آیا چین دوباره پشت ایران را خالی خواهد کرد؟
تاریخ انتشار: ۱۶ فروردین ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۴۸۱۴۹۶
چین و ایران گرچه همواره دوستان نزدیکی بوده اند ولی هیچگاه شراکت راهبردی نداشته اند. شاید به همین علت هم، چین در برخی بزنگاه ها پشت ایران را خالی کرده و با کارت ایران بازی کرده است. اوج این موضوع در همراهی با قطعنامه های شورای امنیت در موضوع هسته ای ایران در دولت احمدی نژاد بود. اخیراً و در پی امضای سند راهبردی همکاری های 25 ساله، منتقدان دائماً به همین مسئله اشاره می کنند و در نتیجه به این پرسش دامن میزنند که آیا ممکن است چین باز هم پشت ایران را خالی کند و اگر اینطور است، آیا امضای سند همکاری های راهبردی 25 ساله با چنین کشوری عاقلانه است؟
به نظر می رسد در پاسخ به این مسئله باید به تفاوت های جایگاه کنونی چین و آمریکا در ساختار نظام بین المللی با جایگاه یک دهه پیش این دو کشور توجه کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از پس از جنگ جهانی دوم تاکنون، ایالات متحده برای حفظ استیلای جهانی خویش به راهبردهای هوشمندانه ای برای کنترل رقبای اصلی خود دست زده است. از میان چهار رقیب اصلی این کشور که دوتایشان غائله جنگ جهانی دوم را رقم زدند (آلمان و ژاپن) و دوتای دیگر رقبای دوران جنگ سرد بودند (شوروی و چین)، ایالات متحده دوتای اولی را از طریق حفظ یک نظام شبه قیمومیت و دوتای دوم را به کمک دوتای اول کنترل کرده است. به این معنا که پس از جنگ جهانی دوم، هم سیطره نظامی، اقتصادی و فرهنگی خود بر روی آلمان و ژاپن را حفظ کرده است و هم از این دو کشور به ترتیب در مقابل روسیه و چین به عنوان سدّ نفوذ بهره برده است. در حقیقت سیاست راهبردی ایالات متحده برای حفظ نظم هژمونیک، جلوگیری از ظهور ابرقدرت های منطقه ای یا به عبارتی حفظ موازنه قوا در مناطق مختلف بوده است. به این ترتیب در منطقه شرق آسیا ژاپن را مقابل چین و در شرق اروپا، آلمان را مقابل روسیه (شوروی) عَلَم کرده است.
حمایت آمریکا از آلمان و ژاپن تا به آنجا پیش رفت که این دو کشور در اواخر قرن بیستم با شتاب خیره کننده اقتصادی مواجه شدند و کارشناسان آمریکایی در خصوص بازگشت به نظام بین المللی چندقطبی هشدار دادند. ولی در نهایت به نظر میرسد به دو دلیل ترمز شتاب آلمان و ژاپن کشیده شد، اولی همان بود که در دهه های ابتدایی قرن بیستم هم با آن مواجه شدند و بر سرش با دیگر قدرت های استعماری جنگیدند: محدودیت در سرزمین و جمعیّت. قدرت های بزرگ در آن دوره، هر زمان بر اثر پیشرفت های فزاینده به مرحله اشباع میرسیدند، کمبود دو منبع زمین و نیروی انسانی (نیروی کار، بازار فروش) را با گسترش قلمروهای استعماری خود جبران می کردند. دلیل دوم اما همان استیلای ابرقدرت بود که با وقوف به خطر استعدادهای ذاتی آلمان و ژاپن، بر تمام وجوه حیات مادی و معنوی این دو کشور سیطره پیدا کرده و مهارشان را در دست داشت.
چین برخلاف این دو کشور، هیچ یکی از دو معضل یاد شده را نداشت. هم از وفور نعمت در سرزمین و جمعیت برخوردار بود و هم دست هیچ قدرت بزرگتری بالای سرش نبود. در نتیجه از بین دو قدرت یاد شده، راه خود را باز کرد تا با تسخیر بازارهای جهانی، به جدی ترین رقیب ابرقدرت تبدیل شود. چین برای تصاحب جایگاه آمریکا به برتری در چهار حوزه اصلی احتیاج داشت: برتری اقتصادی، برتری تکنولوژیک، برتری ایدئولوژیک و برتری ژئوپلتیک (لازم بذکر است که برتری در دو حوزه اول، به خودی خود، برتری در حوزه قدرت سخت یا نظامی را هم به دنبال دارد). برتری در حوزه اول به نظر می رسد به تدریج محقق شده است. با تداوم همین روند، برتری در حوزه دوم نیز دور از دسترس به نظر نمی رسد. برتری در حوزه سوم تقریبا محال است چون چین هیچ کالای ایدئولوژیک جذابی برای عرضه به جهان ندارد. پس در این سه حوزه، نتیجه رقابت تقریبا در حال معلوم شدن است. در دو حوزه اول آمریکا کم کم دست تسلیم خود را بالا می برد ولی از حوزه سوم خیالش کاملا راحت است. در نتیجه، به تدریج، این حوزه چهارم است که به عنوان محل اصلی تقابل و درگیری دو قدرت، اهمیت وافری یافته است.
اگر فرض کنیم که چین برای تصاحب جایگاه آمریکا، باید لااقل سه حوزه از چهار حوزه درگیری را پیروز شود یا به عبارت ورزشی، 3 به 1 رقیب را شکست دهد. پس با تعیین تکلیف دو حوزه اقتصاد و فناوری، این حوزه ژئوپلتیک هست که تعیین کننده نتیجه نهایی این نبرد نرم هژمونیک است. حوزه ای که ایالات متحده به دو دلیل فعلا در آن دست برتر را دارد. اول آنکه به جهت موقعیت جغرافیایی، مزیت طبیعی و تاریخی در این حوزه دارد. زیرا هم در حفاظ اقیانوس ها محصور شده و هم در منطقه خود، رقیب و چالشگر جدی ندارد و دوم آنکه در طول دهه های گذشته به کمک اتحاد و ائتلاف سازی، نقشه ژئواستراتژیک جهان را به نفع خود تغییر داده است. پس با ابرقدرتی مواجهیم که: 1- در منطقه خود امنیت بالایی داشته و رقیبی هم ندارد، 2- در منطقه شرق آسیا، برای چین رقبای بسیار تراشیده است. 3- در دو منطقه حساس میانی، یعنی غرب آسیا و اروپا، متحدانش بیش از دشمنانش هستند و در نتیجه دست برتر را در اختیار دارد.
مشخصا راهبرد چین برای فرار از این تنگنای ژئوپلتیک، تکیه به همان مزیت اصلی اش یعنی اقتصاد است. همان روشی که آمریکا هم پس از جنگ جهانی دوم پیشه کرد و با اقداماتی چون طرح مارشال توانست روز به روز بر دایره متحدان خود بیافزاید. لکن چین چون قدرت نرم فرهنگی یا همان مزیت ایدئولوژیک آمریکا را ندارد، مجبور است در حوزه اقتصاد با برتری دوچندانی کار را شروع کند، شاید به همین جهت است که در چند دهه گذشته، تنها روی اقتصاد تمرکز کرده و وارد هیچ گونه حاشیه ای از جمله تقابل ژئوپلتیک نشده است و حتی گاهاً در مواردی چون مسئله هسته ای ایران، برای امتیازگیری از ابرقدرت، پشت متحد خود را خالی نموده است.
اکنون اما، چین به مرحله ای رسیده که می داند، ابرقدرت رهایش نخواهد کرد و دیگر دموکرات و جمهوری خواه برایش فرقی نخواهد داشت. اگر دولت جمهوری خواه ترامپ، روی حربه جنگ تجاری (اقتصاد) برای ضربه زدن به چین تمرکز می کند حربه دولت دموکرت بایدن، حقوق بشری (ایدئولوژیک) است. تا لحظه نهایی نبرد هژمونیک فرصت چندانی نمانده و چین می داند که بعید است آمریکا بصورت مسالمت آمیز جایگاه خود را به چین بدهد.
طرح "یک کمربند، یک راه"، یکی از گریزگاه های فرار چین از مخمصه ژئوپلتیک است. طرحی که لااقل در اوراسیا، زمین بازی را از نقطه قوت آمریکا یعنی دریا به نقطه قوت چین یعنی خشکی می کشاند و در صورت موفقیت می تواند، ابرقدرت محصور شده در آنسوی اقیانوس ها را دور زده و غافلگیر کند. ایران یکی از شاهراه های این طرح و کلاً یکی از امیدهای اصلی چین برای فرار از تنگنای ژئوپلتیک است. یکی از مهمترین پاشنه آشیل های چین، وابستگی فراوانش به انرژی است. انرژی که بخش زیادی از آن را از غرب آسیا تأمین می کند، یعنی منطقه ای که بیشتر دولت های آن متحد آمریکا هستند. اینجا هم نقش حیاتی ایران برای تنوع بخشی به مبادی تأمین انرژی چین و همچنین تأمین انرژی این کشور در روز مبادا، آشکار است.
به نظر می رسد انعقاد سند همکاری های راهبردی 25 ساله با ایران، ناشی از چنین بینشی در بین مقامات چینی است و طولانی بودن مدت این توافق نیز برای رفع نگرانی هایی است که آن ها در خصوص تفاوت فاحش سیاست خارجی دولت های غربگرا و دولت های منتقد غرب در ایران دارند. تفاوت هایی که فی المثل بعد از برجام، سبب کنار گذاردن چین از معادلات سیاست خارجی دولت روحانی شد. البته چنین خطای استراتژیکی، تاوان سنگینی هم برای ایران داشت: خاطر جمع شدن آمریکای ترامپ به خروج از برجام و همراهی ضمنی دولت های اروپایی.
سند راهبردی 25 ساله، روی دیگری نیز دارد و آن تقویت ایران به عنوان رقیب منطقه ای ایالات متحده در غرب آسیاست. بی شک تقویت دو رقیب ابرقدرت، یکی در سطح جهانی و دیگری در سطح منطقه ای چیزی نیست که غربی ها بربتابند، سیگنال هایی که در این چند روز از سمت دولت های اروپایی و آمریکا مبنی بر احیای برجام و تقویت روابط دوجانبه آمده، گواهی از تلاش آن ها برای جبران مافات است. البته ایران می تواند از کارت نگاه شرق محور خود برای بازی با دولت های غربی در سطح تاکتیکی بهره ببرد ولی باید توجه داشت که مسائل بین سطح راهبردی و سطح تاکتیکی خلط نشده و دوباره همانگونه که پس از برجام اتفاق افتاد، شیفتگی برخی به غرب، به رویکرد استراتژیک شرق محور جمهوری اسلامی آسیب نزند.
منبع: الف
کلیدواژه: برتری در حوزه جنگ جهانی دوم ایالات متحده آلمان و ژاپن دو کشور منطقه ای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۴۸۱۴۹۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
«اکثر خودکشی‌های اخیر در ایران مولود فقر و جیب خالی است»
برای کسی که خودکشی می‌کند نباید مراسم یادبود گرفت؟ در یکی دو روز گذشته یک اظهارنظر درباره افرادی که دست به خودکشی میزنند، پربازدید شده است، «برگزاری مراسم یادبود برای فردی که خودکشی کرده اشتباه است و نباید تبدیل به یک فرهنگ عمومی شود.»
به گزارش ایلنا، این جمله را رئیس شبکه بهداشت شهرستان بویراحمد گفته است، بهنام نیازی در بخشی دیگری از گفت‌وگوی خود بیان کرده است: «چندی پیش کودکی ۱۱ ساله اقدام به خودکشی کرده بود، فرزند طلاق بود، پدرش از کار افتاده بود و دچار فقر خانوادگی بودند. آموزش و پرورش و مدرسه برای این دختر مراسم یادبود برگزار کردند، که به اعتقاد من این کار، باعث می‌شود الگوبرداری منفی برای دانش‌آموزان اتفاق افتد.»
در همین جمله بالا که توسط رئیس شبکه بهداشت شهرستان بویر احمد گفته شده چندین آسیب اجتماعی وجود دارد، آسیب‌هایی مانند طلاق، فقر، بیکاری، شاید اگر قرار باشد جلوی الگوبرداری منفی از خودکشی گرفته شود سیاست‌گذاری‌ها برای رفع این قبیل از آسیب‌های اجتماعی خیلی بنیادی‌تر از نگرفتن مراسم یادبود باشد.
درهمین‌باره فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم می‌گوید: «اکثر خودکشی‌های اخیر در ایران مولود فقر، نداری و جیب خالی است، اینکه می‌گویند فقر از کفر بدتر است دقیقا به همین مسائل برمی‌گردد، در جامعه‌ای که تورم آن بالای ۴۰ درصد و درآمد اهالی آن کم است، حتی برخی از آن‌ها بیکار هم هستند، طبیعی است که وضعیت روحی برخی افراد به جایی برسد که دست به خودکشی بزنند بنابراین مراسم گرفتن و دفن کردن آن افراد نوعی احترام به خانواده او است.»
او ادامه می‌دهد: «برگزاری مراسم برای این افراد نوعی احترام و تکریم به خانواده است، اینطور مواقع باید پرسید خانواده آن فرد چه گناهی کرده است، حتی، چون خانواده این افراد بیشتر داغدار هستند باید مراسم را به نحو احسنت انجام داد.»
افراد خودکشی کرده جدا از سایرین دفن شوندرئیس شبکه بهداشت شهرستان بویراحمد در ادامه اظهار نظر بحث‌برانگیز خود گفته که: «قبلاً در استان کهگیلویه و بویراحمد اگر کسی خودکشی می‌کرد، حتی افراد در مراسم تشییع او حضور پیدا نمی‌کردند و در نقطه‌ای دور از قبرستان او را مدفون می‌کردند تا نشان دهند که این عمل زشت و تابو است، متاسفانه اکنون فضای فرهنگی تغییر کرده و می‌بینیم که مثل گذشته نیست.»
اما فاضل میبدی در پاسخ به این پرسش که آیا توصیه‌ای برای دفن کردن افراد خودکشی کرده خارج از قبرستان سایرین وجود دارد، می‌گوید: «از نظر شرعی هیچ توصیه‌ای نداریم که این افراد به دور از قبرستان سایرین دفن شوند. کسی که می‌گوید برای این افراد مراسم برگزار نکنیم نظرش خلاف منطق، عاطفه و وجدان است، دستور کلی شرع این است باید به خانواده متوفی احترام گذاشت تا برای او تسلای خاطر باشد.»
عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم بیان می‌کند: «کسی که خودکشی کرده حتما علتی داشته است، نمی‌شود گفت که او صد درصد مقصر است، کسی که دست به خودکشی می‌زند عوامل زیادی دارد لذا باید آن عوامل را بررسی کرد، هیچ کس در شرایط عادی دست به چنین کاری نمی‌زند، حتما تحت شرایط سخت و فشار‌های روحی قرار می‌گیرند که این کار را انجام می‌دهند. من بر این باورم که باید به خانواده افرادی که خودکشی کرده‌اند بیشتر تسلیت گفت و مراسم آن‌ها را مهم‌تر انجام داد تا بتوانند از آن وضعیت روحی سخت به سلامت عبور کنند.»
روند صعودی خودکشی در ایراناظهار نظر درباره نگرفتن مراسم ترحیم برای افرادی که خودکشی کرده‌اند درحالی گفته می‌شود که برخی کارشناس‌ها معتقدند روند خودکشی در ایران صعودی است. قبل‌تر مصطفی معین، استاد بازنشسته دانشگاه تهران و وزیر علوم در دولت اصلاحات گفته بود: «اختلالات روانی در ایران از متوسط جهانی وضعیت بدتری دارد، درباره خودکشی ایران از میانگین جهانی پایین‌تر است با این تبصره که متاسفانه فرآیندی خودکشی رو به رشد است.»
دومین جلسه رسیدگی به اتهامات تتلو برگزار شد