به نقل از «پول نیوز»

تقویت روابط ایران و روسیه با دیپلماسی انرژی

تاریخ انتشار: ۱ بهمن ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۱۸۸۰۶۱

کاربرد استراتژی در صنعت نفت که از موثرترین و بزرگترین صنایع در جهان و به ویژه ایران است، در سیاست خارجی ایران در قبال کشورها نقش بسزایی می تواند داشته باشد. استراتژی در عرصه سیاست از کاربرد زیادی برخوردار است. کارل فون کلازوتیز که از استراتژیست‌های بزرگ جهان بوده گفته است جنگ ادامه سیاست به شیوه‌های دیگر است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بر همین اساس در گذشته وقتی سیاست تبدیل به شیوه‌های نظامی شد و استراتژی لقب می‌یافت بعداً خود واژه استراتژی برای برنامه سیاسی کلان کشور مورد استفاده قرار گرفت. امروزه علاوه بر فرماندهان نظامی و سیاستمداران، دست اندرکاران امور تجاری، اقتصاددانان، کارفرمایان عرصه صنعت نیز دارای استراتژی هستند. حتی افراد عادی نیز در زندگی روزانه خود از استراتژی‌های مختلف همچون کاهش هزینه، کاهش وزن و... سخن می‌گویند. البته در اینجا استراتژی به مفهوم هدف نیست بلکه اقدامات و برنامه‌هایی برای نیل به اهداف از قبل تعیین شده، می‌باشد. استراتژی چگونگی دستیابی به اهداف را مشخص می‌کند و به این که اهداف چه چیز هستند یا چه باید باشند یا چگونه باید تعیین شوند کاری ندارد.

در واقع استراتژی یک عنصر در یک ساختار چهار بخش است: اولین بخش اهدافی که باید به آن‌ها دست یافت می‌باشد. دومین بخش استراتژی‌های موردنظر برای دستیابی به آن اهداف چگونگی تخصیص منابع برای این منظور است. سومین بخش تاکتیک‌ها به مفهوم استفاده عملی از منابع اختصاص یافته می‌باشد. سومین بخش خود منابع و راه‌ها و روش‌ها هستند. بر این اساس استراتژی معمولاً شکاف بین اهداف و تاکتیک‌ها را پر می‌کند.
کاربرد استراتژی در صنعت نفت که از موثرترین و بزرگترین صنایع در جهان و به ویژه ایران است، در سیاست خارجی ایران در قبال کشور‌ها نقش بسزایی می‌تواند داشته باشد. نفت، علاوه بر اینکه منبع عمده تأمین انرژی در دنیای امروز است، نقش مهمی‌نیز در تعیین میزان قدرت ملی و اعتبار بین‌المللی کشور‌های مختلف ایفا می‌کند. بخش نفت در اقتصاد ایران سال‌های زیادی است که عمده درآمد ملی کشور را تامین می‌کند و در واقع این بخش در اقتصاد کشور نقش مسلط را ایفا میکند. از طرفی با توجه به اینکه کشور‌های در حال توسعه با منابع محدود و نیاز‌های نامحدود رو به رو هستند و نمی‌توانند تمام بخش‌های اقتصادی را همزمان توسعه دهند، باید به بخش‌های مهم و کلیدی خود اولویت دهند.
با توجه به اهمیت بالای انرژی برای دو کشور ایران و روسیه، تقویت دیپلماسی انرژی دو کشور در سه زمینه مختلف، می‌تواند زمینه‌ساز رشد و امنیت اقتصادی و به طور کلی شکل‌گیری یک بازی برد-برد باشد.
از آنجا که انرژی یکی از مهمترین مؤلفه‌های قدرت و پیشرفت اقتصادی برای تمام کشور‌ها انرژی است. از همین رو دیپلماسی انرژی را می‌توان یکی از مهمترین ابعاد دیپلماسی دانست که البته همیشه پیچیده‌تر و فراتر از سایر معاملات تجاری و اقتصادی بوده است. در واقع به علت طولانی مدت بودن اکثر قرارداد‌های بین‌المللی انرژی، امضای آن‌ها به معنی گره زدن امنیت انرژی دو کشور است و از همین عموماً این قرارداد‌ها در سطحی بالاتر از وزیر و سطوح اقتصادی پیگیری می‌شود.

از همین رو اهتمام به بحث انرژی در تعاملات سیاسی با کشور روسیه که یکی از بزرگترین عرضه کنندگان انرژی در دنیا است اهمیت دو چندانی می‌یابد. در واقع اگر طبق برخی تعاریف، اقتصاد کشور‌های مختلف را به سه دسته سرمایه‌محور، کارگرمحور و انرژی‌محور تقسیم‌بندی کنیم، روسیه در صدر کشور‌های انرژی‌محور قرار می‌گیرد. همچنین با بررسی رفتار خارجی روسیه در قبال محیط‌های مختلف سیاست خارجی، می‌توان تشخیص داد که دیپلماسی انرژی نقش بارزی در سیاست‌ها و رویکرد‌های روسیه دارد.

هرچند در سال‌های گذشته روسیه به دلایل مختفی وابستگی صادرات خود را به انرژی کمی کمتر کرده است. حدود ۴۰ درصد رسانده، ولی در سال‌های گذشته دو سوم صادرات روسیه را گاز و نفت تشکیل می‌داد و یک چهارم تولید ناخالص ملی آن از بخش انرژی حاصل می‌شد. بر اساس آمار شرکت بریتیش پترولیوم که در ماه ژوئن ۲۰۱۷ منتشر شد، روسیه پیشتاز بازار انرژی از لحاظ صادرات بوده است.

با این حال باید توجه داشت رویکرد و جهت گیری سیاست انرژی روسیه در بازار‌های مختلف متفاوت است. درحالیکه مسکو نسبت به شرق آسیا رویکرد نسبتاً منعطف‌تری دارد و به دنبال توسعه هرچه بیشتر شبکه‌های انتقال انرژی به کشور‌های این منطقه است، ولی در قبال اروپا همچنان سیاست استفاده اهرمی از زیرساخت‌های خط لوله گاز استفاده می‌کند.

از طرفی با روی کار آمدن دولت بایدن تحریم‌های آمریکا علیه روسیه تشدید شده است. در روز‌های گذشته دموکرات‌های مجلس سنای آمریکا برای اولین بار از طرحی برای اعمال تحریم‌های گسترده علیه مقامات ارشد دولتی و نظامی روسیه، از جمله «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور این کشور رونمایی کردند. طرحی که واکنش تند مقامات روسی را در پی داشت. یکی از دلایل اصلی این تحریم‌ها عملیاتی نشدن خط لوله انتقال گاز روسیه به آلمان موسوم به «نورد استریم ۲» است.

با در نظر گرفتن تمام شرایط و با توجه به اینکه در روز‌های گذشته و با نزدیک شدن سفر ریاست جمهوری به روسیه، موضوع تمدید قرارداد ۲۰ ساله ایران و روسیه داغ شده است، تدوین یک برنامه جامع برای یک همکاری استراتژیک و بلند مدت در حوزه انرژی به شدت حائز اهمیت است.

در این سال‌ها مسکو به‌طور دائم قصد خود را برای توسعه همکاری‌های اقتصادی با تهران با وجود تحریم‌های واشنگتن اعلام کرده است. ولی در واقعیت گردش تجارت دوجانبه در سطح متوسط باقی مانده است. سهم ایران در تجارت خارجی روسیه در سال ۲۰۱۸ تنها ۲ درصد بوده و این موضوع سبب شده است که ایران در فهرست شرکای تجاری خارجی روسیه در رتبه ۵۰ قرار گیرد. این در حالی است که ایران در سال ۲۰۱۷، چهل‌وهشتمین شریک تجاری روسیه بوده است.

در این زمینه عمده همکاری‌های ایران و روسیه را می‌توان به ۳ دسته تقسیم کرد که در ادامه بیان می‌شود:

 تعامل در بازار‌های صادراتی نفت و گاز

برخی تصور می‌کنند که ایران و روسیه به دلیل رقابتی که در بازار‌های گازی داشته‌اند نمی‌توانند تعامل مناسبی با هم داشته باشند. این تصور از آنجایی شکل می‌گیرد که بازار هدف ایران را اروپا در نظر می‌گیرد و به علت عدم استقبال روسیه از ورود ایران به این بازار، تعامل دو کشور را غیر ممکن می‌داند.

جواد سلیمان پور، کارشناس انرژی در اینباره گفت: با وجود اینکه میان ایران و روسیه از قدیم رقابتی وجود داشته است، ولی با توجه به اینکه هر دو کشور عرضه کننده انرژی هستند و تجربه موفقی در افزایش همکاری‌ها دارند، می‌توانند همکاری‌های سازنده‌ای را شکل دهند؛ مثل همکاری که روسیه با کشور‌های عضو اوپک پلاس شکل داده است. البته رقابتی هم که گفته می‌شود هم با توجه به فاصله دو کشور و حضور کم رنگ ایران در بازار ارمنستان و عدم حضور ایران در اروپا ممانعتی برای این همکاری‌ها ایجاد نمی‌کند.

وی افزود: همکاری ما با روسیه در حوزه گاز باید به نوعی تقسیم بازار باشد. عرضه کنندگان بازار گاز محدود هستند و مثل بازار نفت متنوع نیستند. در واقع می‌توان گفت تنها کشور‌های آمریکا، استرالیا، قطر، روسیه، ترکمنستان و ایران از صادرکنندگان گاز هستند و باقی کشور‌ها به جز تأمین گاز برای خودشان نتوانستند حضور جدی در بازار‌ها داشته باشند. این باعث می‌شود اگر این کشور‌ها همکاری کنند منافعشان بیشتر شود، مثل اوپک که در بازار نفت یه دست برتری را داشت. هرچند از میان این کشور‌ها استرالیا قطر به GECF نپیوستند و اگر این اتفاق بیافتد می‌توان شاهد اتفاقاتی مثل دوران طلایی اوپک را شاهد بود.

وی افزود: باید شناخت دقیقی از نقاط مورد توجه روسیه پیدا کنیم و پیشنهاد‌های راهبردی بدهیم. به طور مثال بازار گاز اروپا برای روسیه اهمیت قابل توجهی داره و حضور ماهم طبیعتاً منافعی خواهد داشت، ولی این رقابت به نفع دو کشور نخواهد بود و بیشتر به نفع طرف غربی خواهد داشت.

این کارشناس انرژی تصریح کرد: می‌توانیم بگوییم که نا به بازار گاز اروپا ورود نمی‌کنیم و از آن طرف روسیه هم مزایایی برای ما ایجاد کند، مثلاً با سرمایه گذاری و تعاملات سیاسی و تکنولوژی مسیر بازار هند و پاکستان را برای ما تسهیل کند. همچنین یک مشکلی که ما برای صادرات گاز به عمان داریم احداث لوله در آب‌های عمیق است که روسیه تجربه این کار را دارد و می‌تواند تکنولوژی این کار را در اختیار ما قرار دهد.

همچنین در بحث نفت هم کارشناسان معتقدند زمینه‌های خوبی برای همکاری وجود دارد.

در این راستا محمد علی خطیبی، نماینده پیشین ایران در اوپک اظهار کرد: روسیه از مدت‌ها پیش علی‌رغم اینکه خود صادر کننده است، نفت ایران را هم می‌خریده و از مشتریان آن بوده است. یعنی این امکان را دارد که مقداری از نیاز‌های داخلی خودش را از نفت ما تأمین کند و نفت بیشتری از خودش را صادر کند.

وی افزود: همچنین روسیه امکان اینکه نفت ایران را بگیرد و معامله کند را داراست. در این موارد قبلاً بحث‌های خوبی شد، ولی در مرحله اجرا مشکلاتی وجود دارد که باید برطرف کرد.

 استفاده از توان و تکنولوژی‌های فناورانه:

با توجه به سبقه طولانی طرف روس در بهره‌برداری و انتقال خطوط گاز و از طرفی تجربه این اقدامات در کشور ایران و همچنین پیشرفت صنعت برق ایران امکان همکاری‌های گسترده در این زمینه وجود دارد. کالا‌های انرژی شامل انواع وسایل گرمایشی و برودتی، انواع توربین‌ها، انواع فرآورده‌های پالایشی و پتروشیمیایی (متناسب با مزیتی که هریک از این کشور‌ها در تولید این محصولات دارند) و توسعه مبادلات سوآپی در زمینه‌های مذکور است.

همکاری‌های فناورانه و سرمایه‌گذاری در حوزه تولید، تزریق، انتقال، توزیع و تبدیل گاز طبیعی (LNG)، ساخت واحد‌های مینی‌ال‌ان‌جی، توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای، نیروگاه‌های ذغال سنگ سوز پاک، حفاری دریایی، حفاری افقی، احداث چاه‌های با قطر کم و چاه‌های سه‌رشته‌ای و استخراج نفت و گاز شیل از زمینه‌های مهم همکاری می‌تواند باشد.

علیرضا شیرمحمدی، کارشناس حوزه بین‌الملل انرژی در این باره گفت: شیرمحمدی در رابطه با همکاری‌های فناورانه در حوزه انرژی با کشور روسیه گفت: یکی از اشتباهات ما در حوزه انرژی این بود که LNG را در کنار CNG توسعه ندادیم. روسیه در بحث توانمدی ساخت LNG می‌تواند به ما کمک کند. همچنین در بحث حفاری با توجه به اختلاف ارتفاع چاه‌های ما و روسیه، این کشور می‌تواند همکاری با روسیه در افزایش برداشت، مخصوصاً در بهره‌برداری‌های نوین و با توجه به افت فشار چاه‌ها ما همکاری کند.

این کارشناس انرژی افزود: با توجه به شناختی که من از روسیه دارم، در برخی مباحث هم روسیه به کمک‌های ما نیاز دارد. روسیه یک برنامه جایگزینی واردات را شروع کرده و این فرصت خوبی برای صادرکنندگان تجهیزات نفت و گاز کشور ما برای ورود به بازار‌های صادراتی است. البته طبیعتاً این بحث را نباید با صادرات محصولات کشاورزی و سایر مقایسه کرد و مذاکرات آن پیچیده‌تر است

 سرمایه‌گذاری:

با توجه به توان و علاقه شرکت‌های سرمایه گذار روس برای سرمایه‌گذاری در بحث انرژی و از طرفی مشکل تأمین مالی در اکثر پروژه‌های توسعه‌ای نفت و گاز و نیروگاهی کشور، این ظرفیت کشور روسیه نباید نادیده گرفته شود. گفتنی است در سال‌های گذشته قرارداد اخذ تسهیلات دولتی از روسیه به میزان ۵ میلیارد دلار بین طرفین بسته شد. بنابر این قرارداد، چندین پروژه نیروگاهی و جاده‌ای بسته شد که سال گذشته نیز نیروگاه سیریک از این محل تأمین شد.

همچنین احداث نیروگاه اتمی بوشهر نیز یکی نمونه‌های موفق سرمایه‌گذاری روس‌ها در ایران بوده است که البته فاز‌های توسعه‌ای ۲و ۳ این نیروگاه که با شرکت روسی اتم استروی اکسپورت منعقد شد چندین سال است با روند کندی در حال پیش رفتن است.

قطعاً در این بخش مهمترین نیاز کشور جبران افت فشار و کاهش تولید چاه‌های نفت و گاز با استفاده از سرمایه و تکنولوژی خارجی است. به همین منظور در دوران پس از برجام حرف و حدیث‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری طرف روس در میادین نفتی مختلفی از جمله منصوری، منگوله، آبان و پایدار غرب شنیده شد که به نتیجه‌ای نرسید.

خطیبی، نماینده اسبق ایران در اوپک، در این باره نیز گفت: شرکت‌های روس توانایی مالی و اجرایی برای انجام پروژه‌های انرژی را دارند. یک مشکلی وجود دارد و آنکه این شرکت‌ها که در بورس‌های بین‌المللی وجود دارند از ترس تحریم‌ها ممکن است ریسک نکنند و به ایران نیایند. برای رفع این دغدغه دولت‌ها باید پای کار بیایند و از این سرمایه‌گذاران حمایت کنند و ضمانت بدهند.

منبع: پول نیوز

کلیدواژه: صنعت نفت استراتژی انرژی روسیه ایران صنعت انرژی توافق ایران و روسیه دیپلماسی انرژی ایران و روسیه سرمایه گذاری بازار ها همکاری ها نفت و گاز تحریم ها کشور ها دو کشور سال ها چاه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.poolnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «پول نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۱۸۸۰۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تقویت روابط خارجی هدف مدیران اقتصادی قزوین است

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای استانداری قزوین، گفت: یکی از برنامه‌های اصلی استان قزوین در جهت تحقق شعار سال، تقویت روابط خارجی با کشورهایی است که روابط سیاسی مناسب و منافع مشترک با آن‌ها داریم. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قزوین، هشتمین جلسه شورای هماهنگی روابط خارجی استان قزوین به ریاست علی رحمانی، معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای استانداری قزوین و با حضور صانعی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در بلاروس و آقامحمدی، رئیس دفتر هماهنگی و پیگیری امور نمایندگی‌های داخل کشور وزارت امور خارجه با هدف بررسی زمینه‌های همکاری استان قزوین با کشور بلاروس در سالن جلسات شهید سلیمانی استانداری قزوین برگزار شد.

علی رحمانی در این جلسه با اشاره به شعار سال، اظهار داشت: یکی از برنامه‌های اصلی استان قزوین در جهت تحقق این راهبرد، تقویت روابط خارجی با کشورهایی است که روابط سیاسی مناسب و منافع مشترک با آن‌ها داریم.

وی افزود: کشور بلاروس از جمله کشورهایی است که ما روابط سیاسی خوبی با آن داریم و می‌توانیم روابط تجاری خوبی نیز با آن ایجاد کنیم، برخی از تحریم‌هایی که شامل ایران است شامل بلاروس نیز می‌شود، اما در برخی موارد تحریم‌های ما را ندارند، بنابراین موقعیت مشترک خوبی برای روابط تجاری داریم.

معاون اقتصادی استاندار قزوین، بیان کرد: هیئت عالی‌ رتبه‌ای از بلاروس از استان قزوین بازدید خواهد داشت؛ این هئیت شامل تجار و تعدادی از مدیران ارشد این کشور خواهد بود، تلاش می‌کنیم بازدیدی ترتیب داده شود که این افراد با فعالیت‌های استان قزوین آشنا شوند.

وی یادآور شد: در همین راستا دفتر نمایندگی پارک علم و فناوری استان قزوین را در بلاروس ایجاد می‌کنیم و اگر تمایلی بود دفتر نمایندگی بلاروس را نیز در پارک علم و فناوری قزوین داشته باشیم و تکنولوژی‌های مورد نیاز را وارد کنیم، شرکت‌های دانش بنیان ما می‌توانند آنجا فعالیت کنند، در برخی محصولات سطح تکنواوژی در بلاروس بالا است و می‌توان از آن ها هم استفاده کرد.

رحمانی خاطرنشان کرد: محصولات و صنایع استان نیز به صورت بروشور تهیه و قابلیت ها معرفی می‌شود، در حوزه مالی نیز با توجه به استقرار بانک در بلاروس مشکلی نخواهیم داشت، تفاهم‌نامه‌ای به منظور ایجاد نمایندگی یا نمایشگاه دائم با سفیر بلاروس در ایران خواهیم داشت که در بخش‌های مختلف همکاری داشته باشیم.

وی یادآور شد: در حوزه توریست نیز روادید را برداشتیم و می‌توانیم از این ظرفیت استفاده کنیم و تورهایی گردشگری از بلاروس برای بازدید از قزوین اعزام شوند، مشکلات قانونی موجود را نیز بررسی و اگر مواردی وجود داشت، ماموریت داریم آن را حل کنیم. 

معاون اقتصادی استاندار قزوین بیان کرد: در صادرات خشکبار و محصولات کشاورزی در استان ظرفیت خوبی داریم و در حال حاضر غیرمستقیم این امر در حال اجرا است، اما می‌توانیم به صورت رسمی این کار را انجام دهیم و در این راستا تامین کامیون یخچال‌دار تسهیل شده و تلاش می‌کنیم به عنوان استانی اقتصادی نقش بیشتری در تحقق شعار سال داشته باشیم، کشورهای دارای منافع مشترک می‌تواند دروازه ورود ما به بازارهای جهانی باشند و در سال جاری تمرکز بیشتری در این حوزه خواهیم داشت.

انتهای پیام/