الگوی مسجد تراز انقلاب اسلامی
تاریخ انتشار: ۱۱ آذر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۱۶۷۰۳۰
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه - یاسر عسگری: کتاب «مسجد رهبر؛ تاریخ شفاهی مسجد کرامت مشهد» گزارشی تاریخی پژوهشی است از سوابق و فعالیتهای بانیان و امام جماعت مسجد کرامت (آیت الله سید علی خامنهای) در دهه ۱۳۵۰.
۱. شاید مسجد کرامت برای فعالان فرهنگی مسجدی چندان آشنا نباشد (البته برای غیرمشهدی ها) ولی این مسجد همان مسجدی است که سلسله جلسات مهم تفسیر قرآن و سیره سیاسی معصومین (ع) آیت الله سید علی خامنه ای (رهبر معظم انقلاب) در آنجا ایراد شده است؛ پایگاه اصلی فعالیتهای ایشان در پیش از انقلاب و پایگاه اصلی فرهنگ و اندیشه انقلاب اسلامی در منطقه خراسان.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
۲. مخاطب با مطالعه این کتاب در مییابد که رویکرد آیت الله خامنهای در این مسجد پایهگذاری مبانی نظری و اقدامات عملی برای «ایجاد جامعه و نظام قرآنی» و «احیای تمدن قرآنی» است؛ یعنی کلان پروژه فکری رهبر معظم انقلاب. یکی از مدیران این پروژه میگفت: «با خواندن این کتاب، قدر و قدرت «آقا» (آیتالله خامنهای) و فاصله معناداری شأن با باقی مصلحان اجتماعی، عیان و آشکار میشود.»
لذا میتوان این کتاب و شخصیت رهبری در دوران جوانی و میان سالی را از این منظر نیز بررسی کرد. این کتاب نشان میدهد یک سری از ایدههایی که رهبر انقلاب در دوره رهبری خودشان اجرا کردهاند پیشتر در ایام حضور و فعالیت در مسجد کرامت به صورت محدود نیز اجرا و پیاده کردهاند به تعبیری دیگر، فعالیتهای این مسجد یک نمونه کوچک یا مینیاتوری از فعالیتهای آیتالله خامنهای در دوره رهبری و زعامت ایشان است (البته نمونه نه چندان کامل و مینیاتوری با بخشهایی غیرمکشوف).
۳. این کتاب به همه فعالان و مبلغان و دغدغهمندان مذهبی و متدین و مکتبی، الگوی مسجدمحوری را نشان میدهد. چه بسا افراد اندیشورانی از «مسجدمحوری» سخن گفته اند، اما چون آن عمق و باور واقعی را نداشتند و باعث شد این ایده راهگشا، لقلقه زبان و محل جذب بودجه مراکز و عدهای شود و حق آن به درستی ادا نشود. مطالعه این کتاب حداقل نشان میدهد که آیتالله سید علی خامنهای، از دوره جوانی تاکنون، از طراحان و مجریان و سیاستگذاران «مسجدمحوری»
است .۴. کتاب «مسجد رهبر»، اهمیت مسجد و بانیان و هیئت امنا و واقفان و امام جماعت و رویکردهای کلان مساجد را نشان میدهد. به ما میفهماند همان اندازه که ساخت و ساز و ایجاد و وقف بناهای مذهبی و عمومی مهم است اداره آن هم مهم و حیاتی است که بسا ساختمانها و بناهای بزرگ و ارزندهای را در شهرها و روستاها و حتی خارج از کشور ساختند ولی دست اهلش نسپردند و آن فرصتها و ظرفیتها از دست رفت. میگوید با تفکرات اسلامی هم میشود محله و منطقه را اداره کرد و در بهبود معیشت مردم منطقه مؤثر واقع شد، مخاطبان و همراهان و مأمومین و خصوصاً جوانان و نوجوانان و خانوادهها را رشد داد و مهمتر از همه اینکه اصلاح فکر و اندیشه، زیربنای هر نوع مبارزه و فعالیت و تحول فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است.
۵. در این کتاب علاوه بر رونمایی از چهره و اندیشههای آیتالله خامنهای در اوایل دوره میانسالی، نیت و کار چند شخصیت متدین و دغدغهمند مشخص میشود. مرحوم سید محمود کرامت، مرحوم عبدالرضا غنیان و حاج حیدر رحیم پور (پدر استاد حسن رحیم پور ازغدی). خصوصاً مرحوم غنیان که میتواند برای همه فعالان مسجدی و بازاری ما الگو باشد. مرحوم غنیان با اینکه غیرحوزوی است ولی فرد دین باور و مخلص و زیرکی است. (امیدواریم که در آینده از این مرحوم بیشتر بخوانیم یا خاطرات او و دیگران درباره او نیز منتشر شود.) در این کتاب دقت نظرهای آیت الله خامنهای و حتی مرحوم غنیان و حاج حیدر رحیم پور به خوبی آشکار است و میتواند سرمشق فعالان فرهنگی و فکری و اجتماعی و مسجدیها باشد. این کتاب برکات کار جمعی و مشورتهای متعدد بانیان و تعاملات گسترده آنها را نیز نشان میدهد.
6 . یکی از مسائلی که مطالعه این کتاب تجربه مسجد کرامت و امام جماعت انقلابی وقت (رهبر کنونی انقلاب اسلامی) را برای فعالان امروزی دو چندان میکند تشابه برخی فضاهای آن دوره و این زمانه است. گروههای متعدد مذهبی و اسلامگرا و غیراسلامگرا با رویکردهای مختلف در شهر فعال بودند. مشهد آن دوره شهری بود که از یکسو مخالفان متحجّر نهضت اسلامی فعالیت گسترده داشتند و تعصب و تحجّر در این شهر بیداد میکرد. منتقدان فلسفه اسلامی بر حوزه علمیه و فضاهای مذهبی شهر و منطقه غلبه داشتند. پایگاه جریان روشنفکری و نواندیشی دینی مرحوم استاد محمدتقی شریعتی و دکتر علی شریعتی بود. دهها مدرسه تربیتی پسرانه و دخترانه مانند مدارس حاجی عابدپور و مکتب نرجس و جامعه تعلیمات اسلامی و… فعالیت داشتند و از سویی دیگر رهبران برخی گروههای مارکسیست و التقاطی نیز از این شهر برمی خاستند و جوانان این شهر (هم دانشگاهی و حتی طلاب) را به سوی خود میکشیدند. مشهد یکی از پایگاههای اصلی گروههای چریکی و مسلّحانه و از جمله سازمان مجاهدین خلق بود. همچنین پایگاه جدی شاه دوستانِ مذهبی و مروّجانِ اندیشه «شاه شیعه است» و حامیان طاغوت و در کنار همه آنها حضور پررنگ ساواک در همه ادارات و ارگانها حتی آستان قدس رضوی و… خلاصه اینکه در این شهر با این تنوع و گستردگی فعالیتها، مسجدی مطرح میشود با امام جماعتی جوان و انقلابی، که نه متحجّر و تحت تأثیر سیطره و نفوذ آنهاست و نه در دام تجدّد و التقاط میافتد. اگرچه از بین هر کدام از این طیفها، نیز برخی متدینان و مُنصفانِ هر گروه را به مسجد کرامت جذب میکند و راه سومی در میانه سنّت و تجدد، میانه تحجر و التقاط، پیش روی مخاطبان مینهد و در میانه سازش و سکوت و مبارزه مسلّحانه بیمهابا و خشن، درصدد تربیت نیروی انقلابی اصیل است. فعالیتهای امام مسجدی که به قول استاد شهید مطهری (آن هم در اسناد ساواک، ص ۵۰۰ همین کتاب) «سید علی خامنه ای از نمونه [های] ارزندهای است که برای آینده موجب امیدواری است و در این مدت کوتاه در مشهد، کارهای پُرثمری انجام داده که یکی از آنها جمع کردن جوانان روشنفکر و بیدار بوده.»
۷. این کتاب برای اهالی فکر و اندیشه و مخاطبان دقیق النظر هم جذاب و مفید است از تتبّعات فراوان و تنوع راویان و صحّت سنجی روایتها گرفته تا برخی مباحث نظری و فکری محور اصلی مسجد یعنی آیت الله خامنه ای. قطعاً جامعیت تحقیق و وقت گذاشتن محققان برای این کار، از مهمترین نقاط قوت این کتاب است. اگرچه در مقدمه آمده که برخی از فعالان و همراهان مسجد در ثبت و ضبط خاطرات همراهی نکرده اند و یک سری شخصیتهای کلیدی مطلع، درگذشته اند و طبیعی است برخی از ابعاد فعالیتها و رویکردها و خاطرات درباره مسجد و امام جماعت آن ناگفته مانده است ولی با این حال، کتاب در نوع خود کم نظیر و به واقع بینظیر است. استفاده از منابع متعدد و مصاحبههای متنوع و مهمتر از آن، راستیآزمایی نظرات و خاطرات راویان این کار را از بقیه کارهای مشابه تاریخ شفاهی متمایز کرده است و نشان میدهد که اگر قرار است کار پژوهشی و جدی تجربه نگاری یا خاطرات شفاهی گروهی انجام شود باید اینگونه تحقیق شود و به نظر و روایت یکی دو راوی بسنده نشود و روایتهای متضاد و غیرهمسو نیز بررسی شود. امیدوارم از این نظر کتاب برای محققان تاریخی جذاب و راهگشا باشد.
۸. در این کتاب گزارشی پژوهشی با حدود ۷۰ نفر مصاحبه شده است. این پژوهش از سال ۱۳۸۹ آغاز و در پاییز ۱۳۹۹ منتشر شده است. راویان که الان در سطوح مختلف و شرایط متنوعی هستند از آقای اکبرزاده (مداح و نویسنده انقلابی) و حاج احمد امیدفر (رئیس صنف چلوکبابیهای مشهد) و رضا توکلی توتونچی (عطار مشهدی) گرفته تا حجج اسلام عبدالرضا ایزدپناه، دکتر حمید پارسانیا و محمدعلی مهدوی راد (از فعالان فکری و فرهنگی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم) تا حاجیه خانم کبری ثابتی و سید اقدس حسینیان (زنان خانهدار و انقلابی مشهدی) و حاج حیدر رحیم پور و سید محمدعلی ابطحی و عباس سلیمی نمین و رضا احدیان (از فعالان و منتقدان سیاسی مشهدی).
۹. این کتاب در یک کلام، الگوی مسجد تراز انقلاب اسلامی را به همگان معرفی میکند. الگویی که صرفاً در فضای نظر نیست و ناظر به عرصه میدانی است. چه در عرصه مبارزه فکری با خرافات و اشتباهات و انحرافات عقیدتی، چه در عرصه مبارزه با جهل و بیسوادی، چه در عرصه خدمت رسانی و حل مشکلات مأمومین و مردم منطقه، چه در عرصه سیاست ورزی و مبارزات انقلابی، چه در عرصه فعالیتهای جهادی و کمک به همنوعان و هموطنان (میدان همدلی و مواسات). این کتاب به تعبیر یکی از دوستان دانشگاهی ما، «الگوی حکمرانی محلی مسجدمحور به شیوه آیت الله خامنهای» است.
کتاب «مسجد رهبر» یک کتاب الگوی کار فرهنگی و اجتماعی تبلیغی و قرآنی و تربیتی و مبارزاتی و جهادی است و هرکس از فعالان و کنشگران در این حوزهها میتوانند از آن استفاده کنند و میتواند پایه تحقیقات و مقالات متعدد دانش پژوهان و محققان علوم انسانی نیز شود.
۱۰. «مسجد رهبر» نشان میدهد اگر قرار است کاری در حوزه تجربه نگاری (مرتبط با گفتمان انقلاب و امام رهبری) انجام شود باید تراز و اهمیت کار هم دیده شود. پیشتر در زمینه تجربه نگاری مساجد، کتاب «دین؛ تاریخ شفاهی مسجد جزایری اهواز» (انتشارات سوره مهر) و «مناره: تاریخ شفاهی مسجد میانچال و بزرگداشت آیت الله مدنی کاشانی» (دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی) و کارهای مرکز اسناد انقلاب اسلامی درباره مسجد هدایت و مسجد جلیلی و… را داشتیم که این کتاب چند گام بنیادی، تحقیقات و شیوه کار در این حوزه را ارتقا داده است و توقعات مخاطبان و مسئولان و سیاستگذاران فرهنگی و مسجدی را در کارهای آتی بالا برده است. امیدوارم این کتاب توسط فعالان فرهنگی و مسجدی و بسیجی و خصوصاً متولیان و سیاستگذاران تربیتی و فرهنگی و مسجدی دیده و پسندیده شود با حمایت از این کتاب کارهای حوزه تاریخ شفاهی و تجربه نگاری گفتمان انقلاب اسلامی باعث رشد و ارتقا و گسترش فعالیتها در این حوزه شوند و باعث تولید علم بومی و اصلاح حکمرانی و سیاستگذاری ها در این حوزهها شوند.
واحد تاریخ شفاهی دفتر دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی، پس از ۱۰ سال تحقیق کتاب فاخری را منتشر کردهاند و دفتر و ناشر در دیده شدن و توزیع مناسب این کتاب نقشآفرین هستند ولی همت دیگر فعالان و دغدغه مندان انقلاب و مبلغان و مروجان کتاب و رسانهها را میطلبد که با نقد و بررسی یا معرفی و ترویج کتاب، این نهال نوپا را تقویت و حمایت کنند. امیدوارم این کتاب باعث ایجاد موج جریان تجربه نگاریهای پژوهشی عمیق و جامع نه سطحی و شعاری و گزارش پُرکُنی و رفع تکلیفی باشد تا هر وقت از طرحهایی مثل مسجدمحوری صحبت میشود منظور از مسجد، مسجدمحوری، هیأت امنا، امام جماعت، فعالیتهای مسجد، برنامههای مسجد و… روشن شود.
کد خبر 5080999منبع: مهر
کلیدواژه: مسجد مقام معظم رهبری تاریخ شفاهی محسن فخری زاده ترور دانشمندان هسته ای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی کتاب ویروس کرونا تازه های نشر عبدالحسین خسروپناه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی کتاب و کتابخوانی ادبیات کودک و نوجوان معرفی کتاب رایزنی فرهنگی ادبیات جهان نقد کتاب آیت الله خامنه ای سید علی خامنه ای انقلاب اسلامی امام جماعت تاریخ شفاهی تجربه نگاری نشان می دهد مسجد کرامت چه در عرصه فعالیت ها مسجد رهبر رحیم پور
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۱۶۷۰۳۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
«قرآن مجید»کتاب خدا مهجور نماند
خبرگزاری مهر- گروه استانها: خداوند متعال خواندن قرآن را از مهمترین و بهترین اعمال قرار داده است. گواه این است که خداوند متعال میفرماید: «إِنَّ هَٰذَا الْقرآن یَهْدِیلِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ؛ همانا این قرآن به راست و استوارترین طریقه هدایت میکند.» (سوره اسرا، آیه ۹). در روایتی از پیامبر نیز بر فضیلت خواندن روزانه قرآن شواهدی وجود دارد، چنانکه پیامبر صلیالله علیه و آله میفرماید: «بخوانید قرآن را که شفیع شما در روز قیامت میشود.» لذا بهمنظور بهرهمندی از اثرات مادی و معنوی قرآن باید قرآن را وارد متن زندگی خود کنیم.
حجتالاسلام وحید پیرشریف از جمله کسانی است که با فعالیتهای ارزشمند خود در مسجد فاطمه الزهرا قمسال شهرستان خوی سعی دارد قرآن را از مهجوریت خارج کرده و با تدبر و تفکر در اقیانوس معرفت باعث انس بیشتر با قرآن شود.
حضور ۲۰۰ نوجوان در پویش قرآنی زندگی با آیهها
این امام محله دغدغهمند، در ماه رمضان باتکیه برطرح «زندگی با آیهها»، هر روز برنامههای متنوعی از قبیل آشنایی با احکام و نهجالبلاغه، جز خوانی و مسابقات قرآنی را تدارک میدید و هر روز ۴۰۰ نفر را افطاری میداد.
حجتالاسلام پیرشریف در خصوص استقبال جوانان از طرح زندگی با آیهها میگوید: «این طرح باعث انس بیشتر نوجوانان و جوانان با قرآن شده است؛ تا جایی که در ماه رمضان که ۴۰۰ نفر در مراسم قرآنخوانی شرکت میکردند، حدود ۲۰۰ نفر از آنها نوجوانان بودند.»
این روحانی فعال، در طول سال هم از این دریای علم و معرفت بهره جسته و در طول سال هر هفته دو روز را به تلاوت یک صفحه و تفسیر یک آیه از آن صفحه اختصاص میدهد. حدوداً دو سه ماه یک بار جز خوانی قرآنی نیز در این مسجد انجام میشود و جایزه بچهها در آن محفل قرآن اهدا میگردد.
طرحی برای تشویق نوجوانان و جوانان
حجتالاسلام پیرشریف طرحی را در مسجد فاطمه الزهرا دنبال میکند و درباره آن توضیح میدهد: «حدود چهار ماه است که طرح بچههای مسجد را اجرا کردهایم. در این طرح حدود ۳۵۰ نفر نوجوان را ثبتنام و برای آنها کارت نماز صادر کردیم؛ هر وعده نماز که آنها در مسجد حضور پیدا میکنند، ما در آن کارتها مهر میزنیم و در نهایت به آنها جایزه میدهیم؛ این امر باعث تشویق نوجوانان به حضور در مسجد و خواندن نماز اول وقت شده است.»
جذب نوجوانان به حفظ قرآن با اهدای جوایز
برگزاری کلاسهای حفظ و روخوانی قرآن در مسجد فاطمه الزهرا قمسال یکی دیگر از اقدامات این امام محله است و هر روز یک ساعت مانده به اذان برنامه قرآنخوانی و آشنایی با احکام و نهج البلاغه در این مسجد برگزار میشود.
این روحانی بهمنظور جذب کودکان و نوجوانان به حفظ قرآن مسابقه حفظ جز سی قرآن را در مسجد برگزار کرد و در این مسابقه حتی از بچههایی که دو سوره از قرآن را حفظ بودند، دعوت به عمل آورد. او در این باره میگوید: «اگرچه این برنامه با عنوان مسابقه برگزار شد؛ اما سعی کردیم بین بچهها رقابت ایجاد نکنیم و در پایان مسابقه به همه بچهها جایزه اهدا کردیم و همین باعث شد تا بچههایی انگیزه حفظ قرآن پیدا کنند.»
رونق مسجد با کمکهای مردمی
تأمین مخارج مسجد یکی از دغدغه امام محلههای مساجد است؛ اما این روحانی دغدغهمند با جلباعتماد مردم توانسته تمایل به کمکهای مالی را در مردم ایجاد نماید. به گفته او، در ماه رمضان امسال نزدیک به ۱۵۰ میلیون تومان بابت افطاری، قاریان و جوایز مسابقات در این مسجد هزینه شد که تمام این هزینهها از کمکهای مردمی تأمین شد. در هر سه شب قدر نیز نزدیک به هزار افطاری داده شد و هزینه این سه شب نزدیک به حدود ۸۰ میلیون تومان تمام شد که همه این هزینه را یک نفر از تهران تقبل کرد.
کارآمدی قرآن در رشد جوامع اسلامی
حجتالاسلام پیرشریف معتقد است کارآمدی قرآن کریم در رشد و بالندگی جوامع اسلامی بسیار مؤثر بوده و ملتها را بیدار میکند. او دلیل بیرغبتی مردم به تلاوت و حفظ قرآن را ناشی از کمکاری مساجد در این زمینه میداند و دراینباره میگوید: «اگر مردم به خواندن قرآن اقبال نشان نمیدهند ما مقصر هستیم. اگر تمام مساجد تلاش کنند برای برگزاری برنامههای قرآنی ما تأثیر آن را در کل جامعه میبینیم.»
استفاده از ظرفیت مسجد برای دستگیری از نیازمندان
با توجه به سفارشهای مؤکد ائمه معصومین (ع) درباره دستگیری از نیازمندان، این روحانی پرتلاش با کمک مرکز نیکوکاری مسجد، سالانه بالای ۲ میلیارد تومان را صرف کمک به نیازمندان کرده و هر ماه حدود ۲۰-۳۰ میلیون را هزینه درمان نیازمندان میکند. به دنبال ویران شدن برخی خانهها در زلزله سال گذشته خوی نیز این روحانی با استفاده از ظرفیت مسجد ساخت و ساز خانه برای بچه یتیمان را دنبال کرد.
بها دادن به روحانیان راهی برای بهتر شدن وضع مساجد
حجتالاسلام پیرشریف که پنج سال است مسئولیت مسجد فاطمه الزهرا را برعهده دارد، یکی از مشکلات مساجد را محدود کردن روحانیان در اداره مساجد میداند و میگوید: «یکی از مشکلات خیلی از مساجد بر میگردد به اینکه امام محله کارهای نیست. در همین محله ما شاید یکی - دو مسجد باشد که روحانی در رأس امور است و آنها موفقترین مساجد شهر ما هستند.»
وی تأکید میکند: «اگر مسئولین ما به روحانیان بها دهند و مدیریت مساجد را به دست خود روحانیان بسپارند و کمی از نظر مالی به مبلغین رسیدگی کنند ما شاهد وضع بهتری از مساجد خواهیم بود.»
کد خبر 6086668