ترس از کرونا فراتر از درد دندان!
تاریخ انتشار: ۲ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۳۲۶۴۴۶
7 ردیف صندلی پشت در شیشهای شانه به شانه هم نشستهاند. از 24 ساعت گذشته کسی رویشان ننشسته. روی سه تا از صندلیها اسامی بیماران نوشته شده است. منشی قوانین مطب دندانپزشک را تلفنی به مراجعهکنندهها توضیح میدهد.
«ما اینجا برای رعایت بهداشت تنها سه نفر را در روز پذیرش میکنیم و مراجعهکنندهها ملزم هستند همه قوانین مطب را رعایت کنند از جمله اینکه تا وقتی کارشان تمام نشده اجازه ندارند روی صندلی دیگری بنشینند، دست به سطوح بزنند و بدون ماسک و پاپوش وارد مطب شوندو.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
خانم صمیمی که از قبل اسمش روی صندلی برچسبگذاری شده با ماسک جلوی در ورودی ایستاده. منشی اجازه میدهد پاپوشش را بپوشد. خانم صمیمی وسایلش را روی صندلی خودش میگذارد. منشی او را سمت سرویس بهداشتی راهنمایی میکند. دستهایش را میشوید، گان را تنش میکند، کلاهش را میگذارد و سپس اجازه نشستن روی« یونیت» دندانپزشک صادر میشود. مراجعین پیش از آنکه درمان دندانهایشان را به دندانپزشک بسپارند باید فرم غربالگری وزارت بهداشت را پر و رضایتنامهای امضا کنند با این مضمون که با علم به آلودگی احتمالی به ویروس کرونا به مطب مراجعه کردهاند. خانم صمیمی رضایتنامه را پر میکند و سمت یونیت دندانپزشک میرود، جز صدای فنهای فشار منفی قوی صدای دیگری از داخل اتاق نمیآید. فنها هر چند دقیقه یک بار هوای داخل اتاق را فیلتر میکنند. دندانپزشک که صورتش را با محفظه شیشهای پوشانده و لباسی شبیه فضانوردها پوشیده پشت یونیت مینشیند و صدای ممتد مته دندانپزشکی فضا را پر میکند. منشی مطب میگوید: «با همه این کارها بیماران همچنان ترس از مراجعه به مطب دارند. دوشنبه پیش همسر یکی از مراجعین ما تماس گرفت که شوهرش کرونا گرفته است. در حالی که شنبه قبل آن مطب ما آمد، تب و اکسیژن خونش را اندازه گرفتیم همه چیز خوب بود یعنی وقتی مطب ما آمد ناقل بود. چهارشنبه حالش بد شد و دو هفته در آیسییو هم بستری بود. هیچکدام از بیماران ما بعد از آن دچار مشکل نشدند،چون ما همیشه فرض را بر ناقل بودن افراد میگذاریم و شرط این است که همه مراجعین کرونا مثبت هستند.»
آقای کلانتری برای ترمیم و عصبکشی یکی از دندانهایش به یکی از مطبهای دندانپزشکی سمت میدان آزادی مراجعه کرده به شوخی و خنده میگوید: از اینکه کرونا مطبها را خلوت کرده خوشحالم ،چون کارمان زود راه میافتد. پارسال برج 6 وقت دندان داشتم آنقدر دست دست کردم و از ترس کرونا نیامدم که کارم به عصبکشی و عفونت لثه رسید. امروز دومین بار است که میآیم همه چیز تمیز و بهداشتی است از هفته پیش تا الان که اتفاقی نیفتاده. از این به بعد هم انشاءالله چیزی نمیشه بهداشت را خیلی رعایت میکنند.»
خانم بهرامی مراجعهکننده دیگری است که با ماسک و گان در سالن انتظار نشسته تا نوبتش برسد. جز او و آقای کلانتری و خانم صمیمی هیچ مریض دیگری وقت ویزیت ندارد. او بهمن ماه زمانی که پیک چهارم کرونا نزولی شده بود به دلیل شکستگی یکی از دندانهایش برای پروتز ایمپلنت به مطب دندانپزشک مراجعه کرده بود: «بعد از دو سه جلسه که کارهای مربوط به کشیدن و گذاشتن یکی از قسمتهای پروتز دندانم انجام شد، دکتر دستور داد سه ماه بعد برای کاشت دندان بیایم. شما هم اگر این قیمتها را برای ایمپلنت بپردازید به ناچار قید کرونا را میزنید و کارهای درمانیتان را پیگیری میکنید اما گذشته از اینها اینجا به سختی به مریضها وقت میدهند ،مگر اینکه کار اورژانسی داشته باشند.من هر بار آمدهام جز دو نفر کسی دیگر را اینجا ندیدهام؛ از منشی و دستیار تا خود دکتر گرفته نسبت به رعایت بهداشت حساسیت ویژهای دارند. بالاخره خودشان هم در این فضا کار میکنند اگر قرار باشد کرونا بگیریم اول از همه خود دکتر و منشی و دستیارش کرونا میگیرند.»
«چهار پنج سال است چند دندانم خراب شده حالا این همه سال درد نداشتن. گذاشته حالا که کرونا آمده هر سه تا دندانم باهم درد میکنه. هنوز نرفتهام درست کنم. پوسیدگیاش آنقدر زیاد شده که دندان در دهانم خرد شده است. دروغ چرا ،نه پولشو دارم و نه تو این اوضاع کرونایی جرأت میکنم پا تو مطب دندانپزشک بذارم.» اینها را هادی به «ایران» میگوید، کارمندی که در 16 ماه گذشته عمو و شوهر عمهاش را به خاطر کرونا از دست داده است. هادی هفتهای چند بار به داروخانه میرود و چند مدل مسکن میخرد تا دنداندردش کم شود. «واقعاً چارهای ندارم جز مصرف قرص. حالا منتظرم واکسن ایرانی را بزنم و حداقل بروم یکی از دندانهایم را درست کنم.»
کاهش 30 درصدی بار مراجعه به مطبهای دندانپزشکی
علی تاجرنیا رئیس جامعه دندانپزشکان ایران از کاهش 30درصدی بار مراجعه بیماران به مطبهای دندانپزشکی در دوران کرونا خبر میدهد. آنها جز افزایش هزینههای خدمات دهان و دندان یک دلیل واضح دیگر برای کاهش بار مراجعه بیماران هم دارند؛ ترس از ابتلا به کرونا. به همین خاطر هم رسیدگی به وضعیت بهداشت دهان و دندان بیماران در طول اپیدمی به تأخیر افتاده است. 16ماه است که اوضاع برای دندانپزشکان به اندازه همان روزهای ابتدای شیوع پاندمی پیچیده و سخت است. ترس از آلودگی از سطوح و داستانهایی که چینیها اوایل کرونا ساختند آنقدر پررنگ شد که حتی خود دندانپزشکان هم ترسیده بودند، مطبهایشان را بستند و سه ماه بعد که پیک اول فروکش کرد کرکره مطبها را بالا کشیدند. دکتر عباس دلورانی- متخصص درمان ریشه و نایب رئیس جامعه دندانپزشکان ایران - نیز از روزهای سختی میگوید که تنها حاضر بود بیمارانی را پذیرش کند که درد شدید دندان امانشان را بریده بود: «تنها مریضهایی را میدیدم که دندانشان وحشتناک درد داشت. خود من هم اوایل میترسیدم مطب را باز کنم، چه رسد به مریضها. هیچ شناختی از بیماری نداشتیم و وزارت بهداشت هم دستور تعطیلی داد. ماحصل اینها شد عدم مراجعه بیماران به مطبهای دندانپزشکی و شروع مشکلات اقتصادی مطبهای دندانپزشکی.» دکتر دلورانی در توضیح اینکه کدام بیماریهای مربوط به دندان در این مدت زیاد شده است؟ عنوان میکند: «تا اواخر سال گذشته دندانهایی که نیاز به درمان ریشه داشتند زیاد شده بود، چون که مردم میترسیدند و نمیآمدند تا جایی که درد امانشان نمیداد. قبلاً 5 روز مطب میرفتم الان سه روز میروم و بیشتر دندانهایی را که نیاز اورژانسی به درمان دارند درمان میکنم. به مریضهای دیگر توصیه میکنم چند ماه دیگر هم صبر کنند برای همین سعی میکنم روزی دو تا سه مریض بیشتر نبینم.»
به گفته این متخصص درمان ریشه، بیماران مراجعهکننده به مراکز دندان دانشگاهی یا دولتی نیز به نسبت سال 98 یک دهم شده است: «مراکز درمان دانشگاهی هزینه خدمات شان ارزان قیمت است اما با این حال مردم از ترس کرونا مراجعه نمیکنند. قبل از کرونا در روز 26 دانشجوی دندانپزشکی مریضها را ویزیت میکردند، در حالی که هفته پیش تنها 4 دانشجو در روز مریض دیدند. این معضلی بسیار پیچیده است و کسی را نمیتوان مقصر دانست ،چون هنوز هم مردم از مراجعه به مطبهای دندانپزشکی وحشت دارند.»
به رغم آنکه وزارت بهداشت شیوهنامههای بهداشت و پیشگیری از کرونا را برای مطبهای دندانپزشکی تدوین کرده است، اما مشاهدات میدانی ما نشان میدهد این دستورالعملها در مطبها تنها به زدن ماسک، پوشیدن دستکش و گان و باز کردن پنجرهها خلاصه میشود، چنانچه قبل از کرونا هم گذرتان به مطب دندانپزشکان میافتاد همین روند وجود داشت. با این حال، این سؤال مطرح میشود اگر مطبهای دندانپزشکی سطح آلودگیشان به نسبت دیگر مراکز ارائه دهنده خدمات درمانی بالا است چرا میزان مرگومیر دندانپزشکان در اپیدمی کرونا به نسبت پزشکان کمتر بود؟ دکتر دلورانی میگوید: «آمار دقیقی از تعداد دندانپزشکان مبتلا به کرونا ارائه نشده است اما به گفته رئیس هیأت مدیره انجمن دندانپزشکان ایران در یک سال گذشته حدود 20 نفر از دندانپزشکان به دلیل ابتلا به کرونا جانشان را از دست دادهاند که بخشی از آنها حین ارائه خدمت به بیماران مبتلا شدند. به دلیل اینکه دندانپزشکان کاملاً پروتکلهای بهداشتی را رعایت کرده و عفونت را کنترل میکنند و کمتر پزشکان در برابر این بیماری آسیب دیدند. دندانپزشکان از 20 سال پیش که ویروس اچآیوی شیوع پیدا کرد یاد گرفتند از خودشان حفاظت کنند. بنابراین ما همیشه ماسک میزدیم و دستکش و گان هم میپوشیدیم اما بعد از کرونا تغییرات اساسی بهوجود نیامد ،چون وضع مالی دندانپزشکان خوب نبود هیچ کمکی نشد تا دندانپزشکان را ترغیب کند که حین انجام کار برای مریضهایشان «رابردم» (رابردم اندو به معنی سد لاستیک است. نوعی وسیله برای جداسازی و ایزولاسیون محیط عمل که در کارهای مختلف دندانپزشکی از آن استفاده میکنند) ببندند. در حالی که ثابت شده «رابردم» از ابتلا به بیماری پیشگیری میکند. در حالی که با تهیه فیلم و برگزاری سمپوزیوم سعی کردیم استفاده از رابردم را به دندانپزشکان آموزش دهیم اما یک مرتبه این وسیله کمیاب شد و در سال 99 قیمت آن بهشدت صعود کرد ؛با توجه به اپیدمی و کاهش درآمد، دندانپزشکها نمیتوانستند این وسیله را خریداری کنند. همچنین سیستمهای فشار منفی قوی که قادر به مکش هوا بودند و از طرف شرکتهای دانشبنیان ایرانی ساخته شدند به دلیل عدم حمایت به تولید انبوه نرسیدند، در حالی که این سیستمها میتوانستند آلودگی مطبها را کم کنند. اینها را جمع ببندیم هر دو بیمار و دندانپزشک حق دارند. من خودم به عنوان دندانپزشک با وجود آنکه واکسن زدهام، همیشه این نگرانی را دارم که ناقل بیماری باشم و بیماری را به مریضهایم انتقال دهم.»
وی با بیان اینکه از اوایل اپیدمی کرونا 27 هزار «گان »برای مطب تهیه کردهام، عنوان میکند: اگر همه مطبها این شرایط را داشتند و میتوانستیم ترس از مریض را حذف کنیم مشکل دندانپزشکی حل میشد، در حالی که بسیاری از همکاران من حتی برای خرید دستکش معضل دارند؛50 جفت دستکش ایرانی 30 هزار تومان بود، الان 25 جفت را 60 هزار تومان میخریم. ماسک دوباره گران شده است از طرفی کرونا به وضع اقتصادی مردم ضربه زده است و چون پیشرفت درمان دندانپزشکی کاملاً به درآمد بیمار وابسته است وقتی درآمد کم است طبیعتاً درمان دندان نیز انجام نمیشود.
دندانپزشکان جوان مطبها و تجهیزاتشان را فروختند
اگرچه مطابق اعلام دندانپزشکان و همچنین مشاهدات میدانی ما آمار مراجعه به مطبهای دندانپزشکی نسبت به چند ماه گذشته تفاوت قابل ملاحظهای پیدا کرده اما به گفته همایون فراست دندانپزشک و عضو هیأت مدیره جامعه دندانپزشکی ایران همچنان مردم از مراجعه به مطبهای دندانپزشکان دوری میکنند. دکتر فراست به «ایران» میگوید: «مردم نسبت به روشهای انتقال ویروس و رعایت بهداشت آگاهتر شدهاند و اوضاع مراجعه بیماران نسبت به اوایل کرونا کمی بهتر شده است اما کماکان بار مراجعهکنندگان پایین است. نتیجه عدم مراجعه وخیم شدن بیماریهای دهان و دندان است. ما مراجعهکنندههایی داریم که به قدری دیر به مطبها میآیند که کارشان به کشیدن دندان میرسد و باید از درمانهای جایگزین و پرهزینه مثل ایمپلنت استفاده کنیم ،در حالی که دندانپزشکان جزو گروههایی بودند که در بحران کرونا کمتر به ویروس کرونا آلوده شدند، اگر بنا باشد محیط آلوده باشد باید کادر درمان بیشتر از مراجعه کنندگان مبتلا به کرونا شوند.»
در حالی که دندانپزشکان نسبت به ایجاد تأخیر در انجام اقدامات درمانی ضروری دندان هشدار میدهند اما زمانی که ماجرا به کارهای زیبایی دندان میرسد در عین حال توصیه همگیشان بر این است که خدمات زیبایی دندان را تا انجام واکسیناسیون عمومی به تعویق بیندازند. این عضو هیأت مدیره جامعه دندانپزشکی ایران نیز تأکید میکند: درمانهای اورژانسی با عقب انداختن زمان مراجعه سلامت دهان و دندان را دچار مشکلات جدی میکند. در حال حاضر بیشتر بیمارانی که مراجعه میکنند، دچار عفونتهای دندانی و لثه شدهاند و پوسیدگی به عصب دندان رسیده و نیاز به درمانهای پیشرفتهتر پیدا کردهاند. همه اینها را وقتی در کنار افزایش قیمت تجهیزات پزشکی و مشکلات اقتصادی مردم بویژه در دوران کرونا بگذاریم میبینیم که علاوه بر ترس از انتقال ویروس کرونا بحث هزینهها هم مهم است که موجب شده مردم درمانشان را در این یک و نیم سال بیش از گذشته به تعویق بیندازند.
به گفته دکتر فراست؛ ضعف در اطلاعرسانی و برخی تبلیغات منفی موجب خلوتتر شدن مطبهای دندانپزشکی در بحران کرونا شد و یکی از مهمترین عواقب آن، تعطیلی بسیاری از مطبهای دندانپزشکی در این چند ماه گذشته بود. بسیاری از دندانپزشکان جوان و تازه فارغالتحصیل که با گرفتن وام اقدام به راهاندازی مطب کرده بودند به دلیل کاهش بار مراجعه و افزایش هزینههای نگهداری مطب، تجهیزات و قسطهای بانکی مجبور شدند مطبها و وسایلشان را بفروشند و در کلینیکها کار کنند.
ترس از مراجعه به مطب دندانپزشک واقعی نیست
دکتر عظیم قلیزاده دندانپزشک تأیید میکند که مراجعه دیرهنگام به دندانپزشک در اپیدمی کرونا باعث از دسترفتن بیشتر نسوج دندان در اثر پوسیدگیها و پیشرفت مشکلات متعدد میشود.
به گفته این دندانپزشک مقیم استان گیلان، یکی از علتهای بالارفتن هزینههای درمان دندان همین مراجعه دیرهنگام است: «در کنار هزینههای بالای خدمات دندانپزشکی، هزینه از دسترفتن دندانها و باقیماندن عفونتها و حتی پیشرفت آنها به صورت آبسه و تشخیص دادهنشدن برخی از ضایعات دهانی، مشکلات لثه و بوی بد دهان، بسیار بیشتر از مسائل مالی است.» این دندانپزشک در پاسخ به اینکه ترس از آلودگی مطبهای دندانپزشکی نگرانی واقعی است، میگوید: «تجربه ثابت کرده دندانپزشکان به دلیل اینکه همیشه از ماسک، گان و دستکش استفاده میکنند آمار درگیریشان نیز در دوران کرونا به نسبت پزشکان کمتر بود. بنابراین روشهای پیشگیری از عفونتهای ویروسی در مطبهای دندانپزشکی از قبل وجود داشته و آنقدری که مردم نگران آلوده شدن در مطبهای دندانپزشکی هستند مسأله جدی نیست. طبق دستورالعملهای وزارت بهداشت کلینیکهای دندانپزشکی مجهز به دستگاه تهویه هستند از طرفی یونیتها بعد از هر مراجعه کننده تعویض میشوند و بهطور کلی آن ترس و نگرانی که اوایل کرونا درگیرش بودیم، وجود ندارد.»
دکتر قلیزاده تولید «دراپلت» یا ریز قطرات تنفسی در کلینیکهای دندانپزشکی را دلیل اصلی عدم مراجعه مردم برای دریافت خدمات دهان و دندان میداند: «این فرض که دراپلتها میتوانند محل انتشار آلودگی ویروس کرونا باشند تا حدی درست است. مهار کنترل فضا و ناشناختگی روشهای انتقال ویروس موجب شده بود مردم در اوایل اپیدمی بشدت از مراجعه به مطبهای دندانپزشکی پرهیز کنند. من به مدت سه ماه مطبم را تعطیل کردم ،در حال حاضر به دلیل فاصلهگذاری بین ویزیت بیماران، ضدعفونی یونیتها و تعبیه تهویه شرایط به نسبت روزهای اول کرونا بهتر شده است اما همچنان این نگرانی از سوی مردم وجود دارد اگرچه همیشه بخشی از بیماران با وسواس به دندانپزشکی نگاه میکنند اما کرونا این وسواس را تشدید کرده است ،البته در کنار کرونا و نگرانی از مسائل بهداشتی باید بحث هزینهها را هم اضافه کنیم که هر روز شاهد گرانی یا کمبود یک نوع ماده اولیه دندانپزشکی هستیم در یک سال اخیر به دلیل تحریمها و عدم امکان واردات تجهیزات و مواد اولیه و اقلام دندانپزشکی که بشدت با افزایش قیمت مواجهاند کار را برای دندانپزشکان سختتر از قبل کرده است.»
فرشته میرزاپور هم که دستیار دندانپزشک است میگوید؛ هر بار که کرونا اوج میگیرد و آمار قربانیان و مبتلایان افزایش پیدا میکند به همان نسبت هم آمار مراجعه به مطبهای دندانپزشکی کم میشود، برای مثال در پیک سوم مراجعین ما در یک ماه به تعداد انگشتان دست هم نمیرسید، تصمیم گرفتیم مطب را تعطیل کنیم اواخر سال گذشته اوضاع کمی خوب بود اما با شروع پیک چهارم دوباره اوضاع مطبها خلوت شد حتی کار به جایی رسید که خیلی از بیماران قبلی ما که باید پیگیر درمانشان میشدند از ترس ابتلا به کرونا برخی کارهای ضروریشان را به تعویق انداختهاند.
همین اتفاق نه تنها به افزایش دامنه بیماریهای دهان و دندان منجر شده بلکه باعث شده دخل و خرج مطبهای دندانپزشکی نیز باهم جور در نیاید. شما در نظر بگیرید با این تورم و گرانی تجهیزات دندانپزشکی و اجارهبهای سنگین مطبها و حقوق پرسنل حتی دندانپزشکها اطمینان ندارند که مراجعه کننده داشته باشند یا خیر؟ اگر واکسیناسیون سرعت نگیرد و فکری به حال مدیریت این اوضاع نشود بسیاری از مطبهای دندانپزشکی درگیر تعطیلیهای گسترده خواهند شد.
منبع: ایران آنلاین
کلیدواژه: مراجعه به مطب های دندانپزشکی مطب های دندانپزشکی مطب دندانپزشک مراجعه به مطب مراجعه بیماران وزارت بهداشت مراجعه کننده دهان و دندان درمان دندان ویروس کرونا بار مراجعه خانم صمیمی مریض ها دندان ها هزینه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۳۲۶۴۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سازندگان واکسن برکت از قهرمانان ملی هستند/ روایتی متفاوت از یک دستاورد علمی
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، کتاب «داستان واکسن» یک مستندنگاری از مراحل تولید واکسن «کوو ایران برکت» است که ایران را به یکی از معدود کشورهای دارای فناوری تولید واکسن کرونا در جهان تبدیل کرد.
این کتاب از آن جهت مهم است که داستان یک کار علمی واقعی را که مورد افتخار ایرانیان است به شکلی خواندنی و جذاب روایت و البته ماندگار کرده است تا همه بدانند در بحبوحه تولید واکسن که ما تحریم بودیم و کرونا بیداد میکرد، چه کسانی و با چه فراز و فرودها و مشقتهایی این کار علمی را به سرانجام رساندند.
کتاب «داستان واکسن» محصول مشترک تلاش فردین آریش و محمدصالح سلطانی است. به سراغ آقای سلطانی رفتیم و با او درباره این کتاب صحبت کردیم. محمدصالح سلطانی، دبیر پیشین انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه صنعتی شریف است که مدتی دبیر صفحه دانشگاه خبرگزاری دانشجو بوده و همچنین معاونت رسانه مرکز مستند سفیرفیلم را در کارنامه دارد.
وی اکنون در حوزه هنری انقلاب اسلامی فعالیت میکند و یکی از نويسندگان کتاب «اگر نی پردهای دیگر بخواند» و همچنین کتاب تازهمنتشرشده «داستان واکسن» است. نتیجه گفتوگوی آنا درباره داستان واکسن را در ادامه میخوانید:
به عنوان سؤال نخست بفرمایید ایده نوشتن کتاب «داستان واکسن» از کجا آمد و کار چگونه آغاز شد؟
ایده داستان واکسن از یک گفتوگو بین ما شکل گرفت. من و آقای آریش گفتوگوهای متعدد و رفاقت شش-هفت ساله عمیق و متراکمی با هم داریم که در خلال گپ و گفتهای روزانهمان همیشه به ایدههایی برای نوشتن فکر میکنیم. در یکی از این گپ و گفتها که در ماه رمضان هم بود این ایده مطرح شد که مستندنگاری تولید واکسن برکت میتواند یک اتفاق جذاب در فضای ادبیات باشد؛ چون پروژه برکت پروژه جذابی است.
این ماجرا برمیگردد به اردیبهشت 1400 یعنی زمانی که در واقع ساخت واکسن انجام شده بود؛ مرحله تحقیقاتی و فاز اول و فاز دوم کارآزمایی آن انجامشده و در مرحله پایانی بود و فاصلهای تا ورود به بازار نداشت و بحثها حول موضوع واکسن هم داغ بود. آن موقع ما این ایده به ذهنمان رسید که این مستند نگاری حتماً میتواند اتفاق جذابی باشد و این تجربه ملی که ما در مسئله واکسن برکت داشتیم، میتواند ارزش ادبی هم پیدا بکند. این ایده از آنجا شکل گرفت و ما واقعاً هیچ سازمان یافتگی، ارتباط یا تعاملی با گروه سازندگان نداشتیم. اصلاً ما نمیدانستیم باید دقیقاً چه کار کنیم و سراغ چه کسی برویم.
ایدهای بود که داشتیم. آقای حجت نیکی ملکی که در آن مقطع مسئول ارتباط رسانهای ستاد اجرای فرمان امام و از هم دانشگاهیهای بنده بود وهرچند هم دوره من نبودند؛ اما به واسطه فعالیت دربسیج دانشجویی دانشگاه شریف اسم ایشان را شنیده بودم. به ایشان در توییتر پیام دادم؛ هرچند خیلی امیدی هم نداشتم که استقبال بشود یا مثلاً توجه خاصی به آن بکنند. ولی آقای نیکی ملکی در پاسخ گفتند که باید با هم دربارهاش صحبت کنیم و راه ارتباط تلفنی به من دادند و بعد از آن وارد یک فرایند دو و نیم ساله شدیم تا این کتاب متولد شود و این داستان «داستان واکسن» بود.
شما و آقای آریش هر یک چه کاری را برای نوشتن کتاب انجام دادید؟ تقسیم وظایف به چه شکل بود؟
ما تقسیم وظایف به آن معنای کلاسیکش نداشتیم که بگوییم یک بخشی از متن را آقای آریش بنویسد و یک بخشی را من بنویسم. ما به معنای واقعی کلمه سعی کردیم کار را مشترک پیش ببریم. فرایند کارمان هم اینطور بود که ما بعد از مذاکرات فراوان و تلاش برای قانع کردن افراد در ستاد فرمان امام، توانستیم مستنداتی را از افرادی که درگیر تولد واکسن بودند دریافت کنیم. یک سری مصاحبه هم با این افراد شده بود و چون خود ستاد اجرایی پروژه تاریخ شفاهی واکسن را استارت زده بود، یازده تا مصاحبه داشتند که در اختیار ما قراردادند. تقریباً 300 صفحه بود. ما با دقت آنها را خواندیم و بعد دونفری آن را فراوری کردیم و به یک متن روایی خام رسیدیم. این فرایند را چندین بار تکرار و متن را فراوری کردیم یعنی من یک اصلاحاتی میدادم و مینوشتم و میدادم آقای آریش و ایشان اصلاحات میزدند و برمیگرداندند به من.
دائماً با هم در رفت و برگشت و تعامل روی نوشته بودیم تا در نهایت به یک متن پیراسته و مناسب برای تبدیل شدن به کتاب رسیدیم. یعنی کار واقعاً مشترک بود و تا حد امکان هم سعی کردیم هر دو در همهی مراحل ورود بکنیم و نظر بدهیم. کار سختی هم بود بالاخره چالش اختلاف نظر و اختلاف دیدگاه در هر کار گروهی پیش میآید ولی از نتیجه خیلی راضی هستم
اهمیت اینکه ما کتابی درباره تولید واکسن برکت داشته باشیم چیست؟
واکسن برکت نخستین واکسن تمام ایرانی در تاریخ این کشور است. ما در کشورمان واکسن زیاد تولید میکنیم و سابقه بیش از 100 سال در تولید واکسن داریم. در کشورمان دو مجموعه واکسنسازی انیسیتو پاستور و مجموعه رازی، مؤسسات پرسابقه ای در سطح جهان هستند حتی صاحب اعتبار در واکسنسازی هستند؛ اما کاری که آنها میکنند در واقع استفاده از فرمول و تکنولوژی تولید یک واکسن هست در داخل کشور. یعنی یک تکنولوژی که در خارج از کشور توسعه پیدا کرد را در ایران پیادهسازی میکنند؛ به نحو خوبی هم پیادهسازی میکنند و در واقع واکسن فرمولهشده دارای روش تولید را در کشور تولید میکنند. منتها برکت مسئلهاش متفاوت بود. چون واکسن کرونا است و پیش ازاین همهگیری اخیر هم اساساً واکسن کرونا وجود نداشت. یعنی ویروس کرونا به این معنا اساساً در جهان شناختهشده نبود که بخواهد واکسن هم داشته باشد. این واکسن از مرحلهی فرمولاسیون یعنی از مرحلهی صفر صفر در کشور ما مراحل ساختش انجام شد.
محصولی که صفر تا صد تولید خودمان است.
بله ویروس را از بدن یک بیمار که در اثر کرونا به رحمت خدا رفته بود، بیرون کشیدند و تبدیلش کردند به ویروس کشتهشده و روی آن کارهای تحقیقاتی انجام دادند؛ کشتش دادند و به خروجی آزمایشگاهی واکسن رسیدند. واکسن در ابعاد آزمایشگاهی تولید وروی جانداران مختلف در سطوح مختلف تست شد تا رسید به نقطهای که کارآزمایی انسانی روی آن انجام بشود. درباره هر یک از این مراحل در کتاب به تفصیل پرداختیم.
اینکه صفر تا صد تولید واکسن در ایران انجام شد؛ برکت را از هر واکسن دیگری متفاوت میکند و تبدیلش میکند به نخستین واکسن تمام ایرانی تاریخ که ما در کتاب هم در واقع به این عبارت اشاره کردیم. طبیعتاً یک چنین دستاورد علمی ارزش روایت کردن دارد و مصداق یک پیشرفت معنادار است که باید روایت بشود یعنی اگر ما از روایت پیشرفت حرف میزنیم یکی از بهترین و متینترین نمونههایش همین واکسن برکت است.
از آنجا که سررشتهای از علم پزشکی و داروسازی نداشتید، نحوه تعاملتان با تیم تولید واکسن چطور بود که روایت دقیق و درست باشد؟
چون آقای نیکی ملکی سرشان به شدت شلوغ بود خیلی سخت میشد با ایشان جلسه گذاشت کار هم طوری نبود که به فرد دیگری به جهت اهمیت و حساسیتش ارجاع بدهد چند ماه طول کشید تا ما به روایت با مستند برسیم. بعد از مستند خودمان چند ماه کار کردیم و به نسخهی اولیه رسیدیم نسخه اولیه را باز چند ماه با آقای نیکی ملکی و با جمعی از متخصصانی که در این کار درگیر بودند از جمله دکتر جلیلی و دکتر تقویان ما کار را رفت و برگشت دادیم و این دوستان کتاب را ویرایش علمی کردند یا حداقل نکات علمی را به ما گفتند تا کتاب از نظر علمی صحیح باشد به هر حال ما هیچ تخصصی در دانش واکسنسازی نداشتیم و نداریم خیلی وقتها اطلاعات علمی را اشتباه میکردیم فرایندها را جابهجا مینوشتیم این دو بزرگوار خیلی به ما کمک کردند که کتاب از نظر علمی ویراسته بشود هرچند کتاب، کتاب علمی نیست ولی مهم بود که از نظر علمی غلط و اشکالی در آن وجود نداشته باشد.
شما برای نوشتن کتاب صرفاً از مصاحبههای ستاد فرمان امام استفاده کردید یا خودتان هم نیاز به مصاحبههای تکمیلی پیدا کردید؟
طبیعتاً برای تکمیل مطالب نیاز به یک سری مصاحبههای تکمیلی بود که ما این کار را هم انجام دادیم یعنی با یکی دو نفر از بزرگوارانی که درگیر فرایند بودند و مستندات اولیه مصاحبهای با آنها وجود نداشت، خودمان مصاحبه تکمیلی گرفتیم و ولی عمده کتاب بر پایه همان مستندی است ستاد در اختیار ما قرارداد.
مردم ما چه چیزهایی را درباره واکسن برکت نمیدانند؟
ما تلاش کردیم در این کتاب آن چیزهایی را روایت کنیم که مردم درباره واکسن برکت نمیدانند. مهمترین مسئله این هست که دانشمندان و متخصصان ما واقعاً رنج زیادی متحمل شدند تا این واکسن به نتیجه برسد؛ از یک طرف ناشناختگی خود ویروس کرونا کار را خیلی سخت میکرد نه فقط در ایران در همه دنیا ویروس شناختهشده نبود درمان و دارویی برای آن وجود نداشت و خیلی کار رسیدن به واکسن برای این ویروس کار دشواری بود. منتها ما علاوه بر محدودیت جهانی محدودیت اختصاصی هم داشتیم و آن هم ناشی از تحریمهایی بود که به خصوص در فرایند صنعتی سازی و تولید صنعتی این واکسن این چالش خیلی خودش را نشان داد و در کتاب ما به آن اشاره کردیم که دانشمندان ما چه سختیها و چه مشقتهایی را متحمل شدند. در ایران علاوه بر ناشناختگی ویروس با مانع بزرگ تحریم هم متخصصان واکسن سازان ما جنگیدند تا توانستن این واکسن را آماده کنند و تردیدی نیست که اگر این واکسن را تولید نمیکردیم چالش خیلی جدی در واکسیناسیون سراسری داشتیم.
یعنی واردات واکسن کافی نبود؟
طبیعتاً نیاز کشور باید با واردات تأمین میشد ولی واردات نه کافی بود نه مطمئن. یعنی در آن شرایط هیچ تضمینی وجود نداشت که واردات بتواند به تنهایی نیاز کشور ما را در بحث واکسن را پوشش بدهد. واکسن برکت اولاً بخشی از نیاز واکسیناسیون سراسری کشور را پوشش داد و ثانیاً ما را به تکنولوژی رساند که اگر یک روزی همهی دنیا اراده بکنند که ما واکسن ندهند ما خودمان میتوانیم واکسن کرونا تولید کنیم.
اتفاقی که در واکسن برکت افتاد این بود که بخشی از زیرساخت کشور در مسئلهی تولید دارو و تولید واکسن را هم توسعه داد یعنی کارخانهای که شکل گرفت و این زیرساختی که برای واکسن برکت توسعه داده شد، خودش تقویت کننده صنعت تولید دارو در کشور ما بوده و ازاین جهت میشود گفت واکسن برکت یک زیرساخت را هم به زیر ساختهای ما اضافه کرده است.
جذابترین بخش نوشتن کتاب برای شما نویسندگان کتاب چه بود؟
تمام این کتاب جذاب بود یعنی واقعاً ما همه آنچه که با آن مواجه بودیم را دوست داشتیم مثل چالشهایی که تیم واکسنساز با آن درگیر بود. ولی یک بخش خیلی جذاب بود و آن بخش مربوطه به تأمین میمون برای کارآزمایی واکسن بود. خب روی هر میمونی نمیشود واکسن را آزمایش کرد و آن میمون باید از جهت ساختاری و در واقع شبکه عصبی و از جهت اندام و همه جهات مختلف نزدیکترین گونه میمون به انسان باشد. یک گونه میمون به اسم ماکاکا است که این ویژگی را دارد. تأمین این میمون ماکاکا برایاینکه کار خیلی فرایند سخت پیچیده و عجیب و غریبی داشت. جاهایی حتی جریان پلیسی میشد و تعقیب و گریز داشت. یک جاهایی به دورزدن تحریمها و کارهای خاص آن حوزه متصل میشد که ما سعی کردیم تا جایی که میشد این را هم روایت کنیم.
آیا میتوان برای دیگر دستاوردهای پزشکی یا علمی کشورمان هم چنین کتابی نوشت یا اینکه ماجرای این کتاب و این واکسن فرق دارد؟
هر دستاوردی که درام، ماجرا و اتفاق داشته باشد، به نظرم ارزش روایت کردن دارد. چون اساساً روایت را درام و اتفاق میسازد و این فراز و فرودها و شکست و پیروزیها کش و قوسهاست که یکی روایت را خلق میکند. طبیعتاً هر دستاورد علمی که این را داشته باشد قابل روایت است و در بین دستاوردهای مختلف بعضی دستاوردهای علمی خیلی شفاف و صریح و راحت اتفاق میافتد و خیلی روایت دراماتیکی هم از آنها درنمی آید ولی آن دستاوردهایی که رسیدن به آنها دراماتیک و جذاب بوده طبیعتاً ارزش روایت دارند فکر میکنم در سالهای اخیر برکت یک اتفاق ویژهای بود و به طور خاص ارزش روایت کردن داشت.
میتوان تولید کنندگان واکسن را جزء قهرمانان ملی کشورمان به حساب آورد و این کتاب را روایتی از یک قهرمانی و تلاش بی وفقه و موفق؟
بله این واکسنسازان حتماً جزو قهرمانان ملی کشور هستند و ما در این کتاب تلاش کردیم این عمل قهرمانانه و این مجاهدتی که برای تولید واکسن شد را روایت بکنیم.
انتهای پیام/