به نقل از «تسنیم»

احیای معماری ایرانی ــ اسلامی چرا و چگونه؟!/ لزوم آغاز اجرای معماری ایرانی از ساختمانهای اداری و دولتی

تاریخ انتشار: ۱۰ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۱۵۵۹۷۳

یک کارشناس رشته معماری با بیان اینکه احیای معماری ایرانی ــ اسلامی را باید از ساختمانهای اداری و دولتی آغاز کرد، شاخصه‌ها و الزمات احیای "معماری ایرانی اسلامی" را تشریح کرد. - اخبار اجتماعی -

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ با روند روبه رشد شهرنشینی سبک زندگی مردم نیز به تدریج تغییر یافت، خانه‌های یک طبقه قدیمی و باصفا جای خود را به آپارتمان‌های زمخت و بی‌روح داد، به مرور زمان به طبقات خانه‌ها اضافه شد و معماری ایرانی و اسلامی به تاریخ پیوست.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

معماری گذشته ایران که همواره با تکیه بر خلاقیت و خصائص پایدار از جایگاه ویژه­ای برخوردار بوده، در عصر حاضر به دلیل مواجهه با عوامل متعدد از جمله تأثیر‌پذیری و تقلید کورکورانه از غرب، از حقیقت خود فاصله گرفته است؛ دیگر اثری از معماری فاخر و بلند‌آوازه ایرانی اسلامی که  قدمتی هزاران ساله دارد در ساخت و سازها به چشم نمی‌خورد و فقط از آن یک نام باقی مانده است، اذعان به این حقیقت تلخ و ظاهر آشفته و نامتوازن نمای ساختمانهای شهر در سالهای اخیر باعث شده تا مسئولان به دنبال چاره‌ای برای بهبود این وضعیت باشند.

نتیجه اقدامات چند ساله مسئولان و مدیران شهری این شده که برای طراحی و ساخت نمای ساختمانها ضوابط و محدودیتهایی ایجاد کنند و به عنوان مثال، مالکان را به استفاده از آجر در نما که یکی از نمادهای معماری ایرانی اسلامی است سوق دهند تا علاوه بر ایجاد نظم بصری معماری ایرانی اسلامی در اذهان عمومی تداعی شود.

با این حال آنچه برای احیا و به کارگیری شاخصهای معماری ایرانی اسلامی انتظار است هنوز محقق نشده و خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگوهای متعدد با صاحبنظران این حوزه در تلاش است تا آنچه به تحقق این انتظار کمک می‌کند را برای کمک به بهبود این حوزه منتشر کند، در این خصوص گفت‌وگویی با محمدحسین چمران؛ دانش آموخته رشته معماری داشتیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان تسنیم می‌شود:

تسنیم: معماری ایرانی در طول تاریخ فراز و نشیبهای زیادی داشته اما سبک و سیاق آن همواره جزو افتخارات‌مان محسوب می شود، با این حال متاسفانه سالهاست از معماری ایرانی ــ اسلامی فقط یک نام و یاد باقی مانده است. با توجه به ساخت و سازهای انبوه و ناهمگونی که در تهران شکل گرفته است چطور می‌توانیم ارزشها و شاخصهای معماری ایرانی اسلامی را زنده کنیم؟

معماری ایرانی دوره‌های مختلفی دارد که یکی از آنها مربوط به دوره بعد از اسلام است؛ در واقع بعد از ورود اسلام به ایران، روح اسلامی در معماری تنیده شد ولی در معماری گذشته آپارتمانی وجود نداشت که اکنون بتوانیم این مسئله را بررسی کنیم که معماری آپارتمان هایمان ایرانی اسلامی است یا خیر اما باید به عقب بازگردیم و به اصولی که در معماری ایرانی اسلامی مورد توجه بوده، تأکید کنیم. 

یکی از مواردی که در معماری ایرانی اسلامی به آن توجه می شد این بود که طراحیِ بنا در چه جایی انجام میشود و در چه بافتی قرار دارد اما آنچه در حال حاضر مشاهده میکنیم این است که یک ساختمان در تبریز، یزد یا اصفهان همانطور است که در شهری مانند تهران ساخته شده در حالی که طی 100 سال گذشته هر شهری معماری منحصر به خود را داشته است. 

بعد از دوره پهلوی، میخواستند تقلیدی از آنچه در دیگر شهرهای دنیا رخ میدهد، پیاده کنند تا بگویند به روز هستیم از این رو از بسیاری از وجوهات فرهنگی مان دوری شد؛ بسیاری از آثار تاریخی و بافت های مرکزی شهرها را در دوره رضاخان به خاطر ایجاد خیابان تخریب کردند، با بسیاری از رسومات، لباس ها و گویش ها مقابله شد و در دیگر حوزه‌ها مانند معماری سعی کردند تغییراتی ایجاد کنند.

این در حالی است که معماران خارجی که گاها در ایران فعالیت می‌کردند به معماری گذشته ما توجه داشتند و سعی می‌کردند از آن بهره بگیرند که در این راستا ساختمان ایران باستان ساخته شد اما بسیاری از معماران ایرانی یا معمارانی که در کشورهای دیگر فعالیت کرده بوند؛ به معماری مدرن روی آورده بودند و به گذشته کاری نداشتند و این روند همچنان هم ادامه دارد.

بخش  زیادی از این وضعیت به دانشگاه‌ها مربوط می‌شود چراکه نتوانستیم روی معماری گذشته کار کنیم و در دانشگاه‌ها آموزش معماری جهان و معاصر انواع ستون‌سازی یونانی و ... تدریس می‌شود اما به طاق و قوس‌های ایرانی چندان پرداخته نمی‌شود در حالی که در معماری ایرانی علاوه بر این نکات، به اقلیم نیز توجه می‌شده و ساختمانی که در بافت کوهستانی ساخته می‌شد در بافت بیابانی وجود نداشت اما در آپارتمانهای کنونی این توجه وجود ندارد که بخش اعظم آن به آموزه‌های حوزه معماری و بخش دیگر به مباحث فرهنگی مربوط می‌شود.

همه هنرها دوره به دوره رشد کرده و با توجه به شرایط روز توسعه یافته‌اند اما معماری طی 60 تا 70 سال گذشته در الهام گرفتن از سنت‌های گذشته توقف داشته است و نتوانسته خودش را به‌روز کند؛ بخشی از این امر به مسائل سیاسی و اجتماعی و توسعه سریع شهرنشینی مربوط بوده است زیرا متناسب با این وضعیت، دیگر امکان ساخت خانه‌هایی با ظرفیت یک یا دو خانوار وجود نداشته و سرعت ساخت و سازها با توجه به افزایش شهرنشینی آنقدر بالا بوده که باعث شده از این فضا دور شویم.

تسنیم: بنابراین با توجه به تغییر در سبک زندگی افراد و توسعه آپارتمان‌نشینی نمیتوان توقع داشت به سبک قدیم ساخت و ساز انجام داد اما برای ظاهر ناهمگون و آشفته ساختمان‌ها که توجه هر فردی که وارد تهران می‌شود را به خود جلب می‌کند و هر کس هر طور تمایل داشته نمایی طراحی کرده است! چه باید کرد تا حداقل ظاهر ساختمانها یک حس خوب از معماری ایرانی اسلامی را تداعی کند؟

نباید به دنبال این باشیم که روی کار را درست کنیم اما مفهومی در کار نباشد؛ ابتدا باید مفهوم را به دست بیاوریم که این امر این یک بحث فرهنگی و اجتماعی است؛ یکی از مشکلات موجود این است که با معماری یا مقوله ساخت و ساز، بسیار اقتصادی برخورد شده است در حالی که باید به این موضوع توجه داشت که چه میزان از عمرمان را در یک ساختمان زندگی می‌کنیم؟ 

در بسیاری از کشورهای اروپایی قوانین و مقرراتی دارند که بر اساس آن نما و اصالت گذشته ساختمان‌هایشان را حفظ می‌کنند؛ به عنوان مثال در شهر پاریس ممکن است اسکلت یک ساختمان را استحکام ببخشند و داخل آن را بازسازی کنند اما نما را با سبک گذشته حفظ می‌کنند این رویکرد را می‌توان در محدوده‌هایی مانند خیابان ناصر یا سایر محله‌های قدیمی و اطراف بازار به کار برد و با سبک و سیاق گذشته آنها را اصلاح کرد و یک بار هم که شده، موضوع اقتصاد را در اولویت دوم گذاشت. 

ولی متأسفانه در ساخت‌و‌سازهای فعلی از یک فرورفتگی، بیرون آمدگی ساده و یک تراس ساده پرهیز می کنند تا متراژ بیشتری داشته باشند، دیوار صافی می سازند که اگر بهترین مواد را هم داشته باشند، زیبایی ندارد چون روحی ندارد. 

علاوه بر این باید فضایی که در آن زندگی می‌کنیم برایمان مهم باشد، باید برایمان مهم باشد که چطور زندگی می‌کنیم؛ در بسیاری از آپارتمانها صدای واحدهای کناری یا طبقات بالا به یک معضل تبدیل شده است در صورتی که اگر به حل این معضل پرداخته شود، بخشی از معماری ایرانی اسلامی زنده خواهد شد زیرا  توجه به آرامش و راحتی ساکنان خانه یکی از موضوعات مورد توجه معماری ما بوده است. 

آیا به وضعیت آشپرخانه در ساخت و سازهای کنونی توجه کرده‌اید؟ جدا از بحث مشرف بودن، گرما و پیچیدن بوی غذا به دلیل اپن بودن، وارد خانه می‌شود و این مسئله نیز برای خود معضلی به حساب می‌آید در صورتی که مسئولان حوزه ساخت و ساز می‌توانند برای آن فکر و ضوابطی تعیین کنند. 

در حال حاضر ضوابط ما در حوزه شهرسازی بیشتر عدد است و در این صورت فقط به کمیت پرداخته می‌شود نه کیفیت، در حالی که باید برای کیفیت ساخت و ساز نیز مقرراتی تعیین شود؛ مقررات موجود این است که مساحت آشپرخانه، حال و اتاق خواب چقدر باشد اما جدا بودن حوزه ساخت و ساز از آموزش، جدا بودن حوزه نظام مهندسی از دانشگاه‌ها باعث شده نتوانیم به فضای کیفی ورود کنیم و نکاتی جزئی و کوچکی مانند نحوه باز شدن در ورودی ساختمان به گونه‌ای که همه خانه مشخص نشود، در اکثر موارد نادیده گرفته شود.

درباره مصالح مورد استفاده در نمای ساختمان در معماری قدیم، چند درصد از سنگ استفاده میشده؟ پاسخ این است که استفاده از سنگ بسیار اندک بوده و تقریبا درهمه ساختمان ها از آجر و مصالحی که از خاک بدست می آمده استفاده می کرده اند یکی از دلایل آن فاصله زیاد گرما و سرما در سال است و در ساخت و سازهای فعلی به دلیل انقباض و انبساط شدید، سنگ های نما سقوط می کنند. 
حتی درباره مصالح نما اگر به معماری قدیم برگردیم در کشورمان کوهستان داریم چند درصد ساختمان های گذشته را می بینید که نمای آنها سنگ باشد. خیلی کم است جز اون روستاها تمام ساختمان های ما در تمام کشور اکثرشان با اجر و مصالحی بوده که از خاک به دست می آمده است.

تسنیم: کار سختی نیست اگر بخواهیم یکسری از اصول معماری و ایرانی را در شرایط فعلی پیاده کنیم؛ این امر نیازمند یکسری ضوابط است اما باید تا حدی سختگیرانه باشد تا نتیجه‌ای که میخواهیم حاصل شود، درست است؟

حتما همینطور است و به عقیده بنده در همه کشورهای دنیا نیز تعیین قوانین و مقررات نتیجه داده است؛ یکسری موارد کلی وجود دارد که درست است اما وجود یک قائده کلی برای کشور، اشتباه است و هر شهر باید متناسب با شرایط اقلیمی خود، حساب و کتاب مشخصی در حوزه معماری داشته باشد؛ به عنوان مثال اصفهان در برخی از ساخت و ساز ها و نما موفق بوده و شورای شهر و شهرداری سعی کرده اند آنچه از اصالت ساخت و ساز درک کرده‌اند که ممکن است برخی از آنها اشتباه باشد، به کار بگیرند. 

بنابراین شهرها باید بر اساس اقلیم، بافت و اتفاقاتی که در گذشته‌شان رخ داده پیش بروند در عین حال به اعتقاد بنده باید زنده کردن روح معماری ایرانی ــ اسلامی را از ساختمانهای عمومی آغاز کرد؛ خیلی اوقات همه چیز را گردن مردم می‌اندازیم و در صدور پروانه‌ها به مردم سخت میگیریم اما می‌بینیم که ساختمان دولتی از کامپوزیت یا شیشه استفاده کرده‌اند البته با استفاده کردن از شیشه میتوان کنار آمد اما بسیار مهم است که از آن در چه شهر و شرایطی استفاده می‌شود. 

بامهای سبز که در آلمان بسیار نتیجه بخش بوده است را ابتدا از ساختمانهای اداری و دولتی آغاز کرده‌اند و در ادامه این روند برای مردم سیاست های تشویقی در نظر گرفتند در کشور ما و تهران نیز میتوان به اینکه از موضع قهری پیش برویم که معمولا راه در رو هم دارد، ضوابط تشویقی در نظر بگیریم.

چند راهکار ساده‌ برای زنده کردن معماری ایرانی ــ اسلامی/ آپارتمان‌هایی با طراحی حمام و دستشویی در یک جا!چمران: کدام جریان و افراد "معماری ایرانی" را به سمت مدپرستی غربی بردند؟!/ هنوز در آموزش معماری چشممان به غرب استبرخی فارغ‌التحصیلان معماری، ساختمان را نمی‌شناسند/فارغ التحصیلان از لحاظ حرفه‌ای صلاحیت‌سنجی نمی‌شوندکارکرد "سند راهنمای نماهای ساختمانی" چیست؟/ عدم توانایی "لیسانسه های معماری" برای حضور در بازار کار

انتهای پیام/

منبع: تسنیم

کلیدواژه: معماری ایرانی اسلامی معماری ایرانی اسلامی معماری ایرانی ــ اسلامی معماری ایرانی اسلامی ساخت و سازهای معماری گذشته ساختمان ها ساخت و ساز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۱۵۵۹۷۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

لزوم توجه به تنوع مخاطبان در اجرای برنامه‌های اجتماعی و فرهنگی در تهران

به گزارش «نماینده»، مهدی اقراریان در جلسه علنی امروز شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه اقدامات متنوعی در حوزه اجتماعی و فرهنگی صورت گرفته اما بر اساس مسئولیت نظارتی شورا باید نکاتی را مطرح کنم، گفت: گزارش ارائه شده در خصوص اقدامات مناسبتی بود که خوشبختانه متنوع بود اما نمی توانیم فرهنگ را به یک سری اقدامات فرهنگی تقلیل دهیم.

وی ادامه داد: نقش معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری در فرهنگ‌سازی نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. اینکه سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی چه نقشی دارد سوالات و ابهاماتی دارد و این نگرانی برای ما ایجاد می شود که در مدیریت منابع دچار مواردی شویم که نشان دهنده فعالیت های هم افزا نباشد. سوال ما این است که سازمان فرهنگی و هنری چه اقداماتی انجام داده است؟

اقراریان با بیان اینکه تنوع مخاطب در اجرای برنامه ها بسیار اهمیت دارد، یادآور شد: تهران بیش از ۹ میلیون جمعیت دارد و باید تنوع مخاطبان در اجرای برنامه ها مورد توجه قرار بگیرد. یکی از جمعیت های مورد نظر باید پرسنل شهرداری و مجموعه های تابعه آن باشند و پرسش ما این است که چه برنامه هایی برای پرسنل در نظر گرفته شده بود؟

رییس کمیته نظارت و حقوقی شورای شهر تهران با تأکید بر اینکه انطباق با اسناد بالادستی از دیگر موارد مورد نظر است، تصریح کرد: پیوست نگاری فرهنگی فعالیت های شهرداری تهران نیز مورد اهمیت است.

وی تأکید کرد: غصه‌ای از ابتدای دوره برای ما وجود دارد. تابلوی کوچه ها مزین به تصاویر شهداست. ما به شهردار تذکر می دهیم و ناراحت می شود و به هم می ریزد اما به نظر می رسد این تذکر خوبی است. تابلوهای مزین به تصاویر شهدا شرایط خوبی ندارد و با این حجم از هزینه‌های گسترده در بخش های مختلف، شاید تغییر این تابلوها هزینه چندانی نداشته باشد. یادمان شهدا در مناطق نیز وضعیت مناسبی ندارد و وقتی شهردار تهران خود را داعیه دار فرهنگ شهادت می‌داند نباید توجه به شهدا و یادمان آنها مورد غفلت قرار بگیرد. امیدواریم پیام فرهنگی شهرداری این باشد که این مجموعه به تمام شهروندان توجه دارد نه یک جریان خاص.