دلیل قدرت‌نمایی ترکیه در خارج از مرزهایش چیست؟
تاریخ انتشار: ۲۹ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۶۹۵۹۸۴
ساعت 24 - گونول تول ،مدیر مرکز مطالعات ترکیه در موسسه خاورمیانه واشنگتن برای بی بی سی از رفتار تازه آنکارا نوشته و یاد آوری می کند ترکیه در سال‌های اخیر سه بار به سوریه حمله کرده و مداخله نظامی خود در خارج از کشور را افزایش داده است.
به نوشته گونول تول ماه گذشته بلافاصله پس از این که مناقشه طولانی مدت در قفقاز جنوبی به جنگی آشکار تبدیل شد، ترکیه به کمک متحد خود در شورای همکاری کشورهای ترک زبان شتافت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ترکیه در سال‌های اخیر به اقدامات زیر دست زده است:
سه حمله نظامی به سوریه
اعزام تجهیزات نظامی و شبه‌نظامیان خود به لیبی
اعزام نیروی دریایی به مدیترانه شرقی برای تاکید بر حق حاکمیت خود در منطقه
گسترش عملیات‌های نظامی علیه حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) در شمال عراق
اعزام نیروهای نظامی تقویتی به ادلب، یکی از آخرین استان‌های سوریه که همچنان بخش‌های بزرگی از آن در دست شورشیان باقی‌مانده است.
تهدید به انجام عملیات نظامی در شمال سوریه به منظور مقابله با "گروه‌های مسلح تروریستی".
ترکیه علاوه بر این در قطر، سومالی و افغانستان هم حضور نظامی دارد و به منظور حفظ صلح در بالکان، به این منطقه هم نیرو فرستاده است. در سال‌های اخیر ترکیه ردپای نظامی چنان گسترده‌ای از خود در جهان به جای گذاشته که از زمان امپراطوری عثمانی بی‌سابقه بوده است.
هدف ترکیه از سیاست خارجی جدیدش چیست؟
اتکای ترکیه به قدرت سخت برای تامین منافع خود، سنگ‌بنای سیاست خارجی جدید این کشور - که از سال ۲۰۱۵ در حال شکل‌گیری است- را تشکیل می‌دهد.این استراتژی تازه عمیقا به چندجانبه‌گرایی بدبین است و ترکیه را ترغیب می‌کند در صورت لزوم یک‌جانبه عمل کند. به علاوه ضد غرب هم هست و بر اساس آن، از آنجایی که غرب در حال سقوط است، ترکیه باید روابط نزدیک‌تری با کشورهایی مثل چین و روسیه برقرار کند.این یک استراتژی ضد امپریالیستی است. سلطه غرب بر جهان بعد از جنگ جهانی دوم را به چالش می‌کشد و خواستار بازنگری و اصلاح موسسات بین‌المللی از جمله سازمان ملل است تا علاوه بر غرب به سایر کشورها هم فرصت ابراز عقیده داده شود. بر اساس این دکترین جدید ، ترکیه کشوری است که توسط دشمنان احاطه شده و متحدان غربی‌اش آن را تنها گذاشته‌اند.بنابراین، ترکیه باید یک سیاست خارجی کنشگرایانه را دنبال کند که بر استفاده از اقدام نظامی پیشگیرانه در خارج از مرزهایش متکی است.و این با رویکرد پیشین ترکیه که بر تعامل فرهنگی، تجاری و دیپلماتیک در روابط خود با سایر کشورها تمرکز داشت، کاملا متفاوت است. تغییری که حاصل مجموعه‌ای از تحولات داخلی و منطقه‌ایست.
چه تغییراتی رخ داده؟
شکل‌گیری این استراتژی جدید ترکیه از ۲۰۱۵ آغاز شد. وقتی ظهور حزب دموکراتیک خلق‌ها که طرفدار کردهاست باعث شد حزب حاکم عدالت و توسعه برای اولین بار طی یک دهه اکثریت خود را در مجلس از دست بدهد.آقای اردوغان برای این که حزبش دوباره اکثریت مجلس را بدست آوردند، با ملی‌گرایان در هر دو جناح چپ و راست ائتلاف تشکیل داد.آن‌ها وقتی اردوغان مبارزه با شورشیان کرد را از سر گرفت، از او حمایت کردند.
چگونه کردها در مرکز توجه قرار گرفتند؟
درگیری ترکیه با پ‌ک‌ک در ۲۰۱۳ تا حد زیادی متوقف شد، درست بعد از اینکه عبدالله اوجالان، رهبر زندانی این گروه خواستار آتش‌بس با دولت ترکیه شد. هم حزب راست افراطی حرکت ملی و هم ملی‌گرایان نو در جناح چپ، با وجود جهان‌بینی‌های متفاوت خواهان رویکردی سختگیرانه نسبت به مساله کردها هستند. آن‌ها علاوه بر این امنیت ملی در داخل و خارج از کشور را در اولویت قرار می‌دهند و از دیدگاه‌های ضد غرب افراطی حمایت می‌کنند.آقای اردوغان با پشتیبانی آن‌ها توانست نظام پارلمانی کشور را به ریاست‌جمهوری تغییر دهد و قدرت بیشتری کسب کند.ائتلاف با ملی‌گرایان و تحکیم پایه‌های قدرت اردوغان عامل کلیدی در شکل‌گیری سیاست خارجی نظامی قاطع و یک جانبه ترکیه به حساب می‌آید.
کودتا چگونه روایت را تغییر داد؟
از نظر اردوغان این کودتا توسط فتح‌الله گولن، روحانی ساکن آمریکا و متحد پیشین او سازماندهی شد، اتفاقی که راه را برای نظامی‌گری ترکیه در سیاست‌های خارجی‌اش هموار کرد.به دنبال این کودتا اتحاد اردوغان با ملی‌گرایان محکم‌تر شد.او همچنین به پاکسازی گسترده نهادهای حکومتی از کارکنان مظنون به ارتباط با جنبش گولن دست زد که در نتیجه آن ۶۰ هزار نفر از کارمندان ارتش، دادگستری و سایر موسسات دولتی، اخراج، زندانی و یا از کار تعلیق شدند.اما جای خالی افراد پاکسازی شده توسط نیروهای وفادار به اردوغان و حامیان ملی‌گرای او پر شد.کودتای نافرجام همچنین به تقویت روایت ملی‌گریان که ترکیه را در محاصره دشمنان داخلی و خارجی می‌بیند و غرب را بخشی از مشکل می‌داند، منجر شد. روایتی که اقدامات یک جانبه ترکیه در اعزام نیروهای خود به خارج از مرزهای کشور با اهداف پیشگیرانه را توجیه می‌کند.
تغییر رویکرد در سوریه
تصمیم جکومت بشار اسد مبنی بر دادن اختیار تام به کردهای سوریه در شمال کشور به شکل‌گیری منطقه خودمختار کردنشین در امتداد مرز این کشور با ترکیه منجر شد. از سوی دیگر در ۲۰۱۴ آمریکا از آسمان برای شبه‌نظامیان کرد - که ترکیه آن‌ها را گروهی تروریستی می‌داند- اسلحه فرستاد. همه این‌ها باعث شد ترکیه فکر کند باید به تنهایی دست به اقدام بزند و برای حمایت از مرزهایش نیروهای نظامی اعزام کند. اردوغان به واسطه پاکسازی‌های خود بسیاری نهادهای دولتی را تخلیه کرد و بازیگران اصلی سیاست‌گذاری خارجی از جمله وزارت امور خارجه را به حاشیه راند. او همچنین ارتش که به درخواست‌هایش برای انجام عملیات‌های نظامی در کشورهای همسایه جواب رد داده بود را هم تضعیف کرد.پیش از این کودتا، او به قصد خود برای انجام یک عملیات نظامی در سوریه به منظور جلوگیری از " تهدید تروریستی" شبه‌نظامیان کرد در این منطقه اشاره کرده بود. اما ارتش ترکیه که از گذشته نسبت به اعزام نیرو به خارج از مرزهای کشور رویکردی محتاطانه داشته، با او مخالف بود.
چند ماه بعد از کودتای نافرجام، اردوغان به آرزوی خود رسید. در ۲۰۱۶ ترکیه با هدف مهار نفوذ کردها در شمال سوریه اولین عملیات نظامی خود در این منطقه را انجام داد و دو حمله دیگر هم پس از آن صورت گرفت.متحدان ملی‌گرای رییس جمهور که نگران بودند کردها با پشتیبانی آمریکا دولتی مستقل در امتداد مرز ترکیه تشکیل دهند، از این اقدام او استقبال کردند. اردوغان برای مهار نفوذ کردها و خنثی کردن تاثیر حضور آمریکا در سوریه با روسیه همکاری کرد.
در ژانویه، ترکیه برای جلوگیری از حمله نیروهای متحد ژنرال خلیفه حفتر، حمایت نظامی خود از دولت فائز السراج، نخست‌وزیر لیبی که مورد حمایت سازمان ملل است را افزایش داد.هدف اصلی ترکیه کسب حمایت دولت سراج در مساله مدیترانه شرقی است که برای متحدان ملی‌گرای اردوغان اهمیت زیادی دارد.ترکیه با یونان و قبرس بر سر حق استخراج انرژی در مدیترانه شرقی و مرزهای دریایی در این منطقه درگیر است.در ماه نوامبر آنکارا در ازای حمایت نظامی از دولت طرابلس با فائز السراج توافق‌نامه‌ای بر سر مرزهای دریایی امضا کرد.هدف اردوغان ترسیم مجدد مرزهای دریایی در مدیترانه شرقی است چون از نظر او مرزبندی کنونی به شکل نامتناسبی به یونان و قبرس که دشمنان اصلی ترکیه به حساب می‌آیند، سود می‌رساند.در این میان، ترکیه با فرستادن ناوهای جنگی به منظور اسکورت کشتی‌های اکتشافی خود در مدیترانه شرقی، تا مرز درگیری نظامی با یونان پیش رفت.
سیاست‌های ترکیه موفق بودند؟
سیاست قاطع ترکیه در سوریه، لیبی و مدیترانه شرقی به نتایجی که حزب حاکم این کشور انتظارشان را داشت، نرسیده‌اند. آنکارا نه موفق به خارج کردن نیروهای شبه‌نظامی کرد از مرز خود با سوریه شد و نه توافقنامه دریایی با لیبی و اقدامات در مدیترانه شرقی، وضع موجود در این منطقه - که بر ضد ترکیه است- را تغییر داد.برعکس، دخالت نظامی ترکیه در این مناقشات بر احساسات ضد اردوغان در غرب دامن زد و باعث شد گروهی از بازیگران با هدف مقابله با یک‌جانبه‌گرایی ترکیه و وادار کردن رهبر این کشور به عقب‌نشینی کنار یکدیگر قرار بگیرند.اما دخالت ترکیه در مناقشه قره‌باغ هم احتمالا با سرنوشتی مشابه روبرو خواهد شد. حمایت ترکیه از جمهوری آذربایجان، روسیه را به واکنشی قوی‌تر واداشته و به شکل‌گیری جبهه مشترک روسیه و غرب علیه موضع این کشور انجامیده است.
قدم بعدی چیست؟
اما متحدان ملی‌گرای اردوغان می‌خواهند او به مبارزه ادامه دهد. جهاد یایجی، فرمانده سابق نیروی دریایی با این استدلال که یونان قصد حمله به غرب ترکیه را دارد، از اردوغان خواست هرگز با آتن پای میز مذاکره ننشیند.رییس‌جمهور هم ظاهرا چاره‌ای جز گوش دادن به حرف او ندارد. با کاهش محبوبیت اردوغان در نظرسنجی‌ها، تسلط ملی‌گرایان بر سیاست‌های داخلی و خارجی افزایش خواهد یافت.
منبع: ساعت24
کلیدواژه: مدیترانه شرقی خارج از مرزهای شبه نظامیان ملی گرایان شبه نظامی شکل گیری ملی گرای یک جانبه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.saat24.news دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ساعت24» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۶۹۵۹۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اهداف سه‌گانه اردوغان از سفر به عراق چه بود؟
خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه پس از ۱۳ سال به عراق سفر کرد. چندین وزیر عضو کابینه، رییس سرویس اطلاعاتی میت و برخی از مشاورین نظامی و اقتصادی در این سفر اردوغان را همراهی کردند. نگاهی به لیست توافقنامه‌های امضا شده بین اردوغان و محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق، نشان دهنده این است که اقتصاد و امنیت به عنوان دو رکن مهم اهداف آنکارا در این سفر برجسته شد و ترکیه می‌خواهد از ظرفیت‌های اقتصادی عراق بالاترین بهره را ببرد.
عراق و ترکیه ۲۶ موافقتنامه و یادداشت تفاهم در زمینه های امنیتی، تجاری، آب، توسعه و سایر زمینه ها امضا کردند. تلاش برای تحقق اهداف پروژه «مسیر توسعه»، از مهمترین اهداف ترکیه در عراق است و قرار است برای اتصال بندر فاو عراق به ترکیه و ایجاد یک گذرگاه تجاری جدید از فاو تا بندر مرسین ترکیه در سواحل دریای مدیترانه، قطر و امارات متحده عربی نیز مشارکت مالی داشته باشند. به همین خاطر، علاوه بر عبدالقادر اورال اوغلو، وزیر ترابری و زیرساخت ترکیه و رزاق محیبس الصداوی وزیر حمل و نقل عراق، جاسم بن سیف السلیطی وزیر حمل و نقل و ارتباطات قطر و سهیل محمد المزروعی وزیر انرژی و زیرساخت امارات نیز در مراسم امضای یادداشت تفاهم حضور داشتند.
اردوغان، پس از دیدار با محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق در نشست مشترک خبری اعلام کرد: «این سفر و توافق‌هایی که امضا شده، نقطه عطف جدیدی در روابط ترکیه و عراق خواهد بود. توافقنامه چارچوب استراتژیک برای همکاری مشترک که با نخست وزیر محترم عراق امضا کردیم، یک نقشه راه ارزشمند و استوار است. همکاری در زمینه امنیت و مبارزه با تروریسم یکی از مهمترین موضوعات دستور کار ما بود. اشاره رسمی عراق به این که پ.ک.ک یک گروه ممنوعه است، مورد استقبال ماست و درباره اقدامات مشترک قابل اجرا علیه گروه تروریستی پ.ک.ک و شاخه‌های آن که از خاک عراق ترکیه را هدف قرار می‌دهند، رایزنی کردیم». اردوغان همچنین درباره ادامه حمله های رژیم صهیونیستی به غزه گفت: «با مقامات عراق، تأثیرات ظلم اسراییل در فلسطین بر منطقه خود را مورد بررسی قرار دادیم و درباره گام‌های مشترکی که می‌توانیم برداریم رایزنی کردیم».
محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق نیز امنیت عراق و ترکیه را به هم مرتبط دانست و اعلام کرد: «در این دیدار درباره همکاری امنیتی که ثبات ترکیه و عراق را تضمین می کند، توافق کردیم. نمی‌توانیم اجازه حمله به کشور دیگری از طریق خاک عراق را بدهیم».
عراق طی سالیان گذشته به یکی از مهمترین مقاصد صادرات کالا و شرکای تجاری ترکیه تبدیل شده است. اردوغان در جریان سفر به بغداد، درباره حجم مبادلات تجاری گفت:«حجم تجارت بین کشور ما و عراق در سال گذشته حدود ۲۰ میلیارد دلار بود. ما می خواهیم این حجم را به سطوح بالاتر برسانیم. درباره اقداماتی که در این زمینه باید انجام دهیم با جناب نخست وزیر صحبت کردیم».
مثلث اهداف ترکیه در عراق
طی سالیان گذشته، ترکیه در حوزه حساس آب و امنیت، مشکلات خاصی برای عراق به وجود آورده است. مقابله با تحرکات تروریستی پ.ک.ک از سوی نیروی هوایی و نیروی زمینی ترکیه، بارها موجب آن شده که روستاییان مناطق مرزی شمال عراق، امنیت و امکان تردد و فعالیت روزمره را از دست بدهند و امنیت غیرنظامیان منطقه در خطر قرار بگیرد. ترکیه همچنین با سدسازی و اعمال کنترل بر میزان ورود آب به عراق، عملا همسایه خود را در تنگنا قرار داده و این در حالی است که مناطق گسترده‌ای از شمال و جنوب عراق، به بازار مصرف کالاهای ترکیه‌ای تبدیل شده است. بنابراین به شکل اجمالی می‌توان گفت که اقتصاد، امنیت و آب، سه ضلع مثلث اهداف ترکیه در عراق هستند.
ترکیه به دنبال خرید نفت از عراق است و می‌خواهد در آینده، گاز عراق را نیز منتقل کند و علاوه بر پروژه‌های عمرانی عظیم، در بازار مصرف مواد غذایی، پوشاک و مبلمان عراق، امتیازات کلانی به دست آورد و در حوزه آب نیز از کارت فشار استفاده کند. در عین حال، به دنبال آن است تا با همکاری و همراهی ارتش عراق و همچنین نیروهای پیشمرگه اقلیم کردستان عراق، به تهدیدات تروریستی پ.ک.ک پایان دهد. اما هنوز مشخص نیست که در میدان عمل، کمیته عملیاتی مشترک تا چه اندازه بتواند امکان هماهنگی بین نیروها و تغییر شرایط بر روی ارض واقع را ایجاد کند.
سفر اردوغان به اربیل
رییس جمهور ترکیه، پس از پایان دیدارهایش در بغداد، راهی اربیل شد تا با سران اقلیم کردستان عراق نیز دیدار و گفت و گو کند. یکی از نکات برجسته مهم در سفر اردوغان به اربیل، این بود که او با نچیروان بارزانی رییس اقلیم، مسرور بارزانی نخست وزیر اقلیم و اعضای کابینه محلی دیدار کرد اما با بافل طالبانی رهبر حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق دیداری صورت نگرفت. برخی از روزنامه نگاران و تحلیلگرانی که اردوغان را در این سفر همراهی می‌کردند، اعلام کردند که آنکارا به بهانه آزادی عمل فعالیت نیروهای گروه موسوم به حزب کارگران کردستان ترکیه در سلیمانیه، در مقابل طالبانی موضع گرفته و در هفته‌های اخیر، اردوغان و هاکان فیدان وزیر امور خارجه کابینه او، بارها به طور آشکار به اتحادیه میهنی هشدار داده و از طالبانی انتقاد کرده‌اند.
اما با وجود اینکه روابط رو به رشد و تثبیت شده ای بین ترکیه و حزب دموکرات کردستان به رهبری بارزانی وجود دارد، کنترل نفت عراق در اختیار دولت مرکزی بغداد است و پس از صدور حکم دادگاه، ترکیه و اقلیم کردستان عراق، نمی‌توانند نفت عراق را به شکل غیرقانونی به فروش برسانند.
نتیجه
عراق به عنوان یکی از ثروتمندترین کشورهای منطقه، علاوه بر حوزه نفت و انرژی، در بخش‌های دیگری نظیر کشاورزی و بازار مصرف، مورد توجه دولت و بخش خصوصی ترکیه قرار گرفته است. انتظار می‌رود در شرایطی که بحران اقتصادی ترکیه را فرا گرفته و تورم و ناتوانی در تامین مالی اقتصاد این کشور را با مشکلات بزرگی روبرو کرده، عراق عملا به یک مجرای تنفسی تبدیل شود و دولت اردوغان، بخشی از مشکلات اقتصادی خود را با مواهب و آورده‌های عراق حل کند.
کد خبر 6086239
همسر شهید آیت الله سیدمصطفی خمینی دار فانی را وداع گفت