به نقل از «ایرنا»

دوسر سود سوآپ گاز از ترکمنستان

تاریخ انتشار: ۱۱ آذر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۸۱۹۹۹۱

در ادامه گفت وگوی روزنامه ایران با کارشناس ارشد انرژی می خوانیم: یکشنبه، هفتم آذرماه، رؤسای جمهوری ایران و جمهوری آذربایجان در ترکمنستان و در حاشیه نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو)، قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از خاک ایران را امضا کردند. از آن روز، نقد و بررسی‌ها در این باره آغاز شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در مقابل خیل عظیمی از کارشناسان که این قرارداد را یک حرکت مثبت و از چندین منظر دارای مزیت برمی‌شمرند، برخی نیز به نقد این قرارداد پرداختند. برای مثال گفته شد که «حق سوآپ ایران از این نیم درصد ترانزیت گاز، آنقدر ناچیز است که بعید است نقش چندانی در تأمین گاز پنج استان شمالی کشور هم داشته باشد.» یا در موردی دیگر، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران عنوان کرد که «سود ایران از قرارداد سوآپ گازی با ترکمنستان و جمهوری آذربایجان ۵ درصد است.»

که البته هر دو مورد از سوی وزارت نفت رد شده است. اما این قرارداد برای کشور از چه نظر اهمیت دارد و چرا باید آن را یک نقطه مثبت در روابط بین‌المللی انرژی کشور به شمارآورد؟ سیدغلامحسین حسن تاش، کارشناس ارشد انرژی در گفت‌وگو با «ایران» به سؤالات مرتبط با این قرارداد پاسخ می‌دهد.

ارزیابی شما از امضای این قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز بین ایران، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان چیست؟

استفاده از پهنه کشور برای سوآپ، ترانزیت و تسهیل حمل‌ونقل کشورهای همسایه هم از نظر اقتصادی مثبت است؛ هم به تحکیم روابط سیاسی کمک می‌کند و هم تنش‌های منطقه‌ای را کاهش می‌دهد. خصوصاً در مورد سوآپ گاز با توجه به وسعت شبکه گاز کشور به‌طور کل قدم مثبتی است البته جزئیات قرارداد هم باید عادلانه باشد. اما در مجموع، چنین توافق‌هایی هم به‌نفع سیاست خارجی است و هم به‌نفع بخش انرژی.
 

انتقاداتی به بحث سود و نفع ایران از این قرارداد وارد می‌شود. به‌نظر شما آیا سود و کارمزد اهمیتی در قرارداد سوآپ گاز از ترکمنستان دارد؟

سوآپ یعنی اینکه ایران از ترکمنستان گاز بخرد؛ در منطقه مورد نیاز مصرف کند و معادل همان گاز را از جای دیگری از شبکه گاز کشور به آذربایجان بدهد. پس سوآپ با ترانزیت فرق دارد و چندان درگیر مباحث کارمزد نیست. اما درآمد و فایده‌اش بستگی به این دارد که در توافق گاز را به چه قیمتی از ترکمنستان خریده و به چه قیمتی به آذربایجان بفروشیم. یا گاز بیشتری بگیریم و گاز کمتری تحویل دهیم. بنده از جزئیات قرارداد اطلاع ندارم و اگر جزئیات قرارداد منطقی و عادلانه باشد، برای کشور نفع دارد و اصولاً با توجه به‌وسعت و شبکه گاز موجود در کشور کار خوبی است. ضمن آنکه یک صرفه‌جویی در هزینه‌های حمل و انتقال گاز در کشور ایجاد می‌کند.
 

با توجه به تولید و انتقال روزانه بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعبی گاز در کشور، گفته می‌شود که این قرارداد تقریباً هیچ است و الزامی برای انعقاد آن وجود نداشته است. نظر شما چیست؟

این انتقاد مثل این است که مثلاً صادر کننده‌ای سالی یک میلیون دلار کالایی را صادر می‌کند و ما بگوییم این یک میلیون دلار در مقابل میلیاردها دلار نیاز ارزی کشور عددی نیست. اما آیا این استدلال صحیح است؟

برخی می‌گویند که پیش از این نیز سوآپ گاز از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان را داشته‌ایم. چقدر این قرارداد متفاوت از شرایط گذشته است؟
ظاهراً قبلاً همین کار مدتی توسط یک شرکت داخلی انجام می‌شده است.
 

به‌نظر شما آیا مذاکره با کشورهای دیگر دارنده گاز مانند قطر و روسیه نیز برای سوآپ گاز منطقی است؟

فکر نمی‌کنم. چراکه در مورد روسیه شبکه گاز ایران به شبکه گاز روسیه به‌صورت مستقیم وصل نیست و در مورد قطر نیز این کشور گاز را به‌صورت ال ان جی صادر می‌کند که ما نه تولید ال‌ان‌جی داریم و نه ترمینال دریافت ال‌ان‌جی.
 

به‌عنوان سؤال آخر، ایران باید برای ارتقای جایگاهش در بازار گاز چه اقدامات دیگری انجام دهد؟

نخست اینکه باید بهینه‌سازی مصرف را در صدر مسائل بخش انرژی قرار دهد که گازی برای صادر کردن آزاد شود. فعلاً ایران گازی برای صادرات ندارد اما با بهینه‌سازی مصرف این فرصت ایجاد می‌شود. دوم، به فرض داشتن گاز برای صادرات باید روابط بین‌المللی کشور بهبود یابد. آن زمان می‌توان در مورد ارتقای جایگاه صحبت کرد.

برچسب‌ها روسیه قطر ترکمنستان وزارت نفت جمهوری آذربایجان ایران

منبع: ایرنا

کلیدواژه: روسیه قطر ترکمنستان روسیه قطر ترکمنستان وزارت نفت جمهوری آذربایجان ایران سوآپ گاز از ترکمنستان جمهوری آذربایجان شبکه گاز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۸۱۹۹۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پایان یک توقف طولانی؛ گاز ایران در مسیر پاکستان

طرح انتقال گاز ایران به پاکستان از حدود ۱۵ سال پیش طراحی و اجرا شد که تاکنون به دلایل مختلفی وارد فاز عملیاتی نشده بود، اما با حضور ایران در پاکستان و مذاکرات صورت گرفته و با ابراز تمایل طرف پاکستانی، این موضوع اکنون به مرحله اجرا نزدیک‌تر شده است.

به گزارش ایسنا، ایده احداث خط لوله صلح در سال ۱۹۹۰ مطرح و قرار شد این خط لوله گاز ایران را به پاکستان و هندوستان منتقل کند که پیام‌آور صلح و دوستی در شبه قاره باشد. بر اساس توافق اولیه، قرار بود این خط لوله ۲۷۰۰ کیلومتری، گاز صادراتی ایران را از مسیر پاکستان به هند منتقل کند.

پیش‌بینی شده بود که در صورت توافق نهایی، ۱۱۰۰ کیلومتر از این خط لوله در ایران، ۱۰۰۰ کیلومتر در پاکستان و ۶۰۰ کیلومتر در هند احداث شود. طبق طرح اولیه قرار بود روزانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب گاز ایران به هند و پاکستان صادر شود. از این مقدار، ۹۰ میلیون مترمکعب برای هند و ۶۰ میلیون مترمکعب برای پاکستان در نظر گرفته شده بود که البته این ایده عملی نشد.

هند با بهانه‌هایی درباره امنیت و قیمت معاهده، نسبت به آن سرد شده و از تعهد سه‌جانبه کناره‌گیری کرد. بعد از آن در سپتامبر ۲۰۱۲، عملیات اجرایی معاهده آغاز شده و رؤسای جمهور وقت ایران و پاکستان توافق کردند که در این زمینه همکاری داشته باشند. بر اساس این همکاری، پیش‌بینی شده بود که پاکستان نیز خط لوله خود را طی ۲۲ ماه تا مرز ایران بکشد.

هم‌چنین بر اساس این معاهده گازی، قرار شد با شروع عملیات لوله‌گذاری تا سال ۱۳۹۳، صادرات گاز از طریق خط لوله به کراچی آغاز شود. این قرارداد ۲۵ ساله، ایران را متعهد کرد که صادرات گاز در روز از حجم ۱۴ میلیون مترمکعب را آغاز کرده و آن را در دو فاز به ۲۱ و ۳۰ میلیون مترمکعب افزایش دهد.

با این‌که توافق مذکور بین دو کشور صورت گرفت، عملیات اجرایی خط لوله از سوی پاکستانی‌ها مدام متوقف و از سوی مسؤولان این کار در پاکستان، اطلاعات ضدونقیضی درباره میزان پیشرفت پروژه ارائه می‌شد. عدم آغاز عملیات اجرایی خط لوله از سوی پاکستان، در حالی اتفاق می‌افتاد که ایران از سال ۲۰۱۱ کار خط لوله خود را به اتمام رسانده بود و به اسلام‌آباد فرصت داده بود تا پایان ۲۰۱۴ عملیات خط لوله را تکمیل کند.

طبق بند‌های مندرج در این قرارداد، هریک از طرفین که در مهلت مقرر (۳۱ دسامبر ۲۰۱۴) به تعهد‌های خود عمل نکند، باید بابت هر روز تأخیر، مبلغ مشخصی به طرف مقابل جریمه پرداخت کند. اکنون، حدود ۱۰ سال است که این ضرب‌الاجل سپری شده است. اما ایران، به نشانه حسن‌نیت و به‌دلیل احترام به حسن همجواری با پاکستان به‌عنوان کشور دوست و همسایه، تاکنون طلب جریمه نکرده است، هرچند طبق قرارداد، این حق را برای خود محفوظ می‌داند.

پاکستان خواهان بهره‌برداری از خط لوله گازی آی‌پی است

در حال حاضر رئیس جمهور و وزیر نفت ایران برای انجام مذاکراتی در پاکستان حضور دارند که قطعا در این رابطه نیز تصمیماتی اتخاذ خواهد شد. آنطور که جواد اوجی اعلام کرده، اسلام‌آباد برای بهره‌برداری سریع خط لوله صادراتی گاز ایران به پاکستان (آی‌پی) علاقه‌مند بوده و طرف پاکستانی مشتاق است هرچه زودتر تزریق گاز به خط لوله آی‌پی انجام شود، پاکستان برای تسریع در این کار در حال تنظیم قرارداد با شرکت‌های مختلف است.

وی افزود: با اقدام‌هایی که انجام خواهد شد، امیدواریم طبق قرارداد بین‌المللی که بین ایران و پاکستان امضا شده است، در دوران فعالیت دولت سیزدهم شاهد صادرات گاز به پاکستان باشیم.

توسعه روابط بین‌المللی گازی به نفع کشور است

حمیدرضا عراقی - مدیر عامل سابق شرکت ملی گاز در این رابطه به ایسنا گفت: هرچه ایران بتواند با همسایگان از نظر تبادل گاز، واردات و صادرات رابطه برقرار کند هم از نظر امنیت ملی و هم از نظر اقتصادی مزایا زیادی دارد، اما اینکه چه زمانی این مساله محقق شود، میزان خسارت چقدر باشد بستگی به مذاکراتی دارد که بین دو طرف صورت می‌گیرد.

وی با اشاره به دلایل تاخیر اجرای این طرح طی سال‌های اخیر، اظهار کرد: از سال‌های گذشته ایران تقریبا آماده بود، اما هند بنا به دلایلی از قرارداد خارج شد، باتوجه به اینکه این یک قرارداد صلح بین ایران، هند و پاکستان بود، زمانی که هندی‌ها از قرارداد خارج شدند، پاکستان نیازمند این بود که خط داخلی در کشورش ایجاد شود و حدس بنده بر این است که ممکن است بنا به مسائل بین‌المللی و تحریم‌هایی که انجام شده بود چندان راغب نبودند که با ایران همکاری داشته باشند، اما نیازمند این مساله نیز بودند.

عراقی با بیان اینکه ایران هیچ مشکلی برای صادرات ندارد و عدم تمایل از طرف آن‌ها بوده است، اظهار کرد: در دولت نهم بحث‌هایی مطرح شد که ایران در آنجا سرمایه‌گذاری کند که بنا به دلایلی این اتفاق نیفتاد، اینکه پاکستان اعلام آمادگی کرده که مجدد از ایران استفاده کند کار درستی است، اما اینکه قرارداد چگونه باشد و ایران بخواهد خسارت بگیرد و یا خیر موضوعاتی است که باید از مقامات جویا شد.

به گفته وی هرچقدر بتوانیم با ترکیه، عراق، پاکستان، ترکمنستان، آذربایجان و حتی افغانستان و کویت میزان تعامل را افزایش دهیم نتایج مثبتی عائد کشور خواهد شد، در آن زمان که بنده مسوولیت داشتم با کویت نیز تعاملاتی داشتیم که منتفی شد، اما به‌طور کلی هر میزان بتوانیم با همسایگان در حوزه خطوط انتقال گاز ارتباط برقرار کنیم مسیری روبه جبو و جز اهداف استراتژیک شرکت ملی گاز است.

مدیر عامل سابق شرکت ملی گاز با تاکید بر اینکه ایران پتانسیل بالایی در حوزه مهندسی دارد و هیچ مشکلی در این حوزه وجود ندارد، تصریح کرد: از نظز ظرفیت باتوجه به کمبود گازی که در داخل کشور داریم باید اقداماتی صورت بگیرد تا بتوانیم صادرات را در الویت قرار دهیم، لذا باید به فشار افزایی در مخازن گاز و بهینه‌سازی مصرف سوخت توجه شود که متاسفانه اقدامی انجام نمی‌شود، فقط می‌گوییم مصرف باید کاهش یابد، تا زمانی که فرهنگ و قیمت در این بخش تغییر نکند اتفاقی نمی‌افتد.

به گفته عراقی قانون به میزان کافی در این حوزه وجود دارد، شورای عالی انرژی هفت مصوبه دارد که هرکدام شامل ۵۰ بند است، اما هیچکدام اجرا نمی‌شود، لازم است تا شورای عالی انرژی زیر نظر رئیس جمهوز تمام تکالیفی که تا کنون در طی سال‌ها اجرایی نشده است را مورد توجه قرار دهد. قوانین زیادی در حوزه صرفه‌جویی، بهینه‌سازی، تولید، نیروگاه‌ها و انرژی‌های خورشیدی وجود دارد که هیچکدام توجه نمی‌شود.

به‌گزارش ایسنا، قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان خردادماه ۱۳۸۸ به امضای روسای جمهوری دو کشور رسید. روزی که این قرارداد امضا شد بیش از دو دهه از آغاز مذاکرات ایران برای صادرات گاز به هند و پاکستان موسوم به خط لوله صلح (آی‌پی) می‌گذشت. سرانجام ۲۱ اسفندماه ۱۳۹۱ در چابهار و نقطه صفر مرزی کلنگ آغاز عملیات ساخت خط لوله صادرات گاز ایران به پاکستان در خاک این کشور بر زمین زده شد.

هرچند ایران طبق قرارداد بیش از ۱۱۰۰ کیلومتر خط لوله ۵۶ اینچ را از عسلویه تا ایرانشهر احداث و عملیاتی کرد، اما این پروژه در خاک پاکستان نیمه‌کاره رها شد تا اینکه اسلام‌آباد امسال پس از سال‌ها وقفه، خبر آغاز عملیات را اعلام کرد.