به نقل از «خبرآنلاین»

نکته‌ای در باب اهانت به مقدسات؛ توهین فعل است یا بیان؟

تاریخ انتشار: ۲۹ آبان ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۰۲۹۶۴۰

عموم مسلمانان این کار را نوعی «اهانت» به باورها و ارزش‌های خودشان دانسته و خواستار محکومیت و عدم تکرارش هستند، در حالی‌که بسیاری از دولتمردان غربی معتقدند که بنا بر اصل «آزادی بیان» نمی‌توانند مانع انتشار چنین تصاویری شوند. استدلال این دسته از غربیان مبتنی بر این پیش‌فرض است که توهین‌کردن نوعی «ابراز عقیده» است و در نتیجه نمی‌توان و نمی‌باید مانع آزادی افراد در بیان باورهایشان شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما  آیا  به‌ راستی توهین‌کردن مصداقی از بیان عقیده است؟

از یک مثال شروع کنیم: فرض کنیم من و شما به عنوان طرفداران دو تیم فوتبال استقلال و پرسپولیس مشغول بحث در مورد دلایل برتری تیم محبوب‌مان هستیم. هر دو برای اثبات نظر خودمان نکاتی را مطرح می‌کنیم مثل رتبه کنونی تیم مورد علاقه‌مان در جدول مسابقات، تعداد دفعات قهرمانی، تعداد لژیونرها و تعداد بازیکنان عضو تیم ملی ولی در عمل هیچ‌کدام‌ موفق به متقاعدکردن ‌دیگری نمی‌شویم.

حال اگر در پایان بحث شما بگویید که با این همه من هنوز معتقدم که پرسپولیس برتر از استقلال است، برداشت من این خواهد بود که گفت‌وگوی ما تاثیری در تغییر دیدگاه‌تان نداشته و نظرتان همان است که بود. اما اگر شما بگویید با توجه به این همه دلیل اگر هنوز کسی طرفدار استقلال باشد بی‌شعور است! طبعا من ناراحت می‌شوم چون احساس می‌کنم که شما دیگر نظرتان را بیان نکرده‌اید بلکه به من بی‌احترامی کرده‌اید. اما مگر این جمله اخیر (بی‌شعوری طرفداران استقلال) چه فرقی با جمله قبلی (پرسپولیس برتر از استقلال است) دارد که ناراحتم می‌کند. روشن است که این جمله با آنکه به زبان اظهار شده با جملات عادی فرق دارد و مثل سیلی دردآوری است که شما بر صورتم نواخته‌ باشید و به قول قدما زخم زبانی است که از زخم شمشیر دردناک‌ترست. گویی ما با زبان فقط به «بیان» مطالب عادی نمی‌پردازیم بلکه «کار»های دیگری هم انجام می‌دهیم؛ کارهایی که زبان‌شناسان به آن «افعال گفتاری»  می‌گویند.

اساسا در فلسفه زبان این بحث مطرح است که «سخن‌گفتن» به چه معناست و چه انواع و ابعادی دارد و چه اهدافی را برآورده می‌کند. به صورت خلاصه می‌توان گفت که ما به کمک زبان می‌توانیم مقاصد و اهداف گوناگونی را تامین کنیم. ممکن است هدف ما بیان خبری در مورد جهان هستی باشد (دماوند بلندترین کوه ایران است) یا ترغیب کسی به انجام کاری (لطفا برایم آب بیاور). شاید هم بخواهیم خودمان را نسبت به انجام کاری متعهد کنیم (قول می‌دهم فردا کتابت را بیاورم) یا اینکه بخواهیم احساس و نگرش مثبت یا منفی خودمان را نسبت به کسی یا چیزی ابراز کنیم (موفقیت شما را تبریک می‌گویم). گاهی هم به کمک زبان واقعیتی جدید در عالم پدید می‌آوریم (نام فرزندم را محمد ‌نهادم).

بدین ترتیب ما به واسطه زبان نه تنها خبر و اطلاعی را بیان می‌کنیم بلکه کارهای مختلفی را هم انجام می‌دهیم؛ کارهایی که واقعا از جنس «فعل» هستند منتهی به ‌جای آنکه به کمک اعضا و جوارح انجام شوند به واسطه زبان و بیان انجام می‌شوند و از این رو به آنها «فعل گفتاری» یا «کنش‌گفتار»  (Speech Act) می‌گویند. در واقع کارهایی مثل دعوت کردن، تهدید کردن، امر یا نهی کردن، قول دادن، سوگند خوردن، ضمانت کردن، نذر کردن، تبریک یا تسلیت گفتن، توهین کردن، تقدیر یا تقبیح کردن، عقد کردن، محکوم کردن و اخراج کردن همه از جنس همین کارهایی هستند که ما به کمک زبان و بیان انجام می‌دهیم تا از این طریق تغییری در عالم خارج پدید آوریم. (نک: جُستار تکمیلی مصطفی ملکیان در کتاب «در باب حرف مفت» نوشته هری فرانکفورت، ترجمه محسن کرمی، نشر کرگدن، 1398)

بنابراین چنین نیست که هر چه به واسطه زبان اظهار شود لزوما از جنس بیان باشد، بلکه بسیاری از بروندادهای زبانی از جنس فعل هستند (کنش‌های گفتاری) و باید همانند دیگر افعال آدمی در موردشان داوری کرد. یکی از مصادیق افعال گفتاری همین «توهین کردن» است که می‌تواند از طریق گفتن یا نوشتن یا رسم‌کردن یا شیوه‌های دیگر انجام پذیرد. در واقع وقتی کسی به دیگری توهین می‌کند عقیده‌اش را درباره او بیان نمی‌کند تا بتواند با تمسک به اصل «آزادی بیان» کار خودش را توجیه کند، بلکه عملا کاری را علیه او انجام می‌دهد و باید پاسخگوی کارش باشد.  بر همین اساس و صرف‌نظر از جزییات و ظرایف تخصصی این بحث، نمی‌توان توهین به پیامبر اسلام(ص) را، مثلا از طریق انتشار کاریکاتورهای اهانت‌آمیز درباره ایشان، مصداق «ابراز عقیده» در مورد آن حضرت دانست و با توجه به اصل «آزادی بیان» مجاز شمرد. چنین اهانتی، در صورت وقوع، نوعی فعل و اقدام علیه شخصیت آن حضرت است که طبعا مسلمانان را آزرده‌خاطر ‌ساخته و مسوولیت را متوجه توهین‌کنندگان می‌سازد.

* منتشر شده در روزنامه اعتماد در تاریخ 29 آبان 99

کد خبر 1457332

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: دین اخلاق توهین کردن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۰۲۹۶۴۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چند نکته درباره رادیو در ۸۴ سالگی

چهارم اردیبهشت‌ماه ما را به یاد رادیو و تلاش رادیویی‌ها می‌اندازد؛ روزی که اولین فرستنده عمومی رادیو در ایران نصب شد. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ساعت نوزده چهارم اردیبهشت‌ماه  82 سال پیش اولین فرستنده عمومی رادیو در ایران نصب شد. اولین‌باری که رادیو در ایران شنیده شد به دلیل فقدان دسترسی و ابزارهای ارتباطی آن زمان، با نام "رادیو تهران" شناخته شد.  در بدو تأسیس، رادیو تهران که دارای دو فرستنده یکی برای موج متوسط و دیگری برای موج‌کوتاه بود، برای پخش برنامه‌های خود از یک استودیو در محل اداره بی‌سیم استفاده می‌کرد.

در سال 1327 یک فرستنده در اختیار رادیو قرار گرفت و یک استودیوی کوچک در میدان ارگ برای پخش اخبار ساخته شد. در سال 1336 نام «رادیو تهران» به «رادیو ایران» تبدیل و بعدها در جنب رادیو ایران فرستنده دومی بنام رادیو تهران نیز مشغول به کار شد که در آغاز امر تنها موسیقی از آن پخش می‌شد. حالا که 83 سال از اولین حضور رادیو در ایران می‌گذرد رادیو از 16 شبکه رادیویی بهره می‌برد.

چند چالش و چند نکته

1. دستمزد پایین و مشکلات معیشتی برای رادیویی‌ها: 

بارها پیشکسوتان رادیو در گفت‌وگوهایشان به دستمزد پایین و البته تبعیض‌هایی اشاره می‌کنند که معمولاً نسبت به حقوق و دستمزد رادیویی‌ها و تلویزیونی‌ها وجود دارد. نکته‌ای که بعضاً از آن به عنوان تبعیض هم نام می‌برند. مصداق بارز آن گفت‌وگویی که منوچهر آذری پیشکسوت رادیو با خبرنگار تسنیم داشت.

او گفت: «من فکر می‌کنم بیشتر باید هوایِ پیشکسوتان را داشته باشند. آنها سال‌ها در عرصه کارهای فرهنگی و هنری استخوان خُرد کردند و از هیچ کوششی دریغ نداشتند. تبعیض که همیشه وجود داشته است می‌توان در تولید آثار رادیویی و تلویزیونی دنبال آنها گشت.این درخواست را داریم که پیشکسوتان و کاربلدهای حوزه رادیو و تلویزیون را دریابند. »

البته بخشی‌زاده معاون صدا در گفت‌وگوی اخیری که با خبرنگار تسنیم داشت به این نکته اشاره کرد: «رادیو دچار یک عقب‌ماندگی تاریخی در حوزه بودجه است. ما یک نگاه تطبیقی در بحث پرداخت‌ها داشتیم در بخشی از قسمت‌ها، شغل‌های مشابه در سازمان صداوسیما داریم. یک وقت‌هایی تا 7 برابر و 6 برابر عقبیم و در بخش‌هایی 16 برابر هم این عقب‌ماندگی وجود دارد. خوشبختانه آقای جبلی رئیس رسانه ملی به این موارد کاملاً اشراف دارند. خودشان بحمدالله بعد از جلسات مکرری که داشتیم به بنده عرض کردند من ان‌شاءالله خودم می‌خواهم با خود شما و عوامل ستادی درباره بودجه رادیو تصمیم بگیریم. 

خودمان به تبعیض و مشکلات در دستمزدهای اهالی نجیب رادیو اشراف داریم؛ از طرفی هم می‌دانیم با 20، 30 درصد اضافه کردن به پرداخت‌ها کاری پیش نمی‌رود. چون یکسری توقعات منطقی است. همکار صدابردار من در استودیوی صدا هم حضور دارد و به فاصله‌ای کمتر از 10 متر در پخش هم فعالیت دارد. اما تفاوت در پرداخت چند برابر می‌شود. این اتفاق خودش عاملی برای پایین آوردن انگیزه و یک مقداری تبعیض می‌شود که آزاردهنده است. نمی‌توانم قول بدهم صددرصد امسال این اتفاق می‌افتد اما با حمایت‌های رئیس رسانه ملّی به دنبال پایان دادن به این تفاوت‌ها و به نوعی تبعیض‌ها در دستمزدهای هنرمندان رادیو هستیم.»

خبر معاون صدا از راه‌اندازی رادیو بانوان تا سهم کودکان

2. آگهی‌های آزاردهنده

چندی پیش اولین جشنواره آگهی‌های بازرگانی در صداوسیما برگزار شد. بسیاری از مدیران به خصوص رئیس صداوسیما به نظام‌مندی و توجه به سبک زندگی و خیلی از موارد دیگر در این حوزه تأکید کرد. در میانِ این هیاهو اما یک نکته شاید مغفول ماند و آن وقت‌نشناسی‌های تبلیغاتی در رادیو و البته بی‌توجهی به ساختِ آگهی رادیویی بود که البته از علی بخشی‌زاده معاون صدا درباره آن سؤال کردیم.

او به این نکته اشاره کرد: «می‌دانید که آگهی‌بازرگانی که درست و اصولی ساخته شود حتماً اتفاقاتی را ایجاد می‌کند که حتی یک سریال و برنامه نمی‌توانند آن پیام و اتفاقات را به منصه ظهور برسانند. همان‌طور که شهید آوینی در کتاب آیینه جادو دارند تصویر همه‌ مولفه‌های پیام را منتقل می‌کند. می‌بینیم وقتی یک آگهی‌بازرگانی با تعداد بالایی از فرزندان کالا یا بنگاه اقتصادی را معرفی می‌کند در عینِ تبلیغ آن بنگاه و محصول حتماً به تحکیم خانواده هم فکر کرده است. در عین‌حال تجمل و اغواگری هم می‌تواند پیام‌هایی باشد که در صورتِ ساخت چنین آگهی‌ها و تبلیغاتی ایجاد شود. 

ما در رادیو دغدغه داریم که هنوز بین آگهی‌های بازرگانی تلویزیونی و رادیویی تفاوتی به وجود نیامده است و الان متأسفانه همین طور است که هرچه در تلویزیون پخش می‌شود صدایِ آن به رادیو می‌رسد. چقدر خوب است که آنونس ویژه‌ای در رادیو ساخته شود. 

بخشی‌زاده تأکید کرد: شاید یکی از دلایلی که بایستی میانِ پخش آگهی تلویزیونی و آگهی رادیویی تفاوت ایجاد شود به این خاطر باشد که رادیو کششِ پخش آگهی‌ها را همچون تلویزیون ندارد. عنصر در تلویزیون بحث بصری و تصویر است و خیلی از خلأهای تبلیغی را می‌‌پوشاند اما در رادیو همواره عنصر خیال را داریم که محتوامحور است، از این جهت همان تبلیغاتی که روی آنتنِ شبکه‌های تلویزیونی می‌رود و بحث تبلیغی را از دریچه تصویر به مخاطب القا می‌کند، نباید در رادیو پخش شود، اشکال ما این است همان آگهی پخش‌شده از طریق تلویزیون، بعضاً در رادیو تکرار می‌شود.»

اما در کنارِ این مشکل و ایراد که معاون صدا به خوبی به آن اشاره کرد پخش وقت و بی‌وقت یا همان وقت‌نشناسی تبلیغات در رادیو کماکان وجود دارد و با انتقاداتی همراه است. شاید یکی از انتقادهای جدّی به آگهی‌های بازرگانی رادیو در برنامه‌های پرشنونده‌ای باشد که شنونده در حال پیگیری برنامه یا برنامه‌هایی پرشنونده است با نوعی از تبلیغات و آگهی بازرگانی مواجه می‌شود که نمی‌تواند آن را درک کند، چون نمی‌تواند در فضای رادیو این نوع تبلیغ و فضای اسپانسری (مشارکتی) را بپذیرد، این نکته اشکال بسیار جدّی است که نوعِ جنس و فرم و محتوای تبلیغ را باید براساس فضای رادیو و تلویزیون درست انتخاب کنند.

کنار این اظهارنظرها و نکاتی که وجود دارد اما مدیران در رادیو و تلویزیون باید به‌سمت آگهی‌هایی بروند که هم تبلیغ را به‌درستی انجام دهد و هم تبدیل به بدسلیقگی نشود، این عبارت وقت‌نشناسی یا به‌قولی تبلیغات آزاردهنده، گاهی باعث می‌شود مخاطب محتوا و آن جذابیت برنامه‌ای را که پیگیری می‌کرد در پی این تعدد آگهی‌ها و طولانی‌شدن‌شان، اصطلاحاً «گم» کند.

بارها اتفاق افتاده است در تلویزیون و پخش سریال‌ها و برنامه‌های پربیننده این اتفاق بیفتد و حالا این اشکال به رادیو هم سرایت کرده است.

3: راه‌اندازی چند شبکه رادیویی

معاون صدا در گفت‌وگوی اخیر با خبرنگار تسنیم از راه‌اندازی رادیو بانوان خبر داد که از طریق رئیس صداوسیما پیگیری می‌شود. در کنار ضرورت این راه‌اندازی شبکه رادیویی، خلأ جدّی رادیو کودکان و حتی بعضاً رادیو سرگرمی هم وجود دارد.  باید دید در سالِ 1403 و روزگار جدید رادیویی‌ها مشکل دستمزدها و آگهی‌های آزاردهنده برطرف خواهد شد یا خیر؟ آیا شبکه رادیویی جدید به چرخه شبکه‌های رادیویی موجود اضافه خواهند شد؟

انتهای پیام/