Web Analytics Made Easy - Statcounter
به نقل از «تابناک»
2024-04-24@02:13:33 GMT

اجباری شدن واکسیناسیون علیه کرونا؛ آری یا خیر؟

تاریخ انتشار: ۶ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۲۲۹۰۱۶

اجباری شدن واکسیناسیون علیه کرونا؛ آری یا خیر؟

به گزارش «تابناک» به نقل از ایسنا، در حال حاضر در کشورهایی نظیر آمریکا، فرانسه، یونان، ایتالیا و... و همچنین در کشور خودمان تجمعاتی اعتراضی علیه واکسیناسیون همگانی کرونا انجام می‌شود. باید توجه کرد که واکسن، فرآورده‌ای زیستی است که در برابر یک بیماری میکروبی مشخص، ایمنی فعال اکتسابی تولید می‌کند، اما تزریق آن همواره با مخالفت‌هایی از سوی برخی افراد و گروه‌ها روبه‌رو بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مخالفت‌هایی که به دلایلی مانند بی‌اعتمادی به شرکت‌ها و کشورهای واکسن‌ساز، نگرانی از عوارض واکسن‌ها و عدم شناخت از محتوای این فرآورده‌ها و.... ایجاد می‌شوند. در مقابل، موافقان واکسیناسیون عمدتاً از تأثیر واکسن‌ها در ایمنی‌زایی جمعی و پیشگیری از شیوع افسارگسیخته و به تبع آن مرگ جوامع سخن به میان می‌آورند.

البته شیوع جهانی کرونا و مرگ روزانه تعداد زیادی از مردم در سراسر جهان، بسیاری از معادلات را به هم زد و همه کشورها در رؤیای ساخت واکسنی بودند که بتواند در برابر این مهمان شوم و ناخوانده ایستاده و جان بشر را نجات دهد. اما اکنون که این مهم محقق شده و چند واکسن کرونا بعد از گذراندن فازهای مختلف مطالعه بالینی مجوز مصرف اضطراری را از سوی سازمان بهداشت جهانی کسب کردند، باز هم عده‌ای با واکسیناسیون همگانی مخالفند. تجمعات اعتراضی علیه تزریق همگانی واکسن کرونا در کشورهای مختلف، دولت‌ها را بر آن داشت که برخی محدودیت‌های اجتماعی را برای افرادی که از تزریق واکسن سر باز می‌زنند، تعیین کنند که این موضوع نیز اعتراضاتی را در پی داشته است.

در ایران نیز وزیر بهداشت از ایجاد محدودیت یا قرنطینه هوشمند برای دوران بعد از واکسیناسیون همگانی سخن گفته است. به این معنا که با افزایش میزان واکسیناسیون در کشور، محدودیت‌های کرونایی به تدریج برداشته می‌شوند، اما برای کسانی که واکسن نزنند، محدودیت‌هایی وضع می‌شود و این افراد از برخی خدمات محروم خواهند شد. در حال حاضر هم رییس جمهور اعلام کرده است که در انجام واکسیناسیون به مرز ۵۰ میلیون رسیده‌ایم. با این اوصاف باید منتظر اعلام جزئیات محدودیت‌های ضدواکسن از سوی دولت باشیم.

حال با این شرایط، باید پرسید از منظر اخلاق پزشکی آیا می‌توان فارغ از حق آزادی افراد در دریافت خدمات بهداشتی و درمانی، آن‌ها را مجبور به دریافت خدمتی پزشکی مانند تزریق واکسن کرد که از نظر علمی هم به نفع آن‌ها و هم به نفع جامعه است؟.

در این زمینه دکتر علیرضا پارساپور- دبیر کمیته ملی اخلاق بالینی کشور در گفت‌وگو با ایسنا، درباره امکان اجباری شدن تزریق واکسن از منظر اخلاق پزشکی، گفت: اینکه افراد یا حتی دولت‌ها در مواجهه با موضوع تزریق واکسن، جانب احتیاط را رعایت کنند و حتی در آغاز مقداری بدبینانه نگاه کنند، امر غریبی نیست. در کشور ما هم در مراحل اولیه تولید واکسن کرونا، حتی نظام سلامت هم نسبت به نمونه‌های واکسنی که برای کووید پیشنهاد شد، با دید محتاطانه‌ای عمل کرد، اما در ادامه مطالعات و آماری که منتشر شد، نشان داد که آثار و برکاتی که واکسیناسیون علیه کووید، برای کشورها دارد، بیش از چیزی بود که در ابتدا پیش‌بینی می‌شد و به طور معجزه‌آسایی به شدت آمار بستری و مرگ را کاهش داد. هرچند که احتمال ابتلای مجدد همچنان قابل توجه بود، اما مهم آمار بستری و مرگ بود که سیستم سلامت را دچار مشکل کرده و باعث می‌شد که نظام سلامت زمین‌گیر شود.

اثربخشی واکسیناسیون علیه کرونا پذیرفته شده است

وی افزود: بر این اساس نتایج کار در کشورهایی که در واکسیناسیون علیه کرونا پیشرو شدند و با سرعت بالایی واکسیناسیون را در جامعه‌شان انجام دادند، این نوید را به سایر کشورها دادند که اگر بتوانید پوشش واکسیناسیون را به پوششی حدود ۷۰ درصدی برسانید، می‌توانید تا حد زیادی اپیدمی و نهایتا پاندمی را مهار کرده و بحران کووید را مدیریت کنید. بر این اساس امروز دیگر در مجموع تردیدی نسبت به محاسن واکسیناسیون در مجامع علمی و نظام‌های سلامت وجود ندارد و اثربخشی واکسیناسیون علیه کرونا پذیرفته شده است و در کشور ما هم امری مسلم است. بر همین اساس شاهدیم که همه امکانات کشور بسیج شده تا بتوانیم واکسن را تامین کرده و پوشش کاملی برای واکسیناسیون جامعه داشته باشیم.

پارساپور با بیان اینکه در حال حاضرتلاش می‌شود به وسیله واکسیناسیون به عنوان یک مداخله پیشگیرانه از عوارض خطرناک بیماری کووید جلوگیری کنیم، ادامه داد: به طوری که نظام سلامت با توجه به شواهد، فکر می‌کند که با این مداخله می‌تواند از پیک‌های بعدی و بار بیماری در کشور پیشگیری کند و بر همین اساس همه امکانات را برای این موضوع بسیج کرده است.

بی‌اعتمادان به واکسن

وی گفت: با این حال طبعا همچنان درصدی از جامعه که ممکن است حتی در بین افراد علمی هم باشند، نسبت به واکسیناسیون بدبین بوده و اعتمادشان جلب نشده است. البته باید توجه کرد که مخالفت با واکسیناسیون خاص کشور ما نیست، بلکه در همه دنیا حتی در کشورهای پیشرفته، درصدی از جامعه در مقابل واکسن مقاومت دارند و کمپین‌ها و حرکت‌های ضد واکسن در این کشورها وجود دارد. بنابراین تعجب‌آمیز نیست که اگر بخشی از جامعه ما هم تمایل نداشته باشند که زیر بار واکسیناسیون علیه کرونا روند.

انجام هر مداخله درمانی یا پیشگیرانه منوط به اجازه فرد است، اما...

پارساپور اظهار کرد: طبق آنچه که در اخلاق پزشکی و نظام حقوقی ما وجود دارد، هر نوع مداخله‌ای اعم از مداخله درمانی یا پیشگیرانه، حتی اگر این مداخله نجات‌دهنده فرد باشد و برای حفظ سلامت و برگرداندن سلامت فرد، ضرورت داشته باشد، منوط به رضایت فرد است. بنابراین زمانی یک پزشک یا سیستم ارائه خدمت می‌تواند آن مداخله را انجام دهد که بیمار یا فرد در معرض یا خطر بیماری، نسبت به انجام آن رضایت آگاهانه دهد. تا وقتیکه رضایت آگاهانه را نداشته باشیم، نمی‌توانیم به جبر فرد را مجبور کنیم که آن مداخله برایش انجام شود. البته موارد استثناء هم وجود دارد. به عنوان مثال در اورژانس‌های حیاتی که خطر قطعی جان فرد مطرح است، قانون، شرع و اخلاق اجازه می‌دهد که اگر ترک اقدام درمانی به احتمال زیاد منجر به مرگ فرد می‌شود، بدون اجازه فرد و حتی علی رغم مخالفت وی می‌توان مداخله را انجام داد. با این حال این استثناء درباره واکسن صدق نمی‌کند؛ چراکه اگر فردی تمایل به تزریق واکسن نداشته باشد، نهایتا خودش را در معرض ریسک ابتلا به یک بیماری قرار داده که درصدی از آن می‌تواند شدید باشد و در درصد کمتری هم می‌تواند کشنده باشد. به نظر نمی‌آید تهدید بیماری کووید19 برای فرد، توجیه‌گر این باشد که آزادی‌های فردی را ندیده بگیریم. بنابراین ما با این توجیه که سلامت فرد در معرض خطر قرار دارد، حق نداریم که به اجبار او را واکسینه کنیم.

لزوم صیانت از سلامت عمومی

وی تاکید کرد: با این حال حاکمیت و نظام سلامت، یک وظیفه‌ای هم در قبال جامعه و صیانت از سلامت جامعه دارد. تا وقتیکه تصمیم یا مخالفت فرد با یک اقدام، سلامت خودش را در معرض خطر قرار دهد، اینجا قانون، شرع و اخلاق به حق آزادی فرد احترام می‌گذارد، اما گاهی امتناع یا بی مبالاتی فرد از یک اقدام ضروری، افراد دیگر و جامعه را در معرض خطر قرار می‌دهد. این دیگر از حوزه اختیارات فرد خارج می‌شود و در اینجا محدودیت‌هایی برای آزادی فردی قائل می‌شویم. پیش از این هم ممنوعیت‌ها یا محدودیت‌های تردد یا الزامات استفاده از ماسک و ... را شاهد بودیم که همه این موارد در حوزه محدود کردن آزادی فردی است، اما با این توجیه که این تردد یا عدم استفاده از ماسک، می‌تواند بیماری را در جامعه پخش کرده و از کنترل خارج کند. با این استدلال، چنین محدودیت‌هایی را در پاندمی کرونا در همه کشورها دیدیم.

هیچکس نمی‌تواند فردی را مجبور به تزریق واکسن کند، اما....

پارساپور گفت: محدودیت‌هایی هم که در زمینه واکسن ذکر می‌کنند، از همین سنخ است. هیچکس نمی‌تواند فردی را مجبور به تزریق واکسن کند، اما می‌تواند یکسری محدودیت‌ها را برای فردی که واکسن نزده، از باب صیانت از سلامت جامعه، در نظر بگیرد و دسترسی وی را از برخی خدمات اجتماعی محدود کند. این اقدام نه به خاطر مجازات فردی است که واکسن تزریق نکرده، بلکه هدف، صیانت و پیشگیری از ابتلای جامعه است که کاملا قابل توجیه است. فردی که معتقد است واکسن برایش مفید نیست، نباید اجازه داشته باشد که به سلامت آحاد جامعه لطمه بزند. وقتی فرد یک اقدام مناسبی را انجام نمی‌دهد، آسیب آن متوجه خود فرد است و باید پاسخگو باشد، اما وقتی دولت به چنین فردی اجازه دهد که در مجامع و محل‌های شلوغ یا در وسایل حمل و نقل و مراکز عمومی و ... حضور داشته باشد، بی‌توجهی این فرد موجب آسیب به بقیه شده و در اینجا دیگر دولت باید پاسخگو باشد. اگر خدایی نکرده پیک ششمی ایجاد شود، دولت باید در قبال افکار عمومی پاسخگو باشد که چرا کنترل لازم را انجام نداده است.

پارساپور اظهار کرد: در دنیا تا یک مرحله‌ای کشورها واکسن کافی در اختیار نداشتند و برای تزریق واکسن اولویت‌بندی انجام شده بود. حال اگر کسی بر اساس اولویتش واکسن را تزریق نمی‌کرد، افراد دیگر در انتظار بودند و آنها واکسن را تزریق می‌کردند. هدف هم این بود که ۷۰ درصد جامعه واکسینه شوند. بنابراین در فاز اجرای اولویت‌بندی و زمانی که مطالبه و تقاضای واکسن در جامعه بیش از عرضه است، این محدودیت‌ها معنا پیدا نمی‌کند. در این فاز محدودیت‌ها عمومی است. مانند منع تردد شبانه یا تعطیلی سالن‌های سینما و...، اما وقتی به فازی می‌رسیم که عرضه واکسن متناسب و حتی بیش از نیاز جامعه است و هرکس که در جامعه اراده کند، می‌تواند واکسینه شود، در این موارد دولت برای واکسیناسیون در انتظار مردم است. در اینجا آحاد جامعه واکسینه شدند و بار خطر ابتلا و بیماری شدید از دوش جامعه برداشته شده است. بنابراین ضرورتی به تداوم محدودیت‌های عمومی نیست، اما باید درصد بالایی از جامعه ایمن شده باشند. اگر این درصد به دلیل عدم همکاری بخشی از جامعه تامین نشد، دلیلی ندارد که دولت محدودیت‌ها را برای عموم جامعه ادامه دهد، بلکه آن را برای گروهی خاص که واکسن نزدند، اعمال می‌کند که موضوعی منطقی است.

چگونگی تشویق جامعه به واکسیناسیون

وی درباره چگونگی تشویق جامعه به واکسیناسیون از مسیرهای ایجابی، گفت: مشکل ما این است که اعتمادآفرینی را به خوبی انجام ندادیم. از ابتدایی که موضوع واکسیناسیون علیه کرونا مطرح شد، بحث اعتماد آفرینی نسبت به آن نیز عنوان شد. درست است که ما به آزادی بیان و مطبوعات معتقدیم، اما در شرایط خاصی اظهارنظرهای ناصوابی از سوی افرادی که صلاحیت نداشتند مطرح و متاسفانه از سوی برخی رسانه‌ها به نوعی حمایت شد. این موضوع باعث می‌شود که مردم هم دچار تردید شوند. گاهی یک فرد ضدواکسن تریبون پیدا کرده و در رسانه‌ای معتبر، ذهنیت را نسبت به واکسن مخدوش می‌کند. چنین اقدامی خطرناک است و می تواند تلاش‌ها را ناکام کند. قطعا ایجاد محدودیت گام آخر است و اولین گام اعتمادسازی است. باید توجه کرد که یک سر اعتمادسازی این است که تریبون را در اختیار فردی که صلاحیت علمی ندارد، قرار ندهیم و در درجه دوم هم درباره اثربخشی واکسن در کشورهایی که واکسیناسیون را به نحو مطلوبی انجام دادند، صحبت کنیم.

کاهش بستری و مرگ ناشی از کرونا با واکسیناسیون

پارساپور گفت: بستری و مرگ ناشی از کرونا، در کشورهایی که واکسیناسیون را به خوبی پیش بردند، به شدت کاهش یافته است. حتی در کشور خودمان هم میزان خطر بستری و مرگ در جمعیت واکسینه شده، بسیار کاهش یافته است. ماه‌های سیاه اسفند 1398 و بهار 1399، بخش‌های آی سی یو و بیمارستانی مملو از افراد سالمند بود. زیرا سالمندان بیشتر در معرض خطر ابتلا به کووید شدید بودند، اما به محض واکسینه کردن سالمندان شاهدیم که رنج سنی افراد بستری در بیمارستان‌ها کاهش یافته است. به نظر می رسد عامل اصلی این تغییرناشی از پوشش واکسیناسیون افراد سالمند بوده است.

منبع: تابناک

کلیدواژه: اربعین 1400 اعمال ماه صفر سازمان همکاری شانگهای هفته دفاع مقدس اربعین واکسن کرونا واکسیناسیون واکسن ستیزی اعمال محدودیت اربعین 1400 اعمال ماه صفر سازمان همکاری شانگهای هفته دفاع مقدس اربعین واکسیناسیون علیه کرونا محدودیت هایی تزریق واکسن بستری و مرگ معرض خطر محدودیت ها نظام سلامت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۲۲۹۰۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مطالعه وزارت بهداشت درباره واکسن گارداسیل / الزامی به تزریق همگانی نیست

با توجه به اهمیت پیشگیری از بیماری‌های متعدد، تزریق واکسن گارداسیل یکی از موضوعاتی است که در بازه زمانی اخیر مورد توجه قرار گرفته است و بنا بر اعلام مسئولان حوزه سلامت، تزریق همگانی این واکسن در حال حاضر ضرورتی ندارد، اما افراد به خواست خود می‌توانند نسبت به تزریق آن اقدام کنند.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، واکسن چهارگانه با نام تجاری گارداسیل به بازار عرضه شده است که علیه ژنوتیپ‌های شش، ۱۱، ۱۶ و ۱۸ عمل می‌کند؛ این واکسن قدرت پیشگیری ۷۰ درصدی برای سرطان دهانه رحم در زنانی که پیش از این به این ویروس آلوده نشده‌اند و همچنین قدرت پیشگیری تا ۹۰ درصد برای زگیل تناسلی را دارد.

همه این واکسن‌ها به روش بازآرایی ژنتیکی تهیه شده و شامل پارتیکل‌های شبه ویروس بدون DNA (در نتیجه غیرعفونی) هستند؛ این واکسن به حجم ۰.۵ میلی لیتر و به روش داخل عضلانی تزریق می‌شود و فواصل تزریق، صفر، دو و شش ماهگی است.

بهتر است واکسیناسیون برای دختران و پسران در سن ۱۲-۱۱ سالگی انجام شود، در غیر این صورت پسران تا ۲۱ سالگی و دختران تا ۲۶ سالگی باید واکسینه شوند؛ مدت زمان مصونیت ناشی از واکسن نامشخص است، اما در مطالعات مختلف پنج سال ذکر شده است.

مطالعه وزارت بهداشت درباره واکسن گارداسیل

حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزارت بهداشت‌، درباره تبلیغات گسترده در فضای مجازی درباره فروش و تزریق واکسن «گارداسیل»، در زمینه وضعیت شیوع بیماری HPV در کشور و اهمیت واکسیناسیون علیه آن اظهار کرد: عملکرد ما باید بر اساس اسناد و مدارک باشد؛ به عنوان مثال یک کشور در اروپا ادعا می‌کند که سالانه در جمعیت کشورش افرادی دچار سرطان مشخصی هستند، بنابراین برای این کشور، واکسیناسیون برای پیشگیری از این نوع سرطان، صرفه اقتصادی دارد، بنابراین در فعالیت‌ها باید تحلیل هزینه داشته باشیم، به این ترتیب برای واکسیناسیون با واکسن گارداسیل نیز باید اسناد و مدارک داشته باشیم.

وی افزود: اگر واکسن‌های پنوموکوک و روتاویروس را وارد برنامه واکسیناسیون کشوری می‌کنیم، مشخص است که واکسن پنوموکوک سالانه از ۱۵۰۰ مرگ کودکان جلوگیری می‌کند و واکسیناسیون روتاویروس حداقل از سالانه ۱۰ هزار بیماری اسهال شدید و نیاز به بستری در کودکان جلوگیری خواهد کرد و این بسیار رقم زیادی است.

معاون بهداشت وزارت بهداشت تصریح کرد: معاونت پژوهشی و پژوهشگاه‌های وزارت بهداشت در رابطه با واکسن گارداسیل نیز از سال گذشته در حال انجام تحقیقات مورد لزوم هستند و اگر نتایج تحقیقات، لزوم ورود آن به برنامه واکسیناسیون ملی را مشخص کند، وارد برنامه واکسیناسیون کشوری خواهیم کرد.

فرشیدی با بیان اینکه در حال حاضر تولید و تزریق این واکسن از طریق وزارت بهداشت انجام نمی‌شود، گفت: در خارج از وزارت بهداشت شرکت‌هایی هستند که واکسن گارداسیل را تأمین می‌کنند و بسیاری از افراد نیز که تمایل به تزریق آن دارند، خریداری می‌کنند، اما این کار از طریق وزارت بهداشت انجام نمی‌شود.

وی درباره ضرورت استفاده از این واکسن تصریح کرد: در کشور ما با توجه به شرایط موجود لزومی ندارد که تمامی افراد جامعه را ملزم به تزریق این واکسن کنیم و اگر ما ذره‌ای به این اطمینان برسیم که برای سلامت مردم تزریق واکسن گارداسیل نیاز است حتماً این کار انجام خواهد شد.

معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: پژوهشگاه مربوطه این وعده را داده است که در بازه زمانی شش ماهه اطلاعات لازم را ارائه دهند و اگر نتیجه پژوهش‌ها این باشد که باید تزریق این واکسن انجام شود و به نفع مردم است، انجام خواهد شد.

تبلیغات واکسن گارداسیل ممنوع است

پیش از این، روابط عمومی سازمان غذا و دارو اعلام کرد: مشاهده شده است که برخی بلاگرها اقدام به تبلیغ داروهایی همچون واکسن گارداسیل در صفحات خود کرده‌اند که تبلیغ دارو به هر شکل در قانون کشور ممنوع اعلام شده و فروش و عرضه دارو در فضای مجازی ممنوع است.

سازمان غذا و دارو از تمام شهروندان درخواست می‌کند داروهای مورد نیاز خود را از داروخانه‌های مجاز و تحت نظارت مسئول فنی تهیه کنند؛ در همین راستا از عموم شهروندان درخواست می‌شود از خرید دارو از طریق فضای مجازی اعم از اینستاگرام، تلگرام و واتس‌آپ جدا خودداری کنند، چراکه این عرصه محل اقدامات سوداگرایانه افرادی است که با مخفی کردن هویت واقعی خود، سعی در کلاهبرداری و عرضه اقلام غیرمجاز دارند.

سازمان غذا و دارو به هیچ عنوان سلامت و اصالت هیچیک از اقلامی که در فضای مجازی فروخته می‌‎شوند را به رسمیت نخواهد شناخت؛ چراکه این اقلام خارج از زنجیره تأمین رسمی بوده و احتمال جایگزینی داروهای اصیل و داروهای تقلبی در آنها بسیار بالا است.

عموم شهروندان می‌توانند از طریق تماس با سامانه رسیدگی به شکایات سازمان غذا و دارو به آدرس B۲n.ir/t۸۰۴۲۰ شکایت خود را به ثبت برسانند.

چرا باید واکسن گارداسیل تزریق کنیم؟

فریبا شیروانی، فوق تخصص عفونی اطفال و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز با اشاره به اینکه واکسن گارداسیل از ویروس پاپیلومای انسانی تشکیل شده که این ویروس‌ها احتمال عفونت را برای زنان و مردان فراهم می‌کند و خطر ابتلاء به بعضی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد، می‌گوید: تزریق این واکسن در سنین ٩ تا ١٤ سالگی در دو نوبت و در سنین بالای ١٥ سال در سه نوبت خواهد بود.

وی افزود: تزریق این واکسن تنها مخصوص دختران نیست و برای پسران هم توصیه می‌شود، تزریق این واکسن هیچ عوارضی به همراه ندارد و در ارتقای سطح سلامت فرد و ایمنی نسبت به سرطان‌های وابسته به ویروس پاپیلوما بسیار مؤثر است.

کد خبر 747217

دیگر خبرها

  • مطالعه وزارت بهداشت درباره واکسن گارداسیل / الزامی به تزریق همگانی نیست
  • واکسن گارداسیل برای همه ضروری است؟
  • حجاج این ۲ توصیه پزشکی را جدی بگیرند
  • ۲ توصیه مهم پزشکی به زائران خانه خدا | بخش عمده‌ سرماخوردگی‌ها کروناست | شیوع یک سویه بسیار واگیر کرونا
  • واکسیناسیون همگانی گارداسیل انجام می‌شود؟ | مطالعه وزارت بهداشت درباره واکسیناسیون واکسن اچ‌پی‌وی
  • مطالعه وزارت بهداشت درباره واکسن گارداسیل
  • وزارت بهداشت ضرورتی برای تزریق واکسن گارداسیل نمی بیند
  • اجرای نوبت اول واکسیناسیون فلج اطفال با ۵۸۴ هزار دز
  • واکسیناسیون ۳۰۰ هزار راس دام در استان همدان
  • آماری هولناک از حیوان گزیدگی در کشور