به نقل از «الف»

در گفت‌وگو با فیزیکدان حوزه موسیقی علمی و نجومی مطرح شد؛ واکنش سلول‌های لوب گیجگاهی مغز در مواجهه با موسیقی

تاریخ انتشار: ۱۳ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۴۳۰۲۷۷

به گزارش ایسنا، دانشمندان پیش از پیدایش روش‌هایی برای تصویربرداری از مغز، با جمع‌آوری شواهدی مبتنی بر عملکرد موسیقایی درون مغز در بیماران مختلفی که دچار آسیب‌های مغزی ناشی از صدمه و بیماری‌های احتمالی، شده بودند، به‌خصوص آهنگسازان معروف، اقدام به درمان آنها می‌کردند.

مطالعات اخیر در این زمینه نشان می‌دهد که مطالعات انجام ‌شده در زمینه ریتم موسیقی مبنی بر آن است که یک نیمکره بیشتر درگیر می‌شود، اما در مورد اینکه کدام نیمکره است، هنوز اختلاف‌ نظر وجود دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بیژن نوروز فیزیکدان، موسیقیدان، نوازنده و مدیر یکی از شرکت‌های استارت‌آپی فعال در حوزه موسیقی علمی و نجومی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به درمان بیماران دچار آسیب‌های مغزی از طریق شواهد عملکردی موسیقایی مغز، گفت: از این ‌رو به نظر می‌رسد که فرض مبنی بر پردازش مستقل در مغز درست بوده است، هرچند که در تحقیقات اخیر اختلافات اندکی این ویژگی مشترک موسیقی و زبان را نمایان می‌کنند که "زبان" و "موسیقی" هر دو ابزارهای ارتباطی هستند و هرکدام یک ترکیب واژگانی دارند و هر دوی این ابزارها با در کنار هم قرار دادن مجموعه‌ای از قوانین، عناصر سازنده‌ آنها را اداره می‌کند (به ترتیب نت‌ها و کلمات).

به عقیده‌ وی، بر طبق یافته‌های به‌ دست‌ آمده از تصویربرداری مغز از سوی موسسه فناوری‌های آینده و نوظهور موسیقی (FEMT) در تهران، بخشی از لوب پیشانی، مسئول ساخت ترکیب واژگانی مناسب هم در موسیقی و هم در زبان است، ضمن آنکه دیگر بخش‌های مغز نیز با جوانب مربوط به پردازش زبان و موسیقی سروکار دارند.

نوروز، با تاکید بر اینکه مطالعات انجام ‌شده در زمینه این تصویربرداری‌ها، جزئیات دقیق بیشتری را در مورد واکنش‌های مغز به موسیقی نشان داده است، ادامه داد: این نتایج زمانی مفهوم بهتری پیدا می‌کند که از منظر نحوه هدایت کلی اصوات از گوش به مغز بدان بنگریم. سامانه‌ شنوایی نیز همچون دیگر سامانه‌های حسی به ‌صورت سلسله مراتبی متشکل از جایگاه‌های پردازشی از گوش آغاز و تا بالاترین مرتبه یعنی قشر شنوایی در مغز چیده شده‌اند.

نوروز با اشاره به اینکه در پردازش اصواتی نظیر آهنگ‌های موسیقایی، از گوش درونی (بخش حلزونی) آغاز می‌شود، خاطر نشان کرد: به این صورت که مجموعه صداهای حاصل از مثلاً نواختن یک ویولن را به عناصر فرکانسی تشکیل‌دهنده‌ آنها طبقه‌بندی می‌کند. سپس بخش حلزونی گوش این اطلاعات را از طریق رشته‌های تنظیم‌ شده‌ مجزا در عصب شنوایی به ‌مانند قطارهایی از تخلیه‌ عصبی منتقل می‌کند. در نهایت این قطارها به مقصد قشر شنوایی در لوب گیجگاهی می‌رسند.

مدیر این استارت‌آپ، اضافه کرد: سلول‌های مختلف در سامانه‌ شنوایی بهترین واکنش را به فرکانس‌های خاص نشان می‌دهند، به گونه‌ای که خمیدگی‌های تنظیم‌ شده با هر فرکانسی در سلول‌های مجاور روی ‌هم قرار گرفته و هیچ فاصله‌ای میان آنها وجود ندارد. در واقع به دلیل آنکه این سلول‌های مجاور با فرکانس‌های مشابه تنظیم می‌شوند، قشر شنوایی نقشه‌ای از یک فرکانس را در سطح خود تشکیل می‌دهد.

نوروز با تاکید بر اینکه واکنش مغز به موسیقی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد، یادآور شد: موسیقی متشکل از دنباله‌ای از آهنگ‌ها است و درک آن مبتنی بر اخذ رابطه‌ بین اصوات است و بسیاری از بخش‌های مغز در پردازش مؤلفه‌های سازنده‌ موسیقی دخیل هستند.

به گفته این محقق حوزه موسیقی علمی، در این زمینه آهنگی مدنظر است که هم شامل فرکانس و هم بلندی یک‌ صدا باشد.

وی با بیان اینکه زمانی محققین گمان می‌کردند که سلول‌هایی که با فرکانسی خاصی تنظیم ‌شده‌اند، همواره با یافتن همان فرکانس واکنشی مشابه نشان می‌دهند، یادآور شد: گرچه بیشتر تحقیقات در زمینه‌ ملودی انجام می‌شود، اما ریتم (طول و فواصل بین نت‌ها)، هارمونی (ارتباط بین دو یا چند آهنگ هم‌زمان) و طنین (تفاوت ویژگی‌ها در صدای بین دو ابزار موسیقایی که آهنگ مشابهی را می‌نوازند) نیز مورد توجه است. مطالعات انجام ‌شده در زمینه ریتم موسیقی مبنی بر آن است که یک نیمکره بیشتر درگیر می‌شود، اما در مورد اینکه کدام نیمکره است، هنوز اختلاف‌ نظر وجود دارد.

نوروز ادامه داد: مشکل آنجا است که ممکن است اعمال مختلف و حتی محرک‌های آهنگین نیاز به ظرفیت‌های پردازشی گوناگونی داشته باشند. برای مثال، به نظر می‌رسد که لوب گیجگاهی چپ بیشتر از لوب گیجگاهی راست، محرک‌های کوتاه‌تری را پردازش می‌کند و در نتیجه وقتی شنونده‌ای موقع شنیدن اصوات موسیقایی کوتاه‌تر سعی در تشخیص ریتم دارد، این بخش بیشتر درگیر می‌شود.

وی اضافه کرد: در مورد هارمونی موضوع آشکارتر است. مطالعات روی تصویربرداری قشر مخ، نشان داده است هنگامی‌که افراد روی جوانب مربوط به هارمونی تمرکز می‌کنند، فعالیت بیشتری در مناطق شنوایی واقع در لوب گیجگاهی مشاهده می‌شود. در مورد طنین موسیقی نیز ترجیح بر لوب گیجگاهی بوده است. واکنش‌های مغزی نیز به تجربه و تعلیمات شنونده بستگی دارد. حتی آموزشی کوچک نیز به ‌سرعت، واکنش‌های مغزی را تغییر می‌دهد. برای مثال، دانشمندان تا حدود ۱۰ سال پیش معتقد بودند که این تنظیم برای هر سلول در قشر شنوایی بدون تغییر باقی می‌ماند.

نوروز تاکید کرد: مطالعات در این زمینه، ما را به این فکر انداخته است که شاید این‌گونه تنظیمات سلولی در زمان یادگیری تغییر کنند،‌ طوری که سلول‌های خاصی حساسیت مضاعفی به صداها پیداکرده و با جلب‌توجه در حافظه ثبت شوند.

منبع: الف

کلیدواژه: لوب گیجگاهی قشر شنوایی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۴۳۰۲۷۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پاسخ به مسائل دینی با هوش مصنوعی ممکن نیست

حجت‌الاسلام و المسلمین علیرضا قائمی‌نیا، عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان به هوش مصنوعی درباره مسائل دینی اعتماد کرد؟ گفت: باید اطلاعاتی که از هوش مصنوعی به دست می‌آید، اعتبارسنجی شود. چون اطلاعات درست و نادرست در این فضا زیاد است. باید همیشه یک متخصص در حوزه‌های مختلف کنار هوش مصنوعی باشد، تا بتواند اطلاعات را اعتبارسنجی کند.

حجت‌الاسلام قائمی‌نیا در پاسخ به این سوال که ممکن است برای مردم سوال پیش بیاید که ما توانستیم در حوزه سوالات علمی به هوش مصنوعی اعتماد کنیم، گفت: در زمینه‌های علمی هم نمی‌توان به هرچه که در اینترنت و فضای مجازی هست، اعتماد کرد. حتی دانشمندان می‌گویند نمی‌توان به همه اطلاعات پزشکی موجود در این فضا اعتماد کرد. باید پزشک متخصص هم حضور داشته باشد، تا تشخیص دهد اطلاعات از منابع معتبر جمع‌آوری شده است، یا خیر. در زمینه دینی هم باید متخصصان دینی تایید کنند، که مطالب تاریخی یا برداشت قرآنی، روایی و ... معتبر است یا خیر. 

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پاسخ به این سوال که آیا هوش مصنوعی منجر به حذف انسان می‌شود؟ یا در کنار انسان قرار می‌گیرد، توضیح داد: بنظرم باید انسان در کنار هوش مصنوعی باشد؛ چراکه این فناوری نمی‌تواند به تنهایی تمام مشکلات معرفتی بشر را حل کند. این کار انسان است که به منابع معتبر رجوع کند. بعضی‌ها معتقدند هوش مصنوعی انسان را حذف خواهد کرد. ولی من می‌گویم هوش مصنوعی نمی‌تواند در زمینه مطالعات علوم انسانی، علوم اجتماعی و علوم طبیعی جایگزین انسان شود و فقط می‌تواند دستیار انسان باشد.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری قرآن و عترت