به نقل از «ایرنا»

عوامل فرهنگی موثر در کم توجهی به پروتکل‌های بهداشتی

تاریخ انتشار: ۱۴ آذر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۱۹۹۹۱۱

بیش از ۹ ماه از زمان شیوع اپیدمی کرونا در ایران می‌گذرد و  ایران وارد موج سوم کرونا شده که از این لحاظ می‌تواند مخاطرات زیادی را برای کشور به همراه داشته باشد. ویروسی که عده بسیاری را به درد و رنج انداخته و خانواده‌هایی را داغدار کرده است و همچنان هم با سرعت در سطح جوامع جولان می‌دهد. با وجود این، هنوز بسیاری از مردم درس عبرت نگرفته و با عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی به چنین وضعیتی دامن می زنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

افرادی که هموراه دید و بازدیدهای خود را ادامه داده، به مسافرت می‌روند و همچنان مراسم خود را بر گزار می‌کنند. اما سوال اینجاست که چرا این افراد به دستورات بهداشتی بی‌توجه هستند و به قواعد حداقلی نظیر ماسک گذاری و رعایت فاصله اجتماعی پایبند نیستند؟ ضرورت پاسخگویی به این پرسش سبب شد، پژوهشگر ایرنا با «سید حسین نبوی»، استادیار علوم اجتماعی دانشگاه خوارزمی به گفت و گو بنشیند. مشروح این گفت و گو را در ذیل می‌خوانید:

وجود برخی بی هنجاری ها در جامعه

حسین نبوی در خصوص علل بی‌توجهی مردم به پروتکل‌های بهداشتی گفت: طی چند دهه اخیر در جامعه ایران، پدیده‌ای به نام آنومی (بی هنجاری) شکل گرفته و تشدید شده است. منظور از آنومی وضعیتی است که درآن، انسان‌ها طبق هنجارها، قواعد، ضوابط، قانون و هر آنچه که به عنوان معیار رفتار صحیح در نظر گرفته می‌شود، عمل نمی‌کنند و برای دستیابی به منفعت شخصی، هنجارها و قوانینی را که ضامن مصالح و منافع جمعی است، زیر پا می‌گذارند. این وضعیت به مرور رشد و گسترش یافته و اکنون تقریبا همه بخش‌ها، طبقات و لایه‌های مختلف جامعه را در نوردیده است. بطوریکه انتشار ویروس کرونا و تبدیل آن به سونامی تا حدود بسیاری به چنین وضعیت آنومیکی باز می‌گردد.

 وی در ادامه افزود: به علت عدم رعایت ملاحظات بهداشتی توسط مردم (به ویژه، رفتن به سفر، میهمانی و حاضر شدن در تجمع‌های مختلف)، چیزی شبیه سونامی کرونا ممکن است شکل بگیرد. سونامی کرونا به این معناست که طی نه ماه گذشته، ویروس کووید- ۱۹ در جامعه شیوع بسیاری پیدا کرده به طوری که افراد بسیاری به آن مبتلا شده و نیز مرگ و میرهای بسیاری اتفاق افتاده است. آنچنان که بر اساس آمار تا کنون چیزی حدود ۹۰۸۳۴۶ نفر مبتلا و ۴۶۶۸۹ نفربر اثر این بیماری فوت شده‌اند. همچنین ادامه بی‌توجهی افراد به دستورات بهداشتی ممکن است سبب گردد میزان ابتلا و مرگ و میر در آینده به صورت تصاعدی افزایش یابد.

 پاره فرهنگ هایی که زرنگی نامیده می شود

 این استاد دانشگاه در خصوص بی‌توجهی افراد به دستورات بهداشتی گفت: به نظر می‌رسد یکی از دلایلی که سبب می‌شود افراد همواره به نکات و دستورالعمل‌های بهداشتی بی‌توجه باشند «پاره فرهنگ» خاصی است که در طی دوره‌های گذشته تاریخی، شکل گرفته و اینک تشدید شده‌اند. منظور از پاره فرهنگ این است که انسان‌ها در طی جامعه‌ پذیری خود از طریق خانواده، مدرسه و... می‌آموزند که علی رغم خواست دولت و حکومت، اعتنایی به آن نداشته باشند و به دنبال منافع شخصی خود باشند و آن را در اولویت قرار دهند. به عبارت دیگر، افراد یاد گرفته‌اند که اگر قرار است فردی موفق باشند و زندگی خوبی داشته باشد، نمی‌بایست به قوانینی که حکومت و دولت وضع می‌کند، پایبند باشند و آنها را رعایت کنند، بلکه باید آن را دور بزنند.

 این استاد دانشگاه گفت: در مورد کرونا هم برای مثال وقتی به افراد گفته می‌شود که باید برای مدتی در منزل بمانند و بیرون نروند، آنها به دلیل این پاره فرهنگ خاص، از تصمیمات دولت پیروی نکرده و به مسافرت یا میهمانی می‌روند. یعنی اگر دولت اعلام می‌کند که شما نباید این کار را انجام دهید، این افراد اعتنایی نمی‌کنند و بلکه فراغت و آسایش و رفاه شخصی خود را در اولویت قرار می‌دهند. گویی یادگرفته اند که نفع آنها در این است که نقیضی، عمل کنند.

 بنابراین بی اعتمادی که به تدریج نسبت به دولت و حاکمیت در طول تاریخ شکل گرفته و اکنون نهادینه شده، در کنار پاره فرهنگ خاصی که انسانها در طی جریان جامعه پذیری اولیه و ثانویه، آنها را کسب می کنند، سبب شده‌اند که برخی از افراد از دستورالعمل‌ها تبعیت نکنند.

 وی افزود: این پاره فرهنگ در اصطلاح عامیانه، «زرنگی» نامیده می شود. افرادی که به قوانین و هنجارهای رسمی جامعه توجهی نمی‌کنند و به طور پنهانی به دنبال اهداف خاص خود هستند، افرادی موفق و زرنگ تلقی می شوند. این پاره فرهنگ  انسان‌ها را مجاب می‌کند  که در برخی موارد فقط و فقط به خودشان فکر کنند و به اینکه آیا دیگران دچار ضرر و زیان می شوند، اصلا توجه نکنند. چنین فرهنگی که در جامعه ما شکل گرفته و ریشه تاریخی دارد و به تدریج تقویت شده و در بخش‌های مختلف تکثیر یافته، اکنون به بخشی از «عقل سلیم » جامعه تبدیل شده است.

 نبوی گفت: به نظر می‌رسد مشاغل آزاد و بازار، بیش از هر جایی بستر و زمینه رشد چنین پاره فرهنگی است. هر چند رشد و گسترش چنین فرهنگی تنها و صرفا مختص مشاغل آزاد نیست و در مشاغل دولتی، سیاسی و...، نیز این روحیه دیده می‌شود.

پنهان کردن بیماری به دلیل ترس از  انزوای اجتماعی

 نبوی دومین دلیل بی توجهی افراد به پروتکل ‌های بهداشتی را نیز، فرهنگی می‌داند و معتقد است: انسان‌ها همواره نگران تصویر ذهنی منفی اطرافیان و افراد دیگر از خودشان و کاهش منزلت اجتماعی خود و در انزوا قرار گرفتن از سوی آنها هستند و بنابراین در صورتی که مبتلا و یا مشکوک به کرونا باشند، به علت این نگرانی، آن را اظهار نمی‌کنند.

این استاد دانشگاه گفت: افراد برای این که تصور و تصویری که دیگران از آنها دارند، ایده آل باقی بماند و مخدوش نشود تا دیگران به این خاطر از آنها دوری کنند و آنها دچار انزوا شوند، ممکن است بیماری خود را از دیگران پنهان کنند. این افراد اگر در معذوریت قرار بگیرند و یا بنا به دلیل دیگری در جمعی حاضر شوند یقینا باعث سرایت و انتقال این ویروس خواهند شد.

 باور ناپذیری بحران 

نبوی سومین دلیل بی‌توجهی افراد به پروتکل‌های بهداشتی را در عدم تجربه ملموس از بیماری می‌داند و می‌گوید: بخشی از افراد جامعه به علت این که خود شخصا بیماری را تجربه نکرده‌اند، نمی‌توانند به راحتی و به سرعت متقاعد شوند که آنچه توسط دیگران و از جمله رسانه‌ها گفته می‌شود، حقیقت و واقعیت دارد.

وی گفت: این نحوه برخورد، تا حدودی با فقدان اعتماد اجتماعی و نگاه بدبینانه توام با سوء ظن و همچنین به ویژگی‌های کمال گرایانه برخی شخصیت‌ها  مرتبط است. هر چند بخشی از این روحیه، در میان همه مشترک است. نبوی افزود: گذشته از دلایل روانشناختی، دلایل فرهنگی هم در این امر اثر بیشتری دارند. به علت این که مردم، به کرات در معرض دروغ، فریب و اغوا قرار گرفته اند، یاد گرفته‌اند که تا چیزی را شخصا تجربه و لمس نکنند، باور نکنند.

 بنابراین هم در سطح فردی و هم در سطح اجتماعی، واقعیت این ویروس برای برخی از افراد هنوز پذیرفته نشده است و این به رسمیت نشناختن در هر دو سطح، نیز نقش قابل ملاحظه‌ای در رعایت نشدن دستورالعمل‌های بهداشتی دارد.

اعتقاد به درمان بیماری توسط نیروهای مافوق طبیعی

 نبوی در خصوص چهارمین دلیل عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در جامعه گفت: تعداد قابل ملاحظه‌ای از اعضای جامعه کسانی هستند که باورها و اعتقادات دینی نیرومندی دارند. این اعتقادات نیرومند از یک جهت می‌تواند تاثیرات مثبتی بر جای بگذارد و از سوی دیگر ممکن است باعث بی‌توجهی به برخی اصول و دستورالعمل‌ ها بشود. اعتقادات نیرومند از نظر روانشناختی، موجب اطمینان و آرامش و احساس امنیت می‌شود و از این طریق، احتمالا به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. از سوی دیگر، هستند کسانی که اعتقادات دینی قوی دارند و در بسیاری از مواقع، دلایل بیماری و یا درمان بیماری را به نیروهای مافوق طبیعی، نسبت می دهند. این افراد، گاهی با اعتقاد به قضا و قدر یا تقدیر، و گاهی، با اعتقاد به طب سنتی یا اسلامی، درمان‌های حاصل از علم پزشکی مدرن را ناکافی می‌دانند و با آن موافقت ندارند و در برخی مواقع در برابر آن مقاومت و مخالفت نیز می‌کنند. آنها گاهی افراد جامعه را به شرکت در آیین‌ها و مناسک جمعی ترغیب و تشویق می کنند. به تصمیم گیرندگان اداری و اجرایی نیز فشار سنگینی را وارد می سازند تا اجازه تجمعات آئینی داده شود و به عواقب آن توجهی ندارند. سهم و نقش این نیروهای اجتماعی، قابل ملاحظه است. بنابراین اعتقادات تا وقتی که در سطح فردی باقی می ماند و سبب اطمینان و آرامش و تقویت سیستم ایمنی بدن می شود خیلی مثبت است؛ اما وقتی، بر اساس این اعتقادات و باورها، نیروهای اجتماعی‌ای پدید می‌آیند که برای برگزاری تجمع‌هایی تلاش می کنند، از اینجا به بعد، نگران کننده می‌شود. این افراد هر چند از روی خلوص نیست و به دلیل باورهای خود همواره درصدد هستند مراسم‌های خود را برگزار کنند؛ اما در واقع با این کار  زمینه گسترش ویروس را فراهم می آورند.

پایبندی به آداب و رسوم

 نبوی دلیل پنجم عدم توجه افراد به دستورالعمل‌ها و نکات بهداشتی را در پایبندی افراد به مناسک و آداب و رسوم می‌داند و در این زمینه می‌گوید: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که در آن، از گذشته تا به امروز آداب و رسوم و مناسک اهمیت بسیاری داشته است و به مرور نیز بنا به دلایل سیاسی و اقتصادی، افزایش و تنوع یافته است. مکانیزم عمل این مناسک و آداب و رسوم مبتنی بر ایجاد نوعی الزام و فشار اجتماعی است. برای مثال کسانی که مراسم عروسی یا ترحیم و یا دیگر مراسم مشابه را برگزار می‌کنند، حتما باید عده‌ای را به مراسم خود دعوت کنند تا مراسم آنها رسمیت پیدا کند و منزلت اجتماعی آنها تحکیم و ارتقاء پیدا کند. این فشار و الزام فرهنگی سبب شده حتی در دوران کرونا هم افراد علی‌رغم توصیه‌ها، مراسم را برگزار کنند و چه تعداد زیادی از افراد که از همین مراسم ها، به ویروس کووید -۱۹ مبتلا نشده‌اند.   

 وی افزود: به منظور کاستن از زیان‌های این مراسم، بهتر است صدا و سیما در اطلاع رسانی‌های خود شیوه‌های جایگزین دیگری را معرفی نماید که از جمله آنها می‌تواند بهره مندی از فضای مجازی و تکنولوژی‌های ارتباطی باشد.

شرایط سخت  اقتصادی و اجبار به حضور در اماکن شلوغ

 همچنین نبوی در خصوص عدم رعایت نکات بهداشتی به برخی عوامل اقتصادی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: بسیاری از افراد خصوصا کسانی که مشاغل آزاد دارند، به دلیل امرار معاش خود، به ویژه در این شرایط سخت اقتصادی ناچار هستند کار خود را تعطیل نکنند و در محل کار خود حاضر شوند. آنها هم خود و هم مشتریان را وادار می کنند که از منزل خارج شوند و بدین شیوه امکان تجمع جمعیت را در خیابان‌ها، متروها، اتوبوس‌ها، مراکز خرید و فروش مانند بازار، پاساژو نیز سایر مکان های فعالیت اقتصادی و اداری ، و شرکت ها و ...،  تشدید می کنند.

 این استاد دانشگاه گفت: نا گفته نماند که بخش پراهمیت شکل گیری این شرایط بد اقتصادی، به تورم و گرانی فوق العاده قیمت کالاها و خدمات باز می‌گردد. این گرانی سرسام آور بیش از آنکه ناشی از علت خارجی و تحریم باشد و یا ناشی از نظارت ناکافی دستگاه‌های اداری باشد (که البته هر دو سهم و نقش خود را دارند ولی نه آن قدر که مبالغه می‌شود)، ناشی از رفتارها و کنش‌های خود مردم، خصوصا کسانی است که به اشکال مختلف به فعالیت اقتصادی می پردازند و مطابق با پاره فرهنگ مذکور در علت نخستین، بدون ملاحظه نفع دیگران و مصالح جمع، می کوشند تا آنجا که ممکن است از شرایط موجود، با بی انصافی، استفاده شخصی خود را ببرند. وقتی چنین رفتاری عمومیت پیدا کند و همه این کار را از روی چشم هم چشمی و مقایسه اجتماعی انجام دهند، آنگاه گرانی و تورم سرسام آوری همه جا را فرا می گیرد و پیامد منفی این منفعت طلبی شخصی، همه افراد جامعه و از جمله یکایک همین افراد منفعت جو را نیز در بر می‌گیرد. آنها برای دست یابی به نفع فردی، هم به وضعیت بحرانی اقتصادی و هم به وضعیت بحرانی سلامت عمومی جامعه، دامن می‌زنند. 

برچسب‌ها کرونا اختصاصی ایرنا فاصله گذاری هوشمند

منبع: ایرنا

کلیدواژه: کرونا اختصاصی ایرنا فاصله گذاری هوشمند کرونا اختصاصی ایرنا فاصله گذاری هوشمند اخبار کنکور پروتکل های بهداشتی استاد دانشگاه بی توجهی افراد دستورالعمل ها آداب و رسوم پاره فرهنگ عدم رعایت انسان ها شده اند بی توجه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۱۹۹۹۱۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

امنیت؛ خط قرمزی غیرقابل گذشت

گروه جامعه - خبرگزاری مهر - سید اسد رجبی: تیرماه سال ۱۳۸۹ بود که فیلمی موسوم به زورگیری خشن در سه راه امین حضور تهران و در ورودی تونل امیرکبیر در رسانه‌ها منتشر شد.

فیلمی که در آن ۲ نوجوان که بعدها مشخص شد یکی از آنها تنها ۱۶ سال سن داشته است سوار بر یک موتورسیکلت به یک شهروندان پیاده حمله کرده و او را با ضربات چاقو مجروح و تهدید کرده و اقدام به سرقت از او کردند.

متهمان خیلی زود دستگیر شدند و پرونده آنها به پلیس آگاهی ارجاع داده شد و مشخص شد متهم اصلی پرونده در طول یک سال قبل نیز سه بار به اتهام زورگیری و انجام جرایم خشن بازداشت شده اما آزاد شده است.

رسیدگی به پرونده این افراد آغاز شد اما به یکباره و به دلیل صغر سن این افراد از اتهام محاربه جان سالم به در برده و در نهایت به حبس و شلاق محکوم شدند.

این افراد راهی زندان شدند اما دو اتفاق عجیب برای آنها رقم خورد ابتدا آنکه متهم اصلی پرونده در سال ۹۰ و تنها یک سال پس از دستگیری از کانون اصلاح و تربیت فرار کرد و پس از یک ماه مجدد بازداشت شد.

و دیگری اینکه در سال ۹۴ و با سپردن یک وثیقه اجاره‌ای ۳۰ میلیون تومانی از زندان مرخصی گرفت اما با پایان زمان مرخصی به زندان مراجعت نکرد و در همان مدت هم دست به سرقت زده که در نهایت ۳۰ شاکی جدید پیدا کرد.

اما این تنها پرونده سرقت به عنف و زورگیری در تهران نبوده است که در طول سالهای گذشته در تهران رخ داده است بلکه تنها ۲ سال بعد و در مرداد سال ۱۳۹۱ هم در تهران و در محدوده پل کریمخان شاهد زورگیری و سرقت به عنف دلهره آوری بودیم.

در آن پرونده هم ۴ سرنشین دو موتورسیکلت به یک فرد عابر پیاده حمله ور شده و سرانجام با تهدید چاقو و قمه اموال وی را به سرقت برده و او را مجروح کردند.

این ۴ زورگیر نیز تنها چند روز بعد از حادثه دستگیر شده و در نهایت از سوی دستگاه قضائی به اعدام در ملاعام محکوم شده و حکمشان هم در سحرگاه اول بهمن همان سال به اجرا درآمد.

ضرورت برخورد ویژه با زورگیران

چند روز پس از اعدام زورگیران آیت‌الله آملی لاریجانی رئیس وقت قوه قضائیه با اشاره به برخی اظهارنظرها و شبهات درخصوص تناسب مجازات با جرم بویژه در موضوع محاربه گفت: هرگاه مجرمانی دست به ایجاد فضای خوف و وحشت بزنند، تشخیص مجازات بازدارنده از میان حداقل و حداکثر مجازات‌ها برعهده قاضی یا قضات صادرکننده رأی خواهد بود و در پرونده زورگیری اخیر نیز قاضی مجازات حداکثری را با هدف بازدارندگی در نظر گرفته است و این البته حتماً به مصلحت جامعه اسلامی است. مسأله امنیت از اصلی ترین نیازهای جامعه مدنی است و به هیچ روی نباید دستخوش احساسات شود. روشن است که دستگاه قضائی نیز از بابت اعدام انسان‌ها متأسف است ولی وقتی مسأله امنیت اجتماعی مردم مطرح است نمی‌تواند چشم خود را بر حقایق ببندد.

رئیس قوه قضائیه با تاکید بر این‌که مجازات اعدام با هدف بازدارندگی، منافاتی ندارد با تلاش مستمر و مضاعف سایر مسئولان برای حل و فصل مشکلات و زیرساخت‌هایی که فقدان آن افراد را به تخلف و جرم و جنایت می‌کشاند، تاکید کرد: به نظر ما اتفاقاً راه‌حل اساسی همان است که ریشه‌ها و بسترهای ارتکاب جرم در جامعه خشکانده و جمع شود اما این مساله به معنای این نیست که قوه قضائیه به وظیفه ذاتی خود نپردازد.

آیت‌آلله آملی لاریجانی با تاکید بر این‌که «مطمئن باشید که در صورت عدم برخورد قاطع با چنین جرایمی اوضاع به مراتب بدتر خواهد شد» افزود: این بحث که زورگیرانی که اخیراً اعدام شدند، سابقه قبلی نداشته‌اند؛ موضوع صحیحی نیست و آنها به اقرار خودشان چندین فقره این جرایم را تکرار کرده بودند.

برخی متهمان زودتر از مأموران به خانه شأن بر می‌گردند

یکی از گلایه‌های عمده برخی مسئولان فراجا در برهه‌های مختلف آن بوده است که گاهاً شاهد آن هستند که مجرمان بازداشت شده بسیار زودتر از مأمورانی که آنها را بازداشت کرده اند آزاد شده و به خانه باز می‌گردند.

موضوعی که هرچند با چاشنی مزاح همراه شده اما پر بیراه نبوده و در پاره‌ای از مواقع نه به این سرعت اما رخ داده است و شاهد آن بوده ایم که به دلایل مختلف از جمله نبود ادله کافی جرم یا مواردی از این دست متهمان بدون توجه به جرم انجام داده خیلی زود با نظر قاضی و بازپرس و دادیار دادسرا از بازداشت آزاد می‌شوند.

امنیت؛ خط قرمزی غیرقابل گذشت

هرچند به طور قطع قوانین مرتبط با افراد زورگیر و مرتکبان جرایم خشن و جرایم به عنف نیازمند بازنگری و بررسی مجدد است تا اشد سختگیری را نسبت به مرتکبان این جرایم داشته باشد اما تا زمان بررسی و بازنگری در قوانین به نظر می‌رسد نیاز است تا قضات، بازپرسان و دادیاران دادسراها نسبت به بررسی ویژه‌تر جرایم این مجرمان اهتمام داشته باشند.

به هر تقدیر حضور چنین مجرمان خطرناکی در جامعه در گام اول امنیت جامعه را مخدوش کرده و در گام دوم مأموران انتظامی را از انجام امور محوله واجب تر باز می‌دارد. مضاف براینکه هرچند مأموران انتظامی جان بر کف آماده دستگیری هر مجرم و متجاوزی هستند اما در هر تعقیب و گریز این افراد بیم صدمه دیدن و از دست دادن مأموران انتظامی وجود دارد.

کما اینکه در گذشته بارها شاهد آن بوده ایم که متأسفانه در فرآیند تعقیب و گریز یک متهم مأموری به فیض شهادت رسیده و جان خود را تقدیم انقلاب اسلامی کرده است.

کد خبر 6079515 سيد اسد رجبی