به نقل از «اقتصاد آنلاین»

«قفقاز جنوبی» میدان جدید رقابت شرق و غرب

تاریخ انتشار: ۱۱ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۲۷۷۰۸۱

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، این موفقیت آذربایجان که واکنش‌های متفاوتی را در جهان برانگیخت، بدون حمایت روسیه قابل‌دستیابی نبود. میانجیگری روسیه در نوامبر سال گذشته باعث شد تا مرزهای شناخته‌شده بین‌المللی که به ادعای آذربایجان حدود سه دهه در اشغال ارمنستان بود، دوباره به آذربایجان بازگردد.

روسیه همچنین به‌عنوان بخشی از این توافق تعدادی از نیروهای صلح‌طلب را در منطقه قره‌باغ کوهستانی ارمنستان مستقر کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

دو کشور پیش از آن نیز بر سر حاکمیت بر منطقه قره‌باغ جنگیده بودند و مهم‌ترین آن جنگی هفت‌ساله بود که بین سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۴ در‌گرفت و در‌نهایت به آتش‌بس ختم شد. در این جنگ همچنین شاهد دخالت بسیاری از قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی بودیم. آذربایجان از حمایت شدید ترکیه برخوردار بود و ارمنستان نیز کم‌و‌‌بیش کمک‌هایی از روسیه دریافت ‌کرد.

آذربایجان همچنین متهم شد که از مزدوران خارجی و گروه‌های شبه‌نظامی در جریان این نبرد استفاده کرده است. یک سال از آغاز جنگ می‌گذرد و اکنون آشکار شده است که تغییر و تحولات مرزی این جنگ، واقعیت‌های ژئوپلیتیکی جدیدی را در قفقاز جنوبی و منطقه خزر ایجاد کرده و بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی هم سیاست‌های خود را با توجه به این واقعیت‌های جدید تعیین می‌کنند.

به نظر می‌رسد هجوم ترکیه به قفقاز جنوبی در‌ حال نتیجه‌دادن است و این کشور توانسته هژمونی دیرینه روسیه در منطقه را کم‌اثر کند. در جریان جنگ سال گذشته و پس‌از‌آن، ترکیه حمایت نظامی و سیاسی قابل‌ملاحظه‌ای از آذربایجان کرد تا قدرت خود را در قفقاز جنوبی به روسیه نشان دهد. روسیه هم که تا حدی همراهی بیشتری با ارمنستان دارد، در جنگ اخیر حمایت قابل‌ملاحظه‌ای از این کشور نکرد و این بی‌تفاوتی مسکو باعث شد تا ارمنستان شکست سنگینی را در جنگ با آذربایجان متحمل شود.

ارمنستان در مواجهه با این واقعیت تلخ جدید، موقعیت خود را مجددا ارزیابی کرده و ظاهرا به این نتیجه رسیده است که برای خروج از این وضعیت باید خاطرات تلخ رابطه خود با ترکیه- از جمله نسل‌کشی ارامنه به دست ترکیه – را یک بار برای همیشه حل‌وفصل کند و دشمن قدیمی خود را به‌عنوان دوست و شریک بپذیرد. در همین راستا، مقام‌های ارشد ارمنستان و ترکیه اظهارات مثبتی درباره رابطه دوجانبه داشته‌اند و این را می‌توان نشان‌دهنده تغییر اساسی دانست.

نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، اعلام کرده که «بدون پیش‌شرط» آماده آشتی با ترکیه است و در آن‌سو هم رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، گفته است اگر ارمنستان آمادگی خود را برای حرکت در این مسیر تنش‌زدایی رسما اعلام کند، آماده عادی‌سازی تدریجی رابطه آنکارا-ایروان است. اقدامات ارمنستان برای بهبود رابطه با ترکیه در هفته‌های اخیر آغاز شده است. هواپیماهای مسافربری ترکیه می‌توانند با عبور از حریم هوایی ارمنستان به آذربایجان بروند و اخیرا هم برنامه پنج‌ساله‌ای در این کشور مورد تصویب قرار گرفته که بهبود رابطه با ترکیه مهم‌ترین بخش آن است.

بازیگر  پشت‌پرده

جنگ سال گذشته یک بازیگر دیگر هم داشت که چندان مورد توجه قرار نگرفت. اسرائیل با تأمین تجهیزات نظامی و هواپیماهای بدون سرنشین مورد‌نیاز ارتش آذربایجان در این جنگ که حدود دو‌ هزار قربانی داشت، مورد انتقادهای شدید بین‌المللی قرار گرفت. اسرائیل حدود 70 درصد تسلیحات نظامی آذربایجان در پنج سال گذشته را تأمین کرده و پهپادهای اسرائیلی نقش مهمی در شکست ارمنستان در جنگ سال گذشته ایفا کردند. علاوه بر اسرائیل، آمریکا هم نقشی قابل‌توجه در این منطقه دارد. آذربایجان در منطقه‌ای مهم قرار گرفته و ایالات متحده نمی‌خواهد با کاهش توجه به این منطقه، باعث افزایش نفوذ روسیه و ترکیه شود. تأمین امنیت انتقال انرژی به اروپا با توجه به ذخایر گازی و نفتی عظیم آذربایجان، موقعیت ژئواستراتژیک این کشور در رقابت میان آمریکا و روسیه، ارتباط باکو با اسرائیل و همچنین امکان ورود به آسیای میانه از طریق آذربایجان از جمله مهم‌ترین دلایل رابطه گرم ایالات متحده و آذربایجان به شمار می‌آید.

اما «لوک کافی» کارشناس مسائل روسیه و مدیر مرکز سیاست خارجی نگاه دیگری به تحولات یک سال اخیر این منطقه دارد و وضعیت مناطق مورد مناقشه ارمنستان و آذربایجان را مشابه بالکان می‌داند و می‌گوید: «این رویداد در بالکان ممکن است آرمان‌های صربستان برای بازپس‌گیری کوزوو را دوباره زنده کرده باشد و در گرجستان، اوکراین و مولداوی، اندیشه بازپس‌گیری سرزمین‌های در اشغال روسیه را تقویت کند. در این میان پرونده کوزوو مشخص‌ترین مورد است.

الکساندر ووچیچ، رئیس‌جمهوری صربستان تاکنون به‌طور ضمنی درباره اشغال مجدد کوزوو به دست نیروهای کشورش هشدار داده است. این مقایسه در نگاه اول ممکن است بی‌مورد به نظر برسد‌ اما اگر از قره‌باغ درس گرفته باشیم، خواهیم دانست که چنین ادعاهایی نیاز به بررسی دقیق دارد. کوزوو و ناگورنو قره‌باغ هر دو مناطق خودمختار در دو جمهوری بوده‌اند‌ اولی در صربستان و دومی در آذربایجان. هر دو نیز در گذشته تابع یک ساختار حکومتی بزرگ‌تر بوده‌اند‌ اولی در یوگسلاوی و دومی در اتحاد جماهیر شوروی پیشین. با فروپاشی شوروی چندین تمایز اساسی بین دو این جمهوری بر اساس ماهیت جنگ و واکنش‌های بین‌المللی به آن پدیدار شد».

درس  جنگ   آذربایجان  و ارمنستان

«یانوژ بوگایوفسکی»، پژوهشگر بنیاد جیمزتون آمریکا هم با اشاره به یک‌سالگی جنگ قره‌باغ به سه درس اصلی این جنگ اشاره می‌کند و می‌گوید: «توافق برای حفظ وضعیت موجود، موقتی است؛ وجود صلح‌بانان روسی برای منطقه مضر است، به رسمیت شناخته‌شدن وضعیت نهایی، ضروری است. وضع موجود در قره‌باغ به‌طور نامحدود دوام نمی‌آورد، به‌ویژه اگر دو طرف بر راه‌حل‌های کاملا متضاد اصرار بورزند.

«نبرد منجمد» هم نام درستی برای وضعیت حاضر نیست، زیرا این وضعیت شامل درگیری‌های حل‌نشده‌ای است که یکی از طرفین عمدا مذاکرات برای‌ حل آن را متوقف یا منحرف می‌کند و میانجیگری بین‌المللی هم در این میان ضعیف یا پراکنده است. مذاکرات درمورد منطقه ترانسنیستریا مولداوی، دونباس اوکراین، آبخاز گرجستان، اوستیای جنوبی و قره‌باغ آذربایجان پس از بروز درگیری‌های اولیه نتیجه نداد و بنابراین چشم‌انداز جنگ در این مناطق همچنان متصور است.

دومین درس آن است که صلح‌بانان روسی، کشور میزبان را «تضعیف» می‌کنند زیرا آنها نه‌تنها مانع کنترل منطقه به دست کشور آسیب‌دیده می‌شوند‌ بلکه صرف وجود آنها ممکن است سبب مشروعیت‌بخشیدن به تجزیه‌طلبان، ایجاد قدرت‌های موازی، چندپارگی نهادهای دولتی، فشار بر دولت مرکزی و سنگ‌اندازی در روند پیوستن کشور میزبان به اتحادیه اروپا و ناتو می‌شود. حضور نیروهای روسی در منطقه ترانسنیستریا در مولداوی یک نمونه برجسته از این حضور نظامی است و مسکو ظاهرا چنین محاسبه کرده که استقرار نیروهایش در قره‌باغ، سبب مهار گرایش جمهوری آذربایجان به غرب می‌شود.

درس سوم هم اشاره بر واقعیت «عدم مشروعیت» دارد. سرزمین‌های جدا‌شده در طول جنگ‌ها، برای تضمین استقلال خود نیاز به مشروعیت بین‌المللی و به رسمیت شناخته‌شدن وضعیت نهایی‌شان دارند. کوزوو باوجود مخالفت صربستان، بارزترین نمونه از مناطقی است که مسیر نسبتا سریع از جدایی سرزمینی تا کشور کاملا شناخته‌شده را طی کرده است. اگرچه کرملین سعی کرده نتیجه مشابهی را در آبخاز و اوستیای جنوبی به دست آورد‌ اما تا‌کنون به‌جز خود روسیه، تنها پنج کشور این مناطق را به‌عنوان کشور مستقل به رسمیت شناخته‌اند. نهادهای بین‌المللی عضویت این مناطق را نپذیرفته‌اند و گرجستان هم مصمم است که آنها را پس بگیرد.

پربیننده ترین پیام بی‌سروصدای واشنگتن به تهران؟ انتظار ما از ایران بازگشت سریع به میز مذاکرات است / توپ در زمین ایران است، اما نه برای مدت طولانی بیماری اردوغان او را از عرصه سیاست ترکیه خارج می کند؟ بیانیه وزارت خزانه‌ داری آمریکا درباره اهدای نذورات به حرم امام رضا(ع) مذاکرات منطقه ای با ایران باید فعالیت های موشکی تهران را در بر بگیرد

منبع: اقتصاد آنلاین

کلیدواژه: قفقاز قفقاز جنوبی بین المللی سال گذشته منطقه ای قره باغ

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۲۷۷۰۸۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آغاز تعیین حدود مرز‌های ارمنستان با جمهوری آذربایجان 

نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان گفت: ایروان و باکو روند عملی تعیین حدود مرز‌ها را آغاز کرده اند.

وی افزود: این اقدام مزایایی دارد از جمله برای کاهش خطرات امنیتی مهم است.

نخست وزیر خاطرنشان کرد: بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان لازم است مرز‌هایی زمینی که در زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی وجود داشت، بازیابی شوند.

پیش از این، در هشتمین نشست کمیسیون دولتی تعیین حدود مرز‌های جمهوری آذربایجان و ارمنستان که در منطقه مرزی میان دو کشور برگزار شد، دو طرف بر سر بازگرداندن ۴ روستای منطقه مرزی «تاووش» به دولت باکو به توافق رسیدند.

قبل از آن، دولت ارمنستان از قصد خود برای بازگرداندن این روستا‌ها خبر داده بود؛ در تاریخ ۲۹ اسفند سال گذشته نیز «نیکول پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان در دیدار با اهالی روستا‌های مرزی منطقه تاووش اعلام کرد که قرار است ۴ روستای مرزی از این منطقه را به باکو واگذار کند.

پاشینیان به اهالی ارمنی این روستا‌ها گفته بود که اگر ایروان این کار را نکند، به معنای آغاز جنگ دیگر است.

باشگاه خبرنگاران جوان بین‌الملل اروپا و آمریکا