به نقل از «ایسنا»

پزشک ایرانی مقیم ترکیه از روشهای موفق کنترل ویروس کرونا می گوید

تاریخ انتشار: ۱۷ مرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۸۸۶۹۸۶

ایسنا/اصفهان ویروس جدید خانواده کرونا که سال گذشته از چین شروع و به سرعت به پاندمی جهانی تبدیل شد، بعد از گذشت چندین ماه هنوز هم کشورهای زیادی را درگیر کرده و مقابله با این ویروس در گوشه و کنار جهان ادامه دارد.

 واکنش کشورهای مختلف برای مقابله با این ویروس از ابتدا متفاوت بود، اما حالا بعد از گذشت ۶ ماه بسیاری از کشورها به تجربیات مفیدی دست پیدا کرده اند که اشتراک این تجربیات می تواند به کاهش آمار ابتلا و فوت بر اثر بیماری کووید۱۹ کمک کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

دکتر مصطفی نوری زاده، عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه، یکی از اساتید ایرانی است که از چندی پیش زمینه اشتراک تجربیات مقابله با این ویروس را با هموطنان خود در ایران از طریق برگزاری وبینارهای مختلف در فضای مجازی فراهم کرده است.

دکتر مصطفی نوری زاده در گفت و گو با ایسنا، از ویروس کرونا و آخرین یافته ها درباره آن تا تولید واکسن در جهان و علت امیدواری به اثربخشی واکسن می گوید. راه های پیشگیری و درمان بیماری در ترکیه و مقایسه وضعیت ترکیه با ایران، در کنار توصیه هایی برای پشت سر گذاشتن این پاندمی با تلفات و آسیب های کمتر، از دیگر بخش های این گفت و گو است که در ادامه می خوانید.

جهش های جزئی ویروس کرونا برخلاف آنفلوآنزا

عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه، اظهار کرد: کووید۱۹ ویروسی از خانواده کرونا ویروس ها است که قبلا ویروس های سارس و مرس جزو این خانواده بودند و بعد از شیوع در برخی کشورها، یا از بین رفتند و یا خیلی کم شدند.

وی با اشاره به اینکه کووید۱۹ مثل بقیه ویروس های این خانواده دارای ژنوم RNA است که از این جهات ترس زیادی درمورد آن وجود داشت، افزود: مهمترین یافته ای که در مورد این ویروس اخیرا به دست آمده و برای تولید واکسن نیز مفید است این بوده که ویروس کرونا تاکنون دچار موتاسیون های زیادی نشده، برعکس ویروس آنفلوآنزا که آن هم ویروسی با ژنوم RNA است و جهش های زیادی در آن رخ می دهد، درحالی که کرونا تاکنون جهش های جزئی داشته است.

مصطفی نوری زاده با اعلام اینکه هم اکنون ۳۶ واکسن کرونا در دنیا بر روی انسان ها در حال تست شدن است و ۱۴۰ واکسن نیز در مرحله تست بر روی حیوانات آزمایشگاهی است، گفت: واکسن مدرنا آمریکا، آکسفورد انگلیس، فایزر، استرالیا، چین و روسیه واکسن های مورد مطالعه در فاز ۳ هستند که همه این تلاش ها نشان می دهد به زودی واکسن کرونا وارد بازار خواهد شد.

مطالعه و تست آزمایشگاهی داروهای کرونا

وی ادامه داد: در کنار تلاش برای کشف واکسن، داروهای مختلفی نیز در مراحل تست بر روی انسان ها و یا حیوانات آزمایشگاهی است. یکی از این داروها که اخیرا از سوی FDA تایید شده داروی رمدسیویر است، در کنار آن داروی فاویپیراویر با اینکه در خیلی از کشورها مورد استفاده قرار می گیرد اما مطالعات بر روی آن همچنان ادامه دارد.

متخصص بیوتکنولوژی دارویی با اشاره به اینکه داروی MK۴۴۸۸ قبلا در آمریکا برای ویروس آنفلوآنزا طراحی و تولید شده بود نیز در فاز یک موفقیت آمیز بوده و فاز ۳ آن از شهریور شروع می شود، افزود: دارویی به اسم  RecombinantACE2   گیرنده های سطح سلولی ما که ویروس به آن متصل می شود را به صورت نوترکیب (recombinant) در می آورد و از راه های بیوتکنولوژی تولید شده و قرار است بر روی حیوانات آزمایشگاهی تست شود، این درحالی است که تست این دارو بر روی سلول ها در محیط آزمایشگاهی اثر مثبتی داشته  و در آینده می تواند انتخاب خوبی برای مقابله با این ویروس باشد.

نوری زاده با یادآوری اینکه زمانی که ویروس کرونا در چین شایع شده بود این دیدگاه وجود داشت که ویروس فقط مشکلات تنفسی ایجاد می کند، تصریح کرد: به مرور دیدیم که این ویروس می تواند مشکلات گوارشی و قلبی هم ایجاد کند، حتی کلیه را درگیر کند و در مواردی هم منجر به سکته مغزی شود.

عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه با بیان اینکه مهمترین شناختی که از ویروس کرونا بدست آورده ایم این است که دچار موتاسیون های خیلی زیادی نمی شود، افزود: نزدیک به یک ماه قبل با بررسی هایی که انجام دادم و ویروس هایی که از کشورهای مختلف جداسازی شده بود را با هم مقایسه کردم متوجه شدم نمونه ویروس در کشورهای مختلف اختلاف بسیار جزیی باهم دارند و مثل آنفلوآنزا نیست که تفاوت ویروس زیاد باشد، این اختلاف کم امید را برای تولید واکسن خیلی بیشتر می کند.

اقدامات پیشگیری و درمانی ترکیه برای مقابله با کرونا

وی در ادامه درخصوص اقدامات پیشگیری و درمانی در ترکیه برای مقابله با کرونا، اظهار کرد: قبل از اینکه ویروس وارد ترکیه شود این آمادگی وجود داشت و کمیته کرونا متشکل از ۴۰ نفر از اساتید دانشگاه با تخصص های مختلف تشکیل شد که تمام تصمیمات در این کمیته گرفته می شود. با مشاهده اولین موارد ابتلا به کرونا قرنطینه شهری به ویژه در شهرهای بزرگ انجام شد و ورود و خروج به این شهرها کاملا ممنوع بود مگر در شرایط اضطراری، در روزهای تعطیل نیز همه شهرها تعطیل می شد و ورود و خروج ممنوع بود. در این مدت کسی نمی توانست از خانه بیرون بیاید و حتی نان را فقط باید از ماشین های مخصوصی که به محلات مختلف شهر می آمدند باید می خریدند. این اقدامات نتایج خوبی داشت که الان می بینیم.

نوری زاده با اشاره به مطالعه جدیدی که نشان می دهد افراد ۱۰ تا ۱۹ سال ناقلان قوی ویروس کرونا هستند، توضیح داد: این بحث از همان ابتدا در کشور ترکیه مطرح بود و به همین خاطر در ترکیه افراد زیر ۱۸ سالی که شاغل نبودند، نزدیک به ۶۵ روز قرنطینه خانگی شدند، چون دیدگاه این بود که اگر این افراد بیمار شوند، شاید مراقبت کمتری کنند برای همین بهتر است در قرنطینه خانگی باشند تا سلامت دیگر افراد را به خطر نیندازند.

متخصص بیوتکنولوژی دارویی با بیان اینکه افراد پرخطر مثل سالمندان نیز ۶۵ روز در قرنطینه خانگی بودند، ادامه داد: از همان ابتدا که دانشگاه ها و مدارس تعطیل شد، تعداد نیروهای ادارات کم شد، به افرادی که بیماری زمینه ای دارند مرخصی اجباری داده شد و رفت و آمدها کنترل و محدود شد.

وی با یادآوری اینکه از ابتدای شیوع کرونا در شهرهای ترکیه استفاده از ماسک اجباری شد، گفت: نزدن ماسک ۹۰۰ لیر معادل ۳ و نیم میلیون تومان جریمه دارد، در عین حال که فاصله گذاری اجتماعی به خوبی اجرا می شود و در بانک ها و ادارات تنها به ۲ نفر خدمات می دهند و بیرون از فضای بانک و اداره نیز افراد باید فاصله یک و نیم تا دو متری را رعایت کنند.

نوری زاده اضافه کرد: در ترکیه هر رستورانی به ازای یک و نیم تا ۲ متر فقط یک مشتری می تواند داشته باشد و بیشتر از ۶ مشتری هم نمی توانند همزمان وارد رستوران شوند. وقتی تعداد موارد ابتلا بالا بود هرگونه تجمع و تمام میهمانی ها و مراسم عروسی ممنوع بود. ضمن اینکه باتوجه به اینکه افراد مسن بیشتر در معرض خطر قرار دارند و بیشتر آمار فوتی ها مربوط به این گروه سنی است، حاجیانی که از حج عمره بازگشتند مستقیما به خوابگاه های دانشجویی رفتند و به مدت ۱۴ روز قرنطینه شدند چون احتمال داشت ناقل یا مبتلا باشند.

نتایج خوب استفاده از داروی فاویپیراویر در ترکیه

عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه با بیان اینکه ترکیه با استفاده از تجارب چین از همان ابتدا برای بیماران کلروکین تجویز می کرد، افزود: ترکیه ابتدا این دارو را وارد میکرد و سپس اقدام به تولید کلروکین کرد، همچنین باتوجه به اینکه استفاده از فاویپیراویر در ژاپن و چین نتایج خوبی داشت، با تصمیم سریع کمیته کرونا ترکیه یک میلیون دوز از این دارو را از ژاپن وارد کرد.

وی با اشاره به اینکه در آن زمان فاویپیراویر و کلرکین دو انتخاب دارویی بود، افزود: بعد از آن کم کم استفاده از دگزامتازون و اکتمرا هم شروع شد.

متخصص بیوتکنولوژی دارویی، با اعلام اینکه استفاده از داروی فاویپیراویر زمان بستری بیماران را از ۱۱ به ۵ روز کاهش داد، تصریح کرد: وقتی ترکیه متوجه نتایج خوب فاویپیراویر شد سریعا شروع به تولید این دارو کرد، اما چون احتمال داشت فاویپیراویر به میزان کافی وجود نداشته باشد ابتدا به بیماران بد حال و دارای مشکلات زمینه ای داده شد و وقتی به تولید انبوه رسید به همه بیماران داده می شود. بنابراین در ترکیه از شروع بیماری به بیماران فاویپیراویر داده می شود و علاوه بر آن به بیماران بدحال در آی سی یو اکتمرا می دهند، درحالی که هنوز رمدسیویر در ترکیه نه وارد و نه تولید شده است. ترکیه تقریبا فقط با فاویپیراویر بیماران را درمان می کند.

نوری زاده با بیان اینکه در ترکیه هر روز حدود هزار نفر به کرونا مبتلا و ۱۷ نفر فوت می کنند، گفت: در یک مقطع زمانی آمار روزانه ابتلا به کرونا ۲ تا ۳ برابر ایران شد اما هم اکنون ترکیه توانسته تا حد زیادی کنترل کند، درحالی که شرایط ایران همچنان قابل قبول نیست. به اعتقاد متخصصان در ۴ وبیناری که با دکتر محمدرضا هاشمیان و اساتید ترکیه داشتیم، رمز موفقیت ترکیه مدیریت خوب و تجویز فاویپیراویر در مراحل ابتدایی بیماری است.

استفاده از ماسک کافی نیست، فاصله اجتماعی هم باید رعایت شود

وی با بیان اینکه استفاده از ماسک فقط ۶۵ درصد می تواند ما را از ابتلا به ویروس نجات دهد، خاطرنشان کرد: وقتی دو نفر از ماسک استفاده کنند احتمال ابتلا به کرونا تا ۹۵ درصد کاهش می یابد، اما استفاده از ماسک به تنهایی کافی نیست و باید فاصله اجتماعی هم رعایت شود اما فاصله گذاری اجتماعی در ایران هنوز آن طور که باید باشد نیست.

عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه با اشاره به اینکه بسیاری از مردم این روزها می پرسند ما که از ماسک استفاده می کنیم پس چرا همچنان آمار ابتلا به بیماری در ایران بالاست، تصریح کرد: نتایج رعایت پروتکل های بهداشتی را همین امروز نمی بینیم و حداقل یک ماه بعد می بینیم، اگرچه به نظرم در ایران هنوز حدود ۲۰ درصد مردم رعایت نمی کنند که نزدیک به ۱۵ میلیون نفر می شود.

هر واکسنی که به مرحله تولید برسد موثر خواهد بود

وی با تاکید براینکه هر واکسنی که کارآزمایی بالینی آن تمام شود موثر خواهد بود، گفت: فرقی ندارد این واکسن تولید چه شرکتی باشد، چون بیشتر این شرکت ها پروتئین اسپایک که قرار است ویروس را به سلول های ما متصل کند با تکنولوژی های مختلف تولید می کنند و وقتی تا فاز ۳ آمده اند یعنی نتایج خوبی دیده اند، چون بر روی هزاران نفر تست شده است. پروتئین اسپایک قبلا در ویروس های هم خانواده کرونا که سارس و مرس بودند هم به عنوان واکسن تولید شد و نتیجه داد.

وی خاطرنشان کرد: باتوجه به اینکه ویروس کرونا دچار جهش های خیلی زیادی نشده نسبت به اثربخشی واکسن خیلی امیدواریم و هر واکسنی تایید شود حتما واکسن خوبی خواهد بود، بنابراین شاید انتخاب بین خوب و خوب تر باشد که در این شرایط چندان مهم نخواهد بود.

شاید روسیه و چین پیشتاز شوند

استاد دانشگاه بولنت اجویت ترکیه با اشاره به اینکه روسیه اعلام کرده واکسن کرونا را بعد از اتمام فاز ۳ سریع وارد بازار می کند، اعلام کرد: در هندوستان یکسری افراد ثروتمند به شرکت سرم سازی هندوستان کمک کردند تا از همین الان تولید واکسن آکسفورد را حتی قبل از اینکه فاز ۳ آن تمام شود شروع کنند، این درحالی است که به نظر می رسد همه واکسن های فاز ۳ موفقیت آمیز خواهند بود، بنابراین این سرمایه گذاران هم ریسک کمی خواهند داشت.

نوری زاده با تاکید براینکه واکسن کرونا در مقابله با این ویروس قطعا اثربخش و موفقیت آمیز خواهد بود، گفت: همانطور که اشاره کردم ویروس کرونا جهش زیادی نداشته است، درحالی که ابتدای شیوع ویروس کرونا چون ژنوم RNA است و میکروارگانیسم هایی که این ژنوم را دارند دچار جهش های زیادی می شوند گمان می شد مثل آنفلوآنزا باشد و دچار تغییرات زیادی شود، اما به مرور زمان دیدیم که این ویروس شبیه آنفلوآنزا نیست و ژنوم تقریبا ثابتی با جهش های بسیار جزئی دارد.

وی با بیان اینکه به نظر من شرکت های روسی و چینی زودتر از شرکت های دیگر واکسن را وارد بازار خواهند کرد، گفت: اگر چین و روسیه جزو اولین کشورها باشند به نظر من به نفع ما خواهد بود، چون ارتباطات خوبی با این کشورها داریم و با رایزنی هایی که انجام خواهد شد می توانیم واکسن را زودتر از خیلی از دیگر کشورها وارد کنیم.

نظریه ایمنی جمعی کاملا مردود است

عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه در بخش دیگری از سخنانش با تاکید براینکه ایمنی جمعی یا گله ای امروز در دنیا رد شده است، گفت: زمانی که ۵ ماه از شیوع ویروس در ترکیه گذشته بود وزارت بهداشت این کشور به طور تصادفی از ۱۵۰ هزار نفر تست PCR گرفت که نشان داد تعداد افراد مبتلا ۲۵ صدم درصد یعنی زیر یک درصد است، براین اساس اگر قرار باشد ایمنی گله ای رخ دهد با این نتایج شاید نزدیک به ۱۰۰ سال لازم باشد تا ۸۰ درصد مردم ترکیه مبتلا شوند و ایمنی گله ای رخ دهد، پس نظریه ایمنی جمعی یا گله ای هم مثل نظریه ای که می گفت با آمدن گرما ویروس کرونا از بین می رود الان کاملا مردود است.

وی اضافه کرد: برخی مطالعات نشان داده افرادی که بار اول به ویروس کرونا مبتلا می شوند، بار دوم هم مبتلا می شوند، همچنین مطالعه ای نشان می دهد میزان آنتی بادی خون در افراد بهبود یافته بعد از ۳ ماه کم می شود، همه این نتایج ایمنی جمعی را زیر سوال می برد.

ساخت واکسن و دارو، تنها راه از بین رفتن کرونا

متخصص بیوتکنولوژی با اعتقاد براینکه ویروس کرونا هم خانواده سارس و مرس است که زمانی شیوع پیدا کردند و از بین رفتند اما کشورهای کمتری را درگیر کردند، افزود: کرونا هم از همین خانواده است و روزی از بین خواهد رفت که اگرچه معلوم نیست چند ماه طول بکشد یا چند سال، اما به نظر می رسد واکسینه شدن تمام دنیا و ساخت داروهای مقابله با این ویروس تنها راه از بین رفتن این ویروس است.

وی در ادامه با بیان اینکه کشورهایی مثل ژاپن، کره جنوبی، چین و ترکیه توانستند شیوع کرونا را مدیریت و کنترل کنند، گفت: استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی از سوی مردم اهمیت زیادی دارد، ضمن اینکه می بایست نظام درمان یکپارچه و داروهای تقریبا موثر به میزان کافی در دسترس باشد.

نوری زاده اضافه کرد: در کشورهای زیادی داروی فاویپیراویر از مراحل ابتدایی به بیمار داده می شود و نتایج موثری داشته که باعث شده تمام این کشورها وارد فاز تولید این دارو شوند، بنابراین درست است که کووید۱۹ داروی قطعی ندارد، ولی همانطور که متخصصان عفونی معتقدند داروهایی مثل فاویپیراویر باعث کاهش سرعت تکثیر این ویروس می شود و بار ویروسی را کم می کند.

وی استفاده از داروی فاویپیراویر را در کاهش آمار ابتلا و مرگ و میر کرونا در ترکیه موثر دانست و افزود: تقریبا تمام پزشکان ترکیه معتقدند استفاده از فاویپیراویر در مراحل اولیه بسیار موثر است، این موضوع را با متخصصان و پزشکان ایران مطرح کردم تا از این تجربه موفق ترکیه در ایران نیز استفاده شود.

برگزاری وبینار برای تبادل اطلاعات و تجربیات پزشکان ایران و ترکیه

عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه با اشاره به برگزاری وبینار مشترک با پزشکان ایرانی، تاکید کرد: تبادل اطلاعات و تجربیات بین پزشکان دو کشور می تواند بسیار اثربخش باشد. کشور ترکیه نیز مشابهت های زیادی از لحاظ دینی فرهنگی و جمعیتی با کشور ما دارد که می توانیم از تجارب آنها استفاده کنیم.

وی با اشاره به اینکه پزشکان ترکیه از تولید رمدیسیویر در ایران خوشحال هستند، گفت: رمدیسیویر داروی تزریقی است که باید در بیمارستان به بیمار تزریق شود، درحالی که فاویپیراویر می تواند از همان ابتدا به بیمار خورانده شود و در کاهش آمار مرگ و بیمار موثر باشد تا زمانی که واکسن ویروس تولید شده و به کمک مقابله با آن بیاید.

نوری زاده با بیان اینکه به زودی قصد داریم وبیناری با یکی از اساتید کمیته کرونا در ترکیه با دکتر هاشمیان رئیس بخش آی سی یو بیمارستان مسیح دانشوری تهران برگزار کنیم، خاطرنشان کرد: می توانیم کمک کنیم این دو کشور دوست و همسایه به همدیگر کمک کرده و تجارب خود در زمینه مقابله با کرونا را در اختیار همدیگر قرار دهند.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی اجتماعی کروناویروس کرونا در جهان واکسن کرونا درمان کروناویروس مقابله با این ویروس داروی فاویپیراویر استفاده از ماسک برای مقابله ویروس کرونا همان ابتدا نوری زاده تولید واکسن واکسن کرونا ایمنی جمعی تولید شده نتایج خوب ویروس ها تولید شد بر روی گله ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۸۸۶۹۸۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

عبور «مست عشق» از هفت خان

به گزارش قدس آنلاین، پس از فراز و نشیب‌های بسیار فیلم سینمایی «مست عشق» به کارگردانی حسن فتحی از امروز اکران عمومی خود را آغاز می‌کند؛ فیلمی پرحاشیه که در طول دوران تولیدش تا زمان اکران دستخوش اتفاقات و حاشیه‌های بسیاری شد و بالاخره توانست راه خود را به پرده سینما باز کند. اما بد نیست پیش از مرور سرگذشت این فیلم در دوران تولید، نگاهی بیندازیم به آثاری که مولانا و حکایت پرشور زندگی‌اش، بهانه خلق آنها شده است.

ردپای مولانا در آثار هنری

مولانا و اشعار بی‌بدیل و عرفانی و البته ماجرای دیدارش با شمس دستمایه ساخت آثار ادبی و هنری متعددی شده است؛ از رابطه مولانا و شمس تبریزی که بهانه نگارش رمان‌های پرفروش و آثار پژوهشی ارزشمندی شده تا انعکاس آن در دنیای موسیقی و تئاتر؛ آلبوم «صورتگر» با آواز سالار عقیلی و  روایتگری امین تارخ نمونه‌ای از این تولیدات است که حکایتی شورانگیز و موسیقایی از زندگی مولاناست. همچنین سمفونی «رومی» کاری از حافظ ناظری است که درباره مولانا ساخته شده و یا قطعاتی که محسن چاوشی از اشعار مولانا خوانده و از محبوبیت بسیاری برخوردار است. در صحنه تئاتر نیز اپرای عروسکی مولوی کاری از بهروز غریب پور تولید شده که براساس اشعار مثنوی معنوی و کلیات شمس به رشته تحریر درآمده است، اما در این میان سینما و تلویزیون در پرداختن به زندگی یکی از مهمترین شاعران این مرز و بوم کم کارتر بوده است؛ سریال «جلال الدین» به کارگردانی شهرام اسدی و آرش معیریان تنها تولید تلویزیون در این زمینه است که زمستان ۹۳ روی آنتن رفت و در فاز اول آن به کودکی مولانا در بلخ پرداخته شد که البته چندان هم مورد اقبال قرار نگرفت. در دنیای سینما مولانا برای غربی‌ها هم شخصیت جذابی است؛ چند سال قبل دیوید فرانزونی فیلمنامه‌نویس «گلادیاتور» از نگارش فیلمنامه‌ای درباره زندگی مولانا خبر داد و از تمایلش به بازی لئوناردو دی‌کاپریو در نقش مولانا صحبت به میان آمد که جنجال‌های بسیاری به راه انداخت. اما در نهایت ساخت فیلمی درباره این شاعر و عارف بنام به دست یکی از فیلمسازان برجسته ایرانی رقم خورد.

سینمای شاعرانه به سبک فتحی

حسن فتحی یکی از برجسته‌ترین کارگردانان سینما و تلویزیون است که سبک ویژه‌ای در فیلمسازی دارد و نگاه شاعرانه او بیش از هرچیز یادآور سیاق زنده‌یاد علی حاتمی است. فتحی با شیوه مخصوص به خودش در کارگردانی، روایت و دیالوگ‌نویسی و نثر شاعرانه‌اش آثار درخشانی خلق کرده که به او جایگاه منحصر به فردی داده است. سریال‌های شاخصی همچون «مدار صفر درجه»، «پهلوانان نمی‌میرند»، «شب دهم»، «شهرزاد» تنها نمونه‌هایی ماندگار و موفق از آثار فتحی است که از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند.

با اینکه فتحی در تلویزیون پرکارتر از سینما بوده و با دو سریال مهم «شهرزاد» و «جیران» در شبکه نمایش خانگی حضور داشته اما ۵ فیلم را هم در مدیوم سینما ساخته که مهم‌ترین آنها «پستچی سه بار در نمی‌زند» و «کیفر» است و حالا با جدیدترین ساخته خود «مست عشق» که احتمالاً مهمترین اثر سینمایی او هم باشد به سینما بازگشته است. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به روند تولید یکی از مهمترین فیلم‌های تاریخی سینمای ایران که با ادبیات گره خورده و زندگی شمس و مولانا از برجسته‌ترین شخصیت‌ها و مفاخر ادبی را روایت کرده است.

از داستان چه می‌دانیم؟

حسن فتحی علاقه و استعداد ویژه‌ای در خلق درام‌هایی دارد که در دل تاریخ روایت می‌شوند و اغراق نیست اگر او را یکی از چیره‌دست‌ترین فیلمسازان این ژانر قلمداد کرد. او در «مست عشق» سراغ مولانا و شمس تبریزی رفته و برشی از زندگی این شاعر را در سال‌های ۶۴۰ تا ۶۴۵ هجری روایت می‌کند و عشق و ارادات مولانا به شمس و تأثیر فراوانی که بر زندگی و اشعار مولانا داشت را به تصویر می‌کشد. فیلمنامه «مست عشق» توسط فرهاد توحیدی و از دل مشورت‌های فراوانی با مولوی‌شناسان برجسته‌ای همچون دکتر محمدعلی موحد به نگارش درآمده است. از دیگر ویژگی‌های مهم و جذاب «مست عشق» تیم بازیگرانش است؛ جمعی از ستارگان سینمای ایران و ترکیه ترکیب بازیگران این فیلم را شکل می‌دهند. پارسا پیروزفر، شهاب حسینی، حسام منظور و هانده ارچل، بوراک توزکوپاران، بنسو سورال، سلما ارگچ و ابراهیم چلیک‌کول از بازیگران مطرح سینما و تلویزیون ترکیه در این فیلم حضور دارند.

مسیر پرپیچ و خمی که «مست عشق» طی کرد

اواخر تابستان ۹۸ بود که خبر ساخت «مست عشق» به کارگردانی حسن فتحی و تهیه‌کنندگی مهران برومند رسانه‌ای شد. تولید فیلمی مشترک با ترکیه درباره مولانا یکی از مهمترین شاعران فارسی زبان که بسیاری از کشورهای همسایه همچون ترکیه همواره سعی در مصادره آن داشته‌اند. طبیعتاً یکی از چالش‌برانگیزترین بخش‌های این فیلم به انتخاب بازیگران و سیر داستان در فیلمنامه بازمی‌گشت. همان زمان شهاب حسینی در نقش شمس معرفی شد اما همچنان این سوال مطرح بود که بازیگر نقش مولانا از میان هنرپیشگان ایرانی انتخاب خواهد شد یا ترک. در همان ایام فرهاد توحیدی اعلام کرد که هسته اصلی این فیلم ایرانی است و در آن به صراحت به اصلیت ایرانی مولانا اشاره می‌شود، اما به دلیل اینکه فیلم تولید مشترک است باید به بازار جهانی هم توجه داشت و ترکیب بازیگران بین‌المللی خواهد بود. او تلویحاً به ایفای نقش مولانا توسط یک بازیگر غیرایرانی اشاره کرد که با واکنش‌هایی روبرو شد و با وجود اظهارات توحیدی، اما فتحی به صراحت اعلام کرد که  بازیگر نقش حضرت مولانا هم قطعاً ایرانی خواهد بود و در فاصله کمی پارسا پیروزفر برای این نقش معرفی شد که انتخاب او همچون شهاب حسینی بازخوردهای بسیاری خوبی داشت.

اما این همه ماجرا نبود؛ «مست عشق» در آستانه فیلمبرداری با حواشی متعددی روبرو شد، از اعلام مخالفت دو تن از مراجع عظام در پرداختن به زندگی مولانا و اشاعه فرقه صوفیه تا اختلافات کشداری که در دوران تولید با سرمایه‌گذار ترک به وجود آمد. اواسط مهرماه فیلمبرداری در قونیه کلید خورد و اواخر پاییز بود که خبر آغاز پیش‌تولید «جیران» در تهران منتشر شد. در حالی که با طی شدن روند تولید و مراحل فنی بسیاری انتظار داشتند نخستین اکران «مست عشق» را در جشنواره فجر شاهد باشند اما علیرغم اینکه سازندگان فرم حضور در جشنواره را پر کرده بودند، فتحی اعلام کرد که فیلمی در جشنواره نخواهد داشت و نام «مست عشق» به عنوان یکی از غایبان بزرگ فجر نام مطرح شد. با همه‌گیری کووید فرایند تولید «مست عشق» به دلیل مشکلات مالی چند ماهی مسکوت ماند و تهیه‌کننده اعلام کرد برای فیلمبرداری چند سکانس باقی مانده گروه در انتظار بازگشایی مرزها هستند. اما اواخر مهرماه ۹۹ سهراب پورناظری که قرار بود در ساخت موسیقی این فیلم کنار سازندگان باشد اعلام کرد «مست عشق» نیمه کاره رها شده و تولید آن به اتمام نرسیده، مدتی بعد ویدئویی در فضای مجازی منتشر شد مبنی براینکه با تصمیم سرمایه‌گذار ترکیه‌ای، قرار است «مست عشق» پخش جهانی خود را آذرماه همان سال همزمان با هفته بزرگداشت مولانا آغاز کند و علاوه بر نسخه سینمایی، یک سریال هشت قسمتی هم از این اثر نیز آماده شده است. این اقدام با واکنش تیم تولید روبرو شد و فتحی این خبر را کذب خواند. این اختلافات و انتشار بیانه‌های متعدد از هر دو سو ادامه داشت تا اینکه اوایل اردیبهشت ۱۴۰۰ یکی از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان با پخش تیزرهایی از پخش سریال «مست عشق» در ترکیه خبر داد. پس از انتشار این خبر، حسن فتحی یادداشتی منتشر و از این اقدام گلایه‌های تندی کرد و آن را خبری تاسف‌آور و سندی آشکار بر رفتار غیراخلاقی و غیرقانونی سرمایه‌گذار تُرک دانست، آن هم در شرایطی که تنها در ٣٠ درصد فیلم سرمایه‌گذاری کرده است. در نهایت و پس از کش و قوس‌های فراوان شهریورماه همان سال خبر حل اختلاف سرمایه‌گذاران ایرانی و ترک با میانجیگری سرکنسولگری منتشر و سهام کامل پروژه به طرف ایرانی واگذار شد.

آیا «مست عشق» معادلات گیشه را بهم خواهد زد؟

حالا پس از مسیری طولانی و ناهموار و گذر از هفت خانی سخت، «مست عشق» به ایستگاه پایانی رسیده و اکران خود را آغاز کرده است و به زودی در ترکیه نیز به نمایش درخواهد آمد. با این حال باید منتظر ماند و دید در روزهایی که سینما رونق خود را مدیون فروش‌ بالای کمدی‌هاست یک فیلم فاخر و شاعرانه آن هم از جنس ساخته‌های فیلمسازی چون حسن فتحی چقدر می‌تواند توجه گیشه را به خود معطوف کند.

صبا کریمی