برج گنبد قابوس چرا ساخته شد؟ (فیلم)
تاریخ انتشار: ۲۴ آبان ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۹۶۲۳۶۲
کیفیت پایین:
کد ویدیو دانلود فیلم اصلیکیفیت خوب:
کد ویدیو دانلود فیلم اصلیعصر ایران؛ محسن ظهوری ـ تنها بر فرار تپهای بزرگ... نه امروز که در میانه شهر گنبد کاووس است، تنها در روزگاران قدیم، زمانی که خودش بود و دشتی خالی. نه خیلی قدیم احتمالا، یافتههای باستانشناسی نشان میدهد در روزگار خود تنها نبوده؛ بقایایی از شهر قدیم گرگان را در نزدیکیاش یافتهاند و بخشی از دیوار گرگان را به همراه تپههایی باستانی که با کاوشهای بیشتر ابهامات زیادی را برطرف میکنند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
«ایران به روایت آثار» مجموعه گزارشی ویدئویی است که هر هفته شنبهها و سهشنبهها در عصر ایران منتشر میشود. قسمت سی و هشتم این مجموعه را میتوانید روز سهشنبه ۲۷ آبان ببینید.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
در قسمت قبل منتشر شد:
ایران به روایت آثار؛ قسمت سی و ششم: جنگ سواران
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آن را گنبد قابوس نامیدهاند؛ برج گنبد قابوس. به نام کسی که فرمان ساختش را داد؛ قابوس پسر وُشمگیر. چهارمین حکمران سلسله آل زیار؛ خاندانی که پرچم حکومتی ایرانی را پس از سالها تسلط اعراب برافراشت.
بنایی به بلندای ۵۵ متر؛ در عین سادگی زیبا و بیتزئین و پیرایه، ولی باشکوه. سازهای بزرگ که روی تپهای مصنوعی به ارتفاع ۱۰ متر ساخته شده؛ ساقهای با ۱۰ دهدانه که ۳۷ متر بالا رفته و گنبدی مخروطی به ارتفاع ۱۸ متر که روی آن قرار گرفته. تماما از ساروج و آجر؛ آجر قرمز پخته شده. بدون تزئینات خاصی؛ با دو ردیف کتیبه که یک متن را روایت میکنند؛ یکی از در ارتفاع هشت متری و بالای در ورودیاش و دیگری در انتهای ساقه و زیر گنبد:
«بسم الله الرحمن الرحیم. هذا القصر العالی. الامیر شمسالمَعالی. الامیر ابن الامیر. قابوس بن وُشمگیر. امر ببنائه فی حیاته. سنة سبع و تسعین و ثلثمائة قمریة. و سنة خمس و سبعین و ثلثمائة شمسیة.»
«به نام خداوند بخشنده مهربان. این است کاخ باشکوه امیر شمسالمعالی. امیر پسر امیر. کاووس فرزند وشمگیر. فرمان داد به ساخت آن در دوران زندگیاش. سال سیصد و نود و هفت قمری و سال سیصد و هفتاد و پنج خورشیدی»
«قابوس» مشهورترین فرمانروای زیاریان بود که او را ادیب و دانشمند و هنردوست دانستهاند؛ و البته سنگدل و خشن و بیرحم. خصلتهای نیکویش باعث رشد هنر و فرهنگ شد و خصایص آزاردهندهاش شورشی به وجود آورد که در نهایت به تمام شدن جانش انجامید. مهمترین اثری که از دوره او به جا مانده، همین برج آجری بلند است که در راه گرگان به خراسان ساخته شد. اما چرا قابوس این بنا را ساخت؟ از این سازه بلند چه استفادهای میکردند؟
بناهای اینچنینی را میل دانستهاند، برجهای راهنمایی که در مسیر کاروانها قرار میگرفت تا راه را نشان دهد. اما برج قابوس متفاوت است. مورخان قدیمی ایران همچون «ابونصر محمد عُتبی»، «ابوالفضل بيهقی»، «عبدالکریم سمعانی» و «ابناسفنديار» این مکان را مدفن قابوس دانستهاند. همچون «آندره گدار» معمار و ایرانشناس فرانسوی که آن را برجمقبره دانسته. اما در این مکان هیچ مقبرهای یافت نشده. حتی نشانهای هم از وجود مقبره در آن نیست.
حدود ۹۰۰ سال پیش، «ابنعمرانی» در کتاب خود آورده که جنازه قابوس شاه در تابوتی شيشهای قرار داشته که با زنجيرهايی از داخل گنبد آویزان بوده. نمیدانیم این نظریه تا چه حد درست است، اما میدانیم ساخت این بنا، فقط برای مقبره نبوده، مثل همه مقبرههای عظیم سلاطین، که به نوعی یادآور عظمت و قدرت آنهاست.
برج قابوس هم برای به رخ کشیدن اقتدار ساخته شده؛ اقتدار شاهی که حکمرانان «آلبویه» سرزمینهای تحت سلطهاش را تسخیر کرده بودند و او پس از ۱۸ سال توانسته بود دوباره بر تخت بنشیند. پس قابوس باید شکوه و عظمت خود را به نمایش میگذاشت، و برج بلند خود را ساخت.
بنایی شبیه به برجهای غزنوی در شرق افغانستان امروز. مثل دخمه زرتشتیان قرارگرفته بر یک تپه در فضای باز و الهامگرفته از چادرهای شاهانه ترکی. سازهای که آن را آغاز شیوهای میدانند که با شکلگیری دوباره حکومتهای ایرانی پس از ورود اسلام، به وجود آمد؛ نگاهی به معماری گذشته و امروز برای رسیدن به هویتی دوباره برای مردمان فلات ایران.
لینک کوتاه: asriran.com/003AUqمنبع: عصر ایران
کلیدواژه: گنبد قابوس برج قابوس گنبد کاووس ساخته شد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۹۶۲۳۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
معرفی دیدنیترین جاذبههای گردشگری اصفهان/از رمز و راز حمام «شیخ بهایی» تا معرفی مقبره ناشناخته شاعر معروف
خبرآنلاین اصفهان- فاطمه کازرونی: بار هم بهار دلنشین از راه رسیده است، فصلی که گرچه دیر اما با خود بوی دلنشین جریان زاینده رود را به همراه آورده است؛ گردشگرانی که از روز چهارم فروردین در نصف جهان حضور یافته اند به یقین اذعان می کنند که نصف جهان با «زنده رود»ش فرحش انگیزتر است، جایی که در، انعکاس این بناها در رودخانه زاینده رود، حکایت های قدیمی را در ذهن می نشاند و از یک تاریخ هنرمندی حکایت دارد.
تعداد بناهای باستانی در امتداد این محور تاریخی طبیعی، به بیش از ۴۰۰ عدد می رسد اما از ثبت این محور در یونسکو در سالهای گذشته با وجود تاکید و حتی پیشنهاد مدیر فقید این نهاد، غفلت شده است.
در این گزارش جذاب ترین بناها و جاذبه های تاریخی اصفهان را در بهار ۱۴۰۳ مرور می کنیم و این بازدید مجازی را از پلهای تاریخی اصفهان به عنوان نگین بناهای تاریخی این شهر آغاز می کنیم:
پل شهرستان: قدیمی ترین پل زایندهرود و از کهنترین پلهای ایران است که به «جسر» نیز شهرت داشته است.به عقیده بعضی از محققان ساخت پل شهرستان به دوره ساسانی برمیگردد اما ریشه و پایه هخامنشی دارد و پایههای آن روی سنگهای طبیعی کف رودخانه استوار شده است؛ پل شهرستان که دارای ۱۱ چشمه و ۱۲پایه سنگی بزرگ است در زمان دیلمیان و سلجوقیان تعمیر و مرمت شد.
پل خواجو: این پل از بناهای مربوط به عصر شاه عباس دوم صفوی و جزو زیباترین پلهای جهان است، در میانه پل خواجو، ساختمانی مخصوص که به بیگلربیگی یا شاه نشین شهرت دارد بنا شدهاست که برای اقامت موقتی شاه صفوی و خانواده او ایجاد و برای تماشای مسابقات شنا و قایقرانی کاربرد داشته است، بخش شاه نشین نوروز امسال به روی گردشگران نوروزی گشوده شده است اما در دیگر بخشهای سال امکان بازدید از آن وجود ندارد.
قصیده صائب تبریزی در وصف پل خواجو و شب نشینی مردم در کنار مقبره صائب
پل خواجو به دلیل معماری و تزئینات کاشیکاری آن از دیگر پلهای زایندهرود مشهورتر است به نوعی که حتی شعرای اصفهان درباره پل خواجو اشعار زیبایی سروده و در این سرودهها زیباییهای آن را ستودهاند، از جمله این سرودهها قصیده بلند صائب تبریزی در وصف یکی از روزهای جشن و چراغانی در کنار این پل مشهور تاریخی است که در بخشی از این قصیده آمده است:
«اصفهان یک دل روشن چراغان شده است پل ز آراستگی تخت سلیمان شده است باده چون سیل ز هر چشمه روان گردیده است کمر پل ز می لعل بدخشان شده است»
و اما نکته جالبی که بسیاری از مردم از آن بی اطلاع هستند این است که مقبره صائب تبریزی نیز در اصفهان واقع شده است، درست در خیابانی به همین نام.
علاوه بر زیبایی باغ مانند اطراف مقبره، باید به این نکته تاریخی اشاره کنیم که مردم اصفهان به این شاعرِ عارف اعتقاد خاصی داشته اند و حتی در گذشته روزهایی خاص در کنار مقبره وی به شب نشینی و دعا می پرداختند و اعتقاد به استجابت دعای خود به برکت دعای صائب داشتند.
سی و سه پل: این پل که به پل الله وردیخان نیز مشهور است، شاهکار بیهمتایی از معماری در دوران صفوی و یکی از مشهورترین پلهای اصفهان با ۳۳ دهنه است که با زیبایی هر چه تمامتر آب زایندهرود را تقسیم و چهارباغ عباسی را به چهارباغ بالا متصل میکند؛ راه وسط این پل مخصوص عبور سوارهها و کالسکه بوده است و دو طرف پل که دارای دالانهای طاقدار است به پیاده رو تخصیص داشته اما امروزه تمام مسیر به عبور عابرهای پیاده اختصاص دارد.
میدان نقش جهان: میدان امام خمینی (ره) اصفهان مشهور به نقش جهان دومین میدان بزرگ جهان است که با ایهامی جالب در ارتباط با قرارگرفتن چهار بنا در چهارسوی اصلی میدان تعادل میان زندگی دنیایی و معنوی را به تصویر کشیده است.
بازار بزرگ اصفهان در شمال، مسجد امام (ره) در جنوب، مسجد شیخ لطف الله در شرق و عمارت تاریخی عالی قاپو در غرب این میدان جلوه زیبایی از هماهنگی مادی و معنوی زندگی بشری را در اذهان جلوه میدهد.
بازار قیصریه: در میانه بازاری که سرتاسر میدان را به یکدیگر متصل کرده است و درست در ضلع شمالی میدان نقش جهان، بازار قیصریه قرار دارد، این بازار از بزرگترین و مجللترین مرکز خرید و فروش در دوران صفویه و از باشکوهترین و زیباترین دروازههای دنیا است؛ در بالاترین قسمت این سردرب نمادی قرار دارد که بیانگر صورت فلکی اصفهان یا «برج قوس» است، این بازار میدان امام را به میدان عتیق (کهنه) و اصفهان عصر سلجوقی مربوط میکند که برخی از راستههای این بازارها عبارت است از بازار عریان، هارونیه، نیمآورد گلشن، مخلص، سماورسازها و مقصودبیک.
مسجد شیخ لطفالله: رنگ متفاوت کاشیکاریهای این مسجدِ متعلق به عهد صفوی و نداشتن مناره و حیاط ورودی این مسجد را از دیگر مساجد شهر اصفهان و کشور متمایز ساخته است؛ کاشی کاریهای معرق و مقرنسهای بسیار ظریف در محراب مسجد شیخ لطفالله یکی از شاهکارهای بی نظیر معماری محسوب می شود؛ این مسجد که روبروی عمارت عالی قاپو قرار دارد به زنان دربار اختصاص داشته است.
معروف است که راهرویی زیرزمینی از عمارت عالی قاپو تا این مسجد امتداد داشته است و زنان برای رفت و آمد به این مسجد از این دالان استفاده می کردهاند که گویی اکنون مسدود شده است؛ گرچه مسئولان میراث فرهنگی درباره این راهرو عقاید مختلفی دارند اما باستان شناسان اصفهانی معتقدند یکی از دلایل نم کشیدن دیوارهای ضلع جنوب شرقی میدان در حدود دو دهه پیش همین راهرو است که آب حوض از میانه میدان به داخل آن نفوذ کرده بود.
مسجد امام (مسجد جامع عباسی): این مسجد مربوط به عهد صفوی در جنوب میدان نقش که از بناهای مهم معماری اسلامی ایران و نمایانگر اوج یک هزار سال مسجد سازی در ایران است شاهکاری جاویدان از معماری، کاشیکاری و نجاری محسوب می شود که در دوران شاه عباس اول صفوی بنا شده و دارای هفت سنگاب است.
یکی از شگفتی های معماری این مسجد آن است که اگر فردی زیر سقف گنبدی یکی از شبستان های جنوبی آن بایستد و به طور مثال حتی یک اسکناس را تکان دهد صدای موردنظر با شدت تقویت شده و به گوش همه می رسد.
مشهور است که تا مدت ها بر سر قبله دقیق مسجد امام اختلاف وجود داشت تا اینکه شیخ بهایی دانشمند مشهور زمان عهد صفوی با روشی دقیق توانست قبله مسجد را پیدا کرده و به اختلاف ها پایان دهد. شیخ بهایی دانشمندی است که طومار بی نظیر تقسیم حق آبههای اصفهان نیز از هوش وی پا به دل تاریخ نصفجهان نهاده است.
عمارت عالی قاپو: این عمارت که در ضلع غربی میدان نقش جهان اصفهان قرار دارد و درب ورودی دولتخانه صفوی است نمونه منحصر به فردی از معماری کاخ های عهد صفوی است که صداها در اتاق موسیقی آن درست شبیه استادیوهای تخصصی امروزی به شکل طبیعی و بدون انعکاس به گوش افراد می رسد.
تزئینات خارجی این بنا در لچکها (قسمتهای هلالی در بالای هر ورودی) به وسیله کاشی هفت رنگ و تزئینات و خطوط اسلیمی است و تزئینات داخلی آن شامل نقوش زیبای گل و بته و شکارگاه و حیوانات و پرندگان بر روی گچ (لایه چینی) و یا مینیاتورهای تصویری ایرانی و خارجی است.
راه شاهی: این راه تنها مسیر ورود مقامات عالیرتبه صفوی به میدان نقش جهان بوده است که در ۱۰۰ سال گذشته بطور کامل از میان رفت اما اکنون بار دیگر بازآفرینی شده است و از عید نوروز چند سال پیش بر روی گردشگران گشوده شد.
این راه از محل دولتخانه صفوی آغاز و از یک سو به میدان عالی قاپو و از یک سو نیز به چهارحوض در میدان نقش جهان میرسیده است؛ چهارحوض منزلی با چهار مسیر بوده است که از یک سو به چهلستون، از یک طرف به بازار مسگرها و ورودی میدان امام (ره) ، یک سو حمام خسروآقا و از یک طرف نیز به راه شاهی متصل بوده است، این راه در پشت عمارت عالی قاپو در خیابان استانداری و در ضلع غربی میدان امام (ره) و روبهروی مسجد شیخ لطفالله واقع شده است.
عمارت هشت بهشت: این عمارت دو طبقه و هشت ضلعی اکنون در خیابان چهارباغ عباسی اصفهان و در میانه پارکی معروف به نام شهید رجایی قرار دارد، هشت بهشت یکی از زیباترین بناهای تاریخی اصفهان است که باقیمانده کاخهای باصفا و کلاهفرنگیهایی است که در این دوره در کنار چهارباغ احداث شده بود؛ کاخ هشت بهشت مجللترین و فرحانگیزترین عمارت دنیا از دیدگاه سیاحان نامیده گرفته است.
چهلستون: ساخت این کاخ در دوره شاه عباس یکم احداث آن آغاز شد و علاوه بر بخش مرکزیدارای بخش هایی همچون تالار آینه، تالار ۱۸ ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آینه، ایوانهای طرفین سالن پادشاهی و حوض بزرگ است؛ نقاشی های دیواری چهلستون زیر نظر هنرمند نامدار عصر صفوی، رضا عباسی با خصلت بزرگ نمایی به شیوه مینیاتورهای ایرانی انجام گرفته است.
کاخ چهلستون اصفهان فقط ۲۰ ستون چوبی دارد. علت این نامگذاری، انعکاس نمای بیرونی عمارت در آب استخر است که باعث شده تعداد ستونها دوبرابر دیده شود. انعکاس کوشک در طول روز و شب در آب، تجربهای است که نباید از دست بدهید.
۴۶
برای دسترسی سریع به تازهترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1888518