نفی تعصب و تحجر
تاریخ انتشار: ۲۲ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۶۰۱۴۱۴
به گزارش خبرنگار مهر، در سلسله یادداشتهایی که پیش روی شماست قواعد اندیشه در قرآن و به تعبیری قواعد اندیشه قرآنی توسط مصطفی عباسی مقدم استاد علوم قرآن دانشگاه کاشان از متن آیات استخراج شده است. از آنجا که اندیشه و تعقل در قرآن جلوههای بسیار و آثار سرشار دارد، منظور ما انواع و شاخههای مختلف آن یعنی هرگونه عقلورزی، تأمل، فکر، تعمق، آینده نگری و عاقبت اندیشی را شامل میشود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
رهبر معظم انقلاب اسلامی در محفل انس با قرآن کریم در نخستین روز ماه مبارک رمضان، که امسال به دلیل کرونا به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، به بحث قواعد قرآن برای زندگی انسان و ضروت استخراج آن توسط محققان و پژوهشگران پرداختند.
و اینک بیانی مختصر از این قواعد:
قاعده دهم: نفی تعصب و تحجر
انسان از هرچه بگذرد، از عقیده و باور خود نمیگذرد، بهخصوص آنگاه که با خشونت و دیگرستیزی همراه شود. مصیبت آنجاست که باورش بهجای تکیه بر منشأ و پشتوانه منطقی و درست، متکی بر اغوا و فریب یا خرافه باشد. این همان تعصب و جزماندیشی است. تعصب درواقع نوعی خشونت فکری و گفتاری است که میتواند به خشونت رفتاری نیز منجر شود، حتی اندیشه هرگاه راکد و متوقف بماند و از پویایی و پیشرفت دور افتد، تبدیل به تعصب خواهد شد.
در میان گزارشها و قصص قرآن، بیشترین تعصب در برخورد یهود دیده میشود. مثلاً خودشان را -بیآنکه دلیل قانعکنندهای ارائه کنند- قوم برتر و دوستان خدا و دور از دوزخ میشمردند: - «وَقَالَتِ الْیَهُودُ وَالنَّصَارَی نَحْنُ أَبْنَاءُاللَّهِ وَأَحِبَّاؤُهُ قُلْ فَلِمَ یُعَذِّبُکُمْ بِذُنُوبِکُمْ بَلْ أَنْتُمْ بَشَرٌ مِمَّنْ خَلَقَ.» یهود و نصاری گفتند: «ما، فرزندان خدا و دوستان (خاص) او هستیم.» بگو: «پس چرا شما را در برابر گناهانتان مجازات میکند؟! بلکه شما هم بشری هستید از مخلوقاتی که آفریده» (مائده :۱۸) «وَقَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَیَّامًا مَعْدُودَةً» (بقره: ۸۰) و یهودیان گفتند آتش ما را لمس نخواهد کرد، مگر چند روزی.
البته در برخورد همه اقوام مشرک مانند قوم ابراهیم، نوح، هود و صالح هم عدم پذیرش دلایل روشن مشهود است. قوم نوح وقتی با دعوت گویا و فطرتپذیر او مواجه میشدند، بهجای تأمل و بررسی و احیاناً پرسوجوی بیشتر، متعصبانه انگشت در گوش خود میکردند و لباس بر سر میکشیدند و مستکبرانه بر باورهای خود پافشاری میکردند: «جَعَلُوا أَصَابِعَهُمْ فِی آذَانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِیَابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَکْبَرُوا اسْتِکْبَارًا» (نوح / ۷)
دو تعریف تعصب: تعصب در میدان باورها تعریفی دارد. استاد مطهری میگوید: «تعصب و تحجر بهمعنای ایستایی، تحولناپذیری، جمود و برنتابیدن فرهنگ و ارزشهای حق و متعالی است که هم در ساحت بینش و دانش (تحجر) و هم در حوزه گرایش و رفتار (جمود) بروز و ظهور دارد و عقل و دل و ابزارهای معرفتیاب و منابع شناختزا را نیز شامل میشود.» (مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج ۱۹، ص ۱۱۰)
امیرمؤمنان (ع) طبق نقل نهجالبلاغه، شیطان را امامالمتعصبین لقب میدهد، زیرا در برابر فرمان خدا به سجود در برابر آدم، تکبر و تعصب ورزید و بر آدم (ع) – بهخاطر خلقت خویش- افتخار کرد و از جهت اصل و ریشه خود، نسبتبه او تعصب ورزید و اولین کسی بود که بیدلیل از فرمان خداوند سر باز زد و گفت او از خاک و من از آتشم. این اصطلاح یک تعریف روانشناختی نیز دارد؛ واژه تعصب از لفظ عصب گرفته شده و بهمعنای آن است که شخص نسبتبه چیزی واکنشهای عاطفی و احساسی بهدور از هرگونه معیار عقلانی داشته باشد.
در اصول کافی آمده که وقتی از امام سجاد (ع) درباره عصبیت میپرسند، میفرماید: «عصبیت آن نیست که شخصی قبیله خود را دوست داشته باشد، بلکه تعصب ناپسند آن است که انسان قبیله و خویشان خود را بر ظلم یاری نماید و بر اشتباهات و کجرویها و کارهای ناپسند آنها پافشاری داشته باشد.»
برای مقابله با تعصب چه باید کرد؟
شناخت ویژگیهای متعصبان اولین راهکار است. باورهای یک فرد متعصب بیشتر از آگاهیهای اوست. درواقع او عقیدهپرست است، نه عقیدهشناس و در راه باورش -ولو از جنس بت و چوب و سنگ و فرمان مافوق و یا عواطف کور ناشی از عقده حقارت- جان خود را نیز میدهد. ویژگی دیگرش این است که دیگران و عقیدهشان را اصلاً نمیشناسد و تا ندیده و نشناخته متعصب و سختگیر است. بدین سبب است که افراد دنیادیده که با ملل و مذاهب دیگر آشنایند برخورد ملایمتری با دیگران و غیرخودیها دارند.
ویژگی سومشان زبونی درونی در عین شجاعت بیرونی است. پشت این ظاهر دلیر، روح هراسناکی است که با تلنگرِ آگاهی و شوکِ عقلانی فرو میریزد. بر این اساس، برای غلبهبر تعصب شخصیت و تحجر ذهن و جمود اندیشه و لجاجت رفتار، باید از طریق علم و هنر، میزان آگاهی و بصیرت را افزود و زمینههای تعصب از قبیل همچشمی و برتریطلبی و فرقهگرایی را زدود و آهنگ ائتلاف و همدلی میان انسانها سرود و این راه را بهتدریج پیمود. از سویی، آنچه بازدارنده رفتار متعصبانه است قانون فراگیر است چراکه گفتهاند: «شهر بیقانون بهشت متعصبان است»، البته در مواجهه قانونمدار و همهجانبه، مدارا و طی مراحل روشنگری توأم با هدایت و تربیت نیز ضروری است.
کد خبر 4971678منبع: مهر
کلیدواژه: قرآن تفسیر قرآن معرفی کتاب امام رضا ع ویروس کرونا مجمع عالی حکمت اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی کنفرانس بین المللی سازمان تبلیغات اسلامی دهه کرامت معرفی نشریات قرآن تفسیر قرآن حقوق بشر فلسفه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۶۰۱۴۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شکوفه اندیشیدن در سرزمین خودروسازی
تین نیوز احمد فرهادی* :
اهمیت و اعتبار اندیشه و اندیشه ورزی، از اهمیت و اعتبار زندگی و فلسفه وجودی و خلقت بشر نشات می گیرد؛ بشریت، برای ترقی و تعالی و شکفتن و شکوفایی و پویایی و پایایی، پای به بدین عرصه زندگی نهاده است؛ بدون عقل و عقل ورزی، امکان رشد و بالندگی، برای انسان مقدور و میسر نیست؛ چون، خردورزی، توان و نیروی تشخیص و تجویز امور سره از ناسره در زندگی است؛ بنابراین، هرگاه به اهمیت و اعتبار خرد و اندیشه، توجه کنیم و آگاه گردیم و در عمل به نقش و اثر آن پی ببریم، به ضرورت اندیشه ورزی، تفطن خواهیم کرد. بنابراین می توانیم بگوییم که انسان ها سعی بر آن داشته اند که با استفاده از ابزار «اندیشیدن» از رنج های عینی و ذهنی رهایی یابد.
اندیشه انسان مرز نمی شناسد و در تمامی پدیده ها جاری و ساری است؛ صنعت به عنوان یکی از نمادهای اندیشه دو نقش مهم در زندگی بشر دارد؛ از یک سو رنج افزوده و از سوی دیگر رنج بشر را تقلیل داده است؛ صنعت اگر در مسیر خود به منابع طبیعی اهمیت ندهد؛ در خدمت انسان نبوده و رفاهش را افزوده نکند؛ آب و هوا را بیالودد و ... نتیجه ای جز افزایش رنج بشر نخواهد داشت؛ و از سوی دیگر اگر به منابع طبیعی اهمیت دهد؛ در خدمت بشر و رفاه او قرار گیرد و دوستدار محیط زیست باشد؛ ارمغانی جز رفاه نخواهد داشت.
در میان صنایع صنعت خودرو اهمیت والا و بالایی دارد؛ کل درآمد صنعت خودرو در جهان 3 هزار میلیارد دلار است که 3 درصد از سهم GDP جهان را به خود اختصاص داده است و حدود 60 میلیون نفر در این صنعت در جهان اشتغال مستقیم و غیر مستقیم دارند. همچنین این صنعت حدود 750 میلیارد دلار برای کشورها و دولت ها درآمدزایی دارد که رتبه اول درآمدزایی دولت هاست و به عنوان لوکوموتیو اقتصاد به شمار می رود. علاوه بر این ها صنعت خودروسازی در جهان با 1250 میلیارد دلار رتبه اول تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است. به طوری که در سال 2021 صادرات صنایع مختلف دنیا 710.4 میلیارد دلار بوده که 40.4 نیز به قطعات خودروها اختصاص داشته و 141.1 میلیارد دلار نیز به کامیون ها و وسایل نقلیه سنگین اختصاص داشته است. بنابراین اگر صنعت خودروسازی را به عنوان یک کشور در نظر بگیریم با این عدد و ارقام این صنعت، ششمین اقتصاد دنیا به حساب می آید.
در زمینه اشتغال صنعتی هم صنعت خودرو سرآمد صنایع است؛ در صنعت خودروسازی دنیا حدود 60 میلیون نفر مشغول به فعالیت هستند که 17 درصد از این افراد اشتغال مستقیم در خودروسازی و قطعات خودروسازی دارند و حدود 83 درصد نیز به صورت غیرمستقیم در صنایع بالادستی و فعالیت های پایین دستی این صنعت مشغول به فعالیت هستند. اگر اشتغال مستقیم و غیرمستقیم را در نظر بگیریم حدود 5 درصد از اشتغال صنعتی در جهان وابسته به این صنعت است.
در ایران نیز صنعت خودرو پیشران صنایع است؛ به طوری که هم اکنون در این صنعت چیزی حدود 800 هزار نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم در حال فعالیت هستند که 12 درصد سهم از ارزش افزوده در این صنعت ایجاد می شود. البته رتبه ایران در تعداد تولید خودرو در دنیا در سال 2019 بیستم بود که در حال حاضر عدد شانزدهم دنیا را به خود اختصاص داده است.
حال اینکه چرا علیرغم ظرفیت ایجاد شده دو میلیون و دویست هزار دستگاه خودرو در سال از تمام توان برای تولید خودرو استفاده نمی شود؟ و یا اینکه چرا محصولات تولید شده نمی تواند رضایت مشتریان را جلب نماید؟ و یا چرا این صنعت زیان ده است و هر ساله بر زیان آن افزوده می شود؟ و چرا در بکارگیری منابع انسانی شاهد این همه ناکارآمدی هستیم و ... سوالات بسیار جدی است که باید از صنعت خودرو پرسیده شود.
این پرسشگری ها نقش ویژه «اندیشیدن» در این صنعت را نمایان می نماید؛ و به میزانی که پرسش افزون شود؛ «اندیشه» در صنعت خودرو فربه تر خواهد شد.
از بهمن ماه سال 1402 بذر نهالی تحت عنوان اندیشکده خودرو به منظور ترویج پرسشگری از یک سو و افزایش تعامل و تضارب اندیشه ها از سوی دیگر در جاده مخصوص کاشته شد؛ این نهاد که خود را «مرجعی مستقل، پیشتاز، اثرگذار و قابل اعتماد برای توسعه راهکارهای مدیریتی و حکمرانی سازمانی در زنجیره ارزش خودرو» می داند؛ در صدد است با ایجاد سازوکارهای متناسب، به یاری تمام خیرخواهان زنجیره ارزش تولید خودرو؛ پنجره ای رو به توسعه اندیشه در صنعت خودرو باز نماید.
آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید