به نقل از «اقتصاد آنلاین»

چه دارو‌هایی می‌ توانند منجر به ریزش مو بشوند و شما در قبال آن چه کاری می‌ توانید انجام دهید؟

تاریخ انتشار: ۱۴ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۳۱۱۸۰۹

به گزارش اقتصادآنلاین، برخی اشکال ریزش مو موقتی است، درحالی‌که برخی دیگر مانند الگوی طاسی دائمی است. 

دارو‌ها و ریزش مو:

ریزش مو عارضه جانبی رایج بسیاری از داروهاست. اغلب اوقات، این دارو‌ها تنها ریزش موی موقتی ایجاد می‌نمایند و پس از اصلاح یا ترک دارو از بین می‌روند. این دارو‌ها به پیاز مو آسیب رسانده و در رشد آن‌ها در مراحل مختلف اختلال به وجود می‌آورند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 دو نوع ریزش مو ممکن است رخ دهد. اولی ریزش موی تلوژن یا موقت است. این نوع ریزش در فاز باقی‌مانده پیاز مو رخ می‌دهد اما رشد موی جدید ادامه می‌یابد. نوع دیگر ریزش موی آناژن یا بلندمدت است که اغلب به باریک شدن مو یا ازدست‌دادن موی دیگر اعضای بدن مانند ابرو و پلک‌ها می‌گردد. ریزش موی آناژن در فاز رشد مو‌های جدید رخ می‌دهد. 

چه دارو‌هایی منجر به ریزش مو می‌شوند؟ 

در اینجا برخی از انواع دارو که می‌توان ریزش مو را به‌عنوان عارضه جانبی آن‌ها تلقی کرد مطرح می‌گردند. 

• ویتامین :A

مقادیر بالای مصرف ویتامین A و دارو‌های مشتق از آن می‌تواند به ریزش مو بینجامد. 

• دارو‌های آکنه: 

یکی از انواع دارو‌های آکنة مشتق از ویتامین A ایزوترتینوئین (آکوتان) و ترتیونین (رتین - آ) می‌تواند منجر به ریزش مو گردد. به دلیل اینکه ممکن است عوارض جانبی دیگری نیز وجود داشته باشد، ممکن است بخواهید در خصوص دیگر گزینه‌ها با متخصص پوست و موی خود تبادل نظر کنید. 

• آنتی‌بیوتیک‌ها:

آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی می‌توانند به‌صورت موقت ریزش مو بیافرینند. آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند ویتامین B و هموگلوبین شما را از بین ببرند که رشد مو را مختل می‌کند. 

• دارو‌های ضد قارچ:

دارو‌های ضد قارچ برای عفونت‌های قارچی استفاده می‌شود و در برخی افراد به ریزش مو ربط پیدا می‌کند. داروی ضد قارچ وریکونازول یکی از درمان‌هایی است که درگذشته یکی از عوامل طاسی تلقی می‌شد. 

• دارو‌های ضد لخته خون:

ضد لخته‌هایی مانند هپارین و وارفارین به‌منظور رقیق کردن و جلوگیری از لخته شدن خون و برخی مشکلات قلبی در برخی افراد استفاده می‌شود. (از جمله بیماران قلبی)

این دارو‌ها می‌توانند ریزش مویی ایجاد کنند که پس از مصرف این دارو‌ها در حدود سه ماه آغاز می‌شود. 

• دارو‌های کاهش کلسترول:

گزارش شده است برخی دارو‌های استاتین مانند سیمواستاتین (زوکور) و آتروواستاتین (لیپیتور) منجر به ریزش مو می‌گردند. 

• دارو‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن:

برخی دارو‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن که منظور درمان شرایط خودایمنی مانند لوپوس و روماتیسم مفصلی می‌توانند ریزش مو بیافرینند. برخی از این دارو‌ها شامل متوترگزات، لفلونومید (آراوا)، سیکلوفسفامید (سیتوکسان) و اتانرسپت (انبرل) است. 

• دارو‌های ضدتشنج:

دارو‌هایی که از تشنج و صرع جلوگیری می‌کنند مانند والپوئیک اسید (دپاکوت) و‌تریمتادیون (تریدیون) می‌توانند منجر به ریزش مو در بعضی افراد شوند. 

• دارو‌های فشارخون:

بتا بلاکر‌ها مانند موارد زیر می‌توانند ریزش مو بیافرینند: 

• متوپرولول (لوپرسور)

• تیمولول (بلوکادرن)

• پروپرانولول (ایندرال و ایندرال LA)

• آتنولول (تنورمین)

• نادولول (کورگارد)

بازدارنده‌های ACE نیز باریکی مو می‌آفرینند. 

این موارد عبارتند از: 

• انالاپریل (وازوتک)

• لیسینوپریل (پرینیویل، زستریل)

• کاپتوپریل (کاپوتن)

دارو‌های ضدافسردگی و ثبات‌آفرین خلق‌وخوی:

برخی افرادی که دارو‌هایی برای افسردگی و ثبات روحیه استفاده می‌کنند ممکن است ریزش مو را تجربه کنند. دارو‌هایی که ممکن است این موارد را بیافرینند عبارتند از: 

• پاروکستین هیدروکلرولید (پاکسیل)

• سرترالین (زولوفت)

• پروتریپتیلین (ویواکتیل)

• آمیتریپتیلین (الاویل)

• فلوکستین (پروزاک)

دارو‌های کاهش وزن:

دارو‌های کاهش وزن مانند فنترمین می‌توانند ریزش مو بیافرینند، اما عوارض جانبی اغلب لیست نمی‌شود. این به این دلیل است که رژیم گیرنده‌هایی که ریزش مو دارند اغلب از مواد مغذی محروم هستند یا بیماری زمینه‌ای خاصی به ریزش موی آن‌ها دامن می‌زند؛ بنابراین، درحالی که برخی افراد دریافت‌کننده دارو‌های کاهش وزن، ریزش مو را گزارش کرده‌اند، این ریزش می‌تواند به دلیل سوءتغذیه باشد. 

شیمی‌درمانی:

دارو‌های شیمی‌درمانی مورداستفاده برای برخی انواع سرطان و بیماری‌های خودایمنی می‌توانند ریزش موی بلندمدت بیافرینند. این ریزش مو شامل پلک‌ها، ابرو‌ها و موی بدن می‌شود. این دارو‌ها به‌منظور تخریب سلول‌های سرطانی با رشد سریع در بدنتان است.

 اما آن‌ها همچنین به دیگر سلول‌هایی که سریع رشد می‌کنند نیز آسیب می‌رسانند. مانند ریشه‌های موی شما رشد مجدد پس از پایان درمان آغاز می‌شود. 

دارو‌هایی که در زنان ریزش مو می‌آفریند: 

درمان‌های هورمونی می‌توانند عدم توازن هورمونی در زن‌ها ایجاد کنند که منجر به ریزش مو و به‌صورت بالقوه منجر به الگوی طاسی دائم زنان می‌شود. دارو‌های کنترل بارداری مورداستفاده جهت جلوگیری از آبستنی و درمان‌های جایگزینی هورمون (HRT) مانند پروژسترون و استروژن از مثال‌های آن می‌باشند.

 زنانی که تحت عمل بیرون آوردن کامل رحم خود هستند برای مثال ممکن است پس از جراحی نیازمند مصرف مداوم HRT باشند. زنان یائسه نیز ممکن است HRT نیاز داشته باشند. 

دارو‌هایی که در مردان ریزش مو می‌آفرینند: 

همانند زنان، مردانی که برخی هورمون‌ها را دریافت می‌کنند ممکن است ریزش مو یا الگوی طاسی دائم تجربه کنند. درمان جایگزینی تستوسترون به‌منظور درمان تستوسترون پایین می‌تواند ریزش مو بیافریند. استفاده از استروئید‌های آنابولیک برای عضله‌سازی نیز می‌تواند منجر به ریختن مو‌ها شود. 

چه‌کار می‌توانید بکنید:

اگر اخیراً داروی جدیدی دریافت کرده‌اید و متوجه باریکی و یا ریزش مو‌های خود شدید، با پزشک خود در خصوص تغییر دارو صحبت کنید. ممکن است آن‌ها دارویی که همان عارضه جانبی را ایجاد نکند پیشنهاد دهند. پزشک شما ممکن است همچنین توقف چندماهه دارو را پیشنهاد کند.

 اگر در حال تجربه الگوی طاسی به دلیل استفاده از دارو هستید، برخی درمان‌ها مانند روگاین (زنان و مردان)، پروپسیا (مردان) و دوتاسترید (مردان) ممکن است برای شما مناسب باشد. ممکن است ناچار باشید به‌منظور مشاهده نتایج، این دارو‌ها را در یک بازه زمانی مصرف کنید. 

ممکن است شش ماه یا بیشتر طول بکشد تا نتایج روگاین را مشاهده کنید. اگر الگوی طاسی را تجربه می‌کنید جراحی کاشت مو یا لیزردرمانی ممکن است برای شما مناسب باشد. توصیه‌های مربوط به خانه و سبک زندگی شامل پوشیدن کلاه‌گیس و پوشاندن مو با روسری یا کلاه نیز می‌توانند مثمر ثمر باشند. 

بسیاری افراد که تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند با افتخار از چهرة جدید خود رونمایی می‌کنند. به‌خاطر داشته باشید که اگر وضعیت سلامتی دشواری دارید، شما محق هستید که به‌خاطر مبارزه جانانه با آن به خود ببالید. کاملاً به خودتان بستگی دارد که تصمیم بگیرید به راحت‌ترین شیوة ممکن برای خودتان به نظر برسید. 

چشم‌انداز:

در اغلب موارد، رشد مو به‌محض توقف دارویی که منجر به ریزش مو شده است به وضعیت سابقش برمی گردد. اصلاح مقدار مصرف دارو نیز ممکن است علائم ریزش مو را کاهش دهد. به‌خاطر داشته باشید، هرگز بدون مشورت با پزشک دارویی را قطع نکنید. ممکن است گزینه‌های دیگری با عوارض جانبی کمتر موجود باشد. 

پربیننده ترین شناسایی یک ویروس عفونی در حال ظهور در ژاپن چای نباتی که بر هر درد بی درمان دواست! شرط حضور در مدارس و دانشگاه اعلام شد ۲۲ مزیت و کاربرد جوش شیرین آخرین آمار کرونا در ایران (۱۴۰۰/۷/۱۳)

منبع: اقتصاد آنلاین

کلیدواژه: ریزش مو توانند ریزش مو منجر به ریزش مو دارو های کاهش دارو هایی دارو های ضد دارو ها الگوی طاسی برخی افراد ریزش مو ریزش مو درمان ها ریزش موی رشد مو

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۳۱۱۸۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

این ۷ دسته دارو را بی‌رویه نخورید | داروخانه‌ها شبیه سوپرمارکت‌ها عمل می‌کنند

همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: باید قبول کنیم که ما ایرانی‌ها دارو زیاد مصرف می‌کنیم و حتی اگر به آنها دست نزنیم، باید چند ورق از هر کدام در یخچال و کشوی کابینت ما باشد. ژلوفن، نوافن، استامینوفن کدوئین، دیازپام، لورازپام، دایمیتیکون، شیاف و خیلی از داروهای دیگر که فکر می‌کنیم لازم است برای روز مبادا در خانه باشد.

تعدادی از داروها نیازی به نسخه ندارند و شما با مراجعه به داروخانه می‌توانید آنها را تهیه کنید. این داروها، داروهای OTC یا Over the Counter Drug نام دارند. دسته‌ دیگری از داروها نیازمند نسخه پزشک هستند اما بسیاری از داروخانه‌ها معمولا آنها را هم بدون نسخه در اختیار افراد می‌گذارند. داروهایی که مصرف بی‌رویه آنها می‌تواند عوارض متعددی برای سلامت داشته باشد و سلامت شما را در معرض خطر قرار دهد.

آیا مُجازیم داروهای OTC را خودسرانه مصرف کنیم؟

دکتر بابک پورقلیچ، پزشک عمومی در گفتگو با همشهری به نکات جالبی درباره مصرف داروهای OTC اشاره می‌کند که دانستن آنها شاید باعث شود که دست از مصرف بی‌رویه و طولانی‌مدت داروها برداریم و به سلامت خود اهمیت دهیم.

دکتر پورقلیچ می‌گوید: مصرف خودسرانه داروهای OTC بستگی به بیماری ما دارد. اگر بیماری سبک باشد که معمولا دچارش می‌شویم و اولین بار نیست، مثل سردرد همیشگی، سرماخوردگی همیشگی، آلرژی و آبریزش بینی همیشگی، درد قاعدگی همیشگی و از این قبیل که قبلا پزشک اجازه داده که در چنین مواقعی داروهای خاصی را برای تسکین درد استفاده کنیم، می‌توانیم در حد ۴۸ ساعت آنها را مصرف کنیم. اما اگر بعد از ۴۸ ساعت و حداکثر ۷۲ ساعت علائم برطرف نشد، یا تشدید شد یا علائم دیگری به آن اضافه شد که شبیه علائم همیشگی نیست، باید حتما به پزشک مراجعه کنیم و خودسرانه مصرف داروها را ادامه ندهیم. مثلا اگر سردردی داریم که هرچقدر هم قرص می‌خوریم، خوب نمی‌شود، قاعدتا باید مصرف خودسرانه دارو را قطع و به پزشک مراجعه کنیم.

داروخانه‌ها به فروشگاه تنزل پیدا کرده‌اند

این پزشک عمومی می‌گوید: در کشورهای دیگر هم یک سری داروها هستند که در فروشگاه‌ها ارائه می‌شوند و مردم می‌توانند بدون نسخه، آنها را خریداری کنند اما در ایران، الان مشکل فقط داروهای OTC نیست. مشکل ما داروهایی هستند که در قالب OTC به مردم ارائه می‌شوند. مثل آزیترومایسین، دیازپام، سفکسیم و ... . یا دارویی که همیشه مصرف می‌کنیم را می‌بریم به داروخانه نشان می‌دهیم و می‌گوییم من همیشه این را مصرف می‌کنم و داروخانه هم بدون نسخه آن را به شما می‌دهد. یعنی داروخانه در کشور ما جایگاه و مقام فروشگاه را پیدا کرده است. در حالی که ساختار و کارکرد فارمِسی که تنها تعدادی از داروهای OTC را در اختیار دارد، با دراگ‌استور متفاوت است. اما اینجا داروخانه‌ها شبیه فارمِسی‌ها عمل می‌کنند.

مصرف آنتی‌بیوتیک برای یک ویروس ساده؟

دکتر پورقلیچ به یک نکته خیلی مهم اشاره می‌کند و می‌گوید: خیلی از مواقع گلودرد شما ممکن است به خاطر یک میکروب یا ویروس ساده باشد. بهبود این ویروس ساده یک روندی دارد؛ مثلا ۳ تا ۵ روز طول می‌کشد و بعد علائمش از بین می‌رود. اما وقتی شما برای بهبود آن آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنید، میکروب‌های ساده را هم از بین می‌برید و به میکروب‌های خطرناک‌تر و مقاوم تر فرصت جولان می‌دهید و دوره درمان‌تان هم طولانی‌تر می‌شود.

او می‌گوید: البته آنتی‌بیوتیک‌ها OTC نیستند اما میزان مصرف آنها در کشور بسیار بالا است و خیلی‌ها خبر ندارند که چه عوارض متعددی دارند. بسیاری‌ از افراد برای کوچک‌ترین مشکل مثل گلودرد یا داشتن خلط، آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند! در حالی که آنتی‌بیوتیک اصلا روی عفونت تاثیری ندارد. فقط ممکن است در شما مقاومت دارویی ایجاد کند. یعنی اگر شما بعدها عفونت روده، عفونت گوش یا عفونت سینوس بگیرید، دیگر بدن شما به آن آنتی‌بیوتیک جواب نخواهد داد و دربرابرش مقاومت خواهد کرد و شما مجبور می‌شوید آنتی‌بیوتیک قوی‌تری مصرف کنید که آن هم تبعات و عوارض خاص خود را دارد.

بیشتر بخوانید؛

خطر بزرگ آنتی‌بیوتیک‌ها که از آن بی‌خبرید | در ۹۰ درصد سرماخوردگی‌ها نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک نیست محبوب‌ترین مسکن ایرانی‌ها چیست؟ | دارویی که سالانه یک میلیارد مصرف دارد و کبد را تهدید می‌ کند علت عجیب افزایش آمار مسمومیت‌های دارویی در کشور | مصرف خودسرانه قطره چشم چطور به سیستم ایمنی آسیب می‌زند؟ ۸ خطر مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها | ایرانی‌ها مثل نقل و نبات آنتی‌بیوتیک می‌خورند این ۷ دسته دارو را بی‌رویه نخورید

دکتر پورقلیچ در ادامه گفتگو درباره عوارض مصرف بی‌رویه و طولانی‌مدت ۷ داروی OTC و غیر OTC توضیحاتی می‌دهد که دانستن آنها بسیار ضروری است.

استامینوفن کدئین؛ ایرانی‌ها استامینوفن کدئین را زیاد مصرفش می‌کنند و فکر می‌کنند خطری هم ندارد. ما بیمار داشتیم که روزی ۲ بسته استامینوفن کدئین مصرف می‌کرد و دیگر صاحب کبد سالمی نبود. استامینوفن اگر بیش از دوز مجاز مصرف شود، داروی بسیار مضری برای کبد است. کدئین آن هم اگر بیش از ۳ روز مصرف شود، هم وابستگی ایجاد می‌کند و هم باعث از بین رفتن سلول‌های کبدی می‌شود.

ژلوفن و ایبوپروفن؛

این دو دارو جزو مسکن‌های غیر استروئیدی هستند و مهم‌ترین عوارض‌شان عوارض گوارشی است. اگر این ۲ دارو را طولانی مصرف کنید یا اگر زمینه بیماری‌های گوارشی داشته باشید، ممکن است بیماری گوارشی شما تشدید شود. برخی از افراد برای بیماری قلبی‌شان داروهای دیگری مثل آسپرین هم مصرف می‌کنند. این افراد اگر پروفن مصرف کنند، رقت خون‌شان بیشتر می‌شود و ممکن است مستعد خونریزی شوند. به خصوص افرادی که فشارخون دارند و فشارخون آنها کنترل‌نشده است. در خیلی از مواقع یک خونریزی کوچک با مصرف این داروها ممکن است به یک خونریزی وسیع مغزی تبدیل شود.

ژلوفن و پروفن برای تسکین درد قاعدگی؛

ژلوفن و پروفن چون خون را رقیق می‌کنند، ممکن است که مقدار خونریزی را بیشتر کنند. درد را از بین می‌برند اما مقدار خونریزی را افزایش می‌دهند. معمولا پزشکان این ۲ دارو را برای کاهش درد قاعدگی زیاد تجویز نمی‌کنند. ممکن است ترکیبی تجویز کنند. مثلا نوافن تجویز می‌کنند که ترکیبی از دوز پایین پروفن، استامینوفن و کافئین است. نوافن هم اثر تسکینی دارد و هم عوارضش کمتر است.

شیاف؛

شیاف، یک شکل از داروی OTC غیر استروئیدی است مثل دیکلوفناک، ناپروکسن، استامینوفن و ... . خود شیاف ممکن است در برخی افراد در محل ورودش اثر تحریکی بر جا بگذارد. غیر از این، عوارض شیاف دقیقا مثل داروی خوراکی آن است. عوارضی مثل خونریزی معده و روده ، مشکلات کلیوی و بدتر شدن مشکلات قلبی به خصوص در سالمندان.

سدیم کلراید؛

سدیم کلراید به خودی خود عوارضی ندارد. مگر این که احساس کنید با مصرف آن دچار خشکی زیاد بینی، تحریک‌پذیری بینی، افزایش التهاب بینی، درد در گونه‌ها شده‌اید. در غیر این صورت مشکلی ندارد.

اشک مصنوعی؛

مصرف اشک مصنوعی معمولا منعی ندارد اما بهتر است با تجویز پزشک باشد. چون ممکن است چشم‌های شما مشکلی مثل التهابی داشته باشد و ۵ روز بعد از مصرفاشک مصنوعی با عفونت چشم مواجه شوید. مگر این که پزشک تجویز کرده باشد که ۶ ماه تا یک سال اشک مصنوعی را مصرف کنید. در این صورت می‌تواند اگر داروی شما قبل از این مدت تمام شد، می‌توانید آن را بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید.

آنتی‌بیوتیک‌ها؛

آنتی‌بیوتیک‌ها همان طور که گفتم، در دسته داروهای OTC قرار نمی‌گیرند اما مصرف بالایی در کشور دارند و عوارض زیادی هم ایجاد می‌کنند. مثل آموکسی‌سیلین، سفکسیم، آموکسی‌کلاو و ... . عوارض آنتی‌بیوتیک‌ها شامل اختلالات گوارشی، تداخل دارویی و مقاومت دارویی است.

دست از مصرف خودسرانه و طولانی‌مدت داروها برداریم

داروهای OTC یا بدون نسخه هم مثل هر داروی دیگری اگر طولانی‌مدت و بی‌رویه مصرف شوند، بعد از مدتی اثربخشی خود را از دست می‌دهند. چون خیلی از داروها معمولا در بدن ایجاد مقاومت می‌کنند. این نکته را دکتر پورقلیچ می‌گوید و اضافه می‌کند: اما نکته مهم‌تر از مقاومت دارویی، این است که علائمی مثل درد، سوزش، التهاب و سرفه علامت هستند و بیماری نیستند. پزشک با مشاهده این علائم به وجود یک بیماری پی می‌برد. بنابراین درمانش درمان علامتی خواهد بود. ولی بیمار نمی‌داند که علائمش مربوط به چه بیماری‌ای است و با مصرفِ مثلا مسکن یا آنتی‌بیوتیک، فقط بیماری را سرکوب می‌کند. ممکن است فردی از ۳ ماه قبل، درگیر تومور مغزی باشد و نداند و با مصرف مسکن، فقط موجب سرکوب آن شود. وگرنه تومور در جای خود باقی است.

این پزشک عمومی ادامه می‌دهد: گاهی پزشک، دارویی را برای مدت محدودی تجویز می‌کند اما فرد از آن به بعد هر بار مریض شد، آن دارو را از داروخانه می‌خرد و مصرف می‌کند. در حالی که ممکن است پزشک آن دارو را فقط برای دو هفته یا نهایتا یک ماه دستور داده باشد. اگر پزشک برای شما مثلا اُمپرازول تجویز کرد و بعد از یک ماه همچنان بهبود پیدا نکردید، دیگر نباید یک ماه دیگر هم آن را خودسرانه مصرف کنید. شاید اگر به همان پزشک مراجعه کنید، این بار شما را برای آندوسکوپی بفرستد تا ببیند مشکل دقیقا از کجا است. پس بهتر است دست از مصرف خودسرانه و طولانی‌مدت داروها برداریم تا سلامت‌مان به خطر نیفتد.

کد خبر 843343 منبع: همشهری آنلاین برچسب‌ها سلامت خبر مهم آنتی‌ بیوتیک دارو پزشکی