تدبر در قرآن کریم
تاریخ انتشار: ۲۳ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۶۱۰۵۶۹
به گزارش خبرنگار مهر، در سلسله یادداشت‌هایی که پیش روی شماست قواعد اندیشه در قرآن و به تعبیری قواعد اندیشه قرآنی توسط مصطفی عباسی مقدم استاد علوم قرآن دانشگاه کاشان از متن آیات استخراج شده است. از آنجا که اندیشه و تعقل در قرآن جلوه‌های بسیار و آثار سرشار دارد، منظور ما انواع و شاخه‌های مختلف آن یعنی هرگونه عقل‌ورزی، تأمل، فکر، تعمق، آینده نگری و عاقبت اندیشی را شامل می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
رهبر معظم انقلاب اسلامی در محفل انس با قرآن کریم در نخستین روز ماه مبارک رمضان، که امسال به دلیل کرونا به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، به بحث قواعد قرآن برای زندگی انسان و ضروت استخراج آن توسط محققان و پژوهشگران پرداختند.
و اینک بیانی مختصر از این قواعد:
قاعده یازدهم: قاعده تدبر
درباره تدبر بسیار شنیده اید، اما در چارچوب اندیشه قرآنی، تدبر به اندیشه و تأمل در متن قرآن منحصر می‌گردد. این واژه، مصدری است از ریشه دبر به معنای پشت. کثیری از مفسران و اهل لغت، تدبر را همان تفکر معنا کرده اند، اما آنها که دقت و دلدادگی بیشتری به بلاغت و فصاحت قرآن دارند به گونه‌ای دیگر نظر داده اند. از آنجا که آیات قرآن ظاهری و در پشت ظاهر، ماورا و باطنی دارند، توجه به آن معنای پنهان و دور از نگاه اولیه و غیرظاهر را تدبر نام نهاده اند. در کتب لغت مثل لسان العرب به مفهوم عاقبت اندیشی (التفکر فی عواقب الامور) هم برای تدبر اشاره شده است. برخی نیز تدبر را به مفهوم عدم اکتفا به لفظ و معنای ظاهری آیه و توجه به آیات دیگر ناظر به آن دانسته اند و چون این مصدر از باب تفعّل است معنای تکرار هم می‌دهد.
بنابراین در جمع‌بندی می‌توان گفت تدبر عبارت است از ژرف کاوی و عاقبت اندیشی در مورد آیه قرآنی همراه با توجه به آیات مرتبط با آن. براین اساس می‌توان دو نوع تدبر را در آیات تصور نمود: نخست، تدبر عمقی در مفهوم عبارت و آیه قرآنی مانند اینکه ریشه و معانی کلمه الله را در آیه «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» بررسی کنیم یا در آیه «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»، لایه‌های معنایی محتمل در باره نور بودن خداوند را تحلیل کنیم. و دوم، تدبر سطحی با بررسی در سیاق آیه و آیات مرتبط در سطح همان سوره یا در سطح کل قرآن، مانند اینکه در مورد آیه: «قُلْ لِلَّهِ الشَّفَاعَةُ جَمِیعًا» (زمر/۴۴) به آیاتی مثل «لَا یَمْلِکُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا» آنان هرگز مالک شفاعت نیستند؛ مگر کسی که نزد خداوند رحمان، عهد و پیمانی دارد.(مریم/۸۷) مراجعه کنیم.
همچنین به آیه «مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ» کیست که نزد خدا شفاعت کند مگر با اجازه او. هم مراجعه و از آن برای رسیدن به معنای جامع و نهایی کمک بگیریم.
این تعریف بیش از هر مفسری مبتنی بر دیدگاه لغوی و تفسیری علامه طباطبایی است و اتفاقاً با نظریه تفسیر قرآن به قرآن که ایشان پیشتاز آن است هماهنگی دارد. تدبر و مطالعه آیه به آیه را در حد محدود، از عهده همه افراد برمی آید لکن تفسیر قرآن به قرآن کار کسی است که بر کل آیات و سوره‌ها تسلط و اشراف داشته باشد.
دو نمونه تدبر قرآنی:
- آیا می‌توان کسی را وارد بهشت کرد؟
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ لَا یَضُرُّکُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ
وَمَا جَعَلْنَاکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظًا
إِنَّمَا أَنْتَ مُذَکِّرٌ* لَسْتَ عَلَیْهِمْ بِمُصَیْطِرٍ
وَأْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا
وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ
إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرُ
لَا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ
خلاصه و نتیجه تدبر شاید این باشد که مؤمن باید دیگران را به ویژه خانواده خود را به نیکی و نماز سفارش کند، همان گونه که پیامبر (ص) همه را هدایت می‌کرد، اما بدون اجبار در عمل.
- درباره: وَلِکُلٍّ دَرَجَاتٌ مِمَّا عَمِلُوا (یا موضوع مقامات انسان و عامل آن)
نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مَنْ نَشَاءُ
إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ
إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ یَرْفَعُهُ
یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ
نتیجه تدبر اینکه مقامات معنوی را خدا براساس اراده و عملکرد و تلاش انسان عطا می‌کند.
کد خبر 4972654منبع: مهر
کلیدواژه: تدبر در قرآن تفسیر قرآن معرفی کتاب ویروس کرونا مجمع عالی حکمت اسلامی امام رضا ع کنفرانس بین المللی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی سازمان تبلیغات اسلامی تفسیر قرآن علوم انسانی اسلامی قرآن فلسفه دهه کرامت حجاب و عفاف
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۶۱۰۵۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
قرآن کریم؛ در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های جهان
به نقل از الاخبار المسائی، روز گذشته ۲۳ آوریل(۴ اردیبهشت) مصادف با روز جهانی کتاب بود که همه‌ساله از سوی یونسکو گرامی داشته می‌شود، از سویی پژوهش‌های مرتبط با وضعیت کتاب‌خوانی، گسترش کتابخانه‌ها، ترویج کتاب‌خوانی و کتاب‌های پرفروش نیز معمولاً در این ایام انتشار می‌یابد.
یونسکو در روز جهانی کتاب، با همکاری سایر سازمان‌های بین‌المللی مرتبط با کتاب، شهری را به عنوان پایتخت بین‌المللی کتاب انتخاب می‌کند.
هدف از انتخاب چنین شهری تشویق مردم به‌طور عام و جوانان به‌طور خاص برای کشف لذت مطالعه و احترام به آثار و دانشی است که نویسندگان در طول قرون و اعصار آفریده‌اند. علاوه بر این به منظور گسترش فرهنگ در بین مردم، پایتخت کتاب منتخب هرسال متعهد می‌شود که کتاب‌خوانی را ترویج کند و میزان مطالعه در گروه‌های سنی و جمعیتی مختلف در داخل و خارج از کشور بالا ببرد. همچنین دولتی که پایتخت کتاب منتخب در آن است متعهد می‌شود که در آن سال برنامه‌ای از فعالیت‌های فرهنگی تدوین کند.
در روز جهانی کتاب امسال، آدری اوزولای، مدیرکل یونسکو عنوان پایتخت جهانی کتاب در سال ۲۰۲۴ را به شهر آکرا در غنا اعطا کرد.
علی‌رغم پیشرفت فناوری و دسترسی مردم به اینترنت و به تبع آن شبکه‌های اجتماعی، کتاب‌ها هنوز در سراسر جهان بسیار محبوب هستند. هرساله ناشران در سراسر جهان هزاران کتاب منتشر و برخی از آنها برای دستیابی به پرفروش‌ترین کتاب‌ها با یکدیگر رقابت می‌کنند.
مراکز پژوهشی در جهان اعلام کردند قرآن کریم، نهج‌البلاغه، اصول کافی و اسفار اربعه از پرفروش‌ترین کتاب‌ها در جهان و به‌ویژه در کشورهای اسلامی بوده است.
منبع: ایکنا (خبرگزاری بین‌المللی قرآن)
محکومیت بدوی توماج صالحی به اعدام