به نقل از «فرارو»

چرا پوپولیسم و حرف‌های عوامپسند همیشه مشتری دارد؟

تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۷۲۲۸۲۶

فرارو- این کتاب می‌کوشد به ما در شناخت پوپولیسم و مواجهه با آن کمک کند، و قصد دارد از سه طریق چنین کند.   به گزارش فرارو، نخست، می‌خواهم توضیح دهم که چه قسم سیاست مداری را می‌توان پوپولیست دانست. خواهم گفت که شرط لازم، ولی نه کافی برای پوپولیست بودن، انتقاد از نخبگان است. در غیر این صورت، هر آن کس که از وضع موجود، مثلا در یونان، ایتالیا یا ایالات متحدۀ امریکا انتقاد کند بنا به تعریف پوپولیست خواهد بود، و هر نظری که نسبت به سیریزا، جنبش طغیان گر پنج ستارۀ بپه گریلّو یا سندرز داشته باشیم، سخت می‌توان منکر شد که حملات آن‌ها به نخبگان اغلب توجیه پذیر است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

همچنین، اگر انتقاد از نخبگان موجود تنها شرط پوپولیست بودن باشد، همۀ نامزد‌های ریاست جمهوری ایالات متحده پوپولیست خواهند بود، زیرا هرچه باشد همۀ آن‌ها «علیه واشینگتن» به پا خاسته اند.   پوپولیست ها، علاوه بر نخبه ستیز بودن، همیشه کثرت ستیز هم هستند. پوپولیست‌ها ادعا می‌کنند که آن ها، و فقط آن ها، نمایندۀ مردم هستند. مثلا رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، را در نظر بگیرید که در کنگرۀ حزبش در مخالفت با منتقدان پرشمار داخلی اش گفته بود «ما مردم هستیم. شما که هستید؟» شکی نیست که او می‌داند مخالفانش هم ترک هستند. ادعای نمایندگی انحصاری ادعایی تجربی نیست، بلکه همیشه به نحوی آشکار ادعایی اخلاقی است. پوپولیست‌ها در جریان انتخابات رقبای سیاسی شان را در زمرۀ نخبگان فاسد بی اخلاق تصویر می‌کنند و وقتی قدرت را به دست آوردند، هیچ اپوزیسیونی را مشروع نمی‌دانند.   منطق پوپولیست‌ها تلویحا به این معنا هم هست که هر آنکه هوادار احزاب پوپولیست نیست، به راستی به مردم تعلق ندارد ــــ مردمی که همواره برحق و به لحاظ اخلاقی بی غش تعریف می‌شود. به بیان ساده، پوپولیست‌ها ادعا نمی‌کنند که «ما نود و نه درصد هستیم.»، بلکه تلویحا می‌گویند که «ما صد درصد هستیم.»
قسمت‌هایی از کتاب پوپولیسم چیست؟ پوپولیسم، به گمان من، یک نوع خاص از تصور اخلاق گرایانه از سیاست است، شیوه‌ای برای درک دنیای سیاست که مردمانی اخلاقا بی غش و کاملا متحد-لیکن، به اعتقاد من، در نهایت خیالی- را در برابر نخبگانی قرار می‌دهد که لاجرم فاسد یا به طریقی دیگر اخلاقا پست هستند. انتقاد از نخبگان شرطی لازم، ولی نه کافی برا پوپولیست بودن است. در غیر این صورت، هرکس که از قدرتمندان و وضعیت موجود هر کشوری انتقاد کند پوپولیست خواهد بود. پوپولیست ها، علاوه بر نخبه ستیزی شان، همواره کثرت ستیز هم هستند: پوپولیست‌ها ادعا می‌کنند که آن ها، و فقط خود آن ها، نماینده مردم اند.   مفهوم پوپولیسم چیست؟ عَوام‌گرایی یا پوپولیسم (به فرانسوی: Populisme) آموزه و روشی سیاسی است در طرفداری کردن یا طرفداری نشان دادن از حقوق و علایق مردم عامه در برابر گروه نخبه. در قرن بیستم بیشتر جنبش‌های «عامه‌گرا» با جنبش‌های آمریکای لاتین و هند شناخته می‌شد، اما از دهه ۱۹۸۰ به بعد این جنبش‌ها در کشور‌های کانادا، ایتالیا، هلند، اسکاندیناوی و ایالات متحده نیز درجاتی از موفقیت را به‌دست آورده‌است.

بزرگداشت مفهوم مردم (یا توده) تا حد مفهومی مقدس، و باور به اینکه هدف‌های سیاسی را می‌باید به خواست و نیروی مردم جدا از حزب‌ها و نهاد‌های موجود پیش برد. عوام‌گرایی خواست مردم را عین حق و اخلاق می‌داند و بر آن است که می‌باید میان مردم و حکومت رابطۀ مستقیم وجود داشته باشد. هم چنین با ایمانی ساده فضایل مردم را در برابر منش فاسد طبقۀ حاکم یا هر گروهی که موقعیت سیاسی و منزلت اجتماعی برتر داشته باشد قرار می‌دهد و می‌ستاید. یکی از ویژگی‌های عوام‌گرایی یافتن «توطئه‌های ضد مردمی» در هر جاست و این برداشت معمولاً به دشمنی‌های نژادی و قومی دامن می‌زند.   بیشتر بخوانید چرا ملت‌ها شکست می‌خورند: ریشه‌های قدرت، شکوفایی و فقر پرفروش‌ترین کتاب‌های تاریخ کدامند؟ چرا برخی کشور‌ها ثروتمند و برخی فقیرند؟
ریشه پوپولیسم نظریۀ عوام‌گرایی فلسفی بر آرای هربرت شیلر و بر این فرض اولیه مبتنی است که عامۀ مردم را افرادی ناآگاه، منفعل و ضعیف می‌پندارد. تاریخچۀ آن را به اواسط سدۀ نوزدهم و به جنبش‌های مختلفی که در سرزمین‌هایی مثل شوروی سابق به وقوع پیوسته‌است، می‌رسانند. ریشۀ عوام‌گرایی در میان روشنفکران تندرو روسیه در دهۀ ۱۸۶۰ با ظهور نارودنیک‌ها (مردم‌باوران) پدید آمد. نارودنیک‌ها بر آن بودند که روسیه بی‌آنکه مرحلۀ سرمایه‌داری را بگذراند می‌تواند مستقیم به سوسیالیسم برسد و اساس آن را می‌توان بر کومون‌های روستایی گذاشت. در دهۀ ۱۸۷۰ دانشجویان نارودنیک به روستا (میان مردم) رفتند تا تخم انقلاب را بپراکنند.     ویژگی‌های کلی پوپولیسم  پوپولیسم دارای چند ویژگی کلی به شرح زیر است:

۱. جلب پشتیبانی مردم با توسل به وعده‌های کلی و مبهم، و معمولاً با شعار‌های ضد امپریالیستی.
۲. پیشبرد اهداف سیاسی، مستقل از نهاد‌ها و احزاب موجود، با فراخوانی تودۀ مردم به اعمال فشار مستقیم بر حکومت.
۳. بزرگداشت و تقدیس مردم یا خلق، با اعتقاد به اینکه هدف‌های سیاسی باید به اراده و نیروی مردم و جدا از احزاب یا سازمان‌های سیاسی پیش برود.

البته آیین و سنت سیاسی پوپولیستی، در هر کشوری شکل ویژه‌ای داشته است. در نهضت‌های پوپولیستی، معمولاً ائتلافی آشکار یا ضمنی، میان طبقات مختلف با منافع متفاوت و گاه متعارض برقرار می‌شود. تداخل قشر‌های گوناگون در این نهضت‌ها، به‌طور عمده ناشی از عدم تشکل طبقاتی و عدم وجود مرزبندی روشن طبقاتی است.   پوپولیسم دارای مشخصات عوام فریبی، تقدیس شخص رهبر فرهمند، تعصب، تکیه بر توده‌های محروم، نداشتن ایدئولوژی مشخص، بورژوایی بودن و عناصری از ضدیت با امپریالیسم و ملی‌گرایی است. توسعه خواهی و پر و بال دادن به نیرو‌های وابسته به بازار داخلی و گاه آزادی‌های سندیکایی و دموکراتیک از خصلت‌های عمده دوران پوپولیسم است

منبع: فرارو

کلیدواژه: انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ویروس کرونا پوپولیست ها عوام گرایی جنبش ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۷۲۲۸۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کارشناسی‌ سیاسی: رژیم صهیونیستی درحال دست و پا زدن است

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، خبر ساعت ۸ صبح سیما با حضور آقای حسن عابدینی کارشناس مسائل سیاسی به بررسی عملکرد رسانه های مختلف درباره جنایات صهیونیست‌ها پرداخت.

مشروح این برنامه را در ادامه می‌بینید:

سوال: الان این خطی که رسانه‌های مختلف و رسانه‌های حامی رژیم صهیونیستی راه انداختند را اگر تحلیل بفرمایید و ببینید که چه اتفاقی افتاده و دارد بازتاب داده می‌شود؟
عابدینی: در قرن بیست و یکم طبعاً جنگ‌های فراگیر و سخت آرام آرام در حال تبدیل شدن به جنگ نرم است، تلاش می‌کنند از جنگ ابزار به جنگ افکار تبدیل شود و رسانه‌ها مهمترین امکانی است که می‌توانند روی افکار عمومی تأثیر بگذارند. تعدد و تکثر رسانه‌ها سبب شده تا اطلاعات به سرعت بچرخد و کسانی که استاد عملیات روانی هستند از این فضا می‌توانند به خوبی استفاده کنند.
الان سه چهار ساعت از آن خبر اولیه گذشته و همگان مطلع شدند که یکی دو سه تا ریزپرنده شده، پدافند هوایی یکپارچه کشور نسبت به آن واکنش نشان داده و عملاً چیزی نبوده، اما در حوزه رسانه این جور نیست، شما می‌بینید که هزاران خبر کپی پیست می‌شود در شبکه‌های مختلف، دهان به دهان می‌چرخد روی گروه‌های مجازی مختلف می‌آید و افراد فکر می‌کنند واقعاً یک وضعیت خاصی اتفاق افتاده است.
این بعد از دو سه ساعت کل ماجرا مشخص می‌شود، اما ممکن است یک موضوعاتی به این راحتی امکان راستی آزمایی آن وجود نداشته باشد، در این روش معمولاً رسانه‌ها تلاش می‌کنند تا سه مدل را دنبال کنند، پیش از این ما یک کلاغ چهل کلاغ را مطرح می‌کردیم، اما این به صورت علمی می‌گوید reputation یعنی تکرار یک ماجرا، شما اگر صد تا گروه در شبکه‌های مجازی را ببینید و هر صد تا ببیند این خبر را داده شما واقعاً فکر می‌کنید که واقعیت داشته بنابر این تکرار یکی از شگرد‌هایی است که در این مواقع مورد استفاده قرار می‌گیرد. دومین شگردی که استفاده می‌شود اگزجره کردن برجسته سازی است یعنی یک صدای به صورت شلیک را شنیده باشد می‌گوید یک انفجار عظیمی صورت گرفته و بعد این یک موقعی که نفر دهم این را می‌نویسد دیگر این را از صد خیلی خیلی بالاتری می‌برد؛ و نکته دیگر این که ما باید برای مقابله با چنین رویداد‌هایی افزایش سواد رسانه‌ای کشور را بالا ببریم، بالاخره الان محمل فراهم است به خاطر تنش‌هایی که در منطقه غرب آسیا وجود دارد هر موضوعی ممکن است باشد، در لحظه اول که گفتند از سوریه و عراق و فلان و چندین انفجار بعد تک تک کشور‌ها تکذیب کردند و گفتند این جور نبوده یعنی من دیدم که دبیر شورای امنیت ملی عراق هم گفت که خبری نبوده اینجا هم که خبری نبوده و تصاویری که الان هموطنان عزیز در اصفهان می‌بینند هم زاینده رود، هم میدان‌های اصلی شهر.
سوال: اصلاً سایت نطنز را هم نشان دادند خبرنگاران ما.
عابدینی: اصلاً این امکان وجود ندارد آن موضوع دیگری است ما بحث رسانه‌ای را عرض می‌کنیم، اما چرا این اتفاق می‌افتد کاملاً روشن است.
سوال: یعنی در واقع نمی‌تواند این کار را بکند ولی سعی می‌کند این جنگ را با بازی رسانه‌ای پیش ببرد.
عابدینی: یعنی با روح و روان و اعصاب مخاطب بازی می‌کند به خاطر این که می‌تواند این موضوع دلهره آور باشد، استرس وارد کند و تلاش می‌کند از جهت رسانه‌ای به اهدافی برسد که در میدان عملیات ناکام بوده برای رسیدن به آنها.
سوال: این موضوع که خیلی موضوع مهمی است و باید مردم اینقدر هوشیار باشند نسبت به آن تا فریب این بازی را نخورند، اما یک نگاه دیگر هم وجود دارد من این را می‌گویم شما بفرمایید که درست است یا نه. ما امروز در سراسر ایران بحث تظاهرات و راهپیمایی سراسری جمعه خشم را داریم و همراهی ملت ایران در همه این روز‌ها با ملت مظلوم فلسطین در این حدود ۲۰۰ روز و راهپیمایی‌هایی که در گوشه گوشه ایران در این روز‌ها برگزار شده در حمایت از مردم مظلوم فلسطین و اکنون هم همراهی با اتفاق مهم وعده صادق در کشور ما و مسائل اینچنینی. اما دیشب همان طور که در خبر‌ها اطلاع رسانی کردیم آمریکا مثل همیشه با وقاحت تمام آمد و این قطعنامه‌ای که در حمایت از مردم فلسطین و عضویت آن بود را وتو کرد، ممکن است این بازی‌های رسانه‌ای در ادامه همین مسئله باشد که بتواند افکار عمومی دنیا را نسبت به جنایتی که در حق مردم فلسطین انجام می‌دهد منحرف کند؟
عابدینی: این روشی است که طی ۷۵ سال گذشته ایالات متحده آمریکا و رژیم انگلیس که دو حامی اصلی رژیم صهیونیستی بودند دنبال کردند، آمار‌ها نشان می‌دهد که طی این ۷۵ سال ۴۸ بار قطعنامه‌هایی که بر ضد رژیم صهیونیستی بوده وتو شده و طی حدود ۲۰۰ و خورده‌ای روز گذشته این چهارمین قطعنامه است که وتو می‌کند و البته قطعنامه قبلی را هم رأی ممتنع داد یعنی آن را هم به گونه‌ای می‌توانیم بگوییم که وتو کرد یعنی مخالفت کرده بود، اما به دلایلی نتوانست آن را وتو کند، بنابر این این یک موضوع کاملاً روشن است، اما غرب آسیا در حال یک پوست اندازی و یک نظم نوین بین المللی است، قواعد حاکم بر رژیم صهیونیستی که بن گوریون نخستین نخست وزیر رژیم صهیونیستی بنیانگذاری کرده الان هر ۵ تا راهبردش با شکست مواجه شده است. آمد بن گوریون که از سال ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۳ منهای دو سال نخست نوزیر بود و قبل هم در دوران قیمومیت فلسطین زیر نظر انگلیسی‌ها از چهره‌ها و سردمداران ارشد صهیونیست در آن منطقه بود معتقد بود که ما باید بازدارندگی را به گونه‌ای ببریم که اصلاً کسی جرأت نکند به ما تو بگوید، نکته بعدی غیر از بازدارندگی بیایند ضربه نخست را هم ما بزنیم، نکته سوم این است که زمین بازی را به سرزمین‌های کشور‌های دیگر بکشانیم، ترور‌ها را در کشور‌های دیگر انجام بدهیم حتی در سال ۱۹۶۷ شما می‌بینید که به سوریه حمله می‌کند جولان را می‌گیرد، می‌آید به مصر حمله می‌کند، صحرای سینا را می‌گیرد، به اردن حمله می‌کند، کرانه باختری رود اردن را می‌گیرد و عین یک غده سرطانی می‌آید در واقع آن سلول‌های سالم را درگیر می‌کند، اما الان چه اتفاقی افتاده؟ مقاومت اسلامی در جنوب یعنی جهاد اسلامی حماس و سایر گروه‌های مقاومت اسلامی آنجا شیمی درمانی دارند می‌کنند رژیم صهیونیستی را، حزب الله در شمال دارد شیمی درمانی می‌کند، مقاومت اسلامی در کشور یمن و در کشور عراق هم آمده اند کمک کردند، اکنون جمهوری اسلامی آمده یک در وعده صادق یک اقدام دیگری را انجام داده، این چهار تا قانون را کنار زده و نه تنها این چهار تا قانون را کنار زده و گفته دیگر بازدارندگی ندارد رژیم صهیونیستی اگر هر جا عملیات کند بر ضد منافع جمهوری اسلامی در سوریه و یا در هر جای دیگر و یا در داخل کشور ما از سرزمین خودمان پاسخ او را می‌دهیم، به همین دلیل شروع کردند به نهاد‌های بین المللی از جمله شورای امنیت سازمان ملل و به جا‌های دیگر در واقع دست و پا می‌زنند البته من این را عرض کنم واقعیت قضیه خود آمریکایی هم به قول بسیاری از تحلیل گران از این لج بازی این بچه لوس هزینه ساز برای نظام بین الملل به تنگ آمدند به گونه‌ای که دیدیم در جریان موضوعات مختلفی که انجام شد هیچ کشوری از جمله آمریکا حاضر نشد حمایت کند از سیاست‌های ماجراجویانه رژیم صهیونیستی، بنابر این این خیلی موضوع مهمی نیست که حالا بیایند در شورای امنیت سازمان ملل این موضوع را بیایند بررسی کنند، وضع کنند و بگویند رژیم صهیونیستی ما فلسطین را به عنوان یک کشور مستقل نمی‌شناسیم البته این خلاف مصوبات شورای امنیت سازمان ملل در قبل هم است، چون بسیاری حتی اروپایی‌ها معتقد به دو کشور بودن هستند یعنی کشور مستقل فلسطین و رژیم صهیونیستی در منطقه ۱۹۴۸، اما در هر حال به نظر می‌رسید که آن چیزی که وجود دارد هوشیاری مردم و نیفتادن در تله‌های عملیات روانی می‌تواند مهمترین دستاورد برای آرامش جامعه را داشته باشد که الحمدلله این موضوع وجود دارد.