به نقل از «ایمنا»

نحوه ساماندهی زمین در شهرهای ایران

تاریخ انتشار: ۸ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۰۵۵۴۹۳

نحوه ساماندهی زمین شهری در شهرهای ایران تحت تاثیر عوامل مختلف قرار دارد که توسعه و برنامه‌های شهری را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

به گزارش خبرنگار ایمنا، نحوه استفاده از زمین شهری و ساماندهی آن از مهمترین بخش‌های برنامه ریزی شهری است. تمامی زیرساخت‌ها و کالبد شهر بر زمین شهری شکل می‌گیرد و بهبود وضعیت این بخش به رفع بسیاری از معضلات شهر کمک می‌کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برنامه ریزان در قالب طرح‌های توسعه شهری اقدام به تهیه برنامه برای دورنمای شهر می‌کنند و سعی بر آن دارند تمامی حوزه‌های شهری از جمله نحوه استفاده از زمین را در طرح‌های خود لحاظ کنند. با این حال این برنامه‌ها در فرآیند تدوین و در زمان اجرا با تغییراتی روبرو می‌شوند که تأثیر خود را بر شهر و زمین شهری می‌گذارد. در این خصوص گفت‌وگویی با "محمود اولاد"، کارشناس اقتصاد مسکن داشته‌ایم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:

ارزش و اهمیت زمین شهری چیست؟

انسان‌ها افرادی اجتماعی و دارای روابط اجتماعی هستند و از کنار همدیگر بودن، منافعی را به دست می‌آوردند و این عوامل موجب شده تا یک مکان سکونتی از جمله شهر و در پی آن فرهنگ شهرنشینی شکل بگیرد. اثرات مثبت در کنار هم بودن موجب می‌شود تا انسان‌ها در یک سکونت‌گاه گرد یکدیگر بیایند و با ساخت مسکن یک سکونت‌گاه روستایی یا شهری را شکل دهند. در چنین شرایطی با مانعی به نام محدودیت زمین و فاصله‌ها مواجه می‌شویم. زمانی که اجتماعی شکل می‌گیرد، فعالیت‌ها و کاربری‌هایی مثل خانه‌ها، خدمات عمومی، شبکه معابر و زیرساخت‌ها در قالب اجتماع شهری تشکیل می‎‌شود. برخی از خدمات شهری مثل مراکز تجاری شهر، خدمات بهداشتی و خدمات آموزشی وابسته به مکان هستند و هرچقدر فاصله خانه‌ها نسبت به این مراکز خدماتی کمتر شود، هزینه رفت و آمد خانواده‌ها نیز کمتر می‌شود. بسیاری از این خدمات عمدتاً در مرکز شهر متمرکز هستند و هرچقدر دسترسی مناسب‌تر باشد، به نفع شهروندان و شهر است. ارزش زمین شهری رانت زمینی را ایجاد می‌کند و هر خانه‌ای که نزدیک به مرکز شهر است، قیمت بیشتری دارد. البته ویژگی‌های اقلیمی نیز قیمت زمین شهری را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مناطق خوش آب و هوای شهر معمولاً قیمت بالاتری دارد و تقاضا برای خرید زمین در برخی مناطق شهری نسبت به سایر مناطق بیشتر است. مالکان این زمین‌ها سعی دارند بیشترین استفاده را از زمین خود داشته باشند و تراکم در ارتفاع در برخی مناطق شهر افزایش پیدا می‌کند که تبعاتی مثل ترافیک و آلودگی را در پی خواهد داشت.

نقش برنامه ریزی شهری در رفع مشکلات مرتبط با زمین شهری چیست؟

برای جلوگیری از ایجاد چنین مشکلاتی برنامه ریزی شهری مورد توجه قرار می‌گیرد. برنامه ریزی شهری چند بعد دارد. یک بعد آن مربوط به تعیین محدوده شهر است. با این حال در برخی کشورها محدوده شهر تعیین نمی‌شود و اقتصاد بازار تعیین کننده نحوه توسعه شهر است. در چنین کشورهایی هرچقدرخانه‌ها دورتر از مرکز شهر باشند، زیرساخت‌های آنها ضعیف‌تر و تقاضای شهروندان برای خرید خانه در این مناطق کمتر است. اما در کشورهایی مثل ایران تعیین محدوده شهر اهمیت زیادی دارد و به نحوی تعیین می‌کند که شهرداری تا کدام محدوده ملزم به ارائه خدمات است، داخل محدوده خدمات ارائه می‌شود و خارج از این محدوده خدمات شهری ارائه نمی‌شود در حالی که در شهرهایی که محدوده برای آنها تعریف نمی‌شود، سطح دسترسی خدمات از مناطق مرکزی شهر به سمت مناطق حاشیه‌ای کمتر می‌شود. تعادل بخشی در برخورداری از خدمات، جلوگیری از تمرکز جمعیت در مرکز شهر، کنترل رانت شهری از جمله اهداف تعیین محدوده شهر است.

ائتلاف‌های رشد، چگونه بر نحوه ساماندهی زمین شهری مؤثر است؟

برنامه ریزی شهری خود اما ایجاد کننده رانت دیگری است. زمانی که محدوده‌ای برای شهر تعیین می‌شود، زمین‌های داخل شهر از خدمات برخوردار خواهند بود در حالی که زمین‌های خارج از محدوده تعیین شده از خدمات شهری محروم هستند و زمانی که یک برنامه ریز در حال ترسیم شبکه معابر است، زمین‌هایی که نزدیک معابر هستند، قیمت بیشتری دارند. به طور کلی تعیین کاربری‌های مختلف از جمله فضای سبز یا تجاری برای زمین‌های شهری، زمینه را برای رانت برنامه‌ای ایجاد می‌کند و برنامه ریزی منشایی برای فساد است و با شکل گیری ائتلاف‌های رشد، زمینه برای کسب درآمد توسط دولت باز شده و عوارض و مالیات‌هایی بر افزایش قیمت زمین تعیین می‌شود. در چنین شرایطی چنانچه نظام برنامه ریزی شهری ناکارآمد عمل کند، بستر فساد گسترده‌تر می‌شود. این مسائل و ساخت و سازهای غیر قانونی، نادیده گرفتن ضوابط و مقررات و نوع ضوابط تعیین شده در شهرهای کشور ما دیده می‌شود. فرآیند تهیه و تصویب طرح‌ها مدت زمان طولانی به دلیل تأمین نشدن منافع عده‌ای به طول می‌انجامد و ائتلاف رشد اجازه تصویب و اجرای به موقع طرح‌ها را نمی‌دهد. در چنین شرایطی فساد در ساختار معیوب برنامه ریزی شهری ما اتفاق می‌افتد و زمین شهری نیز تحت تأثیر این جریانات است و همه افرادی که ذی‌نفع هستند در تلاش برای افزایش رانت شهری هستند تا منافع آنها بیشتر تأمین شود. افرادی که خارج از محدوده اقدام به خرید زمین کرده‌اند، در پی افزایش محدوده شهر هستند تا زمین‌های آنان در محدوده شهر قرار بگیرد اما افرادی که زمین در داخل شهر دارند تمایل دارند محدوده شهر بزرگ‌تر نشود تا ارزش رانتی زمین‌های آنها بیشتر شود و رقابت این دو گروه ساختار و سیاست‌ها در قبال زمین شهری را رقم می‌زند.

استفاده بهینه از زمین در شهرهای شمالی کشور تا چه اندازه ممکن است؟

پهنه‌های مختلف سرزمین ایران ویژگی‌های متفاوتی دارد. در شهرهای کشورهای اروپایی تمامی کشور سرسبز است اما زمانی که صحبت از ایران به میان می‌آید، تعداد کمی از پهنه‌ها نسبتاً سرسبز و بیشتر پهنه‌ها خشک و بیابانی است. فشار تقاضا در پهنه‌های خوش آب و هوا بیشتر می‌شود. چنانچه برنامه آمایش سرزمین به درستی مورد توجه قرار نگیرد و مدیریت شهری بدون توجه به برنامه ریزی شهری، تراکم را در این شهرها بالا ببرد، فشار زیادی به منابع آبی و منابع خاکی وارد می‌شود. در این شهرها نیز آنچه سرنوشت زمین شهری را تعیین می‌کند، ائتلاف‌های رشد و چانه زنی گروه‌های مختلف است، گروه‌هایی که یا خود صاحب زمین هستند و یا منافعی برای دستیابی به رانت شهری دارند. چنین گروه‌هایی در پی افزایش تراکم هستند و رقابت گروه‌های ذی‌نفع، تعیین کننده آینده زمین شهری و شهرهای ما است. در شهرهای کشور ما بیشتر از اینکه مباحث علمی مدنظر باشد، بیشتر مسائل سیاسی و ائتلاف‌های رشد تأثیرگذار است.

گفت و گو از بهناز عرب زاه خبرنگار سرویس شهرهای ایران خبرگزاری ایمنا

کد خبر 496481

منبع: ایمنا

کلیدواژه: شهرهاي ايران شهر زمین عوارض عوارض شهری توسعه شهری توسعه شهر برنامه ریزی شهری نظام برنامه ريزي شهري خدمات شهری زیرساخت شهری حریم شهر توسعه زیرساخت ها مناطق شهری شهر متراکم تراكم فروشي معابر طرح شهری طرح های شهری توسعه قیمت زمین مدیریت شهری ترافيک آلودگی هوا آلودگی معضلات شهري ساماندهي شهري شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق برنامه ریزی شهری ائتلاف های رشد زمین شهری محدوده شهر تر می شود مرکز شهر پهنه ها زمین ها طرح ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۰۵۵۴۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جزئیات واگذاری زمین نهضت ملی مسکن در روستاهای تهران

مدیرکل بنیاد مسکن تهران با تشریح جزئیات واگذاری زمین نهضت ملی مسکن در روستاها، گفت: هزینه ساخت هر متر مسکن روستایی در سال قبل ۹ میلیون تومان بود. - اخبار اقتصادی -

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم،‌ عطاالله زمانی با یادآوری این‌که بر اساس توافقنامه با وزارت راه و شهرسازی تا پایان دولت سیزدهم باید 10 هزار قطعه زمین در استان تهران برای نهضت ملی مسکن واگذار شود، اظهار کرد: با توجه به این‌که ارزش زمین در تهران به‌شدت بالاست یک قطعه زمین به چند خانوار واگذار خواهد شد.

وی با بیان این‌که متولی ساخت نهضت ملی مسکن در شهرهای با جمعیت زیر 50 هزار نفر جمعیت بنیاد مسکن است، افزود: تاکنون برای نهضت ملی مسکن استان تهران (شهرهای زیر 50 هزار نفر جمعیت) 193 هزار نفر ثبت‌نام کرده‌اند که از این تعداد 7400 متقاضی (3.8 درصد) تایید شده‌اند. در این راستا ساخت 2806 واحد در دماوند، نسیم‌شهر، اسلامشهر و ... آغاز شده که با احتساب پروژه‌های نیمه تمام در مجموع ساخت 5728 واحد در دستور قرار کار قرار دارد.

زمانی همچنین با اشاره قیمت تمام شده ساخت مسکن روستایی استان تهران گفت: سال گذشته متوسط قیمت این واحدها 9 میلیون تومان بود که امسال درصد تورم به آن اضافه می‌شود که عمدتاً متراژ این واحدها 80 متر است. 

انتهای پیام/