روستایی کشور که از یک‌سو مدیریت امور عمومی روستا را بر عهده داشته و از سوی دیگر نیز تسهیل‌کننده فرآیند توسعه پایدار روستایی و تحقق اهداف مورد نظر دستگاه‌ها و نهادهای مختلف متولی امور توسعه روستا باشد، همواره به عنوان مانعی جدی بر سر راه توسعه پایدار روستایی کشور مطرح بوده است.
با خلق واژه «دهیاری» جهت اطلاق بر یک نهاد و سازمان برای اداره و تولیت امور مرتبط با مدیریت روستایی در قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب یکم خردادماه سال ۱۳۷۵ و در پی آن با تصویب "قانون تأسیس دهیاری‌های خودکفا در روستاهای کشور" در سال ۱۳۷۷، مدیریت امور عمومی در مناطق روستایی کشور مبنای قانونی یافته و تجربه اجرایی جدیدی در عرصه مدیریت روستایی کشور شکل گرفت.
تأسیس این نهاد عمومی غیر دولتی، نشانه‌ای از حرکت به سوی اجرای نظام نوین مدیریت در روستاها بود که می‌توانست تحول شگرفی در فرایند مدیریت و توسعه روستایی ایجاد کند.
بنابراین دهیاری به عنوان نهاد متولی اداره امور روستا و تحقق بخش توسعه پایدار روستایی، رابط میان نهادهای دولتی و مردمی، بازوی اجرای شوراهای اسلامی در نظام مدیریت نوین روستایی، ارائه کننده بسیاری از خدمات و تسهیلات عمومی و رفاهی، تقویت کننده روند توسعه اجتماعی و فرهنگی، بسترساز شهرهای آینده و کنترل‌کننده روند مهاجرت از روستا به شهرها، حافظ امکانات زیربنایی احداث شده در نواحی روستایی و تقویت‌کننده روند توسعه کشاورزی است.
از این رو وجود شوراها و دهیاری‌ها به عنوان نهاد مشارکتی و مردمی در سطح روستاها که در واقع حلقه اتصال بین مردم و نهادها و دست‌اندرکاران اجرایی دولت است، به واسطه وظایف و اختیاراتی که دارند، می‌توانند نقش مهمی در تحقق توسعه پایدار روستایی داشته باشند.
کرونا باعث ایجاد چه تغییراتی در سیاست‌های مدیریت شهری و روستایی شده است؟
همواره رخدادهای پیش‌بینی شده یا نشده تأثیر زیادی بر اقتصاد و شرایط اجتماعی دنیا گذاشته و اقتصاد مبتنی بر سرمایه‌گذاری‌های کلان را با چالش‌های جدی رو به رو کرده است.
ویروس کرونا و تبعات همه‌گیری جهانی آن قابل پیش بینی و کنترل نبوده و به نظر می‌رسد ماه‌ها و حتی سال‌ها باید بگذرد تا بتوان شرایط پسا کرونا را درک و نظم نوینی را شناسایی کرد.
البته فرآیند سازندگی و اجرای طرح‌های عمرانی کشور با قوت پیگیری شده و حتی در دوران مقابله با کرونا نیز متوقف نشد و به موجب مصوبات ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا، پروژه‌های عمرانی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی اجرا می‌شود.
خوشبختانه شهرهای میانی و کوچک کشور نیز هم همپای شهرهای بزرگ نسبت به اجرای پروژه‌های زیرساختی با مشارکت مردم و بخش خصوصی اقدام کرده و خیز بلندی برای سازندگی کشور برداشته‌اند.
آمار و ارقام و رصد بخش‌های اقتصادی نشان می‌دهد که اقتصاد مبتنی بر کشاورزی به خصوص در ایران به جهت شرایط ویژه آن، نسبت به سایر بخش‌های اقتصادی آسیب کمتری از شیوع ویروس کرونا دیده است و بالتبع با توجه به اینکه اقتصاد روستاها عمدتاً مبتنی بر کشاورزی است، تبعات ناشی از ویروس کرونا در مقایسه با شهرها کمتر بوده است.
این امر بدان معنا نیست که روستاها از تبعات ناشی از ویروس کرونا متضرر نبوده، بلکه در مقایسه با شهرها کمتر بوده است.
شواهد حاکی است برخی از خانوارهای شهری، در ایام شیوع کرونا اقدام به مهاجرت موقت به نواحی روستایی کرده‌اند؛ البته عدم تداوم تدابیر مناسب برای کنترل رفت‌وآمد شهرنشینان به نواحی روستایی و عشایری، به‌دلیل ضعف اساسی در امکانات بهداشتی و درمانی این نواحی، می‌تواند آثار منفی قابل‌توجه و جبران‌ناپذیری از خود برجای بگذارد.
البته محصولاتی که بازارهای منطقه‌ای و ملی داشته‌اند و حتی محصولات برخوردار از بازارهای محلی، با کاهش فروش و قیمت مواجه شده‌اند و می‌توان گفت از بین کسب‌وکارهای روستایی و عشایری عمیق‌ترین آثار منفی را اقامتگاه‌های گردشگری روستایی و عشایری شاهد بوده‌اند؛ همچنین معیشت روستاییان و عشایر، بیشترین آسیب را از ناحیه اختلال در بازاریابی و فروش محصولات کشاورزی شاهد بود.
در واقع شیوع ویروس کرونا تغییرات بسزایی را در رویکردهای مدیریت روستایی ایجاد کرد، اجرای طرح‌های پیشگیری از شیوع ویروس کرونا و ابلاغ دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌های متعدد در این حوزه، یکی از مهمترین دغدغه‌های مدیریت محلی محسوب می‌شود.
بحث آموزش و فرهنگ‌سازی جهت رعایت بهداشت فردی و جمعی، یکی از رویکردهایی است که در صدر تمامی اقدامات و سیاست‌های پیشگیرانه مدیریت در روستاها تلقی می‌شود.
دهیاران به عنوان مدیران ارشد روستا وظیفه خطیری در حوزه آموزش و اطلاع رسانی روستاییان دارند؛ در واقع کمک به فرهنگ‌سازی و آموزش روستاییان در راستای رعایت بهداشت فردی و عمومی و عدم برگزاری اجتماعات و مراسم‌های فرهنگی و ورزشی در روستا، باید مورد توجه مدیریت محلی باشد.
همچنین همکاری و همفکری با سایر نهادهای متولی توسعه روستایی و بهره گیری از مشارکت سمن‌ها و انجمن‌های فعال در حوزه بهداشت و سلامت و … یکی دیگر از سیاست‌هایی است که در کنترل و مهار تبعات ناشی از ویروس کرونا در روستاها اهمیت فراوان دارد.
به اقدامات خلاقانه برای پیشرفت همه جانبه مناطق کمتر توسعه‌یافته شهری و روستاهای کشور اشاره کنید؟
بسیاری از شهرهای کشور نیاز به انجام اقدامات خلاقانه به‌ویژه توسعه فضای سبز، مبلمان و خدمات شهری، معماری و شهرسازی و نحوه هزینه اعتبارات دارند که اجرای آن باید مورد توجه شهرداران و شوراهای اسلامی شهرها قرار بگیرد.
انجام اقدامات خلاقانه در مدیریت شهری علاوه بر افزایش رفاه عمومی، سبب جذب سرمایه گذاری و ایجاد درآمد پایدار برای شهرداری‌ها از محل افزایش ورود گردشگر، توریست و مسافر به شهرها می‌شود.
اقدامات خلاقانه پیشنهادی در این زمینه شامل موارد زیادی می‌شود که از جمله آنها تقویت اقتصاد محلی صادرات محور در پیوند با اقتصاد منطقه‌ای در مناطق کمتر توسعه یافته، افزایش مشارکت اقتصادی فعالان اقتصادی و کارآفرینان از طریق حمایت‌های مالیاتی و تشویق آنها به سرمایه‌گذاری در مناطق کمتر توسعه‌یافته، راه‌اندازی و بهره‌گیری از ظرفیت استارتاپ‌های روستایی، به منظور تجارت الکترونیک در حوزه تأمین، فروش، برند سازی، بازاریابی و صادرات محصولات و تولیدات روستایی، بهره گیری از ظرفیت علمی و دانش تحصیل کردگان محلی در طرح‌های توسعه اقتصادی و ایجاد شهرک‌های تخصصی تولیدی (صنایع دستی، محصولات کشاورزی، دامی و …) در مناطق کمتر توسعه‌یافته به منظور حذف واسطه‌ها و دلالان و فروش بی واسطه محصولات روستایی به سایر مناطق است.
توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی، گسترش تولید فرآورده‌هایی که ایجاد ارزش افزوده می‌کنند، به کارگیری روش‌های علمی و به‌روز در راستای افزایش بهره‌وری (ارتقای تولیدات گیاهی و دامی مانند گسترش تولیدات گلخانه‌ای، بهره‌گیری از شیوه‌های کشت نوین هیدروپونیک و ایروپونیک، گسترش دوقلوزایی در دام‌ها و توسعه پرورش دام‌های دومنظوره و …)، توسعه آموزش و حرفه‌آموزی روستاییان مناطق کمتر توسعه‌یافته و ارائه روش‌های نوین درآمدزایی به آنها، شناسایی و بهره‌گیری از ساختمان‌های بلا استفاده دستگاه‌های اجرایی در روستاها و تبدیل آنها به پردیس‌ها و مجتمع‌های چندمنظوره تولید و اشتغال‌زایی در مناطق کمتر توسعه یافته، ایجاد سندیکاها، اتحادیه‌ها و تشکل‌های صنفی به منظور حمایت از حقوق روستاییان مناطق کمتر توسعه یافته، حمایت از ایجاد و تقویت بنگاه‌های اقتصادی خرد و کوچک‌مقیاس و صندوق‌های خرد و زودبازده در مناطق کمتر توسعه یافته از دیگر اقدامات خلاقانه برای پیشرفت همه جانبه مناطق کمتر توسعه‌یافته روستاهای کشور به شمار می‌رود.
همچنین ایجاد باجه‌های اطلاعاتی در روستاها (information desks) به منظور ارائه آموزش‌های لازم در توسعه بازاریابی و تجاری‌سازی محصولات روستاییان این مناطق، استفاده از ظرفیت فناوری اطلاعات همچون اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های جانبی تلفن همراه در دسترس روستاییان این مناطق به منظور آموزش آنها در بهره‌مندی از ظرفیت استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان فعال، بهره‌مندی از تجارب موفق سایر کشورها، آموزش توانمندسازی زنان و جوانان روستایی و ایجاد کسب و کارهای کوچک و خانگی و اهطای تسهیلات ارزان‌قیمت به آنها، شناسایی مناطق کمتر توسعه یافته و اعلام این مناطق به سمن‌ها و نهادهای فعال در حوزه توسعه روستایی، بهره‌گیری از ظرفیت و توان دانشگاه‌ها و مراکز علمی در توسعه مناطق کمتر توسعه‌یافته از طریق حمایت از طرح‌ها و رساله‌های دانشجویی در حوزه توسعه مناطق کمتر توسعه یافته کشور، حمایت از ایجاد و تقویت مزرعه گردشگری در روستاهای مناطق کمتر توسعه‌یافته، ایجاد مراکز مشاوره اشتغال و سرمایه‌گذاری در روستاها و بهره‌گیری از ظرفیت کانون‌های فرهنگی و هنری جهت ارائه آموزش‌های آنلاین در خصوص کسب و کارهای جدید و بهره‌گیری از ظرفیت خیرین جهت راه‌اندازی واحدهای تولیدی انجام شده است.
راهکارهای خلق ثروت از طریق قابلیت‌ها و ظرفیت‌های محلی در روستاها چیست؟
به منظور ایجاد ثروت در سطح روستاها، در مرحله نخست باید ظرفیت‌ها و قابلیت‌های روستاهای کشور شناسایی و احصاء شود.
روستاهای کشور ما ظرفیت‌های گوناگون و متنوعی دارند که همین امر لزوم اتخاذ رویکردهای متناسب با این ظرفیت‌ها را مشخص می‌سازد؛ پس از شناسایی این فرصت‌ها، مرحله بعد معرفی و عرضه این فرصت‌ها به سرمایه‌گذاران و کارآفرینان است که این افراد هم می‌توانند از اهالی خود روستا باشند که در همان روستا و یا در محل دیگری زندگی می‌کنند و هم می‌توانند سرمایه‌گذاران غیربومی باشند که البته در این مورد باید به ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی محل نیز توجه کرد.
گام بعدی در این خصوص داشتن برنامه مشخص برای جذب سرمایه‌ها و هدایت آن به سمت خلق ثروت و در ادامه بازاریابی و فروش محصولات و خدمات تولیدی است.
در راستای امیدبخشی، برنامه‌محوری و از همه مهم‌تر افزایش نشاط اجتماعی چه اقداماتی انجام شده است؟
شهرداری‌ها و دهیاری‌ها برای افزایش امید به آینده و رضایتمندی حداکثری با همراهی و همدلی مردم، سازمان‌های دولتی و غیر دولتی، باید عملکرد خود را ارزیابی و آسیب شناسی و ظرفیت‌های خود را شناسایی و با بهره گیری از این ظرفیت‌ها امید اجتماعی را در جامعه بالا ببرند.
عواملی همچون بافت شهر و محله که با استانداردهای روحی و روانی و فرهنگی در تعارض باشند، آلودگی‌های صوتی، تنش‌های عصبی، ترافیک، عدم ثبات اقتصادی و تورم، بزهکاری‌های اجتماعی، بی‌نظمی و هنجارشکنی‌های اجتماعی، تعارض بین فرهنگ و باورهای دینی با رفتارهای اجتماعی و شکل‌گیری و نهادینه شدن بعضی ضد ارزش‌ها مانند کم شدن روحیه تعاون و همدلی و نوع‌دوستی یا زیاد شدن ریا و دروغ، کم شدن فضای سبز و از بین رفتن فضای سبز متصل به زندگی روزانه مانند حیاط خانه، درختان خیابان‌ها و گذرگاه‌ها، کم شدن جلوه زیبای شهری با بکارگیری رنگهای سرد و کدر مانند رنگهای خاکی، خاکستری و رنگهای تیره با درخشندگی کم، عدم استفاده از نمادهای هنری و استفاده بسیار محدود از آب نماها، خرابی‌ها و زشتی‌های معابر و خیابان‌ها، جداول و جوی‌های خیابان‌ها، دیوارهای منازل و سایر عناصر شهری نقش مؤثری در کاهش نشاط اجتماعی شهروندان دارند که شهرداری‌ها و دهیاری‌ها با مداخلات و فعالیت‌های حساب شده و علمی می‌تواند نقش مؤثری در این زمینه ایفا کند.
به همین جهت طیف وسیعی از اقدامات مانند بهبود زیرساخت‌های تفریح و سرگرمی‌های سالم اجتماعی از جمله افزایش سرانه فضای سبز، تعریف و ایجاد مجموعه‌های فرهنگی و ورزشی، سینمای روباز در بوستان‌ها، ایجاد سایت‌های کوچک ورزش (فوتسال، تنیس روی میز، بدمینتون) شاداب‌سازی فضای شهری و عرصه‌های عمومی، مشتمل بر ساختمان‌ها، خیابان‌ها و میادین و نمادهای شهری با نمادسازی، مجسمه‌سازی و دیوار نوشته و دیوارنگاره‌ها، اصلاح مبلمان شهری فرسوده یا آسیب دیده، رنگ‌آمیزی شاد و هماهنگ دیوارها، معابر و پاک سازی آلودگی دیوارها، بازطراحی استانداردهای طراحی منازل شهروندان با توجه به معیارهای معماری بومی و ایجاد فضای بصری شاد در سیما و منظر شهری توسط شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در حال اجرا است که سازمان نیز با ابلاغ ضوابط و مقررات تخصصی اقدام به سیاست‌گذاری و راهبری موضوعات در توسعه شهرها و روستاها می‌کند.
نشاط اجتماعی شرایطی است که افراد از آن احساس رضایت کرده و پویایی دارند؛ به عنوان مثال کسی که در حرفه خود می‌تواند کار مفیدی انجام بدهد و یا در کانون‌های فرهنگی و یا خیریه‌ها فعالیت می‌کند، به علت احساس مفید واقع شدن، نشاط واقعی پیدا می‌کند و از رضایت درونی بسیار بالایی بهره‌مند می‌شود.
با آموزش‌شهروندی، زمینه‌های تغییر نگرش و تغییر هنجارهای اجتماعی و الگوسازی برای نشاط اجتماعی ایجاد خواهد شد که شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در سال‌های اخیر با ایجاد مراکز اجتماعی و فرهنگی و مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد و شهروندان گام‌های بلندی در این زمینه برداشته‌اند.
ترویج فعالیت‌های صحیح شادی‌آور همخوان با فرهنگ ملی و دینی، برگزاری رویدادهای اجتماعی و فرهنگی، استفاده از هنرهای خیابانی مانند ایجاد گالری‌های شهری و گذرهای هنر، جشنواره طراحی نمادهای هنری و اقدامات اجتماعی و حرکت‌های عمومی مانند، درخت‌کاری، پاک‌سازی معابر و نمای ساختمان‌ها، تفکیک زباله و اشاعه فرهنگ پرورش گل‌های آپارتمانی، تشویق مردم به ورزش‌های همگانی نظیر کوه‌پیمایی عمومی و یا پیاده‌روی عمومی از اهم این فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی است.
در همین راستا حوزه اجتماعی و فرهنگی سازمان در سال‌های اخیر برنامه‌های متنوعی را طراحی و اجرا کرده که ازجمله آنها می‌توان به برگزاری شش پویش ملی با موضوعات ساماندهی اوقات فراغت شهروندی، تقویت هویت و همبستگی ملی و دینی، ارتقا نشاط اجتماعی و ایجاد فضای مشارکت و همدلی بین شهروندان اشاره کرد.
گفت و گو از: راضیه کشاورز- خبرنگار سرویس کلانشهرهای خبرگزاری ایمنا
کد خبر 431821منبع: ایمنا
کلیدواژه: معاون وزیر کشور مهدی جمالی نژاد توسعه شهری برنامه ریزی شهری کرونا در ایران بازآفرینی شهری شهر کلانشهر مشارکت شهروندان آموزش شهروندی سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور اقتصاد شهری مدیریت شهری سازمان شهرداری ها و دهیاری ها جذب سرمایه گذار مهاجرت از روستاها اقتصاد روستایی نشاط اجتماعی دولت تدبیر و امید طرح هاي عمراني حقوق شهروندی شهرنشینی همکاری دولت و شهرداری ها توسعه پایدار شهری معاون عمران و توسعه امور شهری وزیر کشور شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق سازمان شهرداری ها و دهیاری ها مناطق کمتر توسعه یافته شهرداری ها و دهیاری ها توسعه پایدار روستایی بهره گیری از ظرفیت دهیاری های کشور اجتماعی و فرهنگی اقدامات خلاقانه شهرها و روستاها شوراهای اسلامی مدیریت روستایی بازآفرینی شهری روستاهای کشور توسعه روستایی بهره گیری عنوان نهاد همکاری مشترک سرمایه گذاری نشاط اجتماعی روستایی کشور دهیاری ها توسعه روستا ویروس کرونا راه اندازی دانشگاه ها خیابان ها همه جانبه برنامه ها انجام شده آتش نشانی ظرفیت ها فضای سبز نامه ها طرح ها سال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۵۰۸۰۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سدسازی؛ مسیری برای توسعه پایدار یا نابودی اکوسیستم‌ها؟
سدسازی یکی از اقدامات برای مهار آب، جلوگیری از هدررفت آب، تولید برق، جلوگیری از سیل، ازدیاد سطح کشت و تأمین آب شرب در دنیا شناخته شده است، اما توسعه بدون مطالعه و غیرعلمی آن اثرات مختلف و قابل توجهی بر اکوسیستم مناطق و محیط‌زیست می‌گذارد، لذا باید این اثرات بررسی شود و مورد توجه مسئولان قرار گیرد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، لازم است بدانیم طبق اطلاعات موجود احداث سدها مانند هر تکنولوژی دیگر دارای اثرات مثبت و منفی مختلفی است که از مزایای آن می‌توان به کنترل رژیم جریان در نتیجه مهار آب، جلوگیری از هدر رفت آب، تولید برق، جلوگیری از سیل، ازدیاد سطح کشت و تأمین آب شرب، تأمین آب کشاورزی و مصارف شهری از طریق ذخیره آب و تولید انرژی اشاره کرد، اما بررسی و مطالعات انجام شده نشان داده که ساخت سد و ذخیره آب در مخزن آن اثرات فیزیکی- شیمیایی و اکولوژیکی قابل توجهی بر اکوسیستم می‌گذارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد، امروزه شرایط زیست‌محیطی زمین برای تمام دنیا مورد توجه قرار گرفته است، زیرا تغییرات اقلیمی، افزایش دما و کاهش آب، مسائل بسیار مهمی است که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر زندگی انسان تأثیر دارد، در این بین یکی از این مسائلی که مورد توجه قرار گرفته، سدسازی نادرست است؛ درواقع سدسازی علاوه بر مزایا و کاربردهایی که دارد، می‌تواند مشکلات و تبعات بسیاری برای رودخانه، محیط‌زیست و بخش‌های اطراف خود ایجاد کند و عامل بروز بسیاری از مشکلات زیست‌محیطی است.
نتایج تحقیقات نشان داده است که بدون شک ساخت سد روی رودخانه‌ها، بزرگترین عامل تهدید و تخریب اکوسیستم رودخانه‌ها به شمار می‌رود، سدها پیامدهای زیان‌بار محیط زیستی متعددی به همراه دارند که شامل اثرات مخرب بیولوژیکی، فیزیکی و شیمیایی در رودخانه‌ها است، سدها با قطع جریان آب، تنوع زیستی رودخانه را به خطر انداخته و تخم‌ریزی و روند طبیعی زندگی آبزیان را مختل می‌کنند، به طوری که تعداد زیادی از گونه‌های جانوری جهان در سال‌های اخیر به دلیل سدسازی منقرض‌شده یا در آستانه انقراض قرار دارند.
دانشمندان با ارزیابی داده‌های معتقدند؛ وجود یک مخزن بزرگ آب راکد در پشت سد برای زندگی جانوران و گیاهانی مانند حلزون‌ها، جلبک‌ها، ماهی‌ها که با اکوسیستم آب‌های روان تکامل یافته‌اند، مناسب نیست و به تدریج به نابودی تنوع آنها منجر خواهد شد، سدها علاوه بر نتایج فیزیکی منفی، تغییرات مضر شیمیایی در رودخانه‌ها را هم در پی دارند که تغییر در دمای آب و تغییر در میزان اکسیژن محلول در آب نمونه‌ای از آن است، همچنین سدها به جلوگیری از حرکت رسوبات و انباشت آنها در پشت دیواره سد، مانع رسیدن بسیاری از مواد حیاتی به پایین‌دست رودخانه می‌شوند، جلوگیری از حرکت رسوبات در رودخانه‌ها نیز به نوبه خود به نابودی دشت‌های حاصلخیز در پایین‌دست رودها منجر می‌شود، زیرا جلوگیری از حرکت رسوبات در روخانه‌ها، فرسایش بستر رودخانه در طول زمان را در پی داشته و کیفیت بستر رودخانه برای نگهداری و هدایت درست آب نیز کاهش می‌یابد. و چنین مواردی با بروز سیلاب‌های فصلی و پیامدهای مخرب سیل بر اکوسیستم‌های اطراف رودخانه‌ها همراه است.
همچنین بر اساس تحقیقات موجود، اثرات زیست محیطی سدها می‌تواند بر اساس معیارهای مختلفی بر طبق اثرات کوتاه مدت و دراز مدت، اثرات بر سطح منطقه و نواحی که تحت تأثیر تأسیسات سد قرار دارد و اثرات اجتماعی و مزایا و خسارات طبقه بندی شود، این اثرات ممکن است بر وضعیت و رفتار هواشناسی، زیست‌شناسی و… تأثیر گذاشته و به شدت موجب تغییر و پیچیدگی آن شود، در نتیجه با توجه به اهمیت اثرات مثبت احداث سدها، لازم است اثرات منفی زیست محیطی سد جهت توسعه پایدار به حداقل رسانده شود، لذا در این راستا با تورج فتحی، معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران گفت‌وگویی داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
ایمنا: اثرات زیست محیطی احداث سد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فتحی: به طور معمول یکی از اثرات مثبت تمام سدها، کنترل سیلاب‌ها است که با بارندگی‌های شدید، شتاب سیلاب مهار خواهد شد.، همچنین گاهی نقش سدها بسیار مهم و کارساز است، اما موضوع ذخیره سازی آب در فصل‌هایی که با بارندگی کمتر مواجه می‌شویم و منابع آبی در حداقل ممکن است، بیش از پیش خود را نشان می‌دهد.
نداشتن انطباق پیک مصرف آب و بارندگی سبب می‌شود که تنش بیشتری بر منابع آبی وارد شود، زیرا در فصلی همچون تابستان که با میزان بارندگی‌های بسیار پایین است، بیشترین مصارف آب را داریم، به ویژه در بخش کشاورزی که بیش از ۹۰ درصد منابع آبی صرف آن می‌شود، همچنین به عنوان مثال بارندگی عمده در کشور هند در فصل تابستان است و در این فصل محصولات کشاورزی آنها کاشت و برداشت می‌شود، اما در ایران در تابستان بارندگی بسیار اندک است، اما مصارف آب در حداکثر میزان استفاده قرار دارد، بنابراین نبود انطباق در این زمینه، خود به خود سبب ضرر و خسارت به منابع آبی به ویژه آب‌های زیرزمینی خواهد شد و در اینجا اثرات مثبت سدسازی بیشتر حس می‌شود.
همچنین یکی از اثرات مثبت و اهداف اساسی سدسازی در دنیا تولید الکتریسیته و برق است، برای نمونه سد کارون سه، به طوری کلی کاربری کشاورزی ندارد، زیرا پایین دست آن هیچ‌گونه اراضی کشاورزی نیست و هدف اصلی ساخت آن تولید برق است؛ لذا یکی از ردیف‌های سودمند ساخت سدها پدیدآوری برق شناخته می‌شود که بدون مصرف سوخت فسیلی و با جلوگیری از انتشار گاز کربنیک و آلایندگی‌های نیروگاهی که وارد جو می‌شود، تولید انرژی برق آبی از چنین دیدگاهی زیست محیطی است، اما جدا از تمام تأثیرات مثبت، سدسازی اثرات منفی هم بر محیط زیست به همراه دارد.
ایمنا: توسعه سدسازی چگونه محیط زیست را تحت تأثیر قرار داده است؟
فتحی: در جایی همچون کشور ایران اگر سدسازی‌ها از حالت متعادل و در واقع حد معمول ظرفیت تحمل محیط زیست خارج شود، در حالی که طبق تعاریف موجود برای هر منطقه‌ای به لحاظ زیست محیطی یک توان اکولوژیکی یا برد محیط زیست یا خط آستانه و مرز آستانه محیط‌زیست تعریف می‌شود، بنابراین محیط زیست تا یک جایی این اثرات سو را تحمل می‌کند و از یک جایی دیگر این اثرات باعث خسارت بر محیط زیست می‌شود و از آستانه تحمل یا ظرفیت تحمل محیط زیست خارج خواهد شد، از سوی دیگر نیز چنانچه در شرایط متعارف سدسازی انجام شود و اثرات مثبت در یک کفه ترازو و آثار منفی در کفه دیگری مورد بررسی قرار گیرد، در کشور تأثیرات منفی بر مثبت غلبه خواهد داشت، به طوری که مثال واضح آن و یکی از آثار منفی احداث سدها، خشکسالی بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد تالاب‌های کشور است که به طور کامل خشک شدند یا در حال از بین رفتن هستند.
لازم است بدانیم گاهی اثرات سدسازی بر محیط‌زیست برگشت‌پذیر نیستند، به عنوان نمونه هنگامی که بر رودخانه‌های که به دریا راه دارند سد می‌سازیم، احداث کانال آبزیان که یکی از فرایندهایی است که تعادل اکولوژیکی و اکوسیستم زیست منطقه‌ای رودخانه را حفظ می‌کند، تعبیه نشده است تا آبزیان بتوانند در مسیر طبیعی رودخانه تحرک لازم را داشته باشند، لذا زمانی که سدسازی بدون ایجاد کانال‌های لازم و حیاتی عملیاتی می‌شود، این تحرک و جابه‌جایی نابود خواهد شد و بازگشتی هم وجود نخواهد داشت، بنابراین مهم است که این موضوع مورد توجه قرار گیرد تا بتوان از آثار مخرب سدسازی بر رودخانه‌های منتهی به دریا پیشگیری کرد.
ایمنا: سدسازی عاملی برای تهدید و تخریب اکوسیستم‌ها و بر هم زدن تعادل زیست محیطی محسوب می‌شود؟
فتحی: به طور مثال زنجیره اکولوژیکی و اکوسیستم‌های رودخانه و پیرامون آن که بهم پیوستگی جدانشدنی دارد و با پیوند هم یک اکوسیستم را می‌سازد، اگر قطع شود، شاهد تخریب و حذف اکوسیستم‌های موجود خواهیم بود، بنابراین در این مورد سدسازی بر روخانه‌های منتهی به دریا، بزرگترین عامل تهدید و تخریب اکوسیستم‌های این مناطق است و باید تدبیری برای مقابله با این تهدید اندیشیده شود که در این مورد تعبیه کانال‌هایی برای حرکت متعادل آبزیان می‌تواند راهکار مؤثری باشد تا بتوان از بروز تخریب اکوسیستم‌های موجود در مناطقی که سدسازی می‌شود و برهم خوردن تعادل زیست محیطی پیشگیری کرد.
در این راستا لازم است به تنوع زیستی پارک ملی یلواستون که طی دهه‌هایی به دلیل شکار بی‌رویه گرگ‌ها در حال نابودی بود و اهالی آن منطقه برای حفظ حیات وحش، نسل گرگ‌ها را منقرض کردند، اشاره کنیم، زیرا تا چندین دهه فردی متوجه نشد که وجود گرگ‌ها در یک اکوسیستم می‌تواند مهم تلقی شود، به طوری که پس از هفت دهه گروهی از کارشناسان پارک، تصمیم گرفتند، چند گرگ متناسب با شرایط در آن خطه رهاسازی کنند و در ادامه با شکار گوزن‌ها توسط گرگ‌ها، اکوسیستم با حفاظت از چمنزارها و علف‌زارها و مراتع متعادل شد، تا جایی که پدیده فرسایش خاک در چنین منطقه‌ای حدود سه برابر کاهش یافت و حفظ پوشش گیاهی و آمار سیلاب‌ها با کنترل روان‌آب‌ها به شدت مهار شد، این موضوع گویای این واقعیت است که یک اقدام به ظاهر ساده چگونه می‌تواند اثرات قابل توجهی بر محیط زیست و برهم زدن تعادل زیست محیطی یک منطقه داشته باشد.
ایمنا: آیا برای احداث سدها در کشور مطالعات دقیق و علمی بر تأثیر اکوسیستم پیرامونی مناطق صورت گرفته است؟
فتحی: از آنجا که برای احداث سدها در کشور مطالعات دقیق و علمی بر تأثیر اکوسیستم پیرامونی مناطق صورت نگرفته است، می‌توانیم بگویم که اثرات منفی دارد، اما نمی‌توانیم به صورت مصداق اظهار نظر کنیم که این سد یا آن سد چه تأثیراتی بر منطقه داشته است، اما یکی از آثاری که در کشور رخ داده و اکنون با قاطعیت می‌توان آن را بیان کرد، تأثیرات تجمعی سدها است که در اغلب حوزه‌های آبریز کشور بیش از چندین سد مختلف احداث کرده‌ایم، برای مثال در حوزه آبریز سفید رود که از هم پیوستن رودخانه سفید رود، شاهرود و قزل‌اوزن، الموت و طالقان رود تشکیل شده و در سرشاخه‌های قزل‌اوزن چندین رودخانه در سرشاخه آن در استان‌های کردستان، آذربایجان شرقی، زنجان و گیلان و قزوین نیز وجود دارد و تمام این مجموعه یک حوزه آبریز درجه دو را تشکیل می‌دهد و جزو حوزه‌های آبریز با مساحت متوسط در کشور محسوب می‌شو، با ابراز تأسف باید گفت که در این حوزه آبریز تاکنون ۱۸۸ سد تعریف شده است، بنابراین چنین اقداماتی بر زنجیره اکولوژیکی و اکوسیستم‌های رودخانه تأثیرات بسیاری خواهد داشت، از این‌رو امروزه آنهایی که همچنان بر طبل ساختن سدهای بیشتر می‌کوبند، تنها به دنبال منافع هستند و آن طور که باید به اثرات منفی آن نمی‌اندیشند.
کد خبر 746561
تعطیلی مدارس شهرستان زرند در روز چهارشنبه