واکاوی نظریه عدالت در تفکر اسلامی منتشر شد/بررسی جایگاه عدالت
تاریخ انتشار: ۲ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۳۲۷۶۳۴
به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «واکاوی نظریه عدالت در تفکر اسلامی» به قلم حجت الاسلام والمسلمین رضا غلامی، عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد توسط انتشارات آفتاب توسعه منتشر شد.
غلامی در مقدمه کتاب چنین آورده است: عدالت اجتماعی یکی از مطالبات اصلی انسان و جوامع انسانی در طول تاریخ محسوب می‌شود و در راه به‌دست‌آوردن آن، جان‌های فراوانی قربانی شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به بیان دیگر، هرقدر فضای نقد نظریه‌ها در این باب باز شود، جزئیات و ظرایف بیشتری از دیدگاه اسلام در ساحت عدالت اجتماعی و مرزهای آن با عدالت از منظر مکاتب فکری دیگر هویدا می‌گردد. هرچند در سال‌های اخیر، خوشبختانه ترجمه آثار علمی در موضوع عدالت اجتماعی و یا نقد و بررسی نظریه‌های عدالت شروع شده و شرایط کمی بهتر از گذشته است، اما این آثار در حدی نیست که به رونق بخشی به این عرصه علمی مهم منجر شود. با مروری بر آثاری که طی چند دهه اخیر در موضوع عدالت اجتماعی در ایران منتشر شده است، مشخص می‌گردد که بخش مهمی از این آثار نه‌تنها نتوانسته است نظریه‌های عدالت را از منظر اسلامی مورد نقد اساسی قرار دهد، بلکه هنوز به مجموعه معارف اسلامی در باب عدالت بافت نظریِ مناسب نداده است. شاید اگر امروز از اساتید محترمی که در حوزه علوم سیاسی مشغول به تدریس می‌باشند، سؤال شود که آیا می‌توانند اثری را معرفی کنند که در قالب یک نظریه روشن، دیدگاه اسلام در زمینه عدالت اجتماعی را صورت‌بندی کند، پاسخ اکثر آنها به این سؤال منفی است و چه‌بسا به همین دلیل بحث از عدالت در دانشگاه‌ها نیز کاملاً به حاشیه رفته است. نباید از نظر دور داشت که با مباحث نظری خیلی کلی و بدون پاسخ‌گویی دقیق به ده‌ها سؤال مهمی که در این عصر، چه در حوزه ناظر به نظر و چه در حوزه ناظر به عمل وجود دارد، نه فقط نمی‌توان عدالت اجتماعیِ موردنظر اسلام را معرفی کرد، بلکه به طریق اولی نمی‌توان در مقام اجرای صحیح عدالت در جامعه برآمد.
امروز در شرایطی از کم‌کاری علمی در زمینه عدالت اجتماعی صحبت می‌کنیم که انقلاب اسلامی نیز به‌تبع تعالیم اسلامی، کوشش برای تحقق عدالت اجتماعی را یکی از مهمترین اصول و اهداف خود قرارداده است. در یک نگاه ساده‌گرایانه، عدالت اجتماعی باید بدون هیچ عذری در طول چهل و دو سال اخیر محقق می‌شد، اما واقعیت این است که تحقق عدالت اجتماعی بدون وجود یک تکیه‌گاه نظری و کاربردی قوی، بیشتر به یک شوخی شباهت دارد. به نظر میرسد تنها زمانی می‌توان انتظار داشت عدالت اجتماعی در ایران عینیت پیدا کند که حاضر به سرمایه‌گذاری‌های علمی قوی برای گسترش پژوهش در زمینه عدالت اجتماعی باشیم. البته در این نوشته قصدی برای توجیه عدم سرمایه‌گذاری علمی در این زمینه وجود ندارد، چراکه گناه مسببان از رونق انداختن فکر و اندیشه در ایران از گناه کسانی که در عمل به عدالت پشت کرده‌اند کمتر نیست، اما قصد دارم تا ذهن مخاطبان خود را نسبت به الزامات تحقق عدالت واقع‌بینانه‌تر کنم. هرچند این پژوهش توانایی جبران عقب‌ماندگی‌های مورد اشاره در این میدان را ندارد، اما به دنبال دستیابی به استنباطات دقیق‌تر از ادله دینی و بازکردن مسیری است که ضمن نقد مهمترین نظریات معاصر در باب عدالت اجتماعی، اولاً تصویر جامع و منسجمی از معارف اسلامی در زمینه عدالت اجتماعی ارائه کند، ثانیاً، مرز میان تفکر اسلامی در باب عدالت با تفکرات غیراسلامی را پررنگ نماید و ثالثاً، به هموار شدن راه ورود به ساحت عمل و تبیین روش‌های تحقق عدالت کمک کند. این پژوهش هم جنبه‌های کاملاً بنیادی دارد و از ورود به عمیق‌ترین مباحث در این زمینه ابا نمی‌کند، و هم جنبه‌های کاربردی دارد ضمن آنکه بحث را در اتمسفر انقلاب اسلامی جلو می‌برد؛ از همین رو، واقعیت‌های حاکم بر جمهوری اسلامی، اعم از دستاوردهای آن در عرصه عدالت و نیز موانعی که می‌تواند تحقق عدالت را متوقف کند از نظر این پژوهش دور نمانده است. در حقیقت، پیگیری ارزیابی عدالت اجتماعی در عصر انقلاب اسلامی، لااقل به‌عنوان مقدمه نیازمند توجه به شرایط عدالت در جهان معاصر است. هرچند وضعیت عدالت در دنیا بی‌ارتباط با نظریات عدالت نیست، اما آنچه در عمل مشاهده می‌شود، خیلی فراتر از نقد و بررسی نظریه‌های عدالت هدایتگر است.
برای سخن‌گفتن از عدالت در فضای انقلاب اسلامی، واقع‌بینی حکم میکند که نقاط قوت و دستاوردها در کنار نقاط ضعف و کاستی‌ها مورد بررسی قرار گیرد. باوجودآنکه کارنامه جمهوری اسلامی در باب عدالت اجتماعی نمره مقبولی نمی‌گیرد، اما نادیده انگاشتن اقدامات متنوعی که در طول چهل و دو سال گذشته به‌منظور تحقق عدالت اجتماعی در ایران صورت‌گرفته است، ظلم به جمهوری اسلامی است. از سوی دیگر، امروز اهمیت مطالبه عدالت و غفلت‌زدایی از این عرصه کلیدی، امری غیرقابل‌انکار محسوب می‌شود. اگر در طول این چهار دهه، حساسیت‌ها نسبت به عدالت اجتماعی کاهش نمی‌یافت، امروز شاهد بسیاری از مفاسد نبودیم. درعین‌حال، مطالبه عدالت زمانی کارساز است که نه فقط از شعارزدگی خلاص شده و وارد مدار عقلانیت شود، بلکه در هر شرایطی خود را متعهد به حفظ اخلاق و شرع بداند. از همین رو، در این پژوهش و به‌عنوان آخرین گام، تبیین الزامات عدالت‌طلبی نیز از نظر دور نمانده است. همان‌طور که اشاره شد، این پژوهش در مباحث دینی از روش اجتهادی بهره برده است. به بیان دیگر، تلاش شده تا ضمن مراجعه به ادله معتبر، و قراردادن آنها در یک منظومه فکری، به کمک استدلال‌های عقلی، از لایه‌های عمیق‌تری از تفکر اسلامی در عرصه عدالت رونمایی شود. ممکن است در بخشی از مباحث پژوهش، مراجعه به ادله دینی چندان آشکار نباشد، اما همه مباحث این پژوهش ابتنا بر روح تفکر اسلامی در باب عدالت را بر خود فرض دانسته و تلاش کرده از فرصت تداوم عقلیِ گوهر دیدگاه اسلام در باب عدالت استفاده کند. علاوه بر این، بخشی از مباحث این پژوهش جنبه‌های جامعه‌شناختی یا سیاسی دارد که روش حاکم بر آنها روش توصیفی – تبیینی است. اگر سؤال شود که نوآوری این پژوهش نسبت به سایر پژوهش‌های اسلامی در زمینه عدالت اجتماعی چیست، در پاسخ می‌توان گفت که اولاً، ورود به لایه‌های عمیق‌تر دیدگاه اسلام به عدالت اجتماعی و استخراج گوهر دیدگاه اسلام در این باب در قالب یک نظریه؛ ثانیاً، متمایل سازی مباحث نظری صرف به مباحث عملی و معرفی ظرفیت‌های تفکر اسلامی برای عینیت بخشیدن به عدالت بدون عقب‌نشینی از اصول؛ ثالثاً، نقد صریح‌تر دیدگاه‌های غیراسلامی معاصر نسبت به عدالت اجتماعی خصوصاً نظریه جان رالز و نشان‌دادن تفاوت‌های نظریه اسلامی در باب عدالت با سایر نظریه‌ها و رابعاً، انطباق مباحث با شرایط عینی انقلاب اسلامی جزو نوآوری‌های این پژوهش محسوب می‌شود.
حاصل این تحقیق درده فصل عمده ساماندهی شده است؛ ابتدا فصل یک و دو، به‌مثابه مبادی بحث، تصویری کلی از عدالت و دیدگاه اسلام نسبت به آن را می‌سازد. سپس فصل سه، وارد نقد و بررسی نظریه‌های عدالت می‌شود. این فصل یکی از مهمترین فصول این پژوهش محسوب می‌شود که علاوه‌بر ارائه عصاره‌گونه نظریات مطرح، به نقد اجمالی آنها نیز پرداخته است. مهمترین نظریه‌ای که در این فصل مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است، نظریه جان رالز می‌باشد. فصل چهارم، تصویر کلی از نظریه عدالت در اسلام را ارائه میکند. این فصل تلاش دارد که ضمن ارائه یک نظریه در باب عدالت در تفکر اسلامی، به‌صورت غیرمستقیم امتیازات این نظریه نسبت به نظریاتی که در فصل پیش مورد بررسی قرارداده است را نیز بیان کند. فصل پنجم در ادامه فصل چهارم بسترهای تحقق عدالت را مشخص میکند و فصل ششم نیز با ارائه شاخص‌های تحقق عدالت، امکان ارزیابی عدالت در مقام عمل را مهیا کرده است. فصل هفتم که بخش مهمی از نظریه عدالت در این پژوهش محسوب می‌شود، وارد روش‌ها و مکانیزم تحقق عدالت شده و تلاش نموده مباحث را از عرصه نظری به عرصه عملی منتقل کند و فصل هشتم به بررسی موانع تحقق عدالت اختصاص پیدا کرده است. پس از ارائه نظریه عدالت در تفکر اسلامی در قالب فصل‌های چهارم تا هشتم، در فصل نهم، عدالت در جهان معاصر در ابعاد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته و سپس در فصل دهم، ابتدا نسبت انقلاب اسلامی و عدالت از جهات نظری و عملی بررسی شده و در نهایت در فصل دهم، عدالت‌طلبی و الزامات آن تبیین گردیده است.
طبیعی است که در علوم‌انسانی، انتشار حاصل پژوهش به‌صورت کتاب، پایانی متداول و دلپذیر تلقی می‌شود و این موضوع از ابتدای پژوهش‌ها نیز به‌مثابه یک امر مفروض در ذهن پژوهشگر وجود دارد. در همین جهت، اینجانب نیز از همان ابتدا انتشار حاصل پژوهش به‌صورت کتاب را چه برای بهره‌برداری دانش‌پژوهان گرامی و چه فراهم شدن فرصتی برای نقد و ارزیابی صاحب‌نظران، مغتنم می‌شمردم. البته ذکر این مطلب لازم است که بخشی از مباحث این کتاب قبل از انتشار به‌صورت درس‌گفتار نیز ارائه شده و از نقطه‌نظرات یا پرسش‌های دانش‌پژوهان محترم در غنی‌سازی آن بهره‌برداری لازم صورت‌گرفته است.
این کتاب دارای ۱۱ فصل از قرار زیر است: فصل اول: معنا و منشأ عدالت فصل دوم: منزلت و جایگاه عدالت فصل سوم: نقد و بررسی نظریه‌های عدالت فصل چهارم: تصویر کلی از نظریه عدالت در اسلام فصل پنجم: بسترهای تحقق عدالت فصل ششم: شاخص‌های تحقق عدالت فصل هفتم: روش‌ها و مکانیزم تحقق عدالت فصل هشتم: موانع تحقق عدالت فصل نهم: عدالت در جهان معاصر فصل دهم: انقلاب اسلامی و عدالت فصل یازدهم: عدالت‌طلبی و الزامات آن.
کتاب «واکاوی نظریه عدالت در تفکر اسلامی» نوشته حجت الاسلام والمسلمین رضا غلامی در قطع رقعی و ۲۶۸ صفحه توسط انتشارات آفتاب توسعه منتشر شده است.
کد خبر 5241994منبع: مهر
کلیدواژه: رضا غلامی معرفی کتاب عدالت اجتماعی تازه های نشر معرفی کتاب انتشارات سمت پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات انتخابات 1400 شهید چمران موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران سید عباس صالحی امام رضا ع ابن سینا کتاب و کتابخوانی انتشارات علمی و فرهنگی ترجمه صنایع فرهنگی زمینه عدالت اجتماعی اما واقعیت اسلامی در باب عدالت عدالت اجتماعی دیدگاه اسلام تحقق عدالت تفکر اسلامی انقلاب اسلامی محسوب می شود مهم ترین منتشر شد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۳۲۷۶۳۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
جایگاه منطقه‌ای ایران در انتشارات علمی ایمنی‌شناسی و میکروب‌شناسی
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، علی‌رغم وجود جایگاه برجسته کشور در کمیت تولیدات علمی حوزه ایمنی‌شناسی و میکروب‌شناسی، کیفیت این تولیدات نسبت به متوسط منطقه‌ای و جهانی پایین‌تر است.
در رابطه با این موضوع، پژوهشگران مطالعه‌ای انجام داده‌اند که در این مطالعه ضمن تعیین کشورهای قوی، متوسط و ضعیف منطقه، مشخص شد که رابطه‌ی بین شاخص‌های استنادات و تولیدات علمی نسبت به تمامی رابطه‌های دو به دویی در شاخص‌های منتخب بیشتر است.
* وضعیت کلی تولید علم در جهان
پژوهش حاضر جهت تعیین جایگاه ایران در انتشارات علمی حوزه ایمنی‌شناسی و میکروب‌شناسی انجام شده است و اهداف دیگر آن تعیین وضعیت کلی تولید علم جهان، خاورمیانه و ایران، شناسایی الگو‌های تالیف تولیدات علمی جهان، خاورمیانه و ایران، شناسایی میزان همکاری‌های علمی ایران با کشورهای خاورمیانه و جهان، و بررسی ارتباط بین شاخص‌های تولیدات علمی، استنادات، همکاری‌های علمی منطقه‌ای و همکاری‌های علمی فرا منطقه‌ای با یکدیگر هستند.
این پژوهش از نوع کاربردی و با استفاده از شاخص‌های علم‌سنجی و جامعه پژوهش ۳۰۶۲۲ مدرک حوزه ایمنی‌شناسی و میکروب‌شناسی کشورهای خاورمیانه طی سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ است. در آن برای تعیین جایگاه کشورها و روابط بین شاخص‌ها از تحلیل عامل اکتشافی و ماتریس همبستگی و پایگاه سایول استفاده شده است.
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که به ترتیب کشورهای ایران، ترکیه، و عربستان در شاخص‌های تولیدات علمی، استنادات، همکار‌های منطقه‌ای، فرامنطقه‌ای و همکاری کل جزو کشورهای قدرتمند اطلاعاتی منطقه محسوب شدند؛ و به‌جهت تعیین جایگاه در منطقه، شاخصِ استنادات نسبت به سایرین بیشترین وزن را داشت.
از منظر جایگاه، ایران در ایمنی شناسی و میکروب شناسی، رتبه قابل قبولی در سطح منطقه و در میان کشورهای دیگر به دست آورده است و رقابت ایران باکشور‌های ترکیه و عربستان مشهود استبر اساس یافته‌های این پژوهش، ایران در شاخص‌های تولیدات علمی و استنادات به‌ترتیب با ۴۳.۶۳% و ۳۳.۷۶% رتبه اول، در شاخص همکاری‌های منطقه‌ای با ۴۳.۶۳% رتبه سوم، در شاخص همکاری‌های فرامنطقه‌ای با ۲۳.۵۶% رتبه دوم و در شاخص همکاری کل با ۲۲.۱۲% رتبه دوم را دارد.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که از منظر جایگاه، ایران در ایمنی شناسی و میکروب‌شناسی، رتبه قابل قبولی در سطح منطقه و در میان کشورهای دیگر به دست آورده است و رقابت ایران باکشور‌های ترکیه و عربستان مشهود است.
* نحوه محاسبه جایگیری کشورهای منطقه در آمارها
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که وضعیت جایگیری کشورهای منطقه در آمار کشورهای قدرتمند، وابسته به وضعیف مطالعاتی منطقه بر اساس هر شاخص است و هر کشور با توجه به ظرفیت‌های خود عملکرد متفاوتی داشته است که اصولابه تصمیم‌های کلان و قوانین علمی و پژوهشی مربوط به کشور بر می‌گردند. برای مثال در اسناد بالادستی ایران، یکی از شاخص‌های اصلی، رسیدن به جایگاه بالا در تولید علم است و رتبه خوب ایران در این راستا، می‌تواند متأثر از این سیاست باشد.
به طور کلی وجود چهار کشور ایران.ترکیه، عربستان، و امارات متحد عربی در بالای جدول رتبه بندی، آنها را در زمره کشورهای قدرتمند اطلاعاتی منطقه در حوزه‌های مورد بررسی، قرار داده است و این برتری می‌تواند متأثر از وضعیت اقتصادی مطلوب‌تر، تمرکز بر خودکفایی و ارتقای علمی، سیاست‌گذاری و ارتباطات علمی مناسب در آنها نسبت به دیگران باشد.
تعیین جایگاه کشورها در این پژوهش متأثر از وضعیت اقتصادی مطلوب‌تر، تمرکز بر خودکفایی و ارتقای علمی، سیاست‌گذاری و ارتباطات علمی مناسب در آنها نسبت به دیگر کشورها میباشددر مقابل، عملکرد نامناسب کشورهایی، چون آذربایجان، سوریه، ارمنستان، و بحرین به نزول رتبه‌ی ایشان انجامیده است و به نظر میرسد که ناآرامی‌های منطقه، جنگ‌های داخلی، خارجی، جمعیت پایین و نبود زیرساخت مناسب مرتبط با آموزش و پژوهش می‌توانند توجیهی بر این نتیجه باشند..
* موارد تاثیرگزار بر جایگاه علمی کشورها
نتایج پژوهش حاضر در تعیین جایگاه کشورها در شاخص‌های یاد شده با نتایجی که Aytac و Leydesdorff به‌دست آورده بودند هم‌خوانی دارد. در انتها، بررسی ارتباط بین شاخص‌های مدنظر برای تمامی کشورها نشان داد که تمامی شاخص‌ها می‌توانند به تنهایی یا به صورت ترکیبی بر جایگاه علمی نهایی یک کشور در این منطقه تأثیرگذار باشند.
لیکن بر اساس یافته‌های این مطالعه، برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت کشورها بر دو شاخص استناد دریافتی و تولیدات علمی در بهبود جایگاه علمی کشورها در حوزه‌های موصوف بسیار مؤثر است. همچنین، ارتباط قوی بین شاخص‌های همکاری علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای می‌تواند گواهی بر اهمیت تدوین سیاست‌های مربوط به توسعه‌ی همکاری‌های علمی برای سیاست گذاران این حوزه‌ها و نیز توجه بیشتر به ارتباطات علمی با دانشمندان کشورهای دیگر برای پژوهشگران ایرانی باشد.
گفتنی است، این یافته‌ها، به صورت یک مقاله علمی پژوهشی باعنوان «جایگاه منطقه‌ای ایران در انتشارات علمی ایمنی‌شناسی و میکروب‌شناسی» تهیه شده که در دوماهنامه «پیاورد سلامت» منتشر شده است. این نشریه متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران است.
انتهای پیام/
واکنش دادستان رفسنجان در مورد فوت یک دانشجو