به نقل از «قدس آنلاین»

سرزمین عشق بود اما سلیمانی نداشت

تاریخ انتشار: ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۷۷۵۵۰۹

مشهدالرضا(ع) چنان که از نامش پیداست به واسطه قرار داشتن مضجع شریف رضوی، مشهد شد و تاریخ این شهر، با شهادت مظلومانه ثامن‌الحجج(ع) در سال ۲۰۳ق. آغاز می‌شود.

در واقع برای بسیاری از ما، جایی که امروز حرم رضوی در آن قرار دارد، پیش از این تاریخ، بدون سابقه و هویت است؛ واقعیت هم چیزی جز این نیست؛ نه اینکه تاریخی یا اتفاقی را نتوان پیش از آن در منطقه «بین‌الجبلین» جست‌وجو کرد، اما مهم‌ترین اتفاق و دلیل شهرت آن، غیر از قرار داشتن حرم مقدس امام رئوف(ع) نمی‌تواند چیز دیگری باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با این حال، شاید ذهن‌های کنجکاو زیادی بوده‌اند که درباره تاریخ مکان فعلی حرم، پیش از شهادت امام رضا(ع) فکر کرده‌اند، اینکه در این ناحیه مقدس و در جایی که چشم همه عالم و خیل مشتاقان به آن خیره مانده ‌است، پیش از اینکه حرم مقدس وجود داشته باشد، چه روزگاری سپری می‌شد و اماکن متبرک فعلی، پیش از شهادت امام رضا(ع) چه وضعیتی داشت. سفر امروز ما در رواق، یک سفر تاریخی طولانی است، به جایی آن سوی هزار و ۲۰۰ سال. امروز هم با ما همراه باشید.

شهر نوغان یا شهر سناباد؟

حرم مطهر رضوی در مکانی قرار دارد که پیش از شهادت امام‌رضا(ع)، بین دو قصبه نوغان و سناباد قرار داشت. درباره مکان واقعی این دو قصبه، در روزگار ما ادعاها و سخنان مختلفی مطرح شده ‌است. برخی بر این باورند سناباد در حدود منطقه‌ای که امروزه به همین نام موسوم است، قرار داشت و نوغان نیز چنین بود. با این حال، نظرات مخالفی هم در این باب وجود دارد؛ مثلاً برخی بر این نظرند که مکان فعلی خیابان و محله سناباد، در واقع مظهر قنات مشهوری به همین نام بوده ‌است یا گروهی اعتقاد دارند مکان اصلی قصبه نوغان، نه راسته نوغان فعلی، بلکه مکان دفن خواجه‌ربیع است و فاصله زیادی از محلی دارد که امروزه شهرت یافته ‌است. اگر این موضوع را بپذیریم، باید بگوییم مکان حرم رضوی بیش از آنکه به نوغان نزدیک باشد، به سناباد نزدیک بوده و در مجاورت این قصبه قدیمی و کهن در ولایت توس قرار داشته ‌است. مهدی سیدی در شرح و توضیح خود بر کتاب «نفوس ارض اقدس»، ضمن اشاره به تاریخ نوغان، می‌نویسد: «محله نوغان شامل شهر قدیمی و احتمالاً باستانی نوغان بوده ‌است. پیش از آنکه حضرت رضا(ع) در سال ۲۰۳هـ.ق. در شهر نوغان شهید و در اراضی سناباد (واقع در جوار غربی نوغان) مدفون شوند و نام مشهد یا مشهدالرضا پدید آید، شهر نوغان در این محل وجود داشت و یکی از شهرهای چهارگانه مهم و بزرگ ولایت توس بود». در گزارش‌های دیگر، سناباد را یکی از قریه‌های شهر نوغان یا نوقان دانسته‌اند که خانه یا قصر حاکم این منطقه در آن قرار داشت. این گزارش البته بیشتر مقرون به صحت است و با گزارش‌های دوره‌های بعد همخوانی دارد؛ به این ترتیب، می‌توان گفت مکان فعلی حرم مطهر پیش از شهادت حضرت رضا(ع)، بخشی از اراضی روستای سناباد از توابع شهر قدیمی و کهنسال نوغان بود.

اسرار زندگی حُمَید بن قحطبه

حال که دریافتیم مدفن مطهر امام هشتم(ع) پیش از شهادت آن حضرت، بخشی از اراضی روستای سناباد بوده ‌است، بد نیست به پیشینه بنایی که امام(ع) در آن به خاک سپرده شد نیز نظری بیندازیم. براساس گزارش‌های تاریخی، مدفن رضوی در باغ حاکم خراسان قرار داشت و احتمالاً این محل، دارالحکومه ایالتی بوده ‌است. حُمَید بن قَحطَبه، والی عباسیان در خراسان، فردی است که ساختمان اولیه، منسوب و ظاهراً متعلق به اوست. ابن‌عساکر در گزارش خود، حُمَید را حاکم منصوب منصور دوانیقی می‌داند و ابن‌اثیر می‌نویسد که پدر حُمَید، یعنی قحطبه، یکی از سرداران ابومسلم خراسانی بود و همراه با برادرش حسن، نقش مهمی در پیشبرد نقشه‌های عباسیان ایفا کرد. او پس از استیلای بنی‌العباس بر سرزمین‌های اسلامی، حاکم مصر شد و تا سال ۱۴۶هـ.ق. چنان‌که ابن‌خلدون می‌گوید، در مصر ماند و سپس با فرمان منصور عباسی، فرماندهی سپاهیان وی را برای جنگ در ارمنستان برعهده گرفت و چند سال بعد در نبردی که نزدیکی کابل رخ داد، فرمانده سپاه بود. درست در همین زمان، یعنی سال ۱۵۲ هـ.ق. بود که منصور دوانیقی وی را به حکومت خراسان منصوب کرد. مورخانی مانند ابوالفرج اصفهانی، حُمَید را فردی خونریز توصیف کرده‌اند که ظاهراً در سرکوب علویان بسیار مؤثر و سنگدل بود و بر همین اساس، برخی دیگر از مورخان، او را در ماجرای به شهادت رساندن امام کاظم(ع) نیز دخیل دانسته‌اند؛ حتی می‌گویند حُمَید به امر هارون عباسی ۶۰ تن از سادات را به شهادت رساند، اما براساس گزارش طبری، فوت حُمَید بن قَحطبه در سال ۱۵۹ هـ.ق. اتفاق افتاده‌است و اگر سال شهادت حضرت امام موسی بن جعفر(ع)، چنان‌که شیخ مفید در «الارشاد» آورده‌، سال ۱۸۳ هـ.ق. بدانیم، به احتمال زیاد گزارش‌های مربوط به دست داشتن حُمَید در شهادت امام هفتم(ع) و دیگر وقایعی از این دست که به وی در سال‌های بعد از ۱۶۰ هـ.ق. منسوب شده‌است، واقعیت ندارد. به هر حال، قدر مسلم این است که حُمَید هنگام ورود امام رضا(ع) به خراسان و سپس شهادت آن حضرت، در قید حیات نبود و اینکه مانند سازنده محترم سریال تأثیرگذار و ارزشمند «ولایت عشق»، وی را در قید حیات بدانیم، مقرون به صحت نیست. خطیب بغدادی معتقد است مردی که با نام حُمَید در این دوره معرفی می‌شود، نه ابن‌قحطبه، بلکه یکی از نوادگان اوست.

مشخصات آن باغ مصفا

به هر حال، کاخ وی در توس، در مکانی که امروز حرم مطهر رضوی قرار دارد، قرار داشت و ظاهراً مکانی بزرگ و پردرخت بود؛ مکانی که هارون، خلیفه عباسی و پدر مأمون هنگامی که برای سرکوب قیام علویان به خراسان آمد، در آن مستقر شد و به دلیل بیماری، در همین مکان مُرد و او را در سرداب قصر دفن کردند. ابودلف خزرجی که در سال ۳۴۱ هـ.ق. گذرش به توس افتاد و حدود ۱۴۰ سال بعد از شهادت امام رضا(ع)، مرقد مطهر آن حضرت را زیارت کرد، طول باغی را که کاخ حمید بن‌قحطبه در آن قرار داشت، یک میل ثبت کرده ‌است. براساس گزارش او، در یکی از باغ‌های این کاخ بزرگ، مرقد مطهر قرار داشت. اگر این گزارش را بپذیریم، باید قبول کنیم احتمالاً تأسیسات مستقر در مکان فعلی حرم مطهر، پیش از شهادت امام رضا(ع)، بیش از چند ساختمان بوده و معماری چشمنوازی داشته که برای هر بیننده‌ای جذاب بوده ‌است. بد نیست بدانید در برخی منابع تاریخی، محل دفن هارون، خلیفه بیدادگر عباسی، خانه حمید بن ابی‌غانم ثبت شده ‌است که به احتمال زیاد مربوط به استنساخ اشتباه متون تاریخی یا کسب خبر از منبعی نامعتبر بوده است. این احتمال هم وجود دارد که یکی از کاخ‌های موجود در محوطه عمارت والی خراسان، به شخصی به نام حمید بن ابی‌غانم تعلق داشته و همین مکان، به مرقد مطهر امام رضا(ع) تبدیل شده است.

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: حرم رضوی ثامن الحجج مشهد پیش از شهادت امام رضا ع شهر نوغان مکان فعلی حرم مطهر ید بن ق

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۷۷۵۵۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نخستین کاروان عمره مفرده پس از ۹ سال انتظار عازم مدینه شد

نخستین کاروان زائران عمره گزار ایرانی با بدرقه مسئولان حوزه حج و زیارت از فرودگاه امام خمینی(ره) عازم مدینه منوره شدند. - اخبار اجتماعی -

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، در آیین بدرقه نخستین کاروان عمره‌‌گزار ایرانی که بامداد امروز دوشنبه، سوم اردیبهشت در ترمینال سلام شهر فرودگاهی امام خمینی(ره) برگزار شد، حجت‌الاسلام والمسلمین سید عبدالفتاح نواب؛ نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت در سخنانی توصیه‌هایی به عمره‌گزاران عازم سرزمین وحی برای بهره‌برداری هرچه بهتر از این سفر معنوی بیان کرد.

سرپرست حجاج ایرانی خطاب به زائران خانه خدا که امروز در قالب نخستین کاروان عمره‌گزار بعد از یک وقفه نه ساله عازم مدینه منوره شدند، اظهار کرد: اخلاص در کار بسیار مهم است و کاری که مبتنی بر اخلاص باشد ماندگار خواهد بود، امام راحل(ره) هر کاری که می‌کردند برای خدا بود و برای همین هیچگاه از مسیری که طی کردند، پشیمان نشدند.

وی ادامه داد: تلاش کنید شناخت و اطلاعات خود را از اهداف و برنامه‌های سفرهای حج و عمره بیشتر کنید و از فرصت‌ حضور در جلساتی که در سرزمین وحی برگزار می‌شود بیشترین استفاده را ببرید.

نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت با تاکید بر اینکه در این سفر معنوی باید قدر فرصت‌ها را دانست از حاضران خواست حال که عازم این سفر هستند از لحظه لحظه آن بهره برده و قدرشناس فرصت‌ها باشند.

وی گفت: شما عزیزان 9 سال انتظار کشیدید و کلی هزینه کرده‌اید تا عازم این سفر معنوی شوید، افراد بسیاری برای حضور در سفر عمره ثبت نام کردند، اما قبل از آن که عازم سرزمین وحی شوند از دنیا رفتند.

سرپرست حجاج ایرانی با بیان اینکه استفاده نکردن از فرصت ها در این سفر، غصه‌های فراوانی را در پی خواهد داشت، افزود: عمره نور است، در این سفر برای خودتان و نسل تان دعا کنید. وضعیت امروز فرزندان من و شما از نسل گذشته پیچیده و سخت‌تر است چرا که دین داری سخت‌تر شده است.

وی با اشاره به جنایت های رژیم صهیونیستی علیه مردم مظلوم و بی‌دفاع فلسطین و بی تفاوتی حامیان این رژیم اشغالگر نسبت به نسل‌کشی در غزه گفت: در کنار کعبه برای فرزندانمان دعا کنید و به یاد تمام مسلمانان به‌ویژه مسلمانان فلسطینی باشید که هر روز بدست نظامیان دشمن اشغالگر شهید می‌شوند.

نماینده ولی فقیه در امور حج با تاکید بر اینکه در روایت‌ها آمده است که نعمت سلامتی و امنیت را باید قدر دانست، اظهار داشت: برادران و خواهران مسلمان ما در غزه در وضعیت بسیار دشواری هستند و از گرسنگی رنج می‌‌برند.

وی در پایان، حضور برادران و خواهران شیعه و اهل سنت در این آیین را نشان‌دهنده گوشه‌ای از همدلی و وحدت در میان مردم ایران دانست و زائران را به افزایش شناخت از اعمال، اسرار، معارف و مناسک حج و عمره توصیه کرد.

حجت‌الاسلام نواب همچنین از تمامی دستگاه‌ها، نهادها و سازمان‌های فعال و یاری‌گر در زمینه راه‌اندازی مجدد سفرهای عمره و برگزاری مراسم حج پیش رو تقدیر کرد.

بر پایه این گزارش، رئیس سازمان حج و زیارت دیگر سخنران این مراسم بود که اظهار کرد: از زائران خانه خدا می‌خواهم که مردم ایران را از دعای خیر خود محروم نکنند و این سفر معنوی ارزشمند را غنیمت بشمارند.

سید عباس حسینی؛ معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین از عمره‌گزاران ایرانی که پس از 9 سال انتظار عازم سرزمین وحی هستند، خواست که برای رهایی مردم مظلوم غزه از شرایط سخت جنگی که این روزها هدف حملات و آتش رژیم صهیونیستی قرار دارند، دعا کنند تا رهایی پیدا کنند.

وی افزود: 18 نهاد، دستگاه و وزارتخانه، سازمان حج و زیارت را در سازماندهی و اعزام زائران به سرزمین وحی یاری می‌دهند که باید از آن‌ها تشکر کرد.

رئیس سازمان حج زیارت همچنین از سفیر عربستان سعودی در تهران به خاطر مساعدت‌هایی که برای ازسرگیری سفر عمره داشت، تقدیر کرد.

در ادامه این مراسم، سعید چلندری؛ مدیرعامل شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) بر آمادگی کامل فرودگاه امام خمینی(ره) برای ارائه خدمت به زائران تاکید کرد و گفت: ترمینال سلام فرودگاه بین‌المللی امام با 54 هزار متر مربع مساحت ویژه زائران خانه خدا و عتبات عالیات است و روزانه 15 و حداکثر 140 پرواز(در اوج ایام زیارت اربعین) از آن پرواز می‌کنند.

مدیرعامل شهر فرودگاهی امام خمینی(ره) گفت: در ترمینال سلام برای پارک 10 هزار خودرو ظرفیت لازم پیش بینی شده و ارائه خدمات در سطح استانداردهای بین‌المللی است.

وی افزود: در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) در شبانه روز به جز پروازهای عتبات 160 سفر انجام می‌شود و این فرودگاه افتخار دارد که در سال 1402 میزبان یک میلیون زائر عتبات عالیات و حجاج بیت الله الحرام بوده است.

شمس‌الدین فرزادی‌پور؛ رئیس شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) نیزمشارکت درعملیات اعزام زائران عمره به سرزمین وحی را توفیق الهی دانست که باید شکرگزار بود.

وی افزود: خدا را شاکریم که توفیق خدمتگزاری به زائران خانه خدا را داریم و نخستین کاروان ها از زائران دو استان کرمانشاه و کردستان هستند.

وی اضافه کرد: عملیات عمره در ماه شوال با انجام 44 پرواز رفت‌وبرگشت از 11 فرودگاه کشور انجام خواهد شد و بیش از 5هزار زائر به سرزمین وحی اعزام خواهند شد و این عملیات در 23 اردیبهشت ماه پایان خواهد یافت.

فرزادی پوریادآور شد: عملیات انتقال زائران حج تمتع 1403 هم از 24 اردیبهشت‌ ماه آغاز خواهد شد و هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران همچون سال‌های گذشته با همه توان در خدمت زائران سرزمین وحی خواهد بود.

چه تعداد زائر تهرانی برای عمره مفرده عازم عربستان می‌شود؟

به گزارش تسنیم، نخستین کاروان های زائران عمره گزار ایرانی پس از 9 سال انتظار، ساعت هفت و دوازده دقیقه صبح امروز دوشنبه (سوم اردیبهشت) طی مراسمی با بدرقه حجت‌الاسلام والمسلمین سید عبدالفتاح نواب؛ نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت و سرپرست حجاج ایرانی، سید عباس حسینی؛ معاون وزیر فرهنگ و رئیس سازمان حج و وزیارت، مولوی اسحاق مدنی؛ رئیس شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، عبدالله بن سعود العنزی؛ سفیر عربستان در ایران، سعید چلندری؛ مدیرعامل شهر فرودگاهی امام خمینی(ره)، شمس‌الدین فرزادی‌پور؛ مدیرعامل ایران ایر و جمعی از معاونان بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت در ترمینال «سلام» فرودگاه امام(ره) برگزار شد و عمره‌گزاران ایرانی برای زیارت مسجدالنبی و قبرستان بقیع و انجام مناسک عمره با یک فروند هواپیمای شرکت ایران ایر، فرودگاه بین‎المللی امام خمینی(ره) را به مقصد فرودگاه مدینه ترک کردند.

انتهای پیام/