پاسخ به ۱۰ پرسش رایج در مورد دیابت
تاریخ انتشار: ۲۸ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۷۳۰۱۰۷
۲۳ آبان ماه مصادف با ۱۴ نوامبر به عنوان روز جهانی دیابت و در ایران هم امسال ۲۲ تا ۲۸ آبان به عنوان هفته ملی دیابت است. با توجه به افزایش روزافزون مبتلایان به این بیماری، این هفته با هدف افزایش آگاهی نسبت به این بیماری، علل و عوارض آن با شعار "مراقبت دیابت، امروز بیشتر از همیشه " نامگذاری شده است.
دیابت یک بیماری شایع متابولیک در دنیا است که شیوع بالایی دارد و هم اکنون حدود ۴۶۰ میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا هستند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به نظر می رسد کشورهای در حال توسعه که از نظر درآمد ضعیف یا در سطح متوسطی قرار دارند، بیش از کشورهای توسعه یافته درگیر این بیماری هستند. به گفته کارشناسان تا سال ۲۰۴۵ از هر چهار بیمار دیابتی سه نفر در کشورهای توسعه نیافته خواهند بود.
در شیوع این بیماری عوامل مختلفی از جمله اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی و محیطی اثرگذار است. ضمن اینکه در دیابت نوع ۲ که شایع ترین نوع دیابت است و حدود ۹۰ درصد دیابتی ها را شامل می شود، فاکتورهای زیادی از جمله چاقی، زندگی بی تحرک و تغذیه ناسالم اثرگذار هستند.
دکتر محمد هاشمی، متخصص بهداشت عمومی در مورد علل ابتلا به بیماری، چگونگی مصرف مواد غذایی، انجام تحرک بدنی مناسب و تغذیه سالم، به سوالات خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا پاسخ داد.
۱- علت مبتلا شدن به این بیماری چیست؟
دو عامل اصلی، علت بروز دیابت هستند: یکی کاهش یا توقف تولید انسولین توسط غده لوزالمعده یا پانکراس که عمدتا در سنین کودکی رخ داده و به بروز دیابت نوع یک منجر می شود و دوم مقاومت به انسولین که غالبا در میانسالی به وقوع پیوسته و ابتلا به دیابت نوع دوم را در پی دارد.
در هر دو مورد وراثت نقش تعیین کننده ای دارد، اما در نوع دوم عواملی نظیر اضافه وزن، چاقی، نحوه تغذیه و میزان فعالیت بدنی دخالت دارند و با اصلاح یا انجام آنها می توان از پیدایش این بیماری پیشگیری کرد.
۲- دیابتی ها چه موادغذایی را مصرف کنند تا قندخون آنها دچار نوسان نشود؟
برای حفظ تعادل قندخون، رعایت یک رژیم غذایی متنوع، متعادل و متناسب توصیه می شود، ولی در افراد دیابتی توجه به مصرف فیبرهای غذایی به واسطه خاصیت آنها در ثابت نگه داشتن قندخون در کنار سایر ویژگی ها از اهمیت بیشتری برخوردار است.
فیبرهای خوراکی موادی هستند که توسط بدن قابل هضم نیستند، اما موجب تسهیل در هضم غذا و بهبود عملکرد دستگاه گوارش می شوند.
فیبرهای خوراکی به ۲ گروه فیبرهای محلول و نامحلول طبقهبندی میشوند. فیبرهای محلول در کاهش چربی و قند خون و در پیشگیری از برخی بیماریهای قلبی و عروقی نقش اصلی را ایفا می کنند و فیبرهای نامحلول در کاهش یبوست، سرطان روده و برخی اختلالات دیگر مؤثر هستند و به همین دلیل، مصرف روزانه ۲۰ تا ۳۵ گرم فیبر خوراکی پیشنهاد میشود.
۳- این افراد از خوردن چه موادهای غذایی محروم هستند؟
محرومیت مطلق از مواد خوراکی در افراد مبتلا به دیابت، وجود ندارد، ولی قندهای ساده به دلیل اثر سریع در بالا بردن سطح قندخون باید با احتیاط و به شکل محدودتری مصرف شوند.
۴- چه غذاهایی برای این افراد مفید است؟
رعایت یک الگوی غذایی متنوع و متناسب مانند سایر افراد جامعه برای مبتلایان به دیابت نیز مفید است و بر مصرف میوه جات و سبزیجات به دلیل خواص متعدد آنها تاکید می شود.
۵- این افراد با رعایت چه نکاتی می توانند از پیشرفت دیابت جلوگیری کنند؟
اصلاح شیوه زندگی به مفهوم پیروی از الگوی غذایی صحیح و رعایت فعالیت فیزیکی مناسب در کنار مصرف درست و به موقع داروها و پایش های دوره ای توصیه شده توسط پزشک معالج می تواند از پیشرفت بیماری و عوارض آن جلوگیری کند.
۶- آیا مواد غذایی هستند که مقاومت به انسولین را زیاد کنند؟
مصرف زیاد شیرینی جات و مواد قندی، همچنین چربی ها و خوراکی های چاق کننده در طول زندگی می توانند از یک سو با انباشت بافت چربی و از سوی دیگر با فرسودگی لوزالمعده به پیدایش مقاومت به انسولین و در نهایت بروز دیابت منجر شوند.
۷- چه نکاتی در مصرف فست فود و شیرینی جات باید رعایت شود و آیا افراد در خوردن این نوع خوراکی ها آزاد هستند یا خیر؟
قطعا این خوراکی ها در یک رژیم غذایی اصولی و صحیح جایی ندارند، محدودیت در مصرف این خوراکی ها شامل تمامی افراد است ولی افراد دیابتی بایستی احتیاط بیشتری نسبت به سایرین داشته باشند.
۸- چه نکاتی باید در مورد میوه های شیرین یا میوه ها مورد توجه قرار گیرد؟
مصرف میوه های شیرین به شرط رعایت میزان توصیه شده توسط پزشک در اندازه های محدود و با لحاظ کردن کنترل قند خون ممنوعیت ندارد.
۹- آیا غذاهایی که قند ندارند، اما کالری بالایی دارند می توانند مورد استفاده این افراد قرار گیرند؟
غذاهای پرکالری از آنجا که می توانند موجب پیشرفت اضافه وزن و چاقی افراد باشند، سبب تشدید مقاومت به انسولین و گسترش دیابت می شوند. لذا باید از مصرف آنها پرهیز کرد.
۱۰- آیا امکان استفاده از نوشابه های بدون قند یا شیرینی های عاری از موادقندی در این افراد وجود دارد؟
این گونه شیرینی ها گرچه مواد قندی ندارند، اما در ترکیب خود موادی نظیر آرد سفید و روغن های اشباع شده را دارند و حاوی کالری نیز هستند، ولی در مقایسه با انواع معمولی این میزان کالری کمتر است. به همین دلیل مصرف نامحدود آنها مجاز نیست. ولی در افرادی که دچار اضافه وزن نیستند و قند خون آنها کنترل شده است می توان به میزان محدود مصرف کرد.
نوشابه های رژیمی هم گرچه فاقد قند بوده و کالری ندارند، اما سایر مضرات نوشابه ها را نظیر تاثیرات منفی بر مخاط گوارش یا پیدایش پوکی استخوان را به همراه دارند.
ضمن اینکه اساسا نوشیدنی های گازدار موجب افزایش اشتها و پرخوری می شوند. به علاوه گاز موجود در نوشابه سبب اتساع معده و افزایش ظرفیت آن می شوند و زمینه را برای پیشرفت اضافه وزن مهیا می کنند؛ لذا مصرف آنها نیز توصیه نمی شود.
برچسبها کم تحرکی روز جهانی دیابت تغذیه سالم چاقی دیابتمنبع: ایرنا
کلیدواژه: کم تحرکی روز جهانی دیابت تغذیه سالم کم تحرکی روز جهانی دیابت تغذیه سالم چاقی دیابت مقاومت به انسولین اضافه وزن خوراکی ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۷۳۰۱۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا ایرانیان بدترین روش پخت غذا را دارند؟
آمار نگرانکنندهای درباره روند افزایشی برخی بیماریها در کشور مطرح میشود که ۵۰ درصد آنها نتیجه عادتهای بد غذایی است، عادتهایی که با اصلاح آنها بار بیماری در نظام سلامت هم تا ۵۰ درصد کاهش پیدا میکند.
به گزارش همشهری، تقریبا از ۱۹۴۵ میلادی تا کنون در این روز در ۱۵۰ کشور جهان، برنامههای خاصی به منظور یادآوری و افزایش آگاهی عمومی و تفهیم گرسنگی و فقر اجرا میشود. غذا آنقدر اهمیت دارد که بیتوجهی به آن میتواند منجر به تشدید بیماریهای غیرواگیر (NCD) شود.
این در حالی است که در ایران هم پژوهشهای علمی بسیار انجام و مقالات معتبری منتشر شده که نشان میدهد حدود ۵۵ درصد از بیماریهای غیرواگیر عامل تغذیهای دارند. یعنی اگر برنامه غذایی افراد مختلف در جامعه در طول ۲۴ ساعت شامل ۵ گروه اصلی غذاها؛ شامل کربوهیدرات و قندها، چربیها، پروتئینها، میوه و سبزیجات و شیر و لبنیات باشد و انرژی خود را از همه این گروههای غذایی بگیرند، ۵۰ درصد بار بیماریهای غیرواگیر (NCD) در نظام سلامت کاهش پیدا میکند.
بررسی فرهنگ غذا در میان ایرانیان نشان میدهد که عادات بد غذایی آنها را بیمارتر کرده و نظام سلامت هم با آمار نگرانکنندهای از اضافهوزن، چاقی، دیابت، فشار خون، بیماریهای قلبی – عروقی و آلزایمر مواجه است.
جلال الدین میرزای رزاز، رئیس انجمن تغذیه ایران و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در تشریح این عادات غذایی به نکات جالبی اشاره میکند که با اصلاح آنها، سلامت افراد کمتر در معرض خطر قرار میگیرد.
از اسراف مواد غذایی تا غذاهایی که زیاد میپزندمیرزای رزاز اولین و مهمترین عادت غذایی بد در میان مردم ایران اسراف مواد غذایی و تولید قابل توجه ضایعات مواد غذایی میداند و میگوید: ضایعات غذا در ایران ۳۵ میلیون تن و در کل اتحادیه اروپا ۹۰ میلیون تن در سال است. بیشترین ضایعات هم مربوط به نان، میوه، برنج و سبزیجات است. اصلاح این فرهنگ میتواند در تثبیت امنیت غذایی و حل مشکل سوءتغذیه در میان افراد کمبرخوردار اثربخش باشد.
به گفته دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نحوه فرآوری و طبخ غذا هم در سبک زندگی ایرانیها مناسب نیست و در توضیح بیشتر بیان میکند: بدترین روشها را برای پخت غذا داریم. از جمله سرخکردنیها که جزو سبد اصلی غذاهای روزانه هستند. مواد غذایی که بیش از اندازه سرخ میشوند، آسیب جدی برای سلامت دارند. این درست که برخی غذاهای سنتی ما حاوی سرخکردنیهاست، اما این شیوه باید در حد تفدادن باشد، نه این که ماده غذایی در روغن غوطهور شود. خانوادههای ایرانی، ذائقه کودکانشان از همان اول با غذاهای بسیار چرب و سرخشده عادت میدهند که در دوران نوجوانی تغییر این ذائقه کار سختی خواهد بود.
وی با بیان این که مدت زمان طبخ هم یکی دیگر از مشکلات است، عنوان میکند: گاهی پیش میآید که غذا را به مدت ۷ تا ۸ ساعت میپزیم و نتیجه این کار، از بین رفتن کیفیت غذاست، پخت بیش از حد، بیشترین آسیب را به مواد مغذی غذا میزند. در این باره بهتر است از زودپز استفاده کنیم یا زمان طبخ را به روشهای مختلف کاهش دهیم. این اصطلاح اشتباهی است که طبخ طولانی یعنی جاافتادن غذا، هر قدر بیشتر بپزد، بیکیفیتتر میشود.
رژیمهای نامتعادل در زندگیهای شوررئیس انجمن تغذیه ایران با بیان این که ایرانیها دو برابر سرانه دنیا نمک مصرف میکنند، این سرانه را در جهان روزانه ۵ گرم عنوان میکند و میگوید: سرانه مصرف نمک در ایران بیش از ۱۰ گرم است. مصرف نمک موجب بروز بیماری فشار خون بالا در سنین مختلف به خصوص میانسالی میشود. عوارضی از جمله فشار خون، بزرگ شدن عضله قلب، نارسایی قلبی، بیماری کلیوی، سنگ کلیه، پوکی استخوان، سرطان معده و سکته مغزی را به دنبال داشته باشد.
او ادامه میدهد: یکی دیگر از فرهنگهای اشتباه تغذیهای در کشور ما تمرکز برخی اقشار جامعه روی رژیمهای خاص و تبعیت از افراط و تفریط در برخی مواد غذایی است. به عنوان مثال برخی افراد صرفا رژیم کربوهیدارت یا پروتئین را رعایت میکنند. ما رژیم متنوع و متعادل نداریم و رژیمهای تکغذایی در مردم ایران بسیار شایع است. رژیم متنوع یعنی ۵ گروه غذایی وجود داشته باشد؛ از جمله شامل کربوهیدرات و قندها، چربیها، پروتئینها، میوه و سبزیجات و شیر و لبنیات باشد که افراد به صورت روزانه انرژی خود را از همه این گروههای غذایی به نسبتهای مختلف دریافت کنند.
میرزای رزاز درباره آسیب حذف برخی مواد غذایی از رژیم غذایی روزانه با رعایت رژیمهای تک غذایی بیان میکند: اشتباه در عادات غذایی درتمامی اقشار جامعه وجود دارد و صرفنظر از مشکلات اقتصادی که منجر به کاهش قدرت خرید مواد غذایی میشود، ما با افرادی مواجه هستیم که اقدام به حدف یک ماده غذایی از سبد غذایی خود میکنند. افراد تحصیلکرده و دانشگاهی داریم که میگویند روغن خوراکی را از زندگی خود حذف کردهاند. این در حالی است که ۳۰ درصد انرژی دریافتی باید از روغنها صورت بگیرد و اگر آن را حذف کنیم، ظرف چند ماه، فرد دچار سوءجذب میشود.
او تاکید میکند: با حذف روغن خوراکی ۴ ویتامین اصلی (آ، ای، کا و دی) محلول در چربی جذب بدن نخواهد شد. این افراد افتخار هم میکنند که به عنوان مثال چند ماه است که لب به روغن نزدهاند و مواد غذایی را به صورت آبپز و بخارپز دریافت کردهاند، در حالی که این اقدامشان در درازمدت منجر به عوارض جدی برای آنها خواهد شد و بیماریزا خواهد بود.
برخی افراد هم مواد غذایی از جمله نان، برنج و سیبزمینی را حذف میکنند که با این کار پایه نیاز بدن به کربوهیدرات مختل میشود و انرژی دریافت نمیکنند. این اقدام بدن را وارد واکنشهای بسیار سختی میکند، به این صورت که هر چه میخوریم در نهایت تبدیل به گلوکز میشود، ولی بدن وارد فرآیند پیچیدهای شده و این آسیبزاست.
روغنهایی که سرطان به خوردتان میدهندرئیس انجمن تغذیه ایران یکی دیگر از عادتهای غذایی را خوردن فستفودها و غذاهای بیرون از خانواده عنوان میکند و میگوید: جامعه امروزی ما به شدت تمایل به مصرف غذاهایی فستفودی و آمادهشده در بیرون خانه دارد. مشکل این غذاها رعایت نکردن اصول مبانی تغذیهای است. به عنوان مثال روغن سرخکردنی که تهیه این غذاها مورد استفاده قرار میگیرد عمدتا مانده و جوشیده هستند. این روغنها را بعد از هر بار پخت عوض نمیکنند و در صورت کم شدن به آن اضافه میشود.
او ادامه میدهد: در این روغنها که روزانه ۱۰ تا ۱۲ساعت میجوشند، رادیکال آزاد و مواد سرطانزا تولید میشود که ما آنها را همراه با غذاها میخوریم و متوجه آسیبزا بودن آنها نیستیم. این آمار نگران کننده که درباره روند افزایشی بیماریها به وجود آمده به دلیل همین جزئیاتی است که ما به آنها توجه نداریم.
میرزای رزاز در پاسخ به این سؤال که آیا فستفودها باید به طور کامل حذف شوند یا میتوان آنها را در خانه تهیه کرد، بیان میکند: به هر صورت میل جامعه امروز استفاده از چنین غذاهایی است و اگر آن را در خانه تهیه کنند، به مراتب سالمتر خواهد بود. البته استفاده از این مواد غذایی مثل سوسیس و کالباس نباید جزو اصلی برنامه غذای افراد شود، مصرف یک یا دو بار در ماه چندان مشکلساز نیست، چون این محصولات عمدتا کیفیت مطلوبی ندارند.