اشتراکات مردمی آمریکای لاتین با ایران نقطه ضعف ایالات متحده است
تاریخ انتشار: ۴ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۲۱۶۲۵۲
گروه بینالملل ایسکانیوز؛ آمریکای لاتین، یکی از مناطق مهم جغرافیایی جهان است که در سالهای اخیر بر حسب توزیع جمعیت انسانی، سنتهای فرهنگی، نظامهای اقتصادی و سیاسی و ...، اهمیت ژئوپلیتیکی مضاعفی در صحنه بینالمللی یافته است. کشورهای منطقه در عین برخورداری از تنوع در شئون مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، به دلیل داشتن پیشینههای سیاسی و تاریخی مشترک و متأثر از پارهای از عوامل تعیینکننده منطقهای، دارای وجوه اشتراک قابل ملاحظهای میباشند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
اینجانب با توجه به دارابودن تجربه مدیریتی کلان در منطقه، شناخت و تجربه میدانی، ستادی (میدان و دیپلماسی) و حوزه تخصصی مطالعاتی، تلاش خواهم کرد به صورت بسیار گذرا و موجز در شش محور الف) ژئوپلیتیک آمریکای لاتین؛ ب) آمریکای لاتین حوزه نفوذ جمهوری اسلامی ایران یا حیاط خلوت آمریکا؛ پ) آغاز تحول در روابط ایران با آمریکای لاتین؛ ت) مزیتهای همکاریهای اقتصادی ایران با آمریکای لاتین؛ ث) کاهش روابط ایران با آمریکای لاتین در دولت روحانی؛ ج) پیشنهادهای راهبردی برای دولت سیزدهم در آمریکای لاتین، بحث را تقدیم حضور کارشناسان و علاقمندان حوزه سیاست خارجی کنم تا با معرفی ویژگیهای منطقه شناخت اجمالی حاصل شود، و هم فراز و فرود روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای منطقه در دولت یازدهم و دوازدهم با اشارهای به دولتهای پیش از آن تبیین گردد و در آخر نیز پیشنهادهای کاربردی برای دولت سیزدهم ارایه شود که امیدوارم مورد توجه و استفاده قرار گیرد. شایان ذکر است، برخی مسایل، از اهمیت زیادی برخوردارند، اما به دلیل طولانی شدن این بحث، در صورت امکان در فرصتهای دیگر به آن پرداخته خواهد شد.
الف- ژئوپلیتیک آمریکای لاتین
به طور خلاصه و به صورت کلی میتوان گفت؛ بیش از 21 میلیون کیلومتر مربع مساحت، چهارده هزار میلیارد متر مکعب ذخایر آب شیرین دنیا، یک پنجم تنوع زیستی جهان، بیش از 600 میلیون نفر جمعیت، وجود بیش از 9 میلیون کیلومتر مربع جنگلها و مراتع جهان که اصطلاحا شش جهان نامیده میشود، دارا بودن ذخایر نفتی جهان به میزان 355 میلیارد بشکه (در حالی که ونزوئلا به تنهایی حدود 297 میلیارد آن را در اختیار دارد)، حدود 12% زمینهای قابل کشت جهان با غنای خاک با ژرفای حاصلخیزی 150 سانتی متر (در حالی که متوسط ژرفای حاصلخیزی خاک در ایران 15 سانتی متر است)، تولید ناخالص داخلی در حدود 5/5 تریلیون دلار، ارزش صادرات بیش از هزارمیلیارد دلار و واردات حدود 950 میلیارد دلار، پذیرش سرمایهگذاری خارجی نزدیک به دویست میلیارد دلار، 1064 میلیارد تن انرژیهای پایه، معادن عظیم سنگ آهن، بوکسیت، مس، آلومینا، لیتیوم (بولیوی به تنهایی حدود 40% معادن لیتیوم جهان را در اختیار دارد)، طلا، نقره و الماس و همچنین تولید بیش از 40% غذای جهان در آیندهای نزدیک از جمله مزیتهای آمریکای لاتین است که میتواند شریک اقتصادی بسیار خوبی برای ایران باشد. با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران و برخی کشورهای آمریکای لاتین جزء کشورهای نفتخیز جهان هستند، وجود هماهنگی آنها با هم در برنامههای مربوط به قیمتگذاری و فروش نفت و همچنین تبادل دانش و فناوری بهرهبرداری از مواد اولیه نفت و گاز، میتواند جایگاه ویژهای در زمینههای صنعتی، تجاری و ... هم به ایران و هم به کشورهای آمریکای لاتین در سیاست خارجی متقابل ببخشد و به توسعه مناسبات دو و چند جانبه منجر شود.
ب- آمریکای لاتین؛ حوزه نفوذ جمهوری اسلامی ایران یا حیاط خلوت آمریکا
ایالات متحده آمریکا که این منطقه را طبق دکترین مونروئه از سال 1823 نزدیک به 200 سال حیاط خلوت خود خوانده و تنها بهرهبردار آن به شمار میرود، به آسانی نمیتواند از ثروت سرشار آن منطقه چشم بپوشد. با این وجود ایالات متحده با فشار از دو جبهه: 1) داخلی_ توسط مهاجران هیسپنیک ساکن در ایالات متحده و 2) خارجی_ از سوی کشورهای آمریکای لاتین بهعنوان سرزمین مادری هیسپنیکها مواجه است. گسترش مناسبات جمهوری اسلامی ایران با آمریکای لاتین در زمینههای سیاسی، اقتصادی و خصوصا فرهنگی- اجتماعی این امکان را به ایران میدهد که بهعنوان کشور و ملتی دوست با جوامع لاتین، فشارهای سیاسی و فرهنگی- اجتماعی را از طریق هیسپنیکها بر ایالات متحده وارد آورد. شایان ذکر است تنها کشور و ملتی که بر سرزمین ایالات متحده ادعای سرزمینی دارند، مکزیکیها هستند. بر این پایه یکی از اهرمهای موثر ایران در رقابت با ایالات متحده آمریکا تمرکز بر پتانسیل با اهمیت جمعیت هیسپنیک ساکن ایالات متحده و مردم آمریکای لاتین است. مفهوم حقیقی و عینی رقابت با ایالات متحده آمریکا در آمریکای لاتین، یعنی مشغول کردن و محدود کردن این کشور در منطقه خود (بردن دفاع به زمین حریف)، در نتیجه کاستن از فشارهای او بر کشورهای هم سو با ایران در آمریکای لاتین همچنین کاستن از فشارها بر ایران و محور مقاومت در منطقه غرب آسیا خواهد بود. آمریکای لاتین حوزه نفوذ راهبردی و حوزه فرصتهای جمهوری اسلامی ایران در برابر ایالات متحده است که حوزه تهدیدها نامیده میشود. این در حالی است که دولت یازدهم و دوازدهم و تیم روابط خارجی آن باوری به بهرهگیری از پتانسیلهای موجود در آمریکای لاتین، گسترش روابطی که در دولتهای پیشین با آمریکای لاتین به ویژه کشورهای همسو نظیر ونزوئلا، اکوادور و بولیوی ایجاد شده بود و امکان بازی با کارت منطقه در برابر زیاده خواهیهای آمریکا نداشت.
پ- آغاز تحول در روابط ایران با آمریکای لاتین
اگرچه روابط ایران با کشورهای آمریکای لاتین، پیشینهای به درازای بیش یکصدسال دارد، اما به دلیل اینکه ایران در نظام بینالملل قطب بندی شده، در میدان مغناطیس قطب غرب قرار گرفته بود، طبعا روابط خارجی آن نیز متاثر از همان قطب تعریف میشد. بنابر این پیش از انقلاب اسلامی، تحول خاصی در روابط دوجانبه ایران و آمریکای لاتین به وجود نیامد. اما نقطه آغاز تحول در روابط ایران و آمریکای لاتین را پس از پیروزی انقلاب اسلامی باید از زمان روی کار آمدن چاوز در ونزوئلا در سال 1999 و ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی در ایران دانست، اما اوج گسترش روابط را باید در سالهای ریاست جمهوری محمود احمدینژاد جستوجو کرد؛ که علت آن از یک سو به گسترش موج چپ در آمریکای لاتین و از سوی دیگر به روی کار آمدن وی در ایران بر میگردد که با اتخاذ رویکردی آرمانگرایانه و مواضع بسیار سرسختانه در مقابل نظم حاکم بر نظام بینالملل و مخالفت با سیاستهای امپریالیستی آمریکا، موجبات نزدیکی هرچه بیشتر طرفین را فراهم نمود.
دراین دوره تلاش شد تا با احیا، بازسازی و تأکید بر روحیه انقلابی در سیاست خارجی، شرایطی مهیا شود تا از طریق آن با ائتلاف با کشورهای ناراضی از وضع موجود بهویژه در آمریکای لاتین، نظام سیاسی- اقتصادی بینالمللی مستقر مورد انتقاد قرار گرفته و در ادامه تعدیل شود؛ که با این هدفسازی، روابط ایران با مجموعه کشورها از جمله آمریکای لاتین و به ویژه کشورهای چپ گرا خصوصا ونزوئلا، در مسیر جدیدی قرار گرفت.
کارشناس و پژوهشگر مسائل بینالملل *
انتهای پیام/
مجید فرخی کد خبر: 1112459 برچسبها آمریکای لاتینمنبع: ایسکانیوز
کلیدواژه: آمریکای لاتین ایران با آمریکای لاتین جمهوری اسلامی ایران کشورهای آمریکای روابط ایران ایالات متحده بین الملل
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۲۱۶۲۵۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عراق همچنان «خویشاوند» ایران / روابط تهران- بغداد در ۱۴۰۲
خبرگزاری مهر، گروه سیاست - نفیسه عبدالهی: سیاست همسایگی به عنوان رویکرد دولت سیزدهم در عرصه سیاست خارجی انتخاب شده است، سیاستی که توانسته ظرفیتهای زیادی را برای کشور در حوزههای سیاسی، امنیتی، فرهنگی و اقتصادی ایجاد کند.
مهر در سلسله گزارشهایی به بررسی روابط سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای همسایه طی یکسال گذشته پرداخته است. گزارش نخست درباره عراق است.
ارتقا روابط با کشورهای همسایه؛ اولویت سیاست خارجی
روابط تهران - بغداد را نمیشود یک خطی توصیف کرد چه آنکه از جهات مختلفی درهم تنیدگی دارد و شاید امنیت را در صدر آنها دانست؛ علاوه بر آن، حجم مبادلات اقتصادی، بهویژه صادرات کشورمان به عراق، به این تنیدگی قوت بخشیده و ریشه چنین در هم تنیدگی روابط طرفین نیز در اشتراکات مذهبی است.
«جمهوری اسلامی ایران، کشورها و ملتهای همسایه را خویشاوند خود میداند»؛ این شاید مهمترین گزاره اولین سخنرانی رییسجمهور است که ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ در مراسم تحلیف با حضور مهمانان خارجی و داخلی در مجلس شورای اسلامی اعلام شد و بررسی عملکرد بیش از ۲ سال و ۷ ماهه دولت سیزدهم نشان میدهد به این گزاره پایبند بودند و در مسیر تقویت و گسترش ارتباط با کشورهای همسایه حرکت کردند و «مهمترین و اصلیترین اولویت سیاست خارجی، ارتقا روابط با کشورهای همسایه» بوده است و «خواهان عزت و اعتلای آنها» بودهاند. البته صحبت از روابط ایران و عراق بدون در نظر گرفتن نقش حاج قاسم بیمعنا و بی مبناست.
همکاریهای امنیتی میان تهران و بغداد؛ زمینهساز گسترش صلح و ثبات منطقهای
متعاقب منهدم کردن مقر جاسوسی رژیم صهیونیستی در اربیل (شمال عراق)، برخی محافل سیاسی و رسانهای عراقی و بیگانه دست به کار شدند تا با ایجاد هیاهو و مانور سنگین تبلیغاتی علیه ایران، نسبت به تیره و تار کردن روابط تهران و بغداد به بهانههای واهی بکوشند. آنها کار را تا بدان جا رساندند که منکر وجود مقرهای جاسوسی اسرائیل در خاک اقلیم و هرگونه ارتباطی میان مقامات اربیل با موساد شدند. هرچند که اسناد و مدارک زیادی دال بر این مهم هست که از دیرباز میان مقامات اقلیم شمال عراق با اسرائیل همکاری و روابط وجود داشته، اما دستگاه تبلیغاتی آمریکا و متحدان منطقهای آن، ایران را متهم کردند که مکان اشتباهی را هدف قرارداده است!
در همین راستا، ۸ بهمن ماه بود که «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان در نشست کنفرانس تاریخ روابط خارجی ایران که در دفتر مطالعات وزارت خارجه برگزار شد، از سفر قریب الوقوع «علی اکبر احمدیان» دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به عراق خبر داد.
کنعانی: سفر احمدیان در جهت هماهنگی ایران و عراق در مبارزه با تروریسم است
پیش از انجام این سفر هم «ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در نشست خبری گفته بود که ما همواره گفت وگوهای منظم و مستمری را میان دو طرف در سطح مقامات هیأت دولت، مقامات نظامی و امنیتی ایران و عراق داریم و سفر آقای احمدیان هم در چارچوب هماهنگی ایران و عراق در مبارزه با تروریسم، تقویت همکاریها در جهت صلح، ثبات و امنیت منطقه و مرزهای دو طرف صورت گرفته است.
کنعانی افزود: طبیعتاً موضوعات جاری اتفاق افتاده هم در گفت وگوهای میان دبیر شورای عالی امنیت ملی و طرف عراقی مطرح خواهد شد.
«علی اکبر احمدیان» دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران ۱۷ بهمن ماه به عراق سفر کرد. این سفر را میتوان نقطه عطفی در راستای ارتقا و توسعه روابط و همکاریهای ایران و عراق به خصوص در حوزه امنیتی برشمرد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در سفرش به عراق با «محمد شیاع السودانی» نخست وزیر و فرمانده کل قوا و «قاسم الاعرجی» مشاور امنیت ملی عراق دیدار و تبادل نظر کرد.
در این دیدارها بر پایبندی جمهوری اسلامی به امنیت و ثبات عراق و پافشاری بر ادامه همکاریها بر اساس «توافقنامه امنیتی مشترک میان دو کشور» به نحوی که امنیت هر دو همسایه تأمین شود، تاکید شد.
دیدار رئیسی و عبداللطیف رشید
مقابله با گروهکهای تروریستی و تجزیهطلب در نقاط مرزی ایران و عراق، شاهبیت همکاریهای دو کشور حداقل در سال گذشته بوده است و رئیس جمهور نیز در دیدار اخیر با «عبداللطیف رشید» رئیس جمهور عراق در جریان دیدارهای دوجانبه با سران کشورهای شرکتکننده در هفتمین اجلاس مجمع سران کشورهای صادرکننده گاز در الجزایر، مقابله با این گروهها را نیازمند «تعامل و نقشآفرینی هر دو کشور» دانست.
البته سید ابراهیم رئیسی با اشاره به سابقه طولانی حسن همجواری و همسایگی ملت عراق، به ویژه ساکنان اقلیم کردستان با ملت ایران، نسبت به توطئه رژیم صهیونیستی برای ضربه زدن به این روابط هشدار داد و با یادآوری نقش تاریخی سپهبد شهید قاسم سلیمانی در جلوگیری از تحقق نقشه دشمنان بر علیه دولت و ملت عراق، بر ضرورت اجرای کامل توافقنامه امنیتی دو کشور مبنی بر خلع سلاح و جلوگیری از حضور و فعالیت عناصر تروریستی و تجزیهطلب در مرزهای جمهوری اسلامی ایران از سوی طرف عراقی تاکید کرد.
انعقاد توافقنامه امنیتی تهران - بغداد یکی از مهمترین نقاط عطف روابط دو کشور است که ضمن تضمین امنیت کشورمان به تقویت امنیت عراق نیز کمک میکند. به گفته کارشناسان، هر چند این توافقنامه به صورت کامل اجرا نشده است و باید از سوی عراق به صورت کامل همه مفاد مورد توافق شده اجرایی شود اما نفس چنین توافقنامهای و اجرای برخی مفاد آن، تروریستها را ناچار به دور شدن از مرز کشورمان میکند و ایران نیز حق دفاع مشروع از خاک خود را محفوظ میداند.
روابط میان ایران و عراق از دقت و حساسیتهای بالایی برخوردار است
«سید هادی سید افقهی» کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا، با بیان این جمله که «هیچ کشوری به اندازه عراق برای ما مهم نیست»، به مهر میگوید: «علت این مهم بودن به دلیل پیوندهای ناگسستنی میان دو ملت، وجود حوزه علمیه نجف، مسائل جغرافیایی و… بوده روابط میان ایران و عراق از دقت و حساسیتهای بالایی برخوردار است.»
وی با بیان اینکه طی یکسال اخیر شاهد فراز و فرودهای زیادی بوده و هستیم، میافزاید: «این فرازو فرودها بخاطر حضور مستمر و چالش برانگیز و تروریستی نیروهای آمریکا در خاک عراق است که اجازه نمیدهد ما با کشور، مردم، نهادها و مؤسسات دولتی این کشور تعامل شفاف و راحتی داشته باشیم و به شدت روابط ما با این کشور را تحت نظر دارند.»
به باور سیدافقهی، در مسئله تیرگی روابط و کدورتی که نسبت به مسئله پرداختیها و بدهیهایی که در موضوع فروش برق و گازمیان ما و طرف عراقی پیش آمد، آمریکا دخالت بسیاری داشت. آمریکا حتی مانع اجرایی شدن بسیاری از توافقات در زمان تمام نخست وزیران گذشته عراق شده است. آمریکا در واقع عراق را ازآن خود میدانند.آمریکاییها آمدهاند تا در عراق بمانند.
کارشناس مسائل غرب آسیا تاکید میکند: «آمریکا یکی از شاخصهای منفی روابط ما در ارتباط با عراق است؛ آنها در ابعاد اجتماعی، رسانهای، فرهنگی و… به شدت روی مردم عراق کار میکنند. آمریکا در عراق یک منظومهای برای خود دارد، در داخل کردها و سنیها را به شدت یارگیری کرده به گونهای که اولین مخالفان خروج آمریکاییها از عراق این دو گروه هستند.»
وی تصریح میکند: «کشورهای حوزه جنوب خلیج فارس کاملاً همسو با سیاستهای خصمانه آمریکا علیه مردم عراق و ایران هستند اما علیرغم این مسائل روابط ایران و عراق کاملاً برادرانه است.»
خط ریل شلمچه- بصره؛ نقطه عطف
شهریور ۱۴۰۲ عملیات اجرایی احداث خط ریلی ۳۲ کیلومتری شلمچه - بصره با حضور معاون اول رئیسجمهور ایران و نخست وزیر عراق آغاز و بنا شد در مدت ۱۸ ماه آماده بهره برداری شود. آنطور که اعلام شد ۱۶ کیلومتر این پروژه در شلمچه توسط راه آهن جمهوری اسلامی و ۱۶ کیلومتر در خاک عراق توسط دولت این کشور احداث میشود. سفر ریلی با رفاه بالا و ارزان برای زائران ایرانی به کربلا و زائران عراقی به مشهد مقدس، هدف این پروژه عنوان شده است. به باور کنگشران، اتصال ریلی ۲ کشور ایران و عراق، تعامل ۲ کشور را تقویت خواهد کرد و به عبارتی نقطه عطفی در روابط تهران – بغداد است.
سید افقهی درباره این مهم نیز به مهر میگوید: «اگر خط راه آهن شلمچه به بصره برقرار شود سهم بسزایی در مباحث تجاری و … تسهیل خواهد شد.»
وی البته به این نکته نیز تاکید میکند که «ایران و عراق در اوپک عضو هستند لذا هرچه بتوانیم در این مجموعه هماهنگتر عمل کنیم، بهتر خواهد بود.»
به گزارش مهر، به هر روی روابط سیاسی و امنیتی دو کشور به همان اندازه که در اولویت قرار دارد و مسیر خوبی را نیز طی میکند اما در حوزه اقتصادی فضا کاملاً برعکس است و طرفین هنوز نتوانستهاند از ظرفیتهای موجود برای عبور از چالشهای اقتصادی بهره ببرند. بهزعم خبرگان، تقویت تجارت با عراق به عنوان دومین شریک تجاری ایران، نیازمند همت دولت در همه ابعاد از جمله محور قراردادن موضوع اقتصادی در تصمیمات سیاسی، پشتیبانی در حوزههای مختلف در مزایده و مناقصه و امور بانکی همچون تضامین و تلاش برای رفع گرههای حقوقی است تا شاهد عبور حجم تجارت دو کشور از مرز ۲۰ میلیارد دلار باشیم.
کد خبر 6057067 نفیسه عبدالهی