ممنوعیت صادارت تورم را مهار نمیکند
تاریخ انتشار: ۲۴ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۶۳۱۲۵۱
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از فارس، افزایش شدید قیمتها در ماههای اخیر نگرانیهای بسیار جدی در رابطه با نرخ تورم در ماههای پیش رو ایجاد کرده, موجب نااطمینانی اقتصادی مردم شده است. این نااطمینانی اقتصادی تا اندازهای است که اغلب مردم بخصوص طبقه متوسط و کم درآمد جامعه با توجه به درآمد فعلی خود دیگر هیچ گونه برنامهریزی اقتصادی برای ماههای آینده و حتی روزهای پیشرو نمیتوانند داشته باشند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
تعریف تورم، روند فزاینده و نامنظم افزایش قیمت در اقتصاد است و معمولا افزایش واقعی سطح عمومی قیمت ها، با کاهش قدرت خرید واحد پولی همراه است به عبارتی برای خرید باید پول بیشتری پرداخت شود. اما آنچه که اقتصاد ما امروز با آن مواجه شده این است که تورم از تعریف خود یعنی روند فزاینده و نامنظم افزایش قیمتها خارج شده و به افزایش قیمت انواع کالا و خدمات به شکل کاملا افسارگسیختهای در آمده است. بطوریکه قیمت ها به صورت روزانه و حتی ساعتی در حال افزایش است و فشار ناشی از این افزایش قیمت ها کمر مردم را خم کرده است. لذا باید هر چه سریعتر ابزارهای کارشناسی و علمی کنترل تورم و نقدینگی را به کار برد و به صورت چند فوریتی این معضل را به ترتیب در کوتاه مدت، میان مدت و به صورت ریشهای بلند مدت برای همیشه حل کرد.
با توجه به لزوم کنترل تورم و نقدینگی گفت وگویی با میثم خسروی کارشناس مسائل اقتصادی انجام شده که در ادامه می خوانید:
* افزایش نرخ ارز علت اصلی تورم نیستیکی از مشکلات اساسی اقتصاد کشور تورم فزاینده است، تورم را در اقتصاد ایران و در شرایط فعلی کشور، چگونه می توان کنترل و مهار کرد؟
خسروی: در اقتصاد ما تورم همزمان با نرخ ارز رشد میکند به عبارتی هنگامی که نرخ ارز افزایش مییابد تورم مصرف کننده و تولید کننده نیز افزایش مییابد. در حالی که این دو باید از هم تفکیک شوند. زیرا همزمانی این دو موضوع با هم باعث میشود تا برخی تصور کنند که علت اصلی تورم، افزایش نرخ ارز است و به همین دلیل دولتها معمولا سعی میکنند که نرخ ارز را سرکوب کنند.
این در حالی است که جهش نرخ ارز فقط زمان تخلیه آثار تورمی نقدینگی روی سطح عمومی قیمتها را تعیین میکند و بدان معناست که تورم انباشتهای وجود دارد و به محض اینکه نرخ ارز افزایش مییابد آن هم تخلیه میشود لذا علت افزایش تورم ارز نیست، بلکه علت آن خلق نقدینگی در اقتصاد است.
سال گذشته 31 درصد به نقدینگی اضافه شده در حالی که رشد اقتصادی منفی بوده است این در حالی است که به ازای پول جدیدی که به اقتصاد تزریق شده کالا و خدمات به اقتصاد اضافه نشده است.
* ناترازی بانکی و بودجهای پیشران رشد نقدینگی کشوربرای کنترل و مهار نقدینگی چه باید کرد؟
خسروی: برای مهار و کنترل تورم باید راهکارهایمان را بر روی کنترل نقدینگی متمرکز کنیم، لذا زمانی که از کنترل تورم و مهار آن صحبت میکنیم باید بر روی چگونگی مهار رشد نقدینگی نیز تمرکز کنیم.
مهار رشد نقدینگی معلول چند ناترازی در کشور است که اولین ناترازی، ناترازی بانکهاست که در واقع سیاست گذار پولی را عملا منفعل کرده است.
در رابطه با مهار تورم و مهار نقدینگی، فارغ از اینکه سیاست پولی بانک مرکزی چه باید باشد، بانکها را مجبور به افزایش پایه پولی در اقتصاد میکنند. بنابراین با افزایش پایه پولی در اقتصاد نقدینگی در اقتصاد نیز افزایش مییابد.
همانطور که گفته شد پیشران رشد نقدینگی، یکسری ناترازیها در اقتصاد است و اولین آن هم ناترازی بانکی است اما ناترازی دیگر در اقتصاد کشورمان ناترازی بودجهای است، بنابراین برای ریشهکن کردن تورم؛ این ناترازیها یعنی ناترازی بانکی و بودجهای را باید حل کنیم.
اگر چه افزایش نقدینگی ممکن است در کوتاه مدت به اصطلاح آبی بر آتش باشد اما افزایش نقدینگی مانند تورم، آتش زیر خاکستر خواهد بود و در مقاطع و مواقعی از زمان دیگر امکان مهار آن وجود نخواهد داشت.
دولتها در برخی مواقع برای جلوگیری از تورم اقدام به ممنوعیتهای صادراتی و همچنین قیمتگذاری میکنند در حالی که این قبیل اقدامات تقریبا هیچ تاثیری بر مهار تورم ندارد و حتی آن کالاهایی که قیمت گذاری شدهاند، متناسب با قیمتها رشد قیمت بازار را تجربه کردهاند.
فرمول مهار تورم ساده است و لازم است تا برای مهار آن ناترازیها را در اقتصاد از بین برد و یک سری اصلاحات ساختاری در نظام پولی و مالی انجام داد.
وظیفه سیاست گذار پولی آن است که تورم را مهار کند، لذا اگر متناسب با این وظیفه به سیاستگذار پولی اختیار داده شود و زیرساختهای قانونی در اختیار سیاست گذار پولی قرار گیرد تا از طریق این امکانات بتواند ناترازیها را حل کند آنگاه میتوان از مهار تورم اطمینان حاصل کرد.
اکنون شرایط تورم بسیار حاد شده بنابراین به نظر می رسد در ابتدا باید از راهکارهای کوتاه مدت و میان مدت برای مهار تورم استفاده کرد؟ راهکار کوتاه مدت برای حل معضل تورم چیست؟
خسروی: بانکها با اعطای تسهیلات؛ مدام در حال خلق نقدینگی هستند لذا باید نظارت بانک مرکزی روی اعطای تسهیلات را بیشتر کرد.
بانک مرکزی میتواند بر میزان رشد ترازنامه بانکها محدودیت وضع کند و از سفته بازی بانکها در بازارهای مختلف جلوگیری کند.
البته یکسری نقدینگیها نیز باید از جامعه حذف شود و از بین برود. گفتنی است وقتی تسهیلات باز پرداخت میشود نقدینگی حذف میشود لذا به نظر میرسد که بانک مرکزی باید به بانکها اعلام کند که پرونده 5 ساله مطالبات غیر جاری را بررسی کنند و اعلام کنند که چگونه میخواهند آن مطالبات را وصول کنند.
بنابراین اگر برای وصول مطالبات، مشکل مقرراتی و قانونی وجود دارد آن موانع و مشکلات از طریق روشهای ممکن برداشته شود.
باید به این نکته توجه داشت که وصول تسهیلات غیر جاری 5 ساله باعث کم شدن 50 تا 100 هزار میلیارد تومان نقدینگی میشود و تاثیر آن بر تورم نیز کاملا مشهود خواهد بود.
* 3 محور اصلی مهار تورمدر مجموع باید گفت برای مهار تورم سه محور وجود دارد که محور اول مدیریت خلق نقدینگی جدید و محور دیگر حذف یا کاهش نقدینگی و محور سوم نیز مدیریت و کنترل نقدینگی موجود است.
البته اگر جلوی خلق نقدینگی جدید گرفته شود و حذف نقدینگی نیز انجام شود باز هم با موضوع نقدینگی موجود مواجه خواهیم بود که برای مهار آن باید از ابزارهای مالیاتی و افزایش شفافیت تراکنشهای بانکی استفاده کرد تا نقدینگی موجود وارد فعالیتهای سفته بازانه و سوداگرانه نشود.
لذا در صورتی که این سه اقدام را دولتها انجام دهند و در کنار آن کنترل نرخ ارز و مدیریت نوسانات نرخ ارز را هم مدنظر قرار دهند، مطمئنا روند تورم تغییر خواهد کرد، اما اگر مانند قدیم از راهکارهای سنتی مانند منع صادرات و روشهای تعزیراتی استفاده کنیم هیچ نتیجهای نخواهیم گرفت.
در گزارش دفتر مطالعات اقتصادی معاونتهای پژوهشهای اقتصادی مجلس که در سال اواخر سال 97 منتشر شد اقداماتی برای مدیریت نقدینگی ذکر شده بود که در آنجا برای مدیریت خلق نقدینگی جدید به اعمال محدودیت رشد ترازنامه بانکها به ویژه بانکهای مشکل دار اشاره شده بود.
همچنین به عنوان اقدام دوم برای مدیریت خلق نقدینگی جدید نظارت شدید بر بانکها به منظور ممانعت از ورود در فعالیتهای سفته بازانه توسط شرکتهای زیر مجموعه و سایر شاخص و کنترل اعطای تسهیلات کلان توسط مقام ناظر و کاهش نرخ سود سپردههای کوتاه مدت به عنوان سایر اقدامات در آن گزارش بیان شده بود.
در گزارش مذکور آمده بود که برای کنترل نقدینگی موجود انجام 5 اقدام یعنی کنترل سپردههای کلان و تراکنشهای آنها و اعطای مجوز افتتاح سپردههای سرمایهگذاری دو ساله ضروری است.
همچنین فروش اوراق و داراییهای دولتی و سپردهگذاری منابع حاصله در بانکها (با هدف جمعآوری نقدینگی مردم و وارد نکردن آن به اقتصاد)، اجرای مالیات ستانی از عایدی سرمایه و ثبات بخشی به بازار ارز و سکه از دیگر اقدامات برای نقدینگی موجود است.
برای کاهش حجم نقدینگی نیز دو راهکار فروش اموال مازاد بانکها و تسویه مطالبات غیرجاری بدهکاران بانکها با سپردههای این بدهکاران در بانکهای دیگر ذکر شده است.
بازگشت ارز حاصل از صادرات راهکار کوتاه مدت حل مشکلات ارزی اخیرنرخ ارز را چگونه میتوان کنترل کرد؟ ظاهرا تاکنون راهکار موثری برای کنترل نرخ ارز صورت نگرفته که این چنین هر چند وقت یکبار با افزایش شدید و شوک آور نرخ ارز مواجه می شویم.
خسروی: مسئله نرخ ارز اکنون بازگشت نرخ ارز حاصل از صادرات است. صادر کننده باید ارز حاصل از صادرات را به چرخه اقتصادی کشور بازگرداند و بانک مرکزی نیز ابزار آن را دارد.
هر صادر کنندهای قطعا در شبکه بانکی کشور حساب بانکی دارد لذا بانک مرکزی از این ابزار می تواند استفاده کند و حساب چند صادر کننده که ارز حاصل از صادرات خود را باز نگرداندهاند مسدود کند. قطعا چنین اقدامی منجر به بازگشت ارز حاصل از صادرات خواهد شد.
با این اقدام مطمئنا مسئله پیک نرخ ارز حل میشود و سپس میتوان با استفاده از بسته ساختاری نرخ ارز که آن هم وابسته به کنترل نقدینگی است جلوی جهش نرخ ارز را گرفت.
این راهکار، روش کوتاه مدت کنترل نرخ ارز است و برای برقراری تعادل نرخ ارز در کوتاه مدت فعلا چارهای جز بهره گیری از این روش این نیست.
* بیتدبیری های دولت در بازار بورسآیا رشد جهشی بازار بورس نقشی در دادن سینگال به بازارهای موازی از جمله ارز و مسکن و ... دارد؟
خسروی: خیر در مورد بازار بورس این طور نیست. زیرا بازار بورس از بازار ارز و انتظارات تورمی مردم تاثیر میپذیرد و نمیتوان به طور دقیق از تاثیر معکوس آن صحبت کرد.
وقتی نرخ ارز افزایش مییابد و نقدینگی رشد میکند عاملان اقتصادی این سیگنال را دریافت میکنند که تورمی در راه خواهد بود. بنابراین سعی میکنند با داراییهای مختلف ریسک تورم را پوشش دهند و در برابر تورم سپری برای خود درست کنند. لذا عده زیادی در بورس این سپر را برای خود ایجاد کردهاند.
البته از بیتدبیری دولت هم نمیتوان چشم پوشی کرد زیرا بازار بورس یک بازار ریسکی در اقتصاد محسوب میشود لذا وقتی دولت از این بازار حمایت میکند یعنی عملا هزینه ریسک این بازار را کاهش میدهد و بنابراین مردم تصور میکنند که چون دولت به آنها گفته که وارد این بازار شوند اگر در این بازار دچار ضرر و زیان شوند دولت نیز آن را جبران خواهد کرد.
با توجه به حمایتهای دولت از بازار بورس بسیاری از مردم اقدام به تعدیل سپردههای بانکی خود کردهاند و افراد ریسک گریزی که جز به بانکها اعتماد نداشتهاند، پولشان را وارد بازار بورس کردهاند و شرایط به گونهای شده که در حال حاضر رشد نرخ بورس از رشد نرخ ارز بیشتر است.
دولتها هیچ گاه به مردم توصیه نکردهاند که وارد بازار ارز شوند ضمن اینکه بازار ارز همیشه بازار پرریسکی است اما در مورد بازار بورس شاهد هستیم که دولت مدام مردم را تشویق به حضور در این بازار میکند.
نکته دیگر درباره افزایش نرخ رشد بورس عرضه سهامهای شاخص ساز از قبیل صندوق قابل معامله بورسی ETF و استقبال مردم برای خرید سهام این صندوقها بود.
پربیننده ترین سود ۷۹۰هزار تومانی سهام عدالت در یک روز دارندگان سهام عدالت بخوانند توضیحات بانک ملی ایران به فروشندگان سهام عدالت کارگزار ناظر سهام عدالت شما کیست؟ وام ۴میلیونی برای بازنشستگان تامیناجتماعیمنبع: اقتصاد آنلاین
کلیدواژه: نرخ تورم کنترل تورم حجم نقدینگی افزایش نرخ ارز قیمت طلا قیمت لوازم خانگی سهام عدالت ارز حاصل از صادرات خلق نقدینگی جدید سیاست گذار پولی افزایش می یابد کنترل نقدینگی نقدینگی موجود ناترازی بانک افزایش قیمت رشد نقدینگی بازار بورس ناترازی ها کنترل تورم بانک مرکزی سهام عدالت نرخ ارز مهار تورم بازار ارز کوتاه مدت برای مهار بانک ها مهار آن دولت ها قیمت ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۶۳۱۲۵۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چاپ اسکناسهای درشت تورمزا است؟
به گزارش تابناک، تجارت نیوز نوشت: البته پیگیریهای اولیه از بانک مرکزی حاکی از آن است که در حال حاضر طرحی در این خصوص وجود ندارد. با توجه به کاهش ارزش اسکناسهای کنونی در مبادلات، وجود اسکناسهای درشت که قابلیت پوشش معاملات را داشته باشد، یک ضرورت محسوب میشود؛ موضوعی که در تمام اقتصادهای دنیا نیز وجود دارد و تنها در اقتصادهای با تورم چندرقمی که برای مبادلات روزانه نیاز به حجم بالایی از اسکناس است، پول کاغذی از معاملات حذف شده است. برخی منتقدان عنوان میکنند که چاپ اسکناس درشت باعث افزایش حجم پول میشود؛ درحالیکه این امر یک موضوع فنی است و هیچ اثری بر متغیرهای پولی و تورم ندارد. درحالیکه بیارزش شدن اسکناس و ایرانچکهای موجود هزینه چاپ آنها را افزایش داده، مقتضی است سیاستگذار با چاپ اسکناس و ایرانچکهای درشتتر، نسبت اسکناس در معاملات روزانه کشور را به سطح استاندارد جهانی افزایش دهد.
به دنبال برخی گمانهزنیها در رابطه با انتشار ایرانچکهای ۵۰۰ هزارتومانی از سوی بانکمرکزی، «دنیایاقتصاد» این موضوع را از این نهاد پیگیری کرد که مطابق این پیگیریها بهنظر میرسد بانکمرکزی هنوز تصمیمی برای رونمایی از اسکناسهای جدید ندارد. فارغ از درست یا نادرستبودن این خبر، به نظر میرسد اقتصاد ایران در شرایطی قرار دارد که انتشار اسکناسهای درشت در آن یک ضرورت بهشمار میرود.
روز گذشته خبری در پایگاه خبری «اقتصاد آنلاین» منتشر شد که از برنامه بانکمرکزی برای ورود ایرانچکهای ۵۰۰هزارتومانی به بازار خبر میداد. پیگیریهای «دنیایاقتصاد» از بانکمرکزی نشان میدهد سیاستگذار پولی کشور هنوز تصمیمی برای افزایش ارزش اسمی اسکناسهای موجود در بازار ندارد. بااینحال بسیاری از کارشناسان بر جای خالی اسکناسهای درشت در اقتصاد ایران تاکید میکنند. یکی از دلایل این موضوع این است که طی سالهای گذشته، با افزایش تورم، هزینه چاپ برخی از اسکناسهای موجود از ارزشریالی آنها پیشیگرفته و عملا چاپ اسکناس جدید را غیراقتصادی میکند.
افت ارزش اسکناسهای موجود
به عبارت دیگر، طی دهه۹۰ با افزایش مداوم تورم و جهشهای ارزی که رخداد، قدرت خریدریال در مقابل سایر ارزها، افت شدیدی را تجربه کرد. برای مثال در مهرماه سال۹۷ که بزرگترین شوک ارزی تاریخ اقتصاد ایران رخداد، رشد نقطهبهنقطه دلار در داخل کشور ۲۷۱درصد بودهاست، یعنی ارزش این اسکناس خارجی در مقابل ریال حدود ۳برابر شد و هر دلار از ۴هزارتومان به ۱۴هزار و ۷۰۰تومان رسید. امروز نیز با درشتترین اسکناس موجود که همان اسکناس ۱۰۰هزارتومانی است، تنها میتوان کمی بیش از یک دلار و نیم خریداری کرد. همین موضوع ضرورت چاپ اسکناسهای درشت را پررنگتر میکند. در همین رابطه یکی دیگر از مشکلاتی که ریزبودن اسکناسها در ایران بهوجود میآورد، تا حدودی جنبه اجتماعی دارد. بارها دیدهشده افرادی از خارج کشور به ایران سفر میکنند و قصد تبدیل پول خود بهریال را دارند، برای مثال به ازای یک اسکناس ۱۰۰دلاری یا ۱۰۰یورویی، حجم بالایی اسکناسریالی دریافت میکنند که همین موضوع میتواند به وجهه بینالمللی اقتصاد ایران ضربه وارد کند. بهدنبال این موضوع در صورتیکه اسکناسهای درشت چاپ شوند این مساله تا حدودی کمرنگ خواهد شد.
غیراقتصادیبودن چاپ اسکناسهای ریز
از سوی دیگر، یکی از مواردی که این مشکل در آن مشهود است، معضل تامین اسکناس خودپردازهاست. در مواقعی که تقاضاها افزایش مییابد، مانند روزهای پایانی سال، بارها پیشآمده که متقاضیان به خودپردازهای متعددی مراجعه کردهاند و با نبود اسکناس مواجه شدهاند. در بسیاری از مواقع هم اسکناسهای ریز در خودپردازها وجود نداشته و تنها اسکناسهای ۵۰ و ۱۰۰هزارتومانی موجود است. بانکمرکزی در همین رابطه تاکید کردهاست که در بسیاری از موارد، هزینه چاپ برخی اسکناسها از ارزش آنها بیشتر شده و به همین دلیل چاپ اسکناس جدید دیگر صرفه اقتصادی ندارد. در چنین شرایطی چاپ اسکناس درشت میتواند این مساله را برطرف کند. یکی از ابهاماتی که در این رابطه میتوان به آن اشاره کرد، امکان ردیابی معاملات افرادی که به قصد اخلال در بازارها فعالیت میکنند با اسکناسهای ریز است. در پاسخ به این ادعا باید گفت کسانی که در بازار فعالیتهای سفتهبازانه انجام میدهند، حجم بالایی معاملات دارند که در عمل نمیتوانند از اسکناس استفاده کرده و معاملات خود را بهصورت نقدی انجام دهند، بنابراین این ایراد به چاپ اسکناس درشت نیز بلاموضوع است.
چاپ اسکناس درشت تورمزاست؟
اما شاید بتوان مهمترین مخالفتی را که با انتشار اسکناسهای جدید مطرح میشود تورمزابودن آن عنوان کرد. در همین رابطه برخی این نگرانی را مطرح میکنند که چاپ اسکناسهای جدید میتواند اثرات تورمزا برای اقتصاد داشتهباشد. دلیل این ادعا اثر نقدینگی در افزایش تورم بهعنوان یک موتور اصلی رشد سطح عمومی قیمتها مطرح میشود. در رابطه با این موضوع باید تاکید کرد که از سال۱۳۹۹که اسکناس جدیدی در اقتصاد ایران رونمایی نشدهاست، همچنان شاهد رکوردشکنیهای تورمی بودهایم.
از سوی دیگر بسیاری از اقتصادهای پیشرفته که اسکناسهای درشتی در آنها مبادله میشود، تورمهای پایینی دارند، بنابراین نمیتوان گفت این اقدام میتواند به رشد تورم دامن بزند. بهعبارت دیگر، آنچه میتواند روند تورمی فعلی را مهار کند، توجه به بیانضباطی مالی و بودجهای دولت، کاهش هزینهها و بهطور کلی مقابله با کسریبودجه است. همچنین لازم است در همین راستا اصلاحات گسترده در نظام بانکی صورت پذیرد تا خلق نقدینگی و تشدید تورم از این مسیر کنترل شود. بهعبارت دیگر آنچه موافقان انتشار اسکناسهای جدید و درشت بر آن تاکید میکنند این است که عوامل اثرگذار بر تورم را باید در جای دیگری ردیابی کرد و این اقدام نمیتواند بر افزایش تورم اثرگذار باشد. د ر حال حاضر به نظر نمیرسد اقتصاددانان ارتباطی میان تورم با ارزش اسکناسها پیدا کرده باشند.