به نقل از «قدس آنلاین»

وکیل‌آباد؛ اقامتگاه شبانه زائران حرم رضوی

تاریخ انتشار: ۲۸ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۴۴۱۹۸۰

حالا دیگر آن را به اسم بولوار می‌شناسند؛ وکیل‌آباد را می‌گویم. شهرت دارد که بولوار وکیل‌آباد یکی از طولانی‌ترین بولوارهای خاورمیانه است و برخی هم مدعی هستند این بولوار زیبا، با طول حدود ۱۰ کیلومتر، طولانی‌ترین بولوار مستقیم خاورمیانه محسوب می‌شود.

اما صرف‌نظر از این رجزخوانی‌های بی‌فایده، وکیل‌آباد در تاریخ  مشهدالرضا(ع) جایگاه ویژه‌ای دارد؛ جایگاهی که هیچ خط و ربطی هم به خاورمیانه و بولوار و این جور حرف‌ها پیدا نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وکیل‌آباد به عنوان تفرجگاه مردم مشهد و استراحتگاه زائرانی که مسیر کوهستانی را برای رسیدن به این شهر برمی‌گزیدند، تاریخی خیلی طولانی‌تر از این حرف‌ها دارد. هنوز هم مشهدی‌هایی که این شعر مشهور را به خاطر می‌آورند، کم نیستند: «ای خدا کاش مُویَم پول دار و بی‎غصه بودُم/ تا مُویم مثل تِمومِ بِچه‎ها بار سِفَر بِستَه بودُم/ صبح مِرَفتُم وِکیل‎ آباد مِکِردُم مُو شِنو/ مِزِدُم یَک کِباب بَرگ به همراهِ چِلو/ که نِگَن بِچِه گدای وِکیل‌‎آبادِ وِلُو/ چی غِلَطا مِکِنَه بِچِه گِدا، گُم رُو بُرُو»؛ شعری که نشان می‌دهد رفتن به وکیل‌آباد و تجربه تفریح در آن، برای هر مشهدی و زائری، یک خاطره ماندگار رقم می‌زده ‌است. امروز می‌خواهم برایتان از سابقه این تفرجگاه زیبا بگویم و شما را به سفری تاریخی میهمان کنم.

این اسم از کجا آمد؟

در اسناد تاریخی و قدیمی شهر مشهد، به منطقه «میرطراز» یا «باغ طراز» اشاره شده‌ است که برخی فکر می‌کنند اسم قدیمی وکیل‌آباد است، اما اینکه اسم وکیل‌آباد از چه زمانی بر سر زبان مردم افتاد، خیلی معلوم نیست، یعنی کسی واقعاً نمی‌داند چرا به این منطقه، وکیل‌آباد می‌گویند. همه سعی و تلاش مشهدشناسان در این زمینه، به دو روایت نه چندان معتبر ختم شده ‌است؛ روایت نخست می‌گوید این منطقه، در ابتدا متعلق به حاج حسن مَلِک، برادر حاج‌حسین ملک، واقف مشهور ایران و همچنین واقف باغ وکیل‌آباد برای استفاده عموم مردم است. این حاج‌حسن‌آقا، در دوره پنجم مجلس شورای ملی (۱۳۰۲ تا ۱۳۰۴ خورشیدی) نماینده مردم مشهد بود و چون در آن زمان به نمایندگان مجلس، وکیل می‌گفتند، مِلک او در مشهد به «وکیل‌آباد» مشهور شد. گویا شعری نه چندان مؤدبانه هم از ایرج‌میرزا خطاب به حاج‌حسن مَلِک باقی است که در آن اسم وکیل‌آباد به میان آمده و مربوط به پیش از سال ۱۳۰۴ است. روایت دوم که ظاهراً از سوی خانم عزت‌ملک مَلِک، دختر حاج حسین‌آقا نقل شده ‌است، وجه تسمیه باغ وکیل‌آباد را تعلق آن به خاندان کفایی می‌داند که از نوادگان آخوند خراسانی بودند و مدتی نماینده مشهد در مجلس شد. با این حال، نقل قول عزت‌ملک‌خانم، از منظر تاریخی یک ایراد اساسی دارد و آن اینکه میرزاحسن کفایی، یعنی همان فردی که از خاندان کفایی نماینده مجلس شد، در سال ۱۳۰۵ به نمایندگی مجلس رسید و این مسئله، پس از تاریخ نگارش شعری است که به آن اشاره کردیم. دردسرتان ندهم! به نظر می‌رسد روایت نخست را شاید، فقط شاید، بتوان به درست بودن نزدیک‌تر دانست.

از دوره تیموری یا مالکیت مَلِک

از اتفاقات تاریخی رخ داده در وکیل‌آباد تا حدود ۱۵۰ سال پیش، اطلاع دقیقی نداریم. برخی معتقدند اصلاً پیش از این زمان، وکیل‌آباد، آباد نبوده است که تفرجگاه شود و اتفاقاتی در آن بیفتد. ولی این نقل قول خیلی هم صحیح نیست؛ به هر حال اراضی وکیل‌آباد افزون بر یکی دو قنات قدیمی که حالا بازسازی شده ‌است و مردم از آن به عنوان آثار باستانی بازدید می‌کنند، در پایین دست بند کهنسال گلستان قرار داشته‌ که متعلق به دوره تیموری است و به همین دلیل، باید گفت اراضی وکیل‌آباد، دست‌کم از ۷-۶ قرن پیش، آباد و مورد توجه بوده ‌است. به احتمال، خاندان مَلِک، مدتی پس از ورود به مشهد، در حدود سال ۱۲۸۰ خورشیدی، مالک وکیل‌آباد شده ‌باشند. می‌دانید - و اگر نمی‌دانید عرض می‌کنم - که حاج‌حسین ملک در سنین نوجوانی و به دستور پدرش، محمدکاظم‌خان ملک‌التجار که به زور ناصرالدین‌شاه مجبور شده ‌بود املاک برادر وی را در فریمان بخرد، راهی مشهد و به عنوان مسئول املاک خانواده در خراسان منصوب شد. از آنجا که حاج‌حسین ملک متولد ۱۲۵۱ خورشیدی است، سال ۱۲۸۰ خورشیدی خرید ملک وکیل‌آباد توسط این خانواده، معقول به نظر می‌رسد.

حمله متفقین به وکیل‌آباد!

برگردیم به اتفاقات تاریخی؛ احتمالاً مهم‌ترین واقعه تاریخی که وکیل‌آباد به خودش دیده، ورود نیروهای متفقین در شهریور ۱۳۲۰ است. سوم شهریور بود که ارتش شوروی از مرزهای شمال‌شرقی وارد ایران شد و البته، ارتش رضاشاه با آن همه ادعا، نتوانست بیشتر از یکی دو روز جلو روس‌ها را بگیرد و به این ترتیب، آن‌ها پس از عبور از منطقه اخلمد و چناران، به نواحی غربی دشت مشهد رسیدند و برای اُتراق، گذرشان به باغ وکیل‌آباد افتاد. در این زمان، مالک وکیل‌آباد یعنی حاج حسین‌ملک، ساکن همین مکان بود و از آن به عنوان استراحتگاه تابستانی استفاده می‌کرد. روس‌ها بدون هیچ هماهنگی و مذاکره‌ای، باغ را گرفتند و نیروهایشان را در اطراف استخر بالایی وکیل‌آباد مستقر کردند. از اینجا بود که نام آن استخر در میان مردم مشهد به «تَلْخ روس‌ها» (تلخ در لهجه مشهدی به معنای استخر یا محل جمع شدن آب است) معروف شد.

قصه وقف و بیتوته زائران

حاج‌حسین ملک در سال ۱۳۴۸ خورشیدی، وکیل‌آباد را وقف عام کرد. براساس وقف‌نامه، وکیل‌آباد یک تفرجگاه عمومی بود که زائران و مجاوران حرم رضوی می‌توانستند برای استراحت، بدون پرداخت هیچ وجهی از آن استفاده کنند. جالب است بدانید وکیل‌آباد، از ۲۶ سال پیش از این وقف، یعنی از سال ۱۳۲۲، محل رفت‌وآمد مردم بود و حتی پیش از آن هم، نواحی اطراف این تفرجگاه، به‌ویژه مسیر رودخانه، یکی از جاهایی بود که برای تفریح مورد استفاده مردم قرار می‌گرفت و این، درست مصادف با زمانی بود که مالک آن، در کوشک زیبای خود، در مرکز باغ، سکونت داشت و روزانه شاهد عبور و مرور مردم بود. عزت‌ملک ملک در خاطراتش می‌گوید: «این پارک ... تنها تفرجگاه شهر بود. در تابستان اتوبوس منظماً در رفت و آمد بود. عده‌ای از مردم صبح می‌آمدند و تا شب در باغ بودند. زائران اکثراً شب را در باغ می‌ماندند؛ پارچه‌ای چادروار دور یک قسمت می‌کشیدند و استراحت می‌کردند ... در عمارت بالا وقتی آقا در وکیل‌آباد بودند، عصر برایشان جلو عمارت صندلی می‌گذاشتند و آقا می‌نشستند. از مقابل ایشان نهری عبور می‌کرد. مردم دسته‌دسته از کنار این نهر عبور می‌کردند. هرگز از نهر پایشان را آن طرف نمی‌گذاشتند تا حریم خصوصی آقا رعایت شود. این جمعیت ده‌ها هزار نفره، بچه، پیر و جوان هرگز یک شاخه نمی‌شکستند و به یک گل دست نمی‌زدند. آقا از اینکه توانسته بودند این توفیق را بیابند و این امکان را به مردم بدهند، غرق در خوشحالی بودند».

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: تفرجگاه زائران امام رضا ع منطقه وکیل اباد حاج حسین ملک وکیل آباد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۴۴۱۹۸۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تشریح ماجرای عفو مسعود رجوی توسط شاه

وکیل شکات در پرونده رسیدگی به جنایات سران منافقین گفت: مسعود رجوی بعد از آنکه هم‌رتبه‌های او در سازمان مجاهدین خلق اعدام شدند، از طرف شاه حکم عفو گرفت و همکاری خود با ساواک را آغاز کرد. این موضوع در یک نامه ارتشبد نصیری به صراحت آمده است. - اخبار اجتماعی -

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، دور جدید دادگاه رسیدگی به اتهامات 104 نفر از اعضای گروهک تروریستی منافقین امروز سه‌شنبه 4 اردیبهشت‌ماه در شعبه یازدهم دادگاه کیفری یک استان تهران در مجتمع قضایی امام خمینی(ره) برگزار شد. ریاست دادگاه با قاضی حجت‌الاسلام دهقانی بود و مستشاران دادگاه مرتضی تورک و امین ناصری، قاضی را در این دادگاه همراهی کردند.

قاضی دهقانی در آغاز این جلسه رسیدگی با تشریح مواد قانونی در تشکیل و تشریفات دادگاه، با بیان سخنانی اظهار کرد: متهمین اعلام می‌شود محل سکونت خود و یا محل دیگری را برای دریافت اوراق قضایی به دادگاه اعلام کنند.

وی سپس در توضیح تأخیر بیش از یک ساعت برای آغاز جلسه امروز گفت: نظر به اینکه ریاست دادگاه و مستشاران بر ضرورت رعایت قانون اصرار دارند، عدم حضور وکیل تسخیری متهمان در جلسه موجب اخلال در جلسه‌ می‌شود، به دلیل تأخیر حضور وکیل متهمان ردیف اول تا بیستم، جلسه دادگاه با تأخیر شروع شد و به وی تذکر داده می‌شود که از این پس‌ سر ساعت در جلسه حاضر شود.

قاضی دهقانی سپس با تبریک تنبیه دشمنان ملت و حمایت از مردم فلسطین، اعلام کرد: با توجه به قرائت کیفرخواست از سوی نماینده دادستان و با نظر به قانون، شکات و یا وکیل آنها برای استماع بیانات و نیز آماده کردن بیان سخنان خود در دادگاه فرصت داشته‌اند و دادگاه به استماع سخنان شکات و یا وکیل آنها می‌پردازد.

وی همچنین در ادامه سخنان مقدماتی خود در این جلسه خطاب به سازمان‌های بین‌المللی و کشورهایی که میزبان متهمان این کیفرخواست هستند، گفت: هرگاه مظنونی به ارتکاب جرایم خشن شناخته شود چنانچه شامل جنایات علیه بشریت و قتل و جنایت باشد، توسط نهادهای امنیتی یا انتظامی اخطار و هشدار داده می‌شود و عکس و نام مظنون پخش و بیان می‌شود تا در صورت مراجعه پلیس را مطلع کند.

قاضی دهقانی تأکید کرد: به عنوان قاضی دادگاه به اینترپل و سازمان‌های بین‌المللی و کشورهایی که میزبان این متهمان هستند بیان می‌کنم؛ 104 متهم با کیفرخواست صادره متهم به جنایاتی بیش از یک قتل هستند که اتهامات در دادگاهی صالح در حال رسیدگی است. جنایاتی از سوزاندن کودکان و پوست کندن زنده افراد و بمب‌گذاری و هواپیماربایی در دادگاه صالح مطرح است.

وی ادامه داد: آیا مردم کشورها نباید پیشگام شده و خواستار استرداد و خروج این افراد و حضور در دادگاه تا تعیین تکلیف نهایی شوند؟ در دادگاهی که متهمان حق انتخاب آزادانه وکیل دارند.

رئیس دادگاه افزود: خطاب به مردم آلبانی و کشورهایی که میزبان این متهمان هستند می‌گویم که افرادی در کشورهای شما هستند که متهمند و با استردادشان، این متهمان می‌توانند وکیل آزاد برای دفاع از اتهام انتسابی داشته باشند. به نظر می‌رسد دولت‌های این کشورها مردم خود را نسبت به این موضوع آگاه نکرده‌اند. امیدوارم این دولت‌ها با اولویت دادن به مردم خود در راستای منافع ملی خود اقدام کنند و با استرداد متهمان امکان استماع دفاعیات آن‌ها یا وکلایی که معرفی می‌کنند فراهم شود.

مسعود رجوی همکار ساواک بود و شاه او را عفو کرد 

در ادامه سید میثم حکیم‌زاده حسینی، وکیل شکات در تریبون قرار گرفت.

حکیم زاده‌حسینی نسخه‌ای از دفاعیات خود را به دادگاه تقدیم کرد و گفت: جلسه اولی است که فرصت بیان جهت‌گیری سازمان مجاهدین خلق در دهه 50 است و سلطه‌ای که نظام پهلوی بر این سازمان پیدا کرد.

وی در خصوص اینکه مسعود رجوی چه شد که توسط ساواک بازداشت و به اعدام محکوم شد و چگونه از بند زندان رهایی پیدا کرد. در جلسه قبل مقدماتی مطرح شد، که من در تکمیل آن و بر اساس مستنداتی که در کتب خاطرات و مورخین تهیه شده است، عنوان خواهم کرد. 

حکیم زاده‌حسینی از قاضی دادگاه در خواست کرد که مستندات او در زمان قرایت لایحه‌اش در دادگاه نمایش داده شود و گفت: در کتاب احمد احمد، خاطرات یکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق که از این سازمان جدا شده آمده است که دانشجویان عدالت خواه در دهه 50 با تغییر رویکرد این سازمان مواجه شدند.

وی در پاسخ به پرسش قاضی دادگاه با اشاره به یک سند از اسناد ساواک اعلام کرد که مسعود رجوی بعد از آنکه هم‌رتبه‌های او در سازمان مجاهدین خلق اعدام شدند، از طرف شاه حکم عفو گرفت و همکاری خود با ساواک را آغاز کرد. این موضوع در یک نامه ارتشبد نصیری به صراحت آمده است.

وی با اشاره به اظهارات نخستین قاضی دادگاه مبنی بر اینکه مردم و مسئولان کشورهای میزبان باید از جنایات منافقین آگاه شوند، گفت: رسیدگی به این پرونده با چنین ابعاد، جنایاتی که در سطح ملی و بین‌المللی انجام داده، اصحاب رسانه باید این جنایات را معرفی کنند. در جلسه امروز به اینکه سازمان مجاهدین خلق جوانان پاک نیت را جدب خود کرده بود، تغییر روش داد. این تغییر روش به مذاق رژیم سابق (پهلوی) خوش آمد.

قاضی دادگاه طی تذکری به وکیل بیان کرد: بنده از واژه اتهامات استفاده کردم، نه جنایات. دادگاه بی‌طرف است. در حدود لایحه صحبت کنید‌‌.

در حال تکمیل ....