به نقل از «مشرق»

مدیر رادیو فرهنگ: صداوسیما ناگزیر از تعریف رابطه مؤثر با مخاطب است

تاریخ انتشار: ۱۷ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۳۲۹۱۰۳

حبیبی: طبیعتاً این پیام را در قالب برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی به مخاطب عرضه می‌کنیم، باید تمام تلاش‌هایمان برای ایجاد و حفظ این ارتباط متمرکز شود.

به گزارش مشرق، رئیس جدید سازمان صداوسیما با حکم مقام معظم رهبری آغاز به کار کرده است. رهبر انقلاب در حکم انتصاب پیمان جبلی با اشاره به اینکه رسانه ملی، دانشگاهی برای ارتقای سطح آگاهی و معرفت عمومی و آوردگاهی برای مقابله با امواج خصمانه تحریف و تفتین و آسایشگاهی برای بهره‌مندی چشم و دل همگان از جلوه‌های زیبایی و هنر و قرارگاهی برای پراکندن امید و نشاط در فضای عمومی کشور است، اولویت‌هایی مانند هدایت فرهنگی، تقویت روحیه و احساس هویت ملی و انقلابی، ترویج سبک زندگی اسلامی- ایرانی و افزایش همبستگی ملی را برای دوره جدید حیات رسانه ملی مشخص کردند، بی‌شک تحقق این اولویت‌ها نیازمند بازتعریف رابطه صداوسیما با مخاطبان خود است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

دکتر علیرضا حبیبی، مدیر شبکه فرهنگ و عضو شورای عالی آینده‌پژوهی سازمان متخصصین و مدیران ایران در گفتگو با «جوان» می‌گوید: «هر پدیده‌ای که بتواند به کمک تصاویر یا صدا به بازنمایی خیال یا واقعیت بپردازد، خواه ناخواه از میان توده بی‌شکل، متکثر و مبهمی به نام «مردم» دست به انتخاب می‌زند و عده‌ای را به اشتراک در معنا و پیام خود فرا می‌خواند. این گروه را صاحبنظران علوم ارتباطی و رسانه‌ای «مخاطب» می‌گویند. مخاطب یک واقعیت اجتماعی است که از طریق رسانه‌ها در عصر ما به گونه‌ای، فردی، گروهی یا جمعی به اشتراک در یک تجربه مشترک فرا خوانده می‌شود. تعریف نیازهای این مخاطب و اطمینان از پایبندی وی به آنچه عرضه می‌شود در حال حاضر محل تلاقی دیدگاه‌ها یا رقابت‌های مختلف است.»

مخاطب؛ نیروی محرکه رسانه

حبیبی با اشاره به ضرورت شناخت مخاطب به معنای نیروی محرکه اصلی در رسانه‌ای مانند صدا و سیما می‌افزاید: «شاید بحث درباره ضرورت این شناسایی بی‌مورد به نظر می‌آید ولی از آنجا که تفکر در خصوص ضرورت مخاطب‌شناسی در ابعاد مختلف خود در شناخت نگرش‌ها، نحوه برخورد و شیوه‌های تحقیق در زمینه مخاطب بسیار مؤثر است، می‌توان گفت پاسخ به این سؤال شروع خوبی برای بحث در زمینه مخاطب است، به این دلیل که اگر ما در سازمان صدا و سیما در خصوص مخاطب بحث نکنیم و مشکلات و ویژگی‌های آن را نشناسیم، آن وقت برنامه‌سازی بی‌معنا خواهد بود، زیرا برنامه‌سازی در اصل برای مخاطب صورت می‌گیرد. ضرورت دیگری که در این زمینه وجود دارد، شناخت رابطه رسانه و مخاطب و رابطه دوسویه بین آنهاست. کسانی که در این سازمان درگیر بحث در مورد رسانه هستند علاقه‌مندند بدانند پیام‌هایشان چه اثری بر رفتار و ذهنیت و علایق مخاطب می‌گذارد؟ و از طرف دیگر دنبال آن هستند ببینند مخاطب به نوبه خود چه اثری بر پیام می‌گذارد. نکته دیگر آنکه جامعه ما یک جامعه در حال گذار و تغییر است که طی آن از مرحله‌ای کاملاً سنتی به مرحله‌ای جدید و نوین وارد می‌شود که لزوماً مرحله‌ای مدرن نیست و به تبع آن علایق مخاطبان برنامه‌های رادیو و تلویزیون توانایی‌ها، انگیزه‌ها و درخواست‌هایشان نیز ثابت نخواهد بود.»
مدیر رادیو فرهنگ با بیان اینکه وقتی قصد ما فقط سخن‌پراکنی نیست و برای مخاطب پیام داریم، تأکید کرد: «طبیعتاً این پیام را در قالب برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی به مخاطب عرضه می‌کنیم، باید تمام تلاش‌هایمان برای ایجاد و حفظ این ارتباط متمرکز شود، با این حال می‌توان مخاطب را از دو وجه مورد بررسی قرار داد. اول از طریق سیاست‌های کاربردی رسانه‌ای، یعنی تعیین اینکه برای مخاطب چه بگوییم، این در حیطه سیاستگذاری است و در همین حیطه نیز ما نیازمند شناخت مخاطب هستیم. اگر هدف ما تعالی ارزش‌های فرهنگی اخلاقی و دینی است باز هم نیازمند شناخت موقعیت مخاطب هستیم. اگر واقعاً سیاستگذاران به این امر بی‌توجه باشند، آن وقت از این دو رسانه حرف‌هایی بیان خواهد شد که احتمالاً برای مخاطب اصلاً پیام نیست. وجه دوم جامعه‌شناسی مخاطب قبل از تولید و بعد از دریافت پیام، ارسال پیام است.»

ضرورت شناخت مخاطب برای برنامه‌سازی

حبیبی بیان داشت: «این ضرورت وجود دارد که نحوه درک مخاطب از پیام و تأثیر آن بر مخاطب بررسی شود. شناخت مخاطب قبل و بعد از تولید برنامه ضروری است. نظرسنجی‌ها درباره برنامه‌های پخش شده نشان می‌دهد به دلیل عدم شناخت مخاطب، پیام برنامه را بیشتر کسانی دریافت کرده‌اند که مخاطب برنامه نبوده‌اند یا حداقل از نظر سازندگان آن برنامه مخاطب اصلی برنامه تلقی نشده‌اند. این مسئله در اثربخشی برنامه‌ها نقش مؤثری را ایفا می‌کند.»
عضو شورای عالی آینده‌پژوهی سازمان متخصصین و مدیران ایران گفت: «به اندازه کافی شنونده و بیننده وجود دارد ولی برنامه‌ها آنطور که باید و شاید بر مخاطب اثر نمی‌گذارد. از دید دیگر تغییر در روش‌های مخاطب‌شناسی ناشی از ایجاد رقابت بین شبکه‌ها و کانال‌های مختلف رادیو تلویزیونی و در نتیجه تلقی از مخاطب به عنوان یک بیننده منفعل بود. بعداً زمان ثابت کرد که این تفکر نادرست بوده است و مخاطب در حقیقت با انتخاب بر محتوای برنامه اثر می‌گذارد. در کشورهایی که انتخاب‌ها خیلی زیاد است عملاً هر مخاطب بر اساس نیازهایش برنامه انتخاب می‌کند. از این زاویه یکی از روش‌های شناخت مخاطب بررسی نیازها و رضایتمندی مخاطبان از رسانه است. تحول دیگر در رسانه‌های خارجی، رقابت رادیو و تلویزیون‌های تجاری و همگانی یا غیردولتی است.»
وی افزود: «پیچیدگی مطالعه روی مخاطب از آنجا ناشی می‌شود که مخاطب در واقع هم به رسانه‌های داخلی و هم به رسانه‌های خارجی توجه دارد. امروزه ماهواره بعد و نگرش تازه‌ای در مبحث مخاطب‌شناسی وارد کرده است. مفهوم مخاطب ماهواره‌ای با مفهوم مخاطب داخلی متفاوت است، این بعد جهانی به پیچیدگی مطالعه در این زمینه افزوده است، یعنی نمی‌توان به سادگی و با چارچوب‌های مشخص مخاطب را تعریف کرد. در غرب تحت عنوان استراتژی ارتباط سعی می‌کنند اجزای ضروری در شناخت مخاطب را تشریح و دسته‌بندی کنند تا مسائل مورد توجه آن‌ها کشف شود و بر اساس آن اهداف را مشخص کنند. در مطالعات مربوط به مخاطب‌شناسی به دو عامل توجه شده است: اول تأکید بر اهرم سرمایه‌داری در ایجاد و تحول صنعت رادیو و تلویزیون و دیگری نقش تصحیح‌کنندگی رادیو و تلویزیون در ایجاد تعامل اجتماعی و وفاق جمعی و فراتر از آن به لحاظ نقش ایدئولوژیک رسالت پیامبرگونه پیدا می‌کند، مصلح اجتماعی می‌شود و بعضاً نقش مدون و متقنی را ایفا می‌کند. در حال حاضر هم این شیوه برخورد در غرب وجود دارد ولی غرب ما را فریب می‌دهد. غرب قائل به تغییر اکوسیستم فرهنگی خود نیست.»

نحوه ارتباط با مخاطب؛ اساس سیاستگذاری رسانه

مدیر رادیو فرهنگ در ادامه گفت: «شناخت مخاطب و اصولاً سیاستگذاری‌های رسانه‌ای بدون شناخت نحوه ارتباط و توجه مخاطبان به رسانه کار بی‌حاصلی است. همواره این مسئله باید نصب‌العین ما باشد که مردم در مقابل رسانه چه رفتاری دارند، یعنی هدف مطالعه صرف مخاطب نباشد بلکه دریافت ویژگی‌های مخاطبان در ارتباط با رسانه مدنظر قرار گیرد. مخاطبان رادیو و تلویزیون همواره در یک ظرف زمانی و مکانی و در شرایط اجتماعی و فرهنگی خاص به استفاده از رسانه می‌پردازند و این شرایط آن‌ها را رها نمی‌کند و تحت تأثیرشان قرار می‌دهد.»

منبع: مشرق

کلیدواژه: کرونا تحولات افغانستان رادیو فرهنگ سازمان صدا وسیما سازمان صداو سیما پیمان جبلی سازمان صداوسیما صدا وسیما صداوسیما علیرضا حبیبی رادیو و تلویزیون شناخت مخاطب مخاطب شناسی برای مخاطب برنامه ها رسانه ها رسانه ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۳۲۹۱۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رادیو ۸۴ ساله شد/ اینجا تهران است، رادیو ایران

کافی است چشمانمان را چند ثانیه ببندیم و به این رسانه فکر کنیم که ۸۴ سال پیش در ایران (سال ۱۳۱۹) با این جمله کوتاه متولد شد: «اینجا تهران است، رادیو ایران». در شروع کار، ساختمان رادیو از دو طبقه تشکیل می‌شد که طبقه اول شامل یک اتاق انتظار و دستگاه‌های فرستنده و تقویت‌کننده بود و طبقه دوم یک اتاق که به صورت استودیو درآمده بود. در آن روزگار که نه خبری از تلویزیون و ماهواره بود و نه از اینترنت و دنیای مجازی، آوای رادیو در گوش مردم طنین‌انداز شد. مردم با ورود این رسانه به ایران با دنیایی عجیب و غریب روبه‌رو شدند؛ دنیایی که برای آنها تازگی داشت. آرام آرام رادیو بزرگ‌تر و صاحب یک خانواده شد. شبکه‌های تخصصی در این رسانه راه‌اندازی شد که اطلاعات مورد نیاز مردم را در حوزه‌های مختلف از سرگرمی‌گرفته تا ادبیات، سیاست و ... در اختیارشان می‌گذاشتند.

 هرچند، وجود رسانه‌های مختلف و متعدد به مخاطب حق انتخاب بیش‌تری داده، هنوز هم رادیو در سپهر رسانه می‌درخشد و در میان مردم جایگاه خودش را دارد. به همین دلیل به مناسبت هشتاد و چهارمین سالروز رادیو در چهارم اردیبهشت به سراغ پیش‌کسوتان و جوان‌تر‌ها رفتیم و خواستیم خاطرات و رمز موفقیتشان را در همه این سال‌ها و ... بگویند.

 اولین شعر در رادیو

بهروز رضوی یکی از صدا‌های ماندگار رادیوست که از سال ۱۳۴۷ وارد عرصه گویندگی شد. او صاحب یکی از صدا‌های خاص است که به همین دلیل اغلب فعالیتش در حوزه فرهنگ بوده و همچنین در خوانش کتاب نیز تجربیات بسیاری دارد. رضوی در کنار اجرا و گویندگی در ترانه‌سرایی نیز دستی بر آتش دارد. وی درباره ورودش به رادیو می‌گوید: من در دهه ۴۰ وارد رادیو شدم. اردوی تربیتی رامسر بودیم که آقای شاهرخ نادری برای تهیه برنامه به آنجا آمد و به دلیل اینکه اوضاع جوّی برای ضبط صدا مساعد نبود، از من خواست برای ضبط برنامه به رادیو بروم و برای نخستین بار در یک برنامه رادیویی یک شعر خواندم. این قصه ورودم به رادیو بود، اما چند سال بعد به صورت حرفه‌ای با گروه ادب امروز به سرپرستی نادر نادرپور شروع به فعالیت کردم.

 عشق به کار

سیدحامد نجم‌الهدی، گوینده جوان رادیوست و صحبت‌هایش را این طور شروع می‌کند: ما از قدیمی‌ها خیلی این جمله را شنیدیم که می‌گفتند کسی که در رادیو کار می‌کند، باید عاشق باشد. من هر روز بیش‌تر از روز قبل متوجه این جمله ارزشمند پیش‌کسوتان می‌شوم. ما در رادیو حالمان خوب است. با اینکه ۱۰ سال از ورود من به رادیو می‌گذرد، همچنان عاشقانه پشت میکروفن رادیو می‌نشینم، چراکه دلم می‌خواهد حال خوب را به مردم منتقل کنم. خاطرات من از رادیو به دوران کودکی برمی‌گردد که از کودکی علاقه‌مند به گوش دادن به رادیو بودم.

 جایگاه ویژه رادیو در میان مردم

فریبرز گلبن یکی از تهیه‌کنندگان و پیش‌کسوتان رادیوست که از سال ۱۳۵۰ فعالیتش را با برنامه‌های بامدادی آغاز کرد و هم‌زمان با تأسیس رادیو جوان برنامه‌های بسیاری از جمله برنامه‌های عصرانه، آدینه، هفت‌شنبه و... را برای این شبکه تهیه کرده که اغلب جزو برنامه‌های پرمخاطب رادیوست.

وی در پاسخ به این سؤال که با توجه به گستردگی رسانه‌ها به نظر شما رادیو هنوز جایگاه گذشته را بین مخاطبانش دارد، بیان می‌کند: به هر حال رادیو متعلق به ما نبوده و سال‌های بسیار دوری وارد ایران شده. به همین دلیل باید به سابقه رسانه رادیو در تمام دنیا رجوع کنیم. الان در تمام دنیا رادیو چه در بین رسانه‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد، چون خیلی راحت و قابل دسترس است. همچنین رادیو توانسته هم‌سطح شنونده‌هایش رشد کند؛ بنابراین تا به امروز هم توانسته جایگاه خودش را بین مخاطبانش حفظ کند.

وی می‌افزاید: من مرتب خودم را به‌روز می‌کنم تا در برنامه‌سازی از جوان‌تر‌ها عقب نمانم. به هر حال من هم روزی جوان بودم و با خواسته‌های این نسل بیگانه نیستم. گرچه خیلی چیز‌ها به نسبت زمانی که من جوان بودم تغییر کرده. با این حال سعی می‌کنم به‌روز باشم تا بتوانم تأثیر بگذارم و مخاطب جوان، شنونده برنامه‌هایم باشد.

 بزرگ‌ترین دانشگاه رادیوست

فاطمه امجدیان، گوینده جوان رادیو از ۱۸ سالگی وارد رادیو شده است. او این طور ادامه می‌دهد: به محض ورودم به دانشگاه در زمینه رشته تحصیلی‌ام که روان‌شناسی بالینی در مقطع دکتری است، فعالیتم را در رادیو شروع کردم و بدون اغراق می‌گویم بزرگ‌ترین دانشگاهی که من می‌توانستم به واسطه حضورم تجربه کنم، رادیو است.

وی می‌افزاید: هر لحظه از زندگی‌ام که در رادیو سپری می‌شود بیشتر از این رسانه یاد می‌گیرم. اگر بگویم از هر لحظه حضورم انرژی مثبت دریافت می‌کنم، اغراق نکرده‌ام، حتی به یاد دارم وقتی اولین بار پشت میکروفن رادیو نشستم احساس کردم با دنیای عجیب و غریبی روبه‌رو هستم؛ دنیایی که برایم هیجان‌انگیز است و هنوز هم با عشق پشت میکروفن می‌نشینم و فعالیت در این رسانه را خیلی دوست دارم.

 رادیو شریک شادی‌ها و غم‌ها

عذرا وکیلی که چند دهه جزو چهره‌های شاخص برنامه‌ساز رادیو بوده، می‌گوید: من بیش از ۵۰ سال در رادیو کار کردم و همیشه به این نتیجه رسیدم که این رسانه از آغاز فعالیتش در ایران جزو مهم خانواده ایرانی به حساب آمده و همچنان این ارتباط خانوادگی به صورت ادامه‌دار و مؤثر در سطوح مختلف کماکان پابرجاست.

وی بیان می‌کند: رادیو به عنوان عضوی بزرگ و مسئول، خانواده خود را شریک غم‌ها و شادی‌های مخاطبان قرار داده‌است.

 به یاد هنرمندانی که رفتند، اما صدایشان هنوز ماندگار است

شمار هنرمندان محبوب رادیو که امروز کنار ما نیستند، کم نیست؛ در ۸۴ سالگی رادیو، یادشان را گرامی می‌داریم.

منوچهر نوذری (متولد ۱۰ اردیبهشت ۱۳۱۵ که ۱۶ آذر ۱۳۸۴ چشم از جهان فروبست): این هنرمند فعالیتش را در رادیو از سال ۱۳۳۵ شروع کرد. یکی از شخصیت‌های با نمک او در برنامه صبح جمعه با شما، آقای ملوّن بود.

مهران دوستی (متولد سوم بهمن سال ۱۳۳۵ که ۲ خرداد ۱۳۹۴چشم از جهان فروبست): اولین بار برنامه‌ای در رادیو گیلان اجرا کرد، اما چند سال بعد به تهران آمد و در رادیو سراسری گویندگی کرد. او به خاطر صدای پرشور و حماسی‌اش مشهور شد.

صادق عبداللهی (متولد ۲۷ دی سال ۱۳۲۷که ۲۴ مهر سال ۱۳۹۷ چشم از جهان فروبست): زنده‌یاد عبداللهی با قلم شیوایش برنامه‌های زیادی برای رادیو نوشته‌است. یکی از محاسن این نویسنده کهنه‌کار این بود که همیشه برای نوشتن شور و هیجان داشت.

حمید عاملی (متولد ۲۱ اردیبهشت سال ۱۳۲۰که ۱۶ دی سال ۱۳۸۶چشم از جهان فروبست): این هنرمند از سال ۱۳۳۷ فعالیتش را در رادیو با گویندگی برنامه «کار و کارگر» شروع کرد و سال ۱۳۵۰ گوینده برنامه‌های رادیویی «راه شب» شد.

رضا عبدی (متولد ۹ آبان سال ۱۳۱۰ که ۲۳ آبان سال ۱۳۹۸ چشم از جهان فروبست): او صدایش را در قالب شخصیت نمایشی «آمیز عبدالطمع» و «عبدل بیزنس» می‌شناسیم که آخر هفته با برنامه‌های «صبح جمعه با شما» و سپس «جمعه ایرانی» همراه مخاطبان بود.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری رادیو تلویزیون