اگر طب سنتی به معنای پیشرفته بودن پزشکی قدیم است،چرا با بیماریهای اپیدمی مرگبار روبرو بوده ایم؟
تاریخ انتشار: ۳ آذر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۰۷۰۰۰۸
ساعت 24-حرف و حدیث درباره طب سنتی قدمتی 100ساله و کمی بیشتر دارد. از همان‌روزی که نخستین پزشکان اروپایی پا به این سرزمین گذاشتند، گفت‌وگو در مورد میزان اثربخشی طب نو و طب سنتی آغاز شد و با بازگشت نخستین طبیبان ایرانی درس‌خوانده در فرنگ به کشور، مجادلات بالا گرفت.
از همان ابتدا این مجادلات سویه اقتصادی هم داشت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بعدها و پس از نهادینه شدن دانشگاه در ایران، پیش آمد که متون اصلی و علمی دانشمندان کهن این سرزمین مورد توجه پژوهشگران قرار گیرد. جسته و گریخته بررسی برخی آرای این دانشمندان عنوان رساله دانشگاهی شد و از آن بیشتر بررسی خواص و عملکرد گیاهان دارویی مورد توجه قرار گرفت. مورد اخیر البته فقط مربوط به ایران نبود. گرایشی جهانی از 40- 30سال پیش در دنیای داروسازی ایجاد شد و قوت گرفت؛ گرایش به ساخت داروهای صنعتی با پایه گیاهی. کشورهای مختلفی در این راه پیشقدم و فعال شدند و ردیف داروهای صنعتی داروخانه‌ها با پایه گیاهی، بیشتر و بزرگ‌تر شد. به جز کشورهایی مثل چین از مجارستان، آلمان و دیگر کشورهای اروپایی در اهتمام به این کار یاد می‌کردند و می‌کنند.
در سال‌هال اخیر اما خطای بزرگی در فهم جایگاه طب سنتی رخ داد و این خطا در مواردی مسئله‌ساز شد. ناگفته پیداست که بیماریهای صعب‌العلاج و لاعلاج هنوز بسیارند و بشر درمانده هنگامی که خود یا بستگانش اسیر این بیماری‌ها می‌شوند به هر راهی و شیوه‌ای برای درمان چنگ می‌زند. در فضای نیاز و درماندگی، تشخیص درست از نادرست دشوار شده و البته فضای مناسبی برای سوءاستفاده ایجاد می‌شود و دریغا که شبه علم به جای علم می‌نشیند و حرافی و استناد به منابعی که هیچ‌کس زحمت پیدا کردن و خواندن آنها را به‌خود نمی‌دهد گوش زودباوران دردمند را پر می‌کند.
فاصله زیاد بین طب سنتی و طب نو در ایران عمدتاً معلول چند قرن پریشانی در نظام علمی ایران است. فاصله بین دوران شکوفایی تمدن ایرانی و دوران معاصر درواقع اتفاقی است که با از بین رفتن دانشگاه‌ها و مراکز علمی مهم ایران پس از حمله مغول افتاده است وگرنه اگر جامعه ایران سیر طبیعی خود را در عرصه‌های علم، سیاست و اجتماع ادامه می‌داد، احتمالاً امروز جدالی بین کهنه و نو حداقل در عرصه پزشکی و طبابت وجود نمی‌داشت. بازگشت شعاری و هیجان‌زده به دوران شکوفا و پرشکوه سابق دامن علم را هم رها نکرده و گمان گروهی این است که ما در عصر شکوفایی به چنان مراتبی رسیده بوده‌ایم که از دستاوردهای امروز علم هم فراتر بوده و چیزی برای عرضه در روزگار انفجار علم وجود دارد. آیا این گزاره درست است یا به تمامی گمراه‌کننده است؟
پاسخ به این پرسش، می‌تواند از اینجا آغاز شود که به دستاوردهای علمی و تجارب نسل‌های گذشته خود احترام بگذاریم و تلاش کنیم که این دستاوردها را از قید و بند رسوبات و خاک و خل قرون پاک کنیم. درست این است که قرن‌ها قبل وقتی مدار علم در مدارس علمی قطع شد، شبه علم و خرافه بر پیکر هر چه داشتیم پیچید. اگر به حوزه‌های دیگر مانند دین یا ادبیات هم نگاه کنیم می‌بینیم که بهترین و خلاقانه‌ترین آثار مربوط به دوران شکوفایی عمومی جامعه است و در دوره‌های پسرفت در بهترین حالت، چیزی جز شرح‌های مکرر بر نوشته‌های دوران شکوفایی نمی‌بینیم. ما در دوران شکوفایی علم و هنر این سرزمین به دستاوردهای علمی رسیده بودیم که حکم پله اول و دوم نردبانی بود که اکنون در پله دهم آن هستیم. دستاوردهای آن پله‌ها میراث گرانقدر علمی ماست و احتمال بسیاری وجود دارد که برخی یافته‌های علمی ـ تجربی آن مغفول مانده باشد و امروز هم برای درمان بیماری‌ها خالی از فایده نباشد.
اما باید بپذیریم که طب سنتی در بهترین شرایطش راهی جدا از طب نوین نیست. طب سنتی مسیری عجیب با دستاوردهای ناشناخته هم نیست که اگر بود، می‌توانست خیلی پیش‌تر در مقابله با وبا و طاعون و صد بیماری دیگر راهی بیابد که نیافت. بخشی از سوء‌تفاهم از آنجا ناشی می‌شود که برخی وانمود می‌کنند که در دوران رواج طب سنتی خبری از بیماری و مرگ نبوده و مشکلات بشر از زمان جهش علم و رواج طب نوین ایجاد شده است. این گزاره به تمامی نادرست است. طب سنتی نه توانست در مقابله با بیماریهای همه‌گیر دستاورد بزرگی داشته باشد و نه توانست بر بیماریهای شایع غلبه چشمگیری داشته باشد.
امتیاز ریشه‌کن شدن بسیاری از بیماریهای سخت و لاعلاج و گسترش بهداشت مبتنی بر علم و فهم کارکرد میکروب‌ها و ویروس‌ها منحصرا به‌حساب طب نوین واریز می‌شود. اشکال آنجاست که گروهی که در حسن‌نیت بخشی از آنها تردید جدی وجود دارد، مشکلات سبک زندگی مدرن را که باعث و بانی برخی بیماریهای جدید شده به‌حساب طب نوین می‌گذارند.
در مسیری که امروز پزشکی می‌پیماید، طب سنتی نقطه‌ای است که از آن گذشته‌ایم و چه بسا به‌دلیل گسست تاریخی زوایا و ظرایف دستاوردهای آن نقطه را نشناخته باشیم، اما طب سنتی مسیری جدا از آنچه پیموده‌ایم، نیست. پزشکی امروز مبتنی بر مشاهده، بررسی، آزمایش‌های مکرر و دقیق و دستاوردهای شگفت بشر در زمینه شیمی، فیزیک، ژنتیک و علوم دقیق دیگر است. این پزشکی و داشته‌های آن میلیون‌ها بار در معرض آزمایش قرار گرفته و توانسته است بشر را از بسیاری بیماریهای کشنده و صعب‌العلاج نجات دهد. در کنار همه دلایل اقتصادی و اجتماعی، رشد جمعیت کره زمین به همه‌گیری بهداشت که نتیجه گسترش پزشکی نوین است هم مربوط می‌شود. بدیهی است که هر آنچه درباره دستاوردهای طب سنتی ادعا می‌شود تنها زمانی اعتبار می‌یابد که با سنجه‌های علم و طب نوین بررسی و صحت آن اثبات شود. نظام بهداشت و نظام علمی کشور موظف است راه کسانی را که می‌خواهند بدون رفتن به دانشکده پزشکی و داروسازی متعارف، درس خواندن، آزمایش کردن و طی کردن دقیق مراتب درستی‌سنجی دستورالعمل‌ها و داروها برای خود جایگاهی در طبابت باز کنند، سد کند.
شرایط خاص جامعه ایران و نابسامانی‌های ریز و درشت، محیط مناسبی را برای رشد قارچ‌های سمی اجتماعی ایجاد کرده است. همیشه و در همه جوامع هستند کسانی که از بیچارگی و درماندگی یا از جهالت عده‌ای سوءاستفاده کنند و سکه قلب خود را طلا جا بزنند. به جز پزشکی در علوم دیگر هم همین مشکل وجود دارد. در روانشناسی، اقتصاد و بیش از همه در سیاست، خطر آنگاه جدی می‌شود که نظام علمی و اداری رسمی برای آنها فضای تنفس و رشد ایجاد کند.
به‌نظر می‌رسد حکایت طب سنتی ایران یا چین و امثالهم برای اهل علم روشن باشد. علاقه‌مندان واقعی این حوزه‌ها لاجرم باید در سیستم و نظام علمی متعارف تحصیل کنند و علاوه بر هر آنچه دیگر پزشکان می‌آموزند بنا به علاقه خود روی دستاوردهای طب سنتی مطالعه و پژوهش کنند و اگر به دستاوردی رسیدند، آن را با همان متر و معیار شناخته‌شده علمی جهان محک بزنند و نتایج آن را اعلام کنند. مردم باید به یک نظام علمی متکی باشند که همان نظام علمی سره را از ناسره تشخیص دهد و معرفی کند. تأسیس مکتب دیگری در کار علم و به‌ویژه در حوزه پزشکی خطرناک و آسیب‌زننده خواهد بود. طب سنتی اگر حرفی دارد- که احتمالا دارد- باید آن را در دانشکده‌های پزشکی بگوید و در معرض سنجش‌های دقیق علم قرار دهد.
منبع: ساعت24
کلیدواژه: دوران شکوفایی نظام علمی بیماری ها طب نوین طب سنتی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.saat24.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ساعت24» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۰۷۰۰۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اهمیت توجه محمود نجم‌آبادی به نسخ خطی و ترجمه‌شان
به گزارش خبرگزاری مهر، یازدهمین جلسه از مجموعه نشست‌های «صد کتاب ماندگار قرن» به منظور پاسداشت نگاشته‌های برتر ایرانیان در یک قرن اخیر، با بررسی کتابِ «تاریخ طب ایران» نوشته محمود نجم آبادی، با سخنرانی محمدحسین عزیزی عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم پزشکی و محمد صدر عضو هیأت علمی دایرةالمعارف اسلامی به میزبانی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برگزار شد.
امین متولیان استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی که دبیری این نشست را به عهده داشت؛ گفت: برپایی نشست‌های «صد کتاب ماندگار قرن» و معرفی آثار ماندگارِ مکتوب، ایده اصیل و ماندگار فرهنگی است که در مسیر معرفت و دانش کشور گام بر می‌دارد. با نگاهی به عناوین کتاب‌های معرفی شده در این سلسله نشست‌ها، می‌توان به حُسن انتخاب و عمقِ نگاه فرهنگی میزبانان پی برد.
وی ادامه داد: کتابِ «تاریخ طب ایران» حاصل چهل سال تحقیق، تفحص و تخصص دکتر محمود نجم آبادی در عرصه تاریخ طب است. بخش مهمی از این کتاب به اخلاق پزشکی، تاریخ پرستاری، و پیراپزشکی اختصاص دارد که به واقع نگارش آن نقطه عطفی در حوزه پزشکی، پرستاری، و پیراپزشکی است. به اعتقاد بنده این کتاب کلاس درس معرفتی است که امروز کمتر در دپارتمان‌های پزشکی ارائه می‌شود. بخش دوم شرح کاملی از تاریخ علم طب در قبل از اسلام، بررسی مراکز طب هندی و جندی شاپور، طب در بعد از اسلام تا حمله مغول را در بر می‌گیرد.
استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: کتابِ «تاریخ طب ایران» در سیر مکتوبات تاریخ علم یک اثر ارزشمند است، زیرا این کتابِ تألیفی به عنوان یک نوشته مکتوبِ برجسته و الگوساز قابل تقدیر است و توسط یک طبیب و متخصص در حوزه تاریخ نگاری به رشته تحریر در آمده است.
تاریخ نگاری پزشکی با تاکید بر خدمات نجم آبادی شکل گرفته است
محمدحسین عزیزی عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم پزشکی با اشاره به ویژگی‌های کتابِ «تاریخ طب ایران» گفت: تاریخ نگاری پزشکی معاصر ایران با تاکید بر خدمات ارزنده دکتر نجم آبادی شکل گرفته است. زیرا تاریخ پزشکی بخشی از تاریخ علم است. ایشان در تاریخ نگاری طبابت سراغ نسخه‌های خطّی، چاپی، مقاله‌های معتبر و دیگر منابع رفته است.
وی ادامه داد: منابعی که در تاریخ پزشکی موجود است به سه قسمتِ منابع اولیه، منابع ثانویه، و منابع ثالث تقسیم می‌شود. منابع اولیه آن دسته از منابع ارزشمندی است که بدون واسطه و همزمان با رویداد نوشته شده است؛ منابع ثانویه مجموع آثاری است که درباره و یا در تفسیر و تحلیل منابع اولیه نوشته شده است و منابع ثالث یک موضوع ویژه ای را بر می‌گیرند و درباره آن صحبت می‌شود که زنده یاد نجم آبادی از منابع اولیه و ثانویه استفاده می‌کرد و از این حیث کتابِ ارزشمندی است. علاوه بر این، کتابِ «تاریخ طب ایران» از بعد جامعه شناسانه و باستان شناسانه نیز به تاریخ علم پزشکی نگاه ویژه ای داشته است. بنابراین موظف هستیم اندیشمندان و پیشکسوتانی را که باعث تحول در جامعه شده اند ارج نهیم و به نسل‌های آینده بشناسانیم که چه افرادِ ارزشمندی برای این سرزمین تلاش کردند.
عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم پزشکی با بیان این مطلب که دکتر محمود نجم آبادی انسان تک بعدی نبوده است؛ گفت: او علاوه بر فعالیت در عرصه تاریخ نگاری پزشکی، در حوزه‌های نگارش آثارِ پیرامونی نیز تبحر ویژه‌ای داشت و مجله «جهان پزشکی» را منتشر کرد. یکی از آثار تحقیقاتی و تألیفی نجم آبادی نگارش کتاب «طبقه بندی پزشکان و مجلس مشاوره طبی و حق‌الزحمه پزشکان در ایران باستان» بود که دوران حکومت ساسانیان را در بر می‌گرفت.
وی افزود: دکتر نجم آبادی علاوه بر کتابِ «تاریخ طب در ایران»، آثار مکتوب دیگری چون «تعالیم پزشکی صدساله فرانسویان در ایران»، «فهرست کتاب‌های چاپی فارسی طبی»، «بلای عظیم نسل بشر، سیفیلیس و سوزاک» و غیره را به رشته تحریر در آورده است که هر یک از این کتاب‌ها در زمره بهترین آثار علمی پزشکی بوده است.
توجه نجم آبادی به نسخ خطّی پزشکی اهمیت دارد
محمد صدر عضو هیات علمی دایرةالمعارف اسلامی دیگر سخنرانِ یازدهمین جلسه از مجموعه نشست‌های «صد کتاب ماندگار قرن» صحبت‌های خود را در سه بخشِ سابقه فرهنگی و علمی خانواده، مروری بر فعالیت و زندگی و اهمیت دکتر نجم آبادی و آرای او در زمینه تاریخ پزشکی دسته بندی کرد و گفت: نجم آبادی در خانواده‌ای اهل فرهنگ بزرگ شده است. جدّ مادری او شیخ هادی نجم آبادی از علما و جدّ پدری او محمد نجم آبادی متولی مدرسه سپهسالار قدیم یا مدرسه عالی شهید مطهری فعلی است.
وی ادامه داد: نجم آبادی در سال ۱۲۸۲ در تهران متولد شد و در مدرسه آلمانی‌ها تحصیل کرد و با شروع جنگ جهانی دوم در مدارس دارالفنون، دارالمعلمین درس خواند و وارد مدرسه طب شد. وی به دلیل علاقه بسیاری که به علم طب داشت قبل از پایان دوره مدرسه کتابی درباره بیماری سیفیلیس و سوزاک نوشت. در سال ۱۳۰۹ به قوچان و بعد از آن به سبزوار رفت و در نهایت راهی فرانسه شد و در سال ۱۹۵۲ از دانشگاه پاریس فارغ التحصیل گردید.
محمد صدر با طرح این سوال که چرا نجم آبادی برای تاریخ علم ایران و به خصوص پزشکی اهمیت دارد؛ گفت: نجم آبادی با تسلط بر زبان‌های آلمانی و عربی به خوبی توانست آثار تحقیقی درباره رازی تحریر کند. در واقع آنچه در مجموع این تحقیقات حائز اهمیت است توجه نجم آبادی به نسخ خطّی منسوب به این دانشمند و ترجمه آن به فارسی است.
وی با اشاره به آرای دکتر محمود نجم آبادی گفت: پزشکی سنتی و مدرن در طول تاریخ پزشکی همواره مقابل یکدیگر گذاشته شده‌اند. اما دکتر نجم آبادی با این رویارویی به شدت مخالف بود و معتقد بود علم پزشکی هم در حیطه سنتی و هم مدرن برای تأمین سلامت انسان است.
کد خبر 6085315
محکومیت بدوی توماج صالحی به اعدام