به نقل از «جام جم آنلاین»

موشک هوا به هوا چیست؟+ عکس

تاریخ انتشار: ۷ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۴۵۰۳۲۴

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از همشهری، سابقه ساخت این تسلیحات به پس از جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد که قدرت‌های برتر به فکر تجهیز هواگردهای خود جهت اجرای موفق طرح‌های دفاع هوایی افتادند تا بتوانند علاوه بر ایمن سازی هواپیماهای خودی، به نحو موثر فعالیت یگان‌های هوایی دشمن متخاصم را دچار اختلال کرده و آنها را منهدم کنند، لذا در این عرصه نوظهور، تلاش‌های بسیاری صورت گرفت که منجر به تبلور دانشی نوین در زمان کوتاه و در قالب موشک‌هایی شد که نسبت به نمونه‌های زمین پایه پدافندی از اندازه به مراتب کوچکتری برخوردار بود اما پیچیدگی‌های بسیاری داشتند و هر کشوری توانایی دستیابی به دانش ساخت آنها را نداشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

  موشک هوا به‌ هوا موشک هدایت‌شونده‌ای است که یک هواگرد جنگی برای نابود کردن یک هدف پرنده (هواپیما، بالگرد یا موشک‌های دیگر) از آن استفاده می‌کند. این نوع موشک‌ها به دو طبقه کلی تقسیم می‌شوند؛ موشک‌های با برد کمتر از ۳۰ کیلومتر که به موشک‌های کوتاه‌برد یا «در محدودهٔ میدان دید» معروف هستند و اغلب از سیستم  آشیانه یابی فروسرخ (هدایت گرمایی) برای یافتن هدف استفاده می‌کنند و موشک‌های میان‌برد و دوربرد که به موشک‌های «فراتر از محدودهٔ میدان دید» معروف هستند و اغلب از هدایت راداری برای یافتن هدف استفاده می‌کنند. هدایت 
این موشک‌ها براساس نوع سامانه هدایت به دو گروه عمده راداری و حرارت‌یاب تقسیم‌بندی می‌شوند. موشک‌های کوتاه‌برد بیشتر از سیستم حرارت یاب و موشک‌های دوربرد بیشتر از هدایت راداری استفاده می‌کنند.

در نوع راداری از امواج رادار و انعکاس از سمت هواپیمای هدف جهت ردیابی و تعقیب هدف استفاده می‌شود. اما در نوع حرارتی، گرمای گازهای خروجی از موتور هواپیمای هدف توسط یک آشکارساز فروسرخ رهگیری و موشک را تا برخورد به هدف هدایت می‌کند.

هدایت گرمایاب 

موشک‌های دارای سامانه هدایتی آشیانه‌یابی فروسرخ یا موشک‌های گرمایاب از قدیمی‌ترین و ساده‌ترین انواع موشک‌های هوابه‌هوا هستند. راهکاری که جهت رهگیری و تعقیب اهداف هوایی در این موشک‌ها استفاده می‌شود اختلاف دمای بسیار زیاد گازهای خروجی از موتور هواپیما و محیط اطراف است. به این ترتیب که یک حسگر حرارتی که در واقع یک دوربین فروسرخ است، در سر موشک نصب شده و به‌طور مرتب در حال دمانگاری می‌باشد. به دلیل اختلاف دمای زیاد گازهای خروجی از موتور هواپیماها و محیط اطراف، موقعیت هواپیما به صورت یک توده بسیار روشن در تصاویر این حسگر مشخص است که همین توده روشن به عنوان هدف مورد تعقیب موشک قرار می‌گیرد. از آنجا که این موشک هیچ نوع وابستگی به رادار ندارد، پس از شلیک کاملاً مستقل عمل نموده و به اصطلاح  شلیک و بعد هیچ می‌باشد. به این ترتیب خلبان پس از شلیک صحیح موشک می‌تواند تغییر مسیر داده و حتی منطقه را ترک کند. این موشک‌ها برد مفید کمی داشته و فقط برای مسافت‌های در محدوده میان دید استفاده می‌شوند اما نسبت به موشک‌های هدایت راداری ساده‌تر و ارزان‌تر و سبک‌تر هستند.  

هدایت راداری نیمه‌فعال 

در سیستم هدایت راداری نیمه فعال، موشک جهت رهگیری و تعقیب هدف از رادار هواپیمای شلیک‌کننده استفاده می‌کند. به این ترتیب که ابتدا خلبان توسط رادار خود هدف را شناسایی و رادار هواپیما را به اصطلاح روی هدف قفل می‌کند. چنانچه تمام شرایط شلیک فراهم باشد، خلبان موشک را رها می‌کند. از این پس حسگر موجود در سر موشک امواج رادار منعکس شده هواپیمای مادر از سمت هدف را تعقیب می‌کند. به همین دلیل خلبان ناگزیر است تا زمان برخورد موشک به هدف، هواپیمای هدف را تعقیب نموده و رادار خود را نیز بر روی آن قفل نگه دارد. مشکل اساسی این نوع موشک نداشتن سامانه رادار مختص خود موشک می‌باشد. از آنجا که رادار به منزله چشم خلبان در آسمان می‌باشد، خلبان در مدت حرکت موشک تا برخورد فقط به دید چشمی خود متکی است و برای هدایت مؤثر موشک حتی نمی‌تواند از مانورهای فرار استفاده کند. از این رو این موشک‌ها در عین دقت و کاربرد بسیار، تا حدودی خطرناک نیز هستند.

هدایت راداری فعال 

با پیشرفت تکنولوژی، امکان نصب یک سامانه رادار کامل در یک موشک هوا به هوا ایجاد شد. به این ترتیب این نسل از موشک‌ها دارای یک سامانه راداری کامل و مستقل است. این سامانه پیش از شلیک موشک اطلاعات مربوط به هدف را از رادار هواپیما دریافت می‌کند و هدف را مشخص می‌نماید. بلافاصله پس از شلیک رادار داخلی موشک فعال شده و هدف مشخص شده را به صورت مستقل رهگیری و تعقیب می‌نماید. به این ترتیب مزیت اصلی این موشک قابلیت "شلیک کن و فراموش کن" بودن آن است.

این موشک‌ها به صورت کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ نخست: دسته بندی بر اساس نحوه هدایت آنهاست که بر پایه هدایت «حرارتی» و «راداری» استوار است.

در نحوه هدایت حرارتی، موشک با بهره گیری از یک جستجوگر فروسرخ در بخش دماغه، پس از رهاسازی از جنگنده حامل به سمت هدفی که به صورت متمایز در پهنه آسمان گرما تولید می‌کند روانه می‌شود و با آن برخورد می کند.
این موشک جهت نیل به این هدف، قابلیت بهره گیری در فواصل درگیری کوتاه خصوصا نبردهای هوایی نزدیک که با نام «داگ فایت» شناخته می شود را داراست و متکی به دریافت منبع حرارت از موتور جنگنده است که نسبت به محیط اطراف هواپیما دمای بالاتری داشته و جهت مقابله با آن، از فلر یا شراره‌های آتشین استفاده می شود که با رهاسازی انبوه از جنگنده، میدان دید جستجوگر فروسرخ را پر از اهداف کاذب می‌کند، هرچند در نمونه های جدید این موشک‌ها، قابلیت تصویرسازی وجود دارد که پردازشگر موشک با تطبیق تصویر دریافتی و تایید هدف اصلی می تواند از میان انبوهی از اهداف کاذب آن را منهدم کند.
این موشک‌ها پس از رهاسازی به صورت مستقل از جنگنده عمل می‌کنند و از قیمت کمتر و شرایط عملیاتی ساده‌تری نسبت به نمونه‌های راداری برخودار هستند که به عنوان می توان به AIM-9 «سایدوایندر» آمریکایی، R-73 «آرچر» روسی و PL-7 چینی اشاره داشت که در خدمت نیروی هوایی ارتش است.  موشک AIM-9 «سایدوایندر» موشک R-73 «آرچر»  موشک PL-7 چینی
دیگر نحوه هدایت، بر اساس امواج راداری است که خود به سه دسته «نیمه فعال» و «فعال» و «غیرفعال» تقسیم می‌شود.
در نمونه نخست، موشک تا لحظه آخر توسط جنگنده مادر هدایت شده و خلبان با درنظر گرفتن شرایط عملیاتی و در صورت مهیا بودن نیازمندی‌ها جهت پرتاب موشک ازجمله فاصله، اقدام به قفل برای روی هواگرد دشمن کرده و موشک را رها می‌کند که در طی مسیر، موشک هوا به هوا از طریق جستجوگر موجود بر روی دماغه، امواج بازتاب شده رادار هواپیمای مادر از هواگرد هدف را دریافت و به دقت به سوی آن روانه می‌شود.
در این سازوکار، خلبان مجبور است تا لحظه برخورد، قفل را بر روی دشمن حفظ کند.
دقت برخورد در این روش در صورت رعایت پارامترهای مورد نیاز بالا است و از نمونه‌های این‌گونه موشک‌ها می‌توان به AIM-7 «اسپارو» و R-27 «آلامو» روسی نام برد که بر روی جنگنده‌های نهاجا مورد بهره برداری قرار می‌گیرد.
دیگر نمونه هدایت راداری، نسخه هدایت فعال است که پیشرفته‌ترین موشک‌های هوا به هوای امروز جهان در این دسته قرار دارند. موشک AIM-7 «اسپارو» موشک R-27 «آلامو»
این تسلیحات می‌توانند با دریافت اطلاعات از رادار هواپیمای حامل، مسیر حدودی و محدوده هدف مورد نظر را در پردازشگر خود ذخیره کرده و پس از رها سازی و طی مسیری مشخص، بدون نیاز به تصحیح اطلاعات توسط جنگنده مادر، به صورت مستقل و اصطلاحا شلیک کن - فراموش کن (Fire and forget) با بهره گیری از رادار موجود در سر موشک، مسیر را تصحیح و به سمت هدف رهسپار شوند.
این گونه موشک‌ها جهت بهره گیری موثر می‌توانند در بخشی از پرواز خود با بهره گیری از دیتالینک یا دریافت اطلاعات از هواپیمای پرتاب کننده، دقت خود را بالاتر ببرند، اگرچه هواپیماهای جنگنده در بهره گیری از این موشک از خطر هدف قرار گرفتن تا حد زیادی ایمن هستند چرا که پس از شلیک نیاز به نگه داشتن قفل بر روی هواگرد متخاصم نبوده و می توانند منطقه را به سرعت ترک کنند، اما ممکن است موشک به دلیل بهره‌گیری دشمن از سامانه‌های نسل جدید جنگ الکترونیک یا فرار هواپیمای هدف، به خطا برود و به همین دلیل است که هیچ گاه از حداکثر محدوده برد آنها جهت شلیک استفاده نمی شود.
همچنین موشک های راداری با رهاسازی باریکه‌های آلومینیومی که با نام «چَف» شناخته می‌شوند، ممکن است منحرف شود چرا که در این صورت، یک هدف کاذب برای رادار آنها ایجاد می‌شود که می تواند جهت عملکرد را تغییر دهد.
از نمونه موشک های هدایت فعال می‌توان به موشک AIM-54 «فینیکس» در خدمت نیروی هوایی کشورمان و موشک های AIM-120 «امرام» آمریکایی، R-77 روسی و PL-12 چینی اشاره کرد. موشک AIM-54 «فینیکس» موشک AIM-120 «امرام» موشک R-77 موشک PL-12  
در نمونه «غیرفعال راداری»، موشک پس از رهاسازی از هواپیمای حامل، با بهره گیری از جستجوگر خود، امواج رادار را از جنگنده دشمن دریافت کرده و آن را دنبال می کند تا به منبع انتشار دهنده رسیده و خود را منفجر کند که به آن آشیانه یابی غیرفعال نیز می گویند.
لازم به ذکر است که این موشک ها می توانند هدایت ترکیبی نیز داشته باشند و همچنین در صورت نیاز به مانند تمامی موشک های هوا به هوا از هرنوع یا پدافندی از «فیوز مجاورتی» برخوردار هستند تا در صورت ناکامی از رسیدن به هدف خود را در نزدیک آن منفجر کنند تا ترکش ها باعث آسیب شود.
موشک های هوا به هوا بر یک اساس دیگر نیز تقسیم‌بندی می شوند؛ یعنی عملکرد بر اساس «فعالیت در داخل میدان دید یا اصطلاحا برد کوتاه» که موشک های حرارتی در این بخش طبقه بندی می‌شوند و دیگری «فعالیت فراتر از میدان دید یا برد بلند» که موشک‌های راداری را شامل می‌شود.

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: موشک جنگنده رادار بهره گیری رادار هواپیما هواپیمای هدف موشک های هوا امواج رادار موشک ها موشک هوا هوا به هوا پس از شلیک میدان دید موشک AIM بر روی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۴۵۰۳۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نمایش تجهیزاتی نظامی و دفاعی در رژه روز ارتش

به گزارش «تابناک» به نقل از ایسنا، گوشه‌هایی از قدرت پهپادی، دستاوردهای تجهیزاتی بومی ارتش در روز۲۹ فروردین روز ارتش، با شرکت یگان‌های محمول و خودرویی در تهران به نمایش درآمد.

برخی تجهیزات به نمایش در آمده در رژه روز ارتش به شرح ذیل است:

نیروی زمینی ارتش:

پهپاد مهاجر۶، پهپاد مهاجر۲، پهپاد مهاجر ۴، پهپاد ابابیل ۴، پهپاد آرش، پهپاد یسیر، خودرو ایستگاه کنترل زمینی، نفر بر پست فرماندهی ام ۱۱۳، سامانه ارتباطی، سامانه جهت یاب، سامانه جمر V/UHF، شیلتر مخابراتی، سامانه مجید، زوبین ۲، کیان ۸۰۰ پلاس، کیان ۷۰۰، خودرو ملی فوق سنگین تانکبر و نفر بر، خودرو تحقیقاتی NRBC، موشک تاو، توپ ۲۳ میلی متری، تانک ذوالفقار نسل ۳ ایران، تانک تیام، سلاح تک تیرانداز شاهر، نفر بر بهینه سازی شده ام ۱۱۳، توپ ۵۷ م.م دولول بهمن، خودرو ضد گلوله روینتن، سلاح محرم، ربات نذیر، ربات کارال، آمبولانس زرهی، سامانه سیار اتاق عمل، سامانه سیار آزمایشگاه، هارتاپ سیستم های پزشکی، سامانه سیار رادیولوژی، سامانه سیار آی سی یو، خودرو مجهز به سلاح دوشکا، خودرو مجهز به تیربار کتلینگ، موشک فتح ۳۶۰ و موشک لبیک.

نیروی پدافند هوایی ارتش:

سامانه تلفیقی دیده بانی و دوش پرتاب چابک، رادار جلیلوند، رادار کاشف ، آنتن البرز ، سامانه فرماندهی و کنترل فکور، سامانه راداری مطلع الفجر، سامانه مجید۲، سامانه موشکی نواب، سامانه موشکی دزفول، رادار کاوش سامانه مرصاد تاکتیکی ۱۶، رادار هادی سامانه مرصاد تاکتیکی۱۶، سکوی پرتاب فایر از کن مرصاد ۱۶ به همراه موشک شلمچه ۲، صیاد تک خودرویی، رادار سامانه موشکی ۱۵ خرداد (سوم)، سکوی پرتاب سامانه موشکی ۱۵ خرداد، رادار سامانه۱۵خرداد، سکوی پرتاپ سامانه ۱۵خرداد، رادار سامانه دماوند، خودروی TM سامانه دماوند، سامانه اس ۳۰۰، خودرو ارتباطی سامانه اس ۳۰۰، سکوی دوم پرتاب سامانه باور ۳۷۳، موشک صیاد۳و۴، موشک دامی سامانه اس۲۰۰، سامانه تروپو ارتباطی، سامانه ارتباطی مفتاح، سامانه راداری مطلع الفجر، سامانه ارتباطی los سیار، سامانهCP سیار، سامانه شفق، سامانه ابر سداد، سامانه صادق ۶ تاکتیکی، DSM ۵۰۰۰ سامانه جنگ نوین، پهپاد ناصر، پهپاد ۱۰، پهپاد کیان جت ، پهپاد امید، پهپاد کرار، پهپاد مهاجر و پهپاد آرش.

نیروی هوایی:

پهپاد آموزشی سفیر، پهپاد آموزشی ستار، برج مراقبت سیار، پهپاد کمان ۱۲، پهپاد مهاجر۲، پهپاد مهاجر۴، پهپاد کمان۲۲، پهپاد انتحاری برد بلند کمان ۹۹، پهپاد آموزشی و عملیاتی افق، موشک قادر هواپایه، بمب هوشمند قاصد، موشک هواپایه قاصد ۳، موشک ستار و قائم ، پاد جنگ الکترونیک صحاب و شاهین ، موشک عصر۶۷، موشک فکور ۹۰ هواپایه ، اتوبوس آمبولانس، اطاق عمل سیار، ایستگاه کنترل زمینی و سامانه رفع آلودگی های شیمیایی.

نیروی دریایی ارتش:

شیلتر مخابراتی، سامانه پرتاب موشک برد بلند ولایت ۳، اژدر مارک۴۶ ، اژدر اکسیژنی، اژدر الکتریکی + مین چسبان، محمول مین ( صدف + انفطار+کوسه)، پهپاد مهاجر نوین ۲ ، پهپاد آرش پهپاد باور ۵، پهپاد صادق، پهپاد ابابیل ۵ ، توپ ۷۶ م.م فجر ۲۷، قایق رعد، شناور هجومی شهاب، السابحات ۱۵، قایق ریپ راکت انداز، قایق ریپ نفربر، شیلتر اخلالگرارتباطی رعد، خودرو تاکتیکی GIS