به نقل از «شبستان»

رسانه اصلی ترین نقش در حوزه گفتمان سازی و نهادینه کردن وقف را برعهده دارند

تاریخ انتشار: ۲۹ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۶۹۴۹۴۰

عارف خانی گفت: با توجه به اینکه امروزه رسانه ها تخصصی می باشند و هر رسانه علاوه بر نقش های عمومی وظایف تخصصی و اختصاصی را نیز برعهده دارند اصلی ترین نقش را در حوزه گفتمان سازی و نهادینه کردن وقف را برعهده دارند.

خبرگزاری شبستان - مشهد؛ وقف از سنت‌های زیبای اسلامی و تجلی احسان و نیکوکاری در سیره ائمه اطهار (ع) محسوب می شود و در منابع فقهی درباره فضیلت و ثواب آن بسیار یاد شده و در فقه، وقف را به معنای حبس کردن مال و جاری کردن منفعت یا ثمره آن، بدون دریافت عوض آمده است، بدین ترتیب که پس از وقف از نقل و انتقال مال یا از میان رفتن آن جلوگیری و منافع آن در مقصد مورد نظر هزینه می‌شود به همین علت آن را صدقه جاریه می‌نامند، چرا که منافع آن پیوسته باقی می‌ماند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به مناسبت دهه وقف گفتگویی با «احمد عارف خانی» فعال حوزه فرهنگ و رسانه داشته است که در ادامه می خوانید:

 

فلسفه وقف چيست و در جامعه اسلامی چه جایگاهی دارد؟

 

وقف یکی از نهادهای است که از صدراسلام تاکنون توانسته است خدمات شایانی به دین مبین اسلام داشته باشد و برکات این نهاد در طول تاریخ ساری و جاری است و به مرور و در طول این سالها این صدقه جاریه متناسب با دورانهای مختلف خدماتی را در عرصه های مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی  ارائه کرده است.

امروزه با توجه به معضلات مختلف اقتصادی و اجتماعی  بویژه دربین قشر محروم و کم برخوردار و حاشیه نشین ضرورت این نهاد بیشتر از هر زمان دیگر احساس می شود و با برنامه ریزی و مدیریت روز آمد می توان برخی از نیازها و و مشکلات حاشیه نشینی بویژه در حوزه های اجتماعی را برطرف کرد و از این طریق دغدغه های خانواده های ساکن در مناطق حاشیه نشین را کمتر کرد.

 

آسيب های موجود در ممانعت از گسترش فرهنگ وقف در جامعه که موجب کم توجهی به وقف و یا فراموشی آن در جامعه شده اند چیست؟

 

البته به برکت پیروزی انقلاب اسلامی و اقدامات مختلف در حوزه وقف این نهاد قابل مقایسه با دوران گذشته نیست و رشد قابل توجهی داشته است ولی هنوز به حد مطلوب نرسیده است که ضرورت دارد برای آگاه کردن واقفین و آحاد جامعه از وضعیت موجود در حوزه وقف و موقوفات اقدامات تبلیغی و آگاهی بخش صورت گیرد تا واقفین جدید با آگاهی و مطالعه و اطلاعات بروز تر بتوانند در این عرصه گام بردارند و این نهاد ماندگار را یاری دهند و صدقه جاریه ای را برای آینده خود به یادگار بگذارند.

 

چگونه می توان از رسانه های نوین برای نهادینه کردن و گفتمان سازی سنت حسنه وقف بیش از اینها در جامعه اسلامی بهره مند شد؟

 

درگذشته نه چندان دور نیات واقفان با توجه به عدم اطلاع رسانی و یا موارد خاص در چند محدوده کوچک از وقف خلاصه می شد که امروز به لطف حضور رسانه های مختلف و تبلیغات و اطلاع رسانی نیات واقفان به چندین برابر رسیده است و خوشبختانه گستردگی این امر باعث شده است که واقفان در حوزه های جدید نیز ،وقف های جدیدی را داشته باشند که البته نباید به این موارد اکتفا کرد و با برنامه ریزی و ارتقای همکاری با رسانه ها مختلف روز به روز موارد وقف باید گسترش یابد تا هم واقفان بتواند در وقفهای جدید مشارکت کنند و هم از این طریق نیازهای جامعه برآورده شود .

 

نقش و رسالت وسایل نوین ارتباط جمعی در ترویج و توسعه فرهنگ وقف چیست؟

 

رسانه های نوین، در کنار سایر نهادها مانند خانواده، آموزش و پرورش، دین، روحانیت، و مجالس مذهبی نقش ویژه ای در انتقال فرهنگ، اجتماعی کردن و تعلیم و تربیت اجتماعی دارند.به گونه ای که از این منظر رسانه های نوین علاوه بر انعکاس فرهنگ جامعه، نقش مهم و تاثیر گذاری در ایجاد هویت فرهنگی و نقش پذیری در جامعه ایفا می کنند. امروزه با توجه به بروز و ظهور رسانه های نوین بویژه در بستر فضای مجازی و وب این امکان را برای همه افراد جامعه و متولیان حوزه فرهنگ و اجتماع به ویژه در اختیار بانیان حوزه وقف فراهم کرده است تا از این ظرفیت در دسترس ، عظیم ، ارزان قیمیت و فراگیر  در جهت ، تبیبن، ترویج  و تشویق حوزه ها و ابعاد مختلف وقف استفاده نمایند و این موضوع را به یک گفتمان کاربردی و همه گیر تبدیل کنند و مردم با ابعاد و آثار مفید این نهاد بیشتر آشنا شوند که در این صورت، مشارکت فعالتری خواهند داشت.

 

اصحاب رسانه چگونه می توانند جلوه های فرهنگی و هنری وقف در جامعه را ترسیم کنند؟

 

به نظر می رسد قبل از هر چیز باید اصحاب رسانه با آثار، برکات و نتایج نهاد وقف آشنا شوند، در این صورت می توانند از طرق و شیوهای مختلف به ترویج فرهنگ وقف بپردازند، آن چیزی که امروز به عنوان یک آسیب و خلأ احساس می شود، عدم آشنایی اصحاب رسانه با جایگاه و نقش وقف در حوزه های فرهنگی و اجتماعی است .اصحاب رسانه با توجه به طیف گستره و تنوع در رسانه ها به شیوهای مختلف می تواند در این زمینه ایفای نقش کنند .به فراخور تعاریف و وظایف هر کدام از رسانه ها باید تعریف و نقش مستقلی را برای آنها در نظر گرفت که پیشنهاد می شود متولیان حوزه وقف با برگزاری جلسات تخصصی زوایای مختلف و پنهان حوزه وقف را برای اصحاب رسانه بازگو و بازتعریف کنند و هر رسانه به موضوع وقف بصورت تخصصی و جزئی نگری بپردازد تا بتوانند در این حوزه موثر واقع شوند.

 

براي نهادينه شدن وقف رسانه چه نقشی می تواند ایفا کند؟

 

امروز رسانه ها اصلی ترین نقش را در حوزه گفتمان سازی و نهادینه کردن موضوعات برعهده دارند، با توجه به اینکه امروزه رسانه ها تخصصی می باشند و هر رسانه علاوه بر نقش های عمومی وظایف تخصصی واختصاصی را نیز برعهده دارند، باید از ظرفیت های تخصصی بیشتر استفاده شود و مخاطبان رسانه های تخصصی جامعه هدف متولیان حوزه وقف باشند ،بصورت نمونه درحوزهای رسانه های دیداری و شنیداری با توجه به راه اندازی رادیو های تخصصی مانند، معارف، زیارت، اقتصاد، قرآن، جوان وهمچنین درحوزه دیداری و تصویری شبکه هایی مانند سلامت، پویا، قرآن و معارف این رسانه ها با همکاری و متولیان وقف در کشور می توانند برنامه های تخصصی متناسب با جامعه هدف و تعریف مخاطبان خود تهیه و پخش کنند و مقوله وقف را از یک مقوله کلی و عام به حوزه های خاص هدایت کنند و مخاطبان این رسانه ها را برای وقف های خاص و تبیین وتشریح نهاد وقف بیشتر آشنا کنند

 

جهت ترویج وقف در جامعه چه راهکارهای فرهنگی وجود دارد؟

 

یکی از ضرورتهای امروز جامعه این است که می توان نیات بسیاری از واقفان را به سوی موضوع خدمات عمومی در جامعه سوق داد، از جمله اینکه کشور ما با توجه به شرایط خاص جغرافیای، آبستن حوادثی از جمله سیل و زلزله می باشد، باید تلاش کرد که برخی از نیات واقفان را برای منافع عام المنفعه سوق داد تا در زمان بروز حوادث ناگهانی بتوان از ظرفیت و عواید این موقوفات در راستای کاهش آثار منفی و عوارض جانبی آن استفاده کرد. چنانکه در چند سال اخیر در حوادثی مانند زلزله و سیل  و سایر حوادث غیر مترقبه یکی از فعالترین نهادها و سازمانها، سازمان اوقاف و نمایندگی آن در استانها بوده است که توانسته است با حضور به موقع در ساعات اولیه خدمات شایانی را به آسیب دیدگان ارائه دهد.

پایان پیام/648

منبع: شبستان

کلیدواژه: رسانه های نوین دهه وقف اصحاب رسانه اصحاب رسانه رسانه های نوین برعهده دارند نهادینه کردن گفتمان سازی حوزه وقف رسانه ها حوزه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۶۹۴۹۴۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حجاب مقوم عاملیت زن مسلمان

حجاب مقوله‌ای شرعی و اعتقادی است که پس از انقلاب اسلامی در تقاطع با سیاست، به امری هویتی و گفتمانی تبدیل شد که به تبع آن در سال‌های اخیر بستر منازعات اجتماعی میان برخی از اقشار جامعه بوده است. مهمترین عامل تغییر نگاه و رویکرد جامعۀ ایرانی نسبت به مقوله حجاب و تبدیل آن از یک واجب دینی به امری اجتماعی و سیاسی، سخنرانی‌های امام خمینی(ره) در بحبوحه‌ مبارزات سیاسی مردم علیه حکومت پهلوی بود.

امام(ره) به عنوان رهبر و شخصیتی کاریزماتیک، نقش مهمی در جذب زنان به گفتمان انقلاب اسلامی داشت. کلید واژه «زن» که مکرر در این سخنرانی‌ها به کار می‌رفت کدی بود که به جامعه ضرورت حضور و عاملیت زنان در تمامی عرصه‌های اجتماعی و مذهبی -سیاسی را گوشزد می‌نمود، حضوری که نمادش حجاب بود.

مینو صمیمی یکی از وابستگان دربار پهلوی در توصیف گرایش فراگیر زنان محجبه‌ تظاهرکننده به چادر می‌نویسد: «در میانشان زنانی از هر صنف و طبقه وجود داشت. دانشجو، خانه‌دار، کارمند، متخصص، حتی زنان مربوط به طبقه‌ متوسط تحصیل کرده در کشورهای غربی و حضور یکپارچه این زنان علاوه بر اینکه نمایشی تحسین برانگیز از جرأت و شهامت و اراده زنان ایرانی محسوب می‌شد، نشان دهنده جنبه‌های مذهبی انقلاب ایران نیز بود». طبق چنین گفتمانی که رویکرد ایجابی‌ای به حجاب یعنی تبیین حجاب به عنوان شاخصه‌ هویتی زن مسلمان و عامل تکریم او داشت؛ زن بواسطه‌ حجاب، نه تنها خانه نشین و محدود نمی‌شد بلکه هویتی ارزشمند پیدا می‌کرد.

نماد انقلابی گری زن مسلمان

شواهد تاریخ انقلاب اسلامی نشان می‌دهد در این مقطع طیف گسترده‌ای از زنان جامعه با میل و رغبت حجاب را انتخاب می‌کنند. حجابی که آن را مایه مباهات به دیگر زنان و نماد انقلابی‌گری زن مسلمان می‌دانند. اگر چه حجاب در میان انقلابیون غیر مذهبی، پذیرفته نشد اما مخالفتی هم با آن وجود نداشت و بالعکس. تصاویر موجود در آرشیو اسناد انقلاب اسلامی به خوبی گویای مبارزات انقلابی هم زمان زنان با حجاب و بی‌حجاب در کنار یگدیگر است. در واقع گفتمان انقلاب اسلامی مانند چتر فراگیری سوژه‌های اجتماعی- سیاسی مختلف را زیر سایه خود گرفت و همگان را در یک نقطه مشترک گرد هم جمع کرد که آن همان «ضدیت بر ضد شاه وگفتمان مدرنیزاسیون او بود». یکی از این سوژه‌ها زنان بودند که توانستند در عینیت‌یابی گفتمان انقلاب اسلامی کنشگری فعال باشند.

گفتمان انقلابی امام(ره) تا پایان دفاع مقدس برگ برنده جمهوری اسلامی بود و کارکردهای مثبت فراوانی نیز برای جامعه مسلمان ما داشت اما بعد از این مقطع، کم کم شاهد به حاشیه رفتن رویکرد مذکور و ظهور گفتمان سنتی و محافظه کارانه‌ای از اسلام هستیم که تمایلی به حضور زنان در جامعه ندارد. در این گفتمان دینی؛ الگوی سنتی، ترویج و مورد ستایش قرار می‌گیرد و مبلغین و متولیانش رویکرد غالباً سلبی به حجاب، یعنی تبیین حجاب به عنوان عامل بازدارنده انحرافات مردان جامعه را در پیش می‌گیرند. گفتمان سنتی مذکور در مواجهه با ورود مظاهر مدرنیته و رسانه‌های جدید و نیز بروز تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دهه ۷۰ که موجی از غرب گرایی را در ایران رواج داد، موضعی انفعالی داشته است.

حجاب و رویکردهای فرهنگی منفعلانه و بحران اقتصادی

در سال‌های اخیر جامعه ما در عرصه‌ اقتصادی هم به شدت دچار بحران بوده است. تحریم‌های فلج‌کننده بین‌المللی از یک سو و ناکارآمدی و فساد مدیریتی برخی از مسئولین و کنشگران سیاسی از سوی دیگر، به وضعیت نابسامان موجود دامن‌زده و بستر بروز تبعیض‌ها و بی‌عدالتی‌های فراوان شده است. روندی که موجب نارضایتی‌های گسترده در میان اقشار مختلف جامعه است. این نارضایتی‌های عمومی شدید نسبت به وضعیت معیشتی، یکی از عوامل اصلی نافرمانی‌های مدنی چند سال اخیر مردم؛ از جمله حوادث پیرامون گشت ارشاد بود. حوادثی که کنشگران اصلی آن، زنان و دختران جوانی بودند که بیش از دیگران نسبت به موقعیت خود در جامعه، احساس فرودستی و تبعیض داشتند و مخالفت با حجاب به عنوان یکی از ارزش‌های نمادین جمهوری اسلامی را نوعی کنش مبارزاتی تلقی می‌کردند چرا که اساساً نه تنها با مفهوم حجاب، احساس قرابت هویتی نداشتند بلکه آنرا مانع و محدودیتی برای بروز زنانگی خود می‌دیدند. این طیف از زنان بواسطه‌ عدم آگاهی از فلسفه اصیل و هویت بخش حجاب که تحت تأثیر نگاه متحجرانه بود و دیگری متأثر بودن از فرهنگ متجدد غرب و رسانه‌های معاند با جمهوری اسلامی و احساس تبعیض و عدم رضایت از حکومت، به راحتی با اغتشاشگران همراه می‌شدند.

امام خمینی(ره) و برساخت هویت زنانه در انقلاب اسلامی

این خط مبارزاتی اگر چه توسط مخالفین جمهوری اسلامی، ظرف چند سال و خارج از مرزهای ایران توسط شبکه‌های اجتماعی به آن‌ها دیکته شده بود اما زمینه و بسترش سال‌ها پیش بواسطه بی‌توجهی ما نسبت به زنان و عاملیت مهم آن‌ها در جامعه‌ اسلامی، فراهم شد. مقطعی که غالباً زن‌ایده ال مسلمان؛ زنی محجوب و مستور در خانه ترسیم می‌شد که در مواجهه با دوگانه خانه داری و فعالیت اجتماعی؛ خانه داری را ترجیح می‌دهد. در آن مقطع هر گاه از ضرورت حجاب سخن گفته شد، غالباً نه به این منظور بود که حضور همراه با امنیت را برای زن در عرصه اجتماع تسهیل کند؛ بلکه هدف، جلوگیری از انحراف جامعه بود. هدفی که اگر چه از کارکردهای مثبت حجاب است اما به هیچ وجه از بیان صریح قرآن مستفاد نمی‌شود. اتفاقاً دال محوری در آیه ۵۹ احزاب؛ تشخص و هویت زن باایمان است که بواسطه‌ حجاب نمود ظاهری و بیرونی می‌یابد و حجاب عامل حفاظتش در برابر آسیب‌های اجتماعی است. این نوع نگاه به زن و حجاب همان نگاهی است که در بدو انقلاب توسط امام خمینی(ره) رواج داده شد. امام(ره) بواسطه‌ این اجتهاد در زمانی کوتاه، بسیاری از زنان را با گفتمان انقلاب اسلامی همراه نمود. با پیوستن زنان به مبارزات بود که در کمتر از شش ماه، حکومت پهلوی سرنگون و انقلاب به پیروزی نهایی رسید. امام خمینی(ره) با تیزبینی و تیزهوشی خاص خود دریافته بود که انقلاب اسلامی ایران بدون شرکت بانوان به ثمر نخواهد رسید. ‌ایشان در پاریس موکدا و صریحاً اعلام نمودند که شرکت خانم‌ها در تظاهرات و راهپیمایی‌ها ولو با منع صریح پدران و شوهرانشان مواجه شوند، واجب است و آن‌ها حق ندارند مانع شرکت زنان شوند. طرح مسئله تکلیف شرعی زنان برای شرکت در فرآیند انقلاب از سوی امام، تمامی محیط‌های خصوصی و عمومی را به چالش کشید.

امروز اگر به دنبال پایان دادن به چالش‌های پیرامون موضوعات فرهنگی مانند حجاب که اساساً مربوط به زنان است هستیم؛ راهی جز بازگشت به گفتمان امام خمینی(ره) نداریم. گفتمانی که در آن زن مسلمان ضمن داشتن هویتی مستقل در جامعه از عاملیتی همسان با عاملیت مردان برخوردار است و حجاب مقوم چنین عاملیتی می‌باشد.

منبع: روزنامه قدس