به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

مد و پوشاک زنان قجری؛ کمی عجیب، اما منطقی

تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۲۷۷۹۴۶

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،پوشاک و مد در هر دوره‌ای، فراتر از ظاهر می‌روند و معمولا از مباحث مورد علاقه پژوهشگرانند تا ابعاد مختلف زندگی آدم‌های آن نسل را استخراج کنند. پوشاک ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ مردم دارد، اگر کمی دقیق شویم، حتی در دوره مدرنی که در آن زندگی می‌کنیم و همه یک شکل لباس می‌پوشیم، لباس‌های محلی در اقصی نقاط ایران، زبان فرهنگشان می‌شوند و تا حدودی به ما می‌گویند چه در دل فرهنگشان دارند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بنابراین، اگر با شواهد تاریخی، سر از مد و پوشاک مردم یک دوره دربیاوریم، تا حدودی می‌توانیم احوالات فرهنگیشان هم بیان کنیم.

اگر سری به عکسخانه کاخ گلستان بزنید، حتما لباس‌ها و تیپ زنان قاجاری توجهتان را جلب می‌کند. در این متن قصد داریم مروری بر پوشاک زنان قاجاری بیندازیم.

چرا تیپ قاجاریان در عکسخانه به چشم می‌آید؟

از میان دوره‌های تاریخی، عصر قاجار بین مردم خیلی به چشم می‌آید و معمولا نقل مجالس می‌شود! شاید به این دلیل باشد که از دوره‌های قبل‌تر عکس نداریم تا به این شکاف زمانی بین خودمان و آن‌ها بخندیم یا شاید هم به چشم آمدنش به دلیل گل درشتِ مدرنیته‌ای باشد که ناصرالدین‌شاه به ایران آورد! امّا این مسئله را نباید انکار کرد که وقتی مد و سبک پوشش بعد از مدتی عوض می‌شود، قبلی‌ها را، چون درک نمی‌کنیم، باعث تمسخرمان می‌شوند؛ این را در مانتو‌های اپل‌دار و شلوار‌های پلیسه‌دار دهه ۵۰ و ۶۰ که سال‌هاست ازشان می‌گذرد هم می‌شود حس کرد، چه برسد به صد‌ها سال قبل‌تر که طرز تفکر‌ها با نسل الان، کاملا متفاوت بود.

در این مطلب می‌خواهیم کمی درباره مد و پوشاک قاجاری و تغییراتی که ناصرالدین شاه ایجاد کرد، صحبت کنیم! احتمالا با خواندش، اگر دوباره سری به بخش عکسخانه کاخ گلستان بزنید و عکس زنان قاجاری را ببینید، سوالاتتان تا حدودی برطرف شده باشد.

آیا لباس‌های زنان دربار با مردم عادی فرق داشت؟

از گذشته‌ها، آنچه سند و مدرک برایمان به جا مانده، بیشتر مربوط به درباریان می‌شود. مثلا همین عکس‌های قاجاری را در نظر بگیرید که از زنان دربار گرفته شده. بنابراین، عمده اطلاعاتمان از دربار و خانواده شاهی است تا مردم معمولی.

اما گفته شده در زمان قاجار، زنان دربار، الگویی برای زنان معمولی جامعه به حساب می‌آمدند. یعنی وقتی سبکی از پوشاک بین زنان دربار مد می‌شده، بعد از مدّتی میان مردم عادی هم رایج می‌شده است. مثلا، وقتی پادشاهان قاجاری به اروپا سفر می‌کردند و سبک خاصی از لباس را میان زنانشان رواج می‌دادند، بعد از مدّتی در عموم جامعه گسترش پیدا می‌کرد.

زنان در دوره قاجار چه می‌پوشیدند؟

زنان در دوره قاجار، عموما مذهبی محسوب می‌شدند و پایبند شرعیات بودند. در سفرنامه‌های جهانگردانی که در این دوره به ایران آمدند هم اگر نگاه کنیم، می‌بینیم زنان عادی، عموما چادر سر می‌کنند و به حفظ حجابشان پایبند هستند؛ بنابراین از این عصر، لباس‌های گشاد و بلند انتظار می‌رود که حجاب زنان را حفظ کند.

امّا علاوه بر مذهب، وضعیت اقتصادی، فرهنگ و سیاست جامعه هم تعیین پوشاک موثر بوده که پرداختن به آن از حوصله متن خارج است. آنچه مقالات به ما می‌گویند این است که پوشش زنان قاجاری از چند جزء تشکیل می‌شده که عبارتند از:

شلیته (تُنبان)

معمولا بلند و ضخیم بوده و پف زیادی هم داشته است.

پیراهن

عمدتا با پارچه نازک دوخته می‌شد و ابتدای پادشاهی قاجاریان، تزیینات بیشتری داشت.

آرخالق

پوشش بالاتنه که آستین‌هایی چسبان و سردستش مثلثی‌شکل بود که به آن «سنبوسه» می‌گفتند. ارخالق علاوه بر پوشش، به خاطر تزییناتش، جنبه زیبایی هم داشت.

پوشش سر

از «سربند» گاهی برای جلوگیری از استفاده می‌کردند. همچنین پوشش توری همراه با کلاهک و عرقچین‌هایی که تزیین داشتند هم استفاده می‌کردند.

چادر

پوشش چادر برای بیرون استفاده میشد. زنان ایرانی از سال‌ها قبل‌تر چادر را به شکل‌های مختلف استفاده می‌کردند، اما در دوره قاجار شکل ساده‌تری به خودش گرفت و فقط دور آن نواردوزی میشد.

روبنده

روبنده پوشش دیگری بود که هنگام بیرون رفتن از منزل استفاده مشد و معمولا با یک پارچه کتانی برای جلوی صورت دوخته میشد.

چاقچور

اگر چه در حال حاضر از چاقچور استفاده نمی‌شود، امّا اصطلاح چادرچاقچور به گوش ما هم رسیده. چاقچور هم شلوار گشاد و چین‌داری بوده که هنگام بیرون آمدن از خانه می‌پوشیدند.

مواردی که نام برده شد، از متداول‌ترین اجزای لباس زنان در دوره قاجار بودند که با تزیینات خاص و طراحی آن زمان، دوخته میشدند. در واقع، مد آن روزگار، این سبک لباس پوشیدن بوده است. علاوه بر عکس‌های عکسخانه، در کاخ ابیض هم نمونه‌هایی از این لباس‌ها را می‌توانید از نزدیک ببینید.

ناصرالدین شاه چه تأثیری بر مد گذاشت؟

در تاریخ قاجاریان حرف از ناصرالدین‌شاه زیاد به میان می‌آید. یک علتش این است که سفر‌های فراوان به اروپا از دوره او شروع می‌شود و این سفر‌ها نقش موثری در تغییر فرهنگ ایران بازی می‌کنند؛ زیرا پادشاه شیفته اروپا و کشور‌های دیگر می‌شود و تصور می‌کند دلیل پیشرفت اروپا، ظاهرشان است؛ بنابراین سعی می‌کند آن ظاهر را در ایران پیاده کند. یکی از آن ظواهر، پوشش زنان است. از این جهت، سعی می‌کند میان زنان خودش مد تازه‌ای جایگزین کند.

به تأثیر از همین تفکر، لباس زنان تنگ و کوتاه می‌شود. البته زنان عادی و کُلفَت‌ها خیلی پیرو مد جدیدی که پادشاه آورد، نبودند و از همین جهت در آن دوره تفاوت لباس‌ها، نشان می‌دهد کدام‌یک جزو زنان دربارند و چه کسانی افراد عادی.

اگر بخواهیم نمونه‌ای بیان کنیم، ناصرالدین شاه با دیدن باله روسی دستور می‌دهد دامن‌هایی شبیه بالرین‌ها برای زنان دربار دوخته شود. خیاطان هم سعی می‌کنند شلیته زنان را کمی شبیه به دامن بالرین‌ها کنند! تصور کنید چه می‌تواند از آب دربیاید؟

بنابراین این روحیه تجدد طلبی ناصرالدین شاه باعث ایجاد تغییراتی در لباس زنان قاجاری شد که بعد از مدتی به مردم عادی هم تا حدودی راه پیدا کرد. شاید چیزی که با دیدن تیپ قاجاریان باعث خنده ما می‌شود، این تناقض عجیبی است که بین سنت و مدرنیته بین آن‌ها مشاهده می‌شود. ولی، پیش از هر قضاوتی برای عمیق‌تر شدن و دقیق‌تر نگریستن، نیاز به اطلاعات و پژوهش‌های بیشتری داریم.

این بار که به کاخ موزه گلستان رفتید، حتما سری به عکسخانه (زیرزمین عمارت بادگیر) و همچنین کاخ ابیض بزنید و عمیق‌تر به آنچه در این مقاله خواندید، فکر کنید.

منبع: برترین ها

انتهای پیام/

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: پوشاک قاجار ناصرالدین شاه دوره قاجار زنان قاجاری زنان دربار بعد از مد تا حدودی لباس ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۲۷۷۹۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

معافیت یکی از فرزندان ذکور زنان سرپرست خانوار از خدمت سربازی

به گزارش خبرگزاری مهر، نرجس خاتون اسعدی خلیلی درباره اقدامات انجام شده در خصوص زنان سرپرست خانوار گفت: سازمان بهزیستی کشور به موجب ماده واحده لایحه قانونی راجع به تشکیل سازمان مصوب سال ۵۹ شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران، در جهت تحقق مفاد اصول ۲۱ و ۲۹ قانون اساسی تشکیل شد. یکی از اهداف اصلی این سازمان با عنایت به مفاد قانون تأمین زنان و کودکان بی‌سرپرست مصوب ۱۳۷۱، حمایت و توانمندسازی خانواده‌های دارای سرپرست زن و نیازمند است.

مدیرکل امور خانواده و بانوان بهزیستی کشور گفت: در این راستا، دفتر امور خانواده و بانوان معاونت سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور متولی ارائه خدمات، حمایت‌های اجتماعی و همچنین مداخلات به هنگام، مناسب و در دسترس مددکاری اجتماعی به بانوان سرپرست خانوار و دارای فرزند چندقلو است تا ضمن توانمندسازی آنان در تحقق اهدافی چون ارتقا سلامت، رفاه و توسعه اجتماعی در کشور گام بردارد.

۲۷۸ هزار خانوار بانو سرپرست تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند

مدیرکل امور خانواده و بانوان بهزیستی کشور گفت: در حال حاضر حدود ۲۷۸۰۰۰ خانوار بانو سرپرست تحت پوشش این سازمان هستند و از تمام خدمات قابل ارائه سازمان بهره‌مند می‌شوند.

مدیرکل امور خانواده و بانوان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه در حال حاضر تعداد ۲۷۸۰۰۰ خانوار زن سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان هستند، تصریح کرد: این خانوارها از مستمری ماهیانه برخوردار هستند و از تمام خدمات قابل ارائه سازمان بهره‌مند می‌گردند. به طور متوسط سالانه حدود ۲۰ درصد به تعداد بانوان سرپرست خانوار تحت پوشش اضافه می‌گردد.

اسعدی تصریح کرد: در سال ۱۴۰۲، حدود ۳۵ هزار خانواده واجد شرایط پشت نوبت، در راستای سیاست پذیرش افراد پشت نوبت و حذف صف انتظار، تحت پوشش سازمان قرار گرفته‌اند و بر حسب نیاز و شرایط ایشان از تمام خدمات قابل ارائه سازمان بهره‌مند شده‌اند.

مدیرکل امور خانواده و بانوان بهزیستی کشور در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره تأمین مسکن زنان سرپرست خانوار گفت: یکی از اقدامات سازمان بهزیستی، پرداخت کمک هزینه تأمین ودیعه مسکن است که با توجه به افزایش تورم و افزایش هزینه‌های تأمین مسکن به خصوص در کلانشهرها طی سال‌های اخیر، پیگیری‌های لازم جهت افزایش اعتبار و بهره مندی تعدادی بیشتری از بانوان سرپرست خانوار انجام شده است. همچنین سازمان ساخت مسکن برای این قشر را نیز در دستور کار دارد.

اسعدی درباره پرداخت وام به زنان سرپرست خانوار گفت: سالانه به بانوان سرپرست خانوار تحت پوشش، آموزش مهارت‌های کارآفرینی و کسب و کار، مهارت‌های زندگی، فنی و حرفه‌ای، آشنایی با قوانین کار و تأمین اجتماعی، اصول ایمنی در محیط کار، اطلاع‌رسانی و آگاه کردن خدمت گیرندگان از مزایای بیمه‌های تأمین اجتماعی و بازرگانی به تعداد قریب به ۱۲۰۰۰ نفر ارائه می‌گردد.

وی ادامه داد: همچنین به تعدادی از بانوان سرپرست خانوار که موفق به کسب مدرک مهارتی شده‌اند سرمایه کار بلاعوض پرداخت می‌شود.

مدیرکل امور خانواده و بانوان بهزیستی کشور درباره اقدامات توانمندسازی زنان سرپرست خانوار گفت: از سایر اقدامات قابل انجام توسط این سازمان برای بانوان سرپرست خانوار تحت پوشش می‌توان به موارد آماده‌سازی شغلی، پرداخت سرمایه کار، راه‌اندازی کسب و کارهای گروهی، پرداخت حق بیمه اجتماعی زنان و دختران شهری و روستایی، تأمین هزینه تحصیل فرزندان دانش آموز و دانشجوی بانوان سرپرست خانوار تحت پوشش، اشاره کرد.

معافیت یکی از فرزندان ذکور زنان سرپرست خانوار از خدمت سربازی

وی ادامه داد: همچنین ارائه تسهیلات معافیت سربازی جهت یکی از فرزندان ذکور زنان سرپرست خانوار تحت پوشش فاقد همسر از دیگر خدماتی است که به این گروه از زنان ارائه می‌شود و فرزندان ذکور واجد شرایط خانواده‌های تحت پوشش از انجام خدمت سربازی معاف می‌شوند.

اسعدی با اشاره به آموزش مهارت‌های زندگی ویژه زنان سرپرست خانوار و اعضا خانواده این زنان گفت: زنان سرپرست خانوار از آموزش مهارت‌های پیش از ازدواج، مهارت‌های زندگی خانوادگی، مهارت‌های زندگی، افزایش سطح سواد سلامت با تأکید بر آموزش مراقبت از سلامت و… بهره‌مند گردیده‌اند.

وی ادامه داد: همچنین پرداخت کمک هزینه بهبود تغذیه خانواده‌های تحت پوشش، تشکیل گروه‌های همیار بانوان سرپرست خانوار، اجرای برنامه تأمین مالی خرد با رویکرد بانکداری پیوندی، غربالگری سلامت جسمی بانوان خانواده‌های تحت پوشش، مداخلات تخصصی مددکاری اجتماعی در مراقبت از خانواده‌های تحت پوشش با رویکرد مدیریت مورد (با اولویت زنان مطلقه) از دیگر برنامه‌های این دفتر است که به زنان سرپرست خانوار ارائه می‌شود.

وی درباره برنامه‌های مددکاری با اولویت زنان مطلقه گفت: این برنامه با بهره گیری از ظرفیت ایجاد شده در کلینیک‌های مددکاری اجتماعی و با هدف تقویت خانواده‌ها، ارتقای سلامت اجتماعی، تلاش برای ماندگاری زندگی زوج‌ها و مدیریت و کاهش آسیب‌ها به خانواده‌های تحت پوشش ارائه می‌شود.

فرآیند توانمندسازی بانوان سرپرست خانوار ۳ سال است

مدیرکل امور خانواده و بانوان بهزیستی کشور همچنین در خصوص خروج از چرخه حمایت گفت: مدت زمان حمایت، پرداخت مستمری و انجام فرایند توانمندسازی بانوان سرپرست خانوار ۳ سال است. لذا چنانچه خانوار پس از دریافت خدمات توانمندسازی، طی مدت سه سال به توانمندی لازم دست نیابد، پرداخت مستمری تا ۶ ماه بعد نیز ادامه می‌یابد.

وی ادامه داد: در صورت ارتقای توانمندی خانواده‌های تحت پوشش با توجه به نمره مکتسبه پرسشنامه وضعیت توانمندی خدمت گیرنده و گزارش مددکار اجتماعی مبنی بر تأیید تغییر وضعیت خدمت گیرنده و افزایش دهک درآمدی بالاتر از ۵، امکان خروج از چرخه فراهم می‌شود.

کد خبر 6086008 علی قدمی