به نقل از «دانا»

آیین های شب چله، اثر ثبت شده گیلان در فهرست آثار ملی/ یلدای متفاوت ایرانیان در سال ۹۹ + عکس

تاریخ انتشار: ۲۹ آذر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۳۸۱۵۷۷

یلدای امسال باید بر خلاف رسوم همیشگی، به احترام یکدیگر و برای تأمین سلامت جان هم در خانه بمانیم، امسال با وجود ویروس منحوس کرونا و سرعت سرایت و انتقال آن بهتر است هر خانواده در خانه خود این رسوم آیینی را به جا آورده و برای یکدیگر آرزوی سلامتی کنیم.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از 8دی، شب یلدا آخرین شب پاییز و همچنین طولانی ترین شب سال است که اکثریت خانواده های ایرانی به آن وفادار هستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شب یلدا را امروزه شب چله یا چله بزرگ هم می نامند، چله بزرگ یعنی از اول دی ماه تا دهم بهمن ماه که چهل روز تمام می شود و چله کوچک هم از دهم بهمن لغایت بیست اسفند است که شدت سرما در آن رو به کاهش است.

هرچند این روزها برخی از ایرانیان و عده ای از جوانان امروزی بیش از آنکه به فرهنگ، سنت، آداب و رسوم کهن و زیبای خود توجه کنند درگیر جشن های غربی می شوند اما با این حال هستند افرادی که هنوز آیین کهن سرزمین خود را فراموش نکرده و در زمان مقرر آن را در کنار افراد خانواده و فامیل خود پاس می دارند.

رسوم ثابت شب یلدا

هندوانه مهم ترین نماد شب یلدا و دورهمی های صمیمانه شناخته می شود با این حال در برخی از نقاط استفاده از دانه های انار رواج بیشتری دارد و از انار به عنوان نماد شب یلدا استفاده می شود، شاهنامه خوانی، سرزدن به پدربزرگ ها و مادربزرگ ها، مثل‌گویی یا قصه‌خوانی، فال حافظ، استفاده از میوه‌های پاییزی، تنقلات و آجیل از دیگر رسوم طولانی ترین شب سال است.

عموم مردم در این شب برای نوعروسان خود یک سینی ویژه شب یلدا و هدایا تزیین می کنند و به منزل عروس می‌فرستند یا خود با برگزاری جشن کوچک خانوادگی این هدایا را تقدیم می کنند.

گیلانی ها یک ماهی سفید تازه و خام را در وسط سینی قرار می دهند و اطراف آن را با سبزی های معطر تزیین می کنند، انواع تنقلات و کادوهای خود را بر روی این سینی قرار داده و برای نوعروس خود می فرستند، آن ها این سینی را گونه ای چشم روشنی می دانند و عقیده دارند منجر به افزایش برکت در زندگی و باروری نوعروس می گردد.

البته متاسفانه این روزها این رسم زیبا و ساده در خانواده هایی که دارای نوعروس و نوداماد هستند با تجمل آمیخته شده و پر هزینه و با زرق و برق بیشتری برگزار می شود و شاید اگر از بزرگترها و مادربزرگ و پدربزرگ ها بپرسید این مراسم دیگر سادگی و صافی گذشته را ندارد.

طولانی ترین شب سال در گیلان چگونه می گذرد؟!

بیج آبجی یکی از مهمترین تنقلاتی است که در شب یلدا و در سفره گیلانی ها یافت می شود و حاصل ترکیب گندم، سویا، برنج، عدس، شاهدانه، تخم کدو، خربزه، هندوانه و مانند آن ها در تابه سفالی روی آتش است، برنج پخته و دم نکشیده ‌ای که در روغن داغ، سرخ و پفکی می ‌شود،  شیرینی کدو، کاکا، دوشاب برنج، نان لاکو و نان‌ کویی‌ کشتا با چای از دیگر محتویات سفره شب یلدا در گیلان است.

ورف دوشاب نیز در صورتی تهیه می شود که اولین شب زمستان، برفی و بسیار سرد باشد این خوراکی از مخلوط برف شکرک ‌زده تمیز با دوشاب تهیه می‌شود و همانند فالوده است.

اگر کمی به عقب تر بنگریم شاهد رسوم خاص گیلانی ها در شب یلدا مانند خواندن شعر محلی در هنگام قاچ کردن هندوانه می‌شویم که البته این یکی از سنت ها و آداب مردمان روستاهای شرق استان گیلان است که بزرگتر فامیل هنگام قاچ کردن هندوانه می خواند: «امشب شب چله خانم جیر «زیر» پله، چاقو بزنیم  هندانه کله «سر».

 

سال قبل خبر رسید که به احترام شب یلدا و طی اعتراض های مکرر خانواده ها مبنی بر نبود فرزندان در جمع خانواده و گسستگی بیش از حد ارتباط نسل سوم کشور قرار است که اینترنت ایران از ساعت هشت شب الی یک بامداد قطع می شود؛ پخش این خبر به نقل از وزیر ارتباطات در فضای مجازی، اگر چه بعدا تکذیب شد اما دست مایه ای شد برای نظرسنجی از تعدادی از مردم در این باره؛ گروهی بر این باور بودند که اگر این تصمیم اجرایی شود، دست کم در شبی که یادآور سنت های دیرین ایرانیان است، خانواده ها ساعاتی دور از حلقه محافل مجازی، دور هم حلقه می زنند و فرصت بیشتری برای با هم بودن پیدا می کنند.

 

امسال شب یلدا را مجازی پاس بداریم

مسعود حلاج پور، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان در گفت و گو با خبرنگار ۸دی، با بیان اینکه امسال با توجه به شیوع کرونا و بخشنامه وزارت میراث از همه رستوران ها و اماکن گردشگری خواهش کردیم تا پرهیزهای لازم را در نظر بگیرند اظهار کنند: اکیدا توصیه میکنم امسال باید به شکل مجازی یلدا را پاس نگه داریم.

حلاج پور با اشاره به اینکه یلدا یک فرهنگ کهن چند هزارساله ایرانی است اما مشخصا برای ایران اسلامی نیست و بیش از نیم میلیون نفر از مردم دنیا فارسی زبان و تابع این رسم هستند گفت: در فرهنگ ایرانی و اسلامی چله نشینی بسیار اهمیت دارد، عموما مردم دورهم جمع می‌شدند و با حافظ خوانی، گفتگو، شنیدن تجربه بزرگتر ها و صحبت درباره نیاکان این شب طولانی را سپری می‌کردند.

مدیرکل میراث فرهنگی گیلان ادامه داد: یک روایت است که بر اساس آن می گویند: با توجه به اینکه معمولاً چله های زمستان به دلیل سرما بچه کش یا کودک کش است و پیرمرد ها، پیرزنان و کسانی که ضعیف بودن آسیب می‌دیدند، در این شب همه افراد خانواده جمع می‌شدند تا کانون خانواده را گرم نگه دارند و به امید بهار روزگار را سپری می‌کردند.

وی با تاکید بر اینکه یلدا سنت گیلان نبوده بلکه برای تمام ایران است افزود: گیلانیان با توجه به فرهنگ خود برنج، تنقلات، سوغاتی های گیلان، کدو آستانه اشرفیه، محصولات تابستان و پاییزی مثل ازگیل، صیفی‌جات و حبوبات خشک در سفره خود استفاده میکردند.

ثبت جهانی شب چله در انتظار تأیید یونسکو

ولی جهانی، معاون میراث فرهنگی گیلان نیز در گفت و گو با خبرنگار ۸دی، با بیان اینکه‌ شب یلدا به عنوان یک میراث از نیاکان ما است اظهار کرد: پرونده ثبت جهانی شب چله به صورت مشترک بین ۴ کشور ایران، آذربایجان، افغانستان و تاجیکستان تشکیل شده و در انتظار تأیید یونسکو است.

آیین های شب چله، اثر ثبت شده گیلان در فهرست آثار ملی

جهانی با بیان اینکه آداب و رسوم شب یلدا مربوط به ۱۶ شهرستان و بیش از ۲ هزار و ۷۰۰ روستا، تحت عنوان مراسم شب چله در گیلان به شماره هزار و پنج در تاریخ ۱۳۹۱/۱۱/۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است گفت: یکی از وظایف مردم گیلان، میراث فرهنگی و دستگاه های دولتی حفاظت، صیانت و حراست از این میراث ارزشمند است.

معاون میراث فرهنگی گیلان شروع بلند ترین شب سال را از غروب آفتاب و تا اول صبح زمستان دانست و گفت:  در این شب خانواده‌ها در خانه مادربزرگ و پدربزرگ جمع شده و به گفتگو می پردازند.

وی با اشاره به اینکه طبق تاریخچه یلدا و با توجه به کارشناسی در برخی از محوطه ها بنظر می‌رسد از دوره اشکانیان و ساسانیان این رسم وجود داشته است افزود: گذشتگان طبق دانش نجوم، روز ها و شب ها را تشخیص می‌دادند.

جهانی با تاکید بر اینکه ایرانیان باستان بر این باور بودند که فردای شب چله با دمیدن خورشید، روزها بلند تر می شوند و تابش نور آن فزونی می‌یابد گفت: آنان آخر پاییز یا اول زمستان را زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن برگزار می‌کردند.

معاون میراث فرهنگی گیلان ادامه‌ داد: گردهمایی خانوادگی، زنده نگه داشتن این شب، شعرخوانی، قصه گویی، فال حافظ، خوردن آجیل، هندوانه، انار و ازگیل از رسوم شب یلدا در گیلان است؛ ازگیل یک میوه پاییزی است که در فصل خود، خام تهیه می‌کردند و در خمره سفالی درجای خنک با نمک و آب میگذاشتند تا شب یلدا آن را میل کنند.

وی با بیان اینکه خوراکی‌ ها در بخش جلگه، کوهپایه و کوهستانی گیلان طبق داشته‌های هر منطقه متفاوت بود خاطرنشان کرد: به‌طور مثال گیلان و جلگه برنج خود را برشته می‌کردند و مناطق کوهستانی برشته گندم دارند.

ثبت ۷۲ اثر ناملموس گیلان در فهرست آثار ملی

جهانی با بیان اینکه رسومی مانند «تیرماسیزده» یا نوروز بل فراموش شده است که تلاش داریم آن ها را زنده نگه داریم، بیان کرد: ۷۲ اثر ناملموس شامل تعزیه، یلدا، نوروز بل و… در فهرست آثار ملی ثبت شده و ۱۰ اثر دیگر در دست اقدام است.

معاون میراث فرهنگی گیلان با بیان اینکه رسوم یلدا در همه جای گیلان ثابت است اما خوراکی های سفره این شب بستگی به معیشت مردم منطقه و محصولاتی است که دارند ابراز کرد: ممکن است مردمان هر منطقه در تنقلات فرق داشتند اما هندوانه، انار و ماهی مشترک هستند.

 

یلدای متفاوت ایرانیان در سال ۹۹

به گزارش 8دی، یلدای امسال باید بر خلاف رسوم همیشگی، به احترام یکدیگر و برای تأمین سلامت جان هم در خانه بمانیم، امسال با وجود ویروس منحوس کرونا و سرعت سرایت و انتقال آن بهتر است هر خانواده در خانه خود این رسوم آیینی را به جا آورده و برای یکدیگر آرزوی سلامتی کنیم.

انتهای پیام/

منبع: دانا

کلیدواژه: معاون میراث فرهنگی گیلان فهرست آثار ملی ترین شب سال خانواده ها شب یلدا شب چله

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۳۸۱۵۷۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تولید دستگاه حفاری زیر دریا، دستاوردی از ایرانیان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا وسیما، تولید دستگاه حفاری زیر دریا، دستاوردی دیگر از متخصصان یک شرکت دانش بنیان ایرانی است. 

بر اساس این گزارش، این تجهیز جز دستگاه‌های راهبردی با فناوری بالا در جهان محسوب می‌شود و از آن برای انتقال آب دریا به تاسیسات آب شیرین کن‌ها در جنوب کشور استفاده می‌شود. 

کد ویدیو دانلود فیلم اصلی