چهار منطقه تهران در برابر زلزله آسیب پذیرتر هستند
تاریخ انتشار: ۲۸ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۷۰۸۷۵۶
تین نیوز
یک کارشناس با اشاره به اینکه تهران باید برای دو زلزله گسلهای زیر شهر و زلزله ای که فاصله ای دورتر از پایتخت آمده باشد، گفت: مناطق یک، دو، پنج و بیست در برابر زلزله آسیب پذیرترند.
آیدین روشن، ناظر، محقق و مدرس حوزه صنعت و دانشگاه و عضو بنیاد ملی نخبگان در یادداشتی قرار داده نوشت: ایران و مخصوصاً تهران یک شهر کاملاً بی دفاع است که به هیچ عنوان از نظر چینش شهری، مهندسی نیست و اگر بخواهم به این شهر امتیاز ۱ تا ۱۰۰ دهیم نمرهای بالاتر از ۱۰ نخواهد گرفت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
نباید این نکته را فراموش کرد که ایران بر روی خطرناکترین گسلها واقع شده است که نتیجه آن پدیدهای به نام زلزله است؛ گرچه ماهیت زلزله مفید است، ولی عدم بکارگیری از دانش مهندسی، میتواند بیشترین آسیب و تخریب و کشتار توسط این پدیده بر پیکره یک شهر یا یک استان با عواقب بسیار وخیم ایجاد کند از مهمترین آنها میتوان به زلزله تهران، طبس، منجیل، رودبار، بویین زهرا، بم، دماوند و شمیرانات، سرپل ذهاب و… که بیشترین آسیبها را بر خود دیدهاند، اشاره کرد.
حال این نگرانی برای کلان شهری مانند تهران چگونه است؟ یک زلزله میتواند دارای محتوی فرکانسی خاص باشد که همان بلند مرتبه آسیب ببیند ولی کوتاه مرتبه نبیند؛ و بر خلاف باور یادمان باشد، ریشتر یک کمیت فیزیکی است و ارتباط مستقیمی با خسارت ندارد، یعنی اگر کلمه ۸ یا ۹ ریشتر برای یک زلزله به کار میرود امری جداست، که فکر کنیم یک ایستگاه ۹ ریشتر را تحمل میکند کاملاً اشتباه است.
به عنوان مثال در تهران هیچ سازه و شریان حیاتی در برابر ۹ ریشتر مقاوم نیست که امروزه جای خود را به کلمه تابآوری داده است. زلزله هوشمند و مرموز است و ضعیفترین نقطه را انتخاب میکند و به صورت یک عامل پیش رونده سازه را تخریب میکند. از مهمترین و فعالترین گسلهایی که بحران را تشدید میکند، به گسل ماهدشت، مشا، ری، شمال تهران، دشت بیاض، پردیسان و… نام برد.
گسل پردیسان را میتوان با عنوان یک گسل جدید مطرح کرد که غرب تهران را دستخوش تغییرات خود خواهد کرد که این گسل ما بین بزرگراه حکیم و همت قرار گرفته است.
این گسل جزو فعالترین گسلها است و توان لرزهای آن بیشتر از گسلهای شمالی و جنوبی است و قدرت به وجود آورنده آن ممکن است ۶.۲ تا ۶.۳ درجه در مقیاس ریشتر باشد.
از دیگر فعالان زمین را میتوان به گسل ری اشاره کرد. این گسل جزو اصلی ترین منبع زلزله برای کل تهران نیست، اما دارای پتانسیل بسیار بالایی برای مناطق جنوبی تهران دارد. از جمله استخر، ولی آباد، فیروز آباد، سیزده آبان، سر تخت، منصوریه، صفائیه، جوانمرد قصاب و… نام برد.
نتیجه این نوع مطالعات از دیدگاه مدیریت بحران میتواند کاملاً کاربردی باشد، و به تخمین پراکندگی آسیبها در مناطق و سناریوهای مختلف کمک کند.
متاسفانه مهمترین و بیشترین اماکن بر روی حریم گسلهای شهر تهران ساخته شده است و بیشترین بافتهای فرسوده موجود در حریم گسل مربوط به مناطق ۱ و۲ و ۵ و ۲۰ است. و میتوان به یک انبار نفت، دو مرکز آتش نشانی ۶۶ برج، ۹ برق فشار قوی، ۱۵ مراکز درمانی، ۲۳ پل و راه ارتباطی، ۲ پمپ بنزین، ۹ شهرداری و مراکز وابسته، ۲۵ مسجد، ۴ موزه، ۱ ارگان مربوط به وزارت نفت ،۴ ارگان قوه قضائیه، ۸ مخزن آب ،۳۹ مدرسه و مرکز آموزش عالی، و ۶ مرکز غیر را میتوان نام برد.
از دیگر گسلهایی که توان بحرانی بالایی دارد میتوان به گسل شمال تهران اشاره کرد. این گسل در بر گیرنده کل غرب تهران و اشتهارد است. از گسل شمال تهران میتوان به درکه، زعفرانیه، جماران، گلابدره، دربند، کوهسار، فرحزاد، حصارک و دار آباد… نام برد؛ که به طول تقریبی ۱۰۰ کیلومتر است، و میتوان گفت دوره بازگشت زلزلههای روی این گسل ۳۵۰۰ سال به بالاست. ممکن است زلزله ۱۱۷۷ میلادی (شرق بوئین زهرا و اشتهارد) ناشی از سامانه این گسل بوده باشد.
گسل شمال تهران توان ایجاد زلزلههای با بزرگای ۷ تا ۷.۵ درجه در مقیاس ریشتر در نظر گرفت و میتوان ۷.۵ تا ۷.۸ را هم در نظر گرفت.
اگر بخواهیم با یک مثال مقایسه کنیم میتوان از گسل دشت بیاض نام برد. زلزله دشت بیاض در ساعت ۱۴ به بزرگای ۷.۲ ریشتر بوده است و فردای آن روز در ساعت ۱۱ صبح زلزله فردوس با بزرگای ۶.۷ ریشتر شکل گرفت. در واقع گسل دشت بیاض باعث القای حرکت گسل فردوس شده است که حالت دومینو را به وجود آورده است. ولی نمیتوان گفت زلزله سرپل ذهاب باعث تحریک گسل تهران شده است. گسلهای تهران به اندازه کافی خطرناک هستند و علم نمیتواند نشان دهد که به عنوان مثال زلزله کرمانشاه باعث تحریک گسل تهران شده است، چون ارتباط واقعی و پیوسته از لحاظ علمی بین آنها وجود ندارد.
زلزلههای فیروزکوه، ملارد، اشتهارد ناشی از گسلهای شمال تهران است، مانند زلزلههای نشأت گرفته از هم مانند، طبس (۱۹۷۸) و بم (۲۰۰۳). اما نمیتوان زمان دقیق یک زلزله را پیش بینی کرد.
در سال ۱۸۳۰ میلادی زلزلهای با بزرگای ۷ ریشتر دماوند را لرزاند، و حدود ۲۰۰ سال تقریباً در اطراف تهران زلزله شدید رخ نداده است. یا زلزله ۱۸۳۰ میلادی دماوند و شمیرانات با بزرگای ۷.۱ ریشتر که این مناطق به طور کامل ویران شده است که اثرات تخریبی آن به شهرستانهای آمل، ساری و دامغان هم رسید. و را میتوان به گسل نیاوران اشاره کرد که شامل تجریش، دربند، اوین، قیطریه و چیذر میشود.
بنابراین تهران برای ۲ زلزله باید آماده باشد؛ زلزلهای به دلیل حرکت گسلهای زیر شهر و زلزلهای که فاصلهای دورتر از پایتخت اتفاق میافتد. متأسفانه باید گفت بیش از ۶۴ درصد ساختمانهای تهران آسیب پذیر هستند.
این شهر در ابتدا ظرفیت ۴ میلیون نفر را دارد اما اکنون با جمعیتی بیش از ۱۴ میلیون نفر روبه رو است و متأسفانه بیش از ۳۶ درصد بافت تهران فرسوده است و به بیش از ۹۰ درصد مبحث ۱۰ مقررات ملی ساختمان در بحث مهندسی جوش در سازههای فولادی رعایت نشده است. و به دلیل ساخت و ساز ساختمانهای بلند مرتبه در کوچههای ۶ و ۸ متری، امکان امداد رسانی وجود ندارد.
میتوان گفت در زلزله تهران بیش از ۳۰۰۰۰۰ نفر در خوشبینانه خوشبینانهترین حالت جان خود را از دست میدهند و اگر زلزله با گشتاوری بالا در هنگام شب رخ دهد بیش از ۴.۵ میلیون کشته و ۱.۵ میلیون زخمی خواهد داد که باید آنها را هم کشته در نظر گرفت. و با فرض ۸۰ درصد اشتباه محاسباتی در میزان کشته شدگان، بیش از ۱.۲ میلیون نفر کشته خواهند شد. به عنوان مثال و از لحاظ مکانیک خاک میتوان گفت خاک تهران با خاک کرمانشاه متفاوت است. از شمال تا جنوب تهران آبرفت وجود دارد و به دلیل خطوط مترو در زیر تهران و قناتهای قدیمی، میتوان گفت بزرگترین فاجعه در ۳ قرن گذشته با ۸۰ درصد تخریب در تهران رخ خواهد داد، و بارهای روانی آن مانند زلزله ۱۳۶۹ منجیل و یا بم بسیار جبران ناپذیر خواهد بود، و از آنجایی که تهدید زیست محیطی به نام سوسکهای فاضلاب و موشهای فاضلاب وجود دارد، علاوه بر پخش و گسترش فساد و انتقال آلودگی از جمله طاعون و …، بستر خوراک مناسبی (نوزادان و کودکان) برای این موجودات مخصوصاً موشهای فاضلاب محیا خواهد شد.
در بحث اتصالات فولادی نیز باید گفت: تنها ۵ درصد خانههای تهران مهندسی ساز هستند و ۹۰ درصد علمک گاز خانهها پشت دیوارهای آجری است، که کنتور برق هم در همان جا قرار دارد؛ و این نشت گاز میتواند با جرقهای فاجعه بزرگی رخ دهد. در تهران ساختمانهای قابل توجهی در کوچههای کمتر از ۱۲ متر ساخته شده است.
سه برج در تهران در گذر زیر ۶ متر ساخته شده است و ۲۷۵ برج در گذر بین ۶ تا ۱۲ متر ساخته شده است. ۱۳ برج مربوط به پیش از سال ۵۰ است و ۲۴ برج در فواصل زمانی سالهای ۵۰ تا ۵۹ ساخته شده است و ۳ برج در سالهای ۶۰ تا ۶۹ ساخته شده است و این در حالی است که از سالهای ۶۹ تا ۹۰ حدود ۷۰۰ برج در پایتخت ساخته شده است و از سال ۹۰ تا ۹۵ با یک جهش قابل توجه ،۲۶۷ برج در پایتخت ساخته شده است و متأسفانه ۱۱۰ بیمارستان در تهران در خطر فرو ریزش از زلزله قرار دارد که دارای خطر ریسک بالاست و باید مقاوم سازی شود.
نقشه آسیب پذیری بیمارستانهای مناطق ۲۲ گانه
(قرمز) بسیار ضعیف، شامل ساختمانهایی که علاوه بر فقدان سیستم مقاوم در برابر تنش یا زمین لرزه دارای ضعفهای اساسی مهمی است و امکان آسیب پذیری شدید در آنها وجود دارد و احتیاج مبرم به مقاوم سازی دارند.
(زرد) ضعیف، ساختمانهایی که دارای ضعفهایی در برابر زمین لرزه است و مقاوم سازی آنها امکان تأمین مقاومت را در آنها ایجاد میکند.
(متوسط) شامل ساختمانهایی که از لحاظ مقاومت در برابر زمین لرزه شرایط نسبتاً بهتری را با سایر ساختمانها جهت تأمین مقاومت بیشتر در صورت نیاز الزامی است.
طبق آمار اتحادیه اروپا نشست ۴ میلیمتر زمین در سال را بحرانی میداند. متأسفانه باید گفت ایران در سال ۳۶ سانتی متر نشست زمین دارد که این میزان ۹۰ برابر شرایط بحرانی است.
نیومکزیکو در سال ۳۲ سانتی متر نشست زمین را تجربه کرده است که ایران با ۳۶ سانتی متر رکورددار کره زمین است.
متأسفانه باید گفت، مناطق ۱۲ و ۱۷ و ۱۸ و کلیه مناطق واقع در نوار جنوبی تهران حداقل آمادگی برای مقابه با این پدیده را دارد و به دلیل تخلیه سفرههای آ ب های زیر زمینی و احداث خطوط مترو و قناتهای قدیمی به جا مانده و نوع بافت قدیمی در این مناطق و به دلیل انتقال شبکه گاز تهران، به شدت این مناطق از لحاظ دیگر بر خلاف شمال تهران درجه ریسک بالا و متفاوتی دارد. و در علاوه بر نشست ناگهانی ممکن است با تغییرات گسل این تنشها افزایش یابد. در یک سال گذشته حداقل ۱۰ فرونشست عمده در مناطق مختلف تهران به ثبت رسیده است.
خطوط راه آهن تهران – جنوب / تهران – اهواز / تهران – مشهد / تهران – تبریز / جزو مسیرهای حساس نشست است که میتواند به این راهها آسیب برسد.
ریسک فرو نشست در خطوط متروی تهران از شاخه جنوبی مترو به سمت اسلامشهر و حرم مطهر و همچنین بخشهایی از خطوط مترو در مرکز شهر در این محدوده واقع شده است. ریسک فرو نشست در معابر، اتوبانها و راههای مواصلاتی شهر و دشت جنوبی تهران از جمله ۲۵ کیلومتر از کمربندی آزادگان و ۲۸ کیلومتر از اتوبان قم و ۲۱ کیلومتر از اتوبان ساوه در این محدوده قرار گرفته است.
۱. هیچکس نمیداند کی و با چه بزرگی زلزله بعدی خواهد آمد.
۲. فرض کنید تمام زیر ایران خط خطی است و هر خط یک گسل با پتانسیل لرزهای بالا.
۳. ایران را نمیشود جابجا کرد و به گفته اهالی فن تمام تلاش برای کوچکتر کردن تهران باشد.
۴. شعار شاید برای دولتمردان سود داشته باشد ولی برای مردم ندارد.
۵. جاذبههای جدید برای شهر ایجاد نکنیم.
۶. برای کاهش آسیب پذیری اقدام کنیم، و از انجمنهای علمی کشور مانند انجمن جوش ایران برای کیفیت بهتر سازهای فولادی بهره بگیریم. آزمایشات غیر مخرب را بیشتر بگنجانیم و هر ساله یک بازنگری نسبت به خروجی مباحث مهم مثل مبحث ۱۰ مقررات ملی ساختمان داشته باشیم.
وزارت علوم به عنوان متولی در خروجی دانشجویان در این مبحث بیشتر کار کند؛ طبق یک تحقیقات علمی صورت گرفته در زلزلههای اخیر مخصوصاً زلزله کرمانشاه و بم، تمامی شکستها از نواحی اتصالات بوده و همگی شبیه به هم.
۷. مدیریت بحران را اصلاح کنیم و نگذاریم به بحران مدیریت تبدیل شود.
۸. مردم باید مطالبه داشته باشند و آگاهی مواجهه با بحران را داشته باشند. تهران بیش از پنجاه هزار نفر پروانه اشتغال به کار مهندسی دارند، چند در صد از ناظرین، آزمایشات غیر مخرب و اتصالات الزامات AWS و استانداردهای مربوط را رعایت میکند.
۹. مهاجرت معکوس از تهران را آغاز کنیم.
۱۰. نظارت و کنترل بر ساخت و سازها را بیشتر کنیم و در گرفتن پایان کار حرفهای عمل کنیم نه سلیقهای.
۱۱. وزارت علوم در بحث مدیریت بحران و مهندسی جوش و آزمایشات غیر مخرب به عنوان یک رکن اساسی و مساله اول در مهندسی روز دنیا در صنایع ساخت باید در دروس عمران سازه نگاه ویژهای داشته باشد.
۱۲. پایگاههای امدادی مانند اورژانس و حلال احمر و پایگاههای آتش نشانی، برق، آب و گاز را بیشتر کنیم.
۱۳. مناطق امن در شرایط بحران مانند سولهها با امکانات لازم ساخته شود تا در چنین شرایطی به مشکل بر نخوریم.
۱۴. تا جای ممکن ساخت و ساز در کوچهها و معابر باریک متوقف شود.
۱۵. لوازم آتش نشانی و داشتن وسایل امدادی و آموزش کمکهای اولیه در هر خانهای باید جزو الویت ها ی آن خانه باشد.
آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید
منبع: تین نیوز
کلیدواژه: زلزله گسل تهران ساخته شده توان گفت ساختمان ها شمال تهران خطوط مترو باید گفت زلزله ای نام برد یک گسل گسل ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.tinn.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تین نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۷۰۸۷۵۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سفری به چشمههای شفابخش آبگرم محلات
ایسنا/مرکزی چشمههای شفابخش، اما کمتر شناخته شده آبگرم محلات با خاصیت درمانی خود سالهاست که در این نقطه از کشور خودنمایی میکند.
طبیعت ایران از پتانسیلهای بیشماری برخوردار است که شرایط مناسبی را برای بهرهمندی اقشار گوناگون با سلیقههای متنوع فراهم میکند و از کوه، غارها، رودخانه و جنگل که در بخش گستردهای از عرصههای کشور مشاهده میشود گرفته تا دریا که در محدوده کمتری از کشور، امکان دسترسی به آن وجود دارد، ظرفیتهای طبیعی کشور را شامل میشود.
یکی از این جاذبههای گردشگری که در کمتر نقطهای از کشور یافت میشود، چشمههای آبگرم هستند. اگرچه با ذکر نام آبگرم، ابتدا آبگرم سرعین در ذهنها تداعی میشود اما سالهاست که در محدوده مرکزی کشور در شهرستان محلات نیز یکی از چشمههای منحصر به فرد آبگرم کشور و شاید جهان، خودنمایی میکند.
آز آبگرم محلات چه میدانیم؟
محلات در جنوب شرقی استان مرکزی و در فاصله ۲۶۰ کیلومتری غرب پایتخت قرار دارد. تولیدات گل و سنگ ساختمانی محلات به عنوان محصولات اصلی این شهرستان دهههاست که سهم قابل توجهی در بازارهای خارجی دارند و بازار داخلی را نیز به خود اختصاص دادهاند. جاذبههای طبیعی محلات از جمله چشمه خروشان پارک سرچشمه، محبوبیت بسیاری در میان گردشگران دارند، اما چشمه آبگرم محلات با وجود اینکه کمتر بر روی آن تمرکز شده، هرساله میزبان مسافران زیادی از نقاط مختلف کشور و حتی جهان است. در سفرنامه ناصرالدینشاه به منطقه که حدود ۱۳۰ سال پیش نوشته شده نیز از آبگرم و شهرت آن یاد شده است، آنجا که میگوید:
«... خلاصه راندیم. باز همه جا صحرا و جلگه بود. آبگرم معروف محلات هم در دست راست راه است که از میان تپه و ماهورها در کوه نرم خاکی پیدا بود. این آب گرم، آب غریبی است، مثل بعضی آبگرمهای دیگر نیست که سنگ میشود. (احتمالا منظور وی رسوب سریع آب بوده است) با این آب زراعت میکنند. سبزه زراعتش هم از دور پیدا بود.»
چشمههای آبگرم محلات در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال شرقی محلات و در یکی از مرتفعترین کوههای شهرستان واقع شده که جوشش آب در این ارتفاع نیز یکی از شگفتیهای آبگرم محلات است. دسترسی به آبگرم از چند طریق امکانپذیر است. کیلومتر ۱۲ مسیر محلات به نیمور، از طریق جادهای که از کنار روستاهای لریجان و نخجیروان عبور میکند و کیلومتر ۶ محور نیمور به دلیجان و جادهای که با گذشتن از چند روستا، با مسیر قبل یکی شده و در نهایت به آبگرم میرسد.
از کیلومتر ۱۸ محور دلیجان به سلفچگان نیز مسیری وجود دارد که با طی مسافت ۲۲ کیلومتری و پس از گذشتن از نزدیکی دهستان خورهه، به آبگرم میرسد. دسترسی به آبگرم از اراک نیز از کیلومتر ۲۵ محور اراک به قم و از طریق جادهای که از روستاهای امرآباد، شانق، ورین و خورهه عبور کرده و در انتهای مسیر با راه دسترسی قبل یکی شده و پس از حدود ۱۰۸ کیلومتر در نهایت به آبگرم ختم خواهد شد، امکانپذیر است.
نامهایی که گویای خواص چشمههاست
اطراف چشمه آبگرم محلات نیز مانند بسیاری از نقاط منطقه، معادن سنگ خودنمایی میکنند که برخی اوقات حیات چشمهها را با مخاطره مواجه میکنند. ایسنا پیشتر به چالشهای معادن سنگ منطقه و خطراتی که چشمهها را تهدید میکند، پرداخته است. زمانی که وارد آبگرم شوید، روی تابلوها یا تکه سنگهایی که در ابتدای جادههای خاکی وجود دارد، نامهای جالبی از قبیل «آب دنبه» و «آب سلیمانی (سلیمانیه)» مشاهده خواهید کرد.
اینها در کنار «چشمه حکیم»، «چشمه سودا» و «چشمه روماتیسم»، از جمله ۶ چشمه اصلی و خروشان آبگرم در منطقه بوده و هرکدام دارای دما، مواد معدنی و خواص مختلفی هستند، اما همه چیز از یک نقطه آغاز میشود، تکه سنگ بزرگی که دههاست اینجا جا خوش کرده و گویا نشانهای برای یک رویداد خاص بوده است.
اینجا و درست زیر همین تکه سنگ غولپیکر چشمهای میجوشد که عمق آن را حدود بیست کیلومتر تخمین میزنند و کلیدواژه چشمههای آبگرم در نام این چشمه نهفته شده و در واقع آبگرم را در یک واژه توصیف میکند، چشمه «شفا». دمای چشمه شفا که لایههای سخت و سنگی زمین را میشکافد تا قدرت خود را نشان دهد، حدود ۴۸ درجه سانتیگراد است. گفته میشود چشمه شفا اصلیترین و پرخاصیتترین چشمه آبگرم است.
۶ چشمه و هزار درمان
چشمههای آبگرم محلات در مجموع دارای املاح و مواد معدنی مختلفی از جمله کلسیم، منیزیم، پتاسیم، فلوئور، ید، آهن، سیلیس، آمونیاک، کلر و بسیاری مواد دیگر است که موجب تسکین دردهای عضلانی، مفصلی و عصبی از جمله روماتیسم و سیاتیک است. تسکین کمردرد و پادرد، فلج اعصاب محیطی، گرفتگیهای عصبی یا عضلانی و تسریع در بهبود فلجهای ناشی سکتهها از خواص استفاده از چشمههای آبگرم است.
رفع برخی بیماریهای صفراوی، گوارشی، کبدی و کلیوی و بهبود بیماریهای پوستی، جلدی و قارچی از جمله درماتیت مزمن و اگزما، خوابآور، اشتهاآور و آرامبخش بودن از دیگر خواص این چشمهها است. همچنین گازهای موجود در این چشمهها درمان مناسبی برای برخی بیماریهای تنفسی و ریه است. در مجموع میتوان آبگرم محلات را جایگزین یا مکمل مناسبی برای انواع فیزیوتراپی و بازتوانی بدنی بیماران و سالخوردگان، طی دوران نقاهت بعد از جراحی مفاصل و راهکار مناسبی برای ریکاوری پس از مسابقه ورزشکاران دانست.
در گذشته، در مقطعی، مطالعاتی درخصوص تولید لوازم آرایشی، بهداشتی و دارویی از مواد معدنی موجود در آب چشمهها انجام شد اما نیمه تمام ماند ولی وجود آزمایشگاه در مجموعه آبدرمانی و اسناد این مطالعه، میتواند ظرفیت مناسبی برای انجام مطالعات بیشتر توسط شرکتهای دانشبنیان سلامت محور حول این موضوع باشد. در صورت به نتیجه رسیدن این پژوهش با توجه به در دسترس بودن ارزان مواد اولیه، میتوان علاوه بر ایجاد ارزش افزوده، اشتغال مناسبی نیز در منطقه ایجاد کرد.
بی رنگ و بی بو! این ویژگی آبگرم مناسب همه ذائقههاست
اگر تجربه حضور در آبگرمهای دیگر را داشته باشید، بوی نامطبوعی در اکثر آنها استشمام میشود که در بیشتر موارد ناشی از گوگرد است اما آنچه که این چشمه را در سراسر کشور متمایز میکند و کمتر درباره آن صحبت شده است، بدون بو و رنگ بودن آب چشمههای آبگرم محلات است. گفته میشود که آبگرم محلات یکی از ۵ چشمه آبگرم در جهان است که از این مشخصه مهم برخوردار است. این ویژگی منحصر به فرد میتواند انگیزه دوچندانی برای استفاده از این محیط را فراهم کند.
به دلیل قرار گرفتن در ارتفاع و نبود صنایع آلاینده در اطراف آبگرم، میتوان از چشمانداز زیبای آبگرم که بر مناطق اطراف خود مشرف است در کنار هوای پاک آن لذت برده و لحظات آرامشبخشی را سپری کرد.
از آتشفشان خبری نیست
برخی معتقدند که احتمال آتشفشانی بودن منطقه وجود داشته و آب چشمه در اثر تماس با مواد مذاب آتشفشان به این دما میرسد اما پروفسور ایرج عشقی، زمینشناس برجسته بینالمللی که مطالعات بسیاری را در زمینه آتشفشانهای مختلف در سراسر دنیا داشته است در این زمینه در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: به دلیل عمق جوشش چشمههای آبگرم محلات و دمای بالای لایههای زیرین زمین، آب چشمه به این دما میرسد. همچنین در بخار آب چشمههای آبگرم، گازی که نشاندهنده تماس آب با مواد مذاب آتشفشانی باشد وجود ندارد.
قرار گرفتن آبگرم محلات در منطقه مرکزی کشور و در ۴۰ کیلومتری شهرستان دلیجان به عنوان شاهراه اصلی ارتباطی جنوب به شمال و شرق به غرب کشور، دسترسی به آبگرم محلات از نقاط مختلف کشور را تسهیل کرده به طوری که با چند ساعت رانندگی از نقاط مختلف کشور میتوان حضور در این مکان را تجربه کرد. اما توجه چندانی به این موقعیت ویژه نشده و جای خالی معرفی این پتانسیل احساس میشود.
در این نقطه دهها واحد توسط بخش خصوصی با کاربری مختلف از جمله استخر، سوئیت، حوضچههای کوچک و بزرگ و هتل سه ستاره با عنوان مجتمع آبدرمانی آبگرم محلات احداث شده تا پذیرای مهمانان و گردشگرانی باشد که از چشمهها استفاده میکنند. هرساله و در تمام فصول سال به ویژه تعطیلات پایان هفته و تابستان، مسافران بسیاری از آبگرم استفاده میکنند به طوری که در نوروز ظرفیت اماکن اقامتی دولتی و خصوصی منطقه به طور کامل تکمیل میشود. امکان اقامت در واحدهای ویلایی موجود در این منطقه با بهرهمندی از استخر اختصاصی، از امکانات برجسته آبگرم محلات است اما برخی کمتوجهیها و محدودیتهای موجود، راه را بر توسعه و رونق مجموعه بسته است.
مجتمع جهانگردی؛ ایده جذابی که اجرایی نشد!
مجموعه جهانگردی آبگرم یکی از دهها پروژهای است که ایرج اعتصام، مدرس دانشگاه برکلی آمریکا، از نوابغ معماری کشور و چهرههای شاخص معماری جهان در سال ۱۳۵۲ طرح آن را ارائه کرد. وی طراح مجموعه جهانگردی سرعین نیز بود. نمیتوان با قطعیت سخن گفت اما میتوان حدس زد که قرار بوده مجموعهای با آن شکل در آبگرم محلات نیز احداث شود. شاید اگر همه چیز درست پیش میرفت، آبگرم محلات با آن خواص جادوییاش اکنون جایگاه اصلی خود را یافته بود و همه آن را میشناختند اما بنا به دلایلی نامعلوم این طرح آنگونه که شایسته است، به سرانجام نرسید و حتی تلاشهای ایسنا برای دسترسی به جزئیات طرح نیز بینتیجه مانده است.
ارزش مجموعه جهانگردی زمانی مشخص میشود که بدانیم ایرج اعتصام طراح مجموعههای بزرگی چون شاهچراغ شیراز، پردیس دانشگاه سیستان و بلوچستان، پارک تهران، شهر جدید لتیان، طرح منطقهای و توریستی کرانههای دریای خزر، طرح جامع شهرهای شیراز، کازرون، زنجان، ساری و گرگان، طرح اولیه مجموعه سن تروپه در جنوب فرانسه، مجموعههای مسکونی و خانههای ویلایی در شهرهای سیاتل، سن خوزه، سن فرانسیسکو و لس آنجلس آمریکا، مجموعه هفت بلوک اداری در بل ویوِ واشینگتن، مجموعه ساختمانی حجاج در مدینه و بازسازی محل اقامت نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل نیز بوده است.
اگرچه آبگرم محلات در وضعیت موجود نیز شرایط مطلوبی را برای استفاده مسافران فراهم کرده اما نیمه کاره ماندن این طرح را میتوان سرمنشاء بسیاری از نارساییهای این ظرفیت ارزشمند دانست.
پیوند ادامه دار جادههای ناایمن و محلات؛ این قسمت: آبگرم
جادههای ناایمن و دوطرفه دسترسی به آبگرم یکی از موانع حضور گردشگران است. این جادههای کمعرض، فاقد روشنایی و دید مناسب حتی در روز بوده و به مخاطرهای برای اهالی بومی منطقه نیز تبدیل شده و هرساله حوادث بسیاری را به همراه دارد. پیچهای تند جادهها در کنار ناآشنایی افرادی که برای اولین بار حضور در آبگرم را تجربه میکنند، خطرات بالقوهای را برای جان مسافران به همراه دارد.
سالهاست که تغییری در وضعیت جادههای آبگرم ایجاد نشده و این جادهها با وجود اینکه مسیر تردد خودروهای حمل مواد معدنی هستند، از مواهب معدن بیبهره بوده و چه بسا تردد این خودروها از عوامل تخریب روکش آسفالت این جادههاست. در صورت بارش نزولات جوی، خطر تردد در این جادهها افزایش بسیاری پیدا کرده و در برخی موارد موجب مسدود شدن آنها میشود.
اگرچه در طول سالهای گذشته گفتهها و وعدههای بسیاری در ارتباط با توسعه آبگرم مطرح شده اما تنها در حد حرف باقی مانده و پیشرفت خاصی در مجموعه مشاهده نمیشود. عدم توجه و رسیدگی به مجموعه باعث شده تا تجهیزات و بناهای موجود نیز به تدریج به سمت فرسودگی حرکت کند. وجود نگاههای کوتاه مدت و فاقد آیندهنگری و همچنین برخی تعارضات که تلاشی برای رفع آن نشده، از عواملی است که باعث شده تا منطقه پرظرفیت آبگرم در مدار توسعه قرار نگیرد.
تلاشهای چشمگیری برای توسعه زیرساختهای منطقه انجام نشده و آنتندهی شبکه موبایل در برخی نقاط منطقه و مسیر رسیدن به آبگرم مختل شده و دسترسی به اینترنت همراه نیز در برخی نقاط به دشواری فراهم است. اگرچه طبیعت، چشمانداز زیبایی را در منطقه فراهم کرده اما تلاشی در جهت زیباسازی ظاهری محدوده آبگرم ایجاد نشده و در مسیرهای پرتردد و استانهای همجوار خبری از بیلبوردهای تبلیغاتی و تابلوهای مناسب هدایت به سمت آبگرم نیست.
گردشگری سلامت، ظرفیتی فراموش شده
با توجه به امکان بروز سوانح جادهای و خطرات ناشی از استفاده از آبگرم برای برخی بیماران زمینهای، وجود درمانگاهی با حداقل امکانات یا پایگاه امداد جادهای و اورژانس، نیاز جدی آبگرم است. برخی از واحدهای اقامتی و هتل موجود در مجموعه نیز آب آشامیدنی مورد نیاز را از چاهی در ۵ کیلومتری آبگرم تامین میکنند که با توجه به کاهش منابع آبی در سالهای اخیر، هرگونه تغییر در میزان آبدهی این چاه، چالشی اساسی برای مجموعه خواهد بود.
فراموش نکنیم که علاوه بر ظرفیتهای تفریحی آبگرم، گردشگری سلامت از مواردی است که به شدت مغفول مانده و برنامهای برای آن وجود ندارد. با توجه به امکانات اقامتی مناسب در آبگرم، توجه به حوزه درمان و توسعه آن میتواند موجب سرازیر شدن مسافران و رونق منطقه شود.
به جرات میتوان گفت که تلاش عملیاتی برای حضور گردشگران خارجی در آبگرم انجام نشده و عدم استفاده از نظرات دلسوزان و ایده پردازان نشان میدهد که راه طولانی برای رسیدن به این هدف وجود دارد. فاصله ۲۰۰ کیلومتری فرودگاه بینالمللی امام خمینی(ره)، فاصله ۲۳۰ کیلومتری فرودگاه اصفهان و فاصله ۱۰۰ کیلومتری فرودگاه اراک تا آبگرم مزیتی است که میتوان از آن برای حضور مسافران و تورهای گردشگری خارجی استفاده کرد. از مزیت نزدیکی آبگرم به قم به عنوان نقطه هدف زائرانی از کشورهای همسایه نیز بهرهای برده نشده است. در حالی که دعوت از رایزنان فرهنگی، سفرا و کارداران کشورهای مختلف به ویژه کشورهای همسایه در قالب تورهای گردشگری میتواند معرف خوبی در سطح بینالمللی برای این مجموعه باشد و حتی به جذب سرمایهگذاران خارجی نیز کمک کند.
جذب گردشگران خارجی، گامی که برداشته نشده!
به دلیل موقعیت ویژه جغرافیایی آبگرم محلات، شرایط مناسبی برای جذب گردشگرانی از کشورهای عربی همسایه و حاشیه خلیج فارس وجود دارد که با اندکی همت و خلاقیت میتوان از این موقعیت استفاده کرد. استان مرکزی و اراک در طول سال و بهویژه ماههای محرم و صفر میزبان و محل تردد زائرانی از کشور عراق است که از طریق زمینی و به قصد زیارت اماکن مذهبی کشور از جمله حرم حضرت معصومه(ع) و امام رضا(ع) راهی ایران میشوند. وجود یک کلینیک چشمپزشکی در شهر قم که هرساله پذیرای تعداد قابل توجه بیماران از کشورهای عرب منطقه است که برخی از آنها دوران نقاهت چند روزه خود را در کشورمان سپری میکنند نیز یک ظرفیتهای بالقوه برای آبگرم محلات محسوب میشود.
آگاهی این افراد از وجود این ظرفیت در منطقه میتواند باعث ارزآوری برای کشور، توسعه گردشگری بینالمللی در آبگرم و در نهایت افزایش امکانات رفاهی در آبگرم شود. حضور گردشگران خارجی میتواند توسعه زیرساختهای ارتباطی آبگرم را تسهیل کند. با توجه به افزایش قیمت دلار، حضور گردشگران خارجی در آبگرم محلات در مقایسه با تجربه حضور در آبگرمهای کشورهای اروپایی، به مراتب سفری ارزانتر را برای آنها به همراه خواهد داشت.
چشمههای درمانی آبگرم محلات موقعیت ویژهای برای توسعه منطقه هستند اما، ظرفیت شناسی و آیند نگری، حلقه مفقوده نگرش مسئولان درخصوص این ظرفیت ارزشمند است که در صورت توجه و برنامهریزی مناسب، اشتغال قابل توجهی را فراهم خواهد کرد. نزدیکی به محوطه باستانی و ارزشمند خورهه، نقاط دیدنی محلات، باغات گل محلات، معادن و نمایشگاه دائمی سنگ، همه حلقههای منفصلی هستند که اگر در قالب یک زنجیره قرار بگیرند، آنگاه میتوانند به همکاری دولت در توسعه زیرساختها بیایند اما گام ابتدایی و تشکیل این زنجیره بر عهده مسئولان کشور است.
انتهای پیام