آداب نوشیدن چای در چایخانه که نمی‌دانستید/ رسم جالب ترک‌ها در ریختن چای/ تصویری از چایخانه صحن غدیر در حرم امام رضا (ع)
تاریخ انتشار: ۱۳ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۴۰۰۸۶۸
نوشیدن چای در ایران سابقه‌ای آنچنان طولانی ندارد اما آداب تعارف کردن چای آنقدر در فرهنگ ما جا افتاده که زندگی بدون این نوشیدنی را غیرقابل تصور کرده است؛ از مهمانی‌ها تا چایخانه‌ها و مراسم رسمی و حتی مذهبی، چای خوردن قواعد و معنای خاص خود را دارد.
به گزارش همشهری آنلاین، رسم نوشیدن قهوه در ایران ظاهرا مربوط به دوران گسترش اسلام است اما راه افتادن مکانی عمومی به عنوان قهوه‌خانه در دوران صفوی آغاز شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قهوه‌خانه‌ها پاتوق طبقه مرفه و روشنفکر جامعه بوده و مردم عادی معمولا به نوشیدن انواع دمنوش در خانه اکتفا می‌کردند؛ نوشیدن چای اما دیرتر رایج شد و تا زمان قاجار در ایران اثری از چای خوردن نبود تا اینکه یکی از فارغ‌التحصیلان مدرسه دارالفنون که برای ادامه تحصیل به سوربن فرانسه رفته بود، به عنوان سفیر ایران راهی هند شد و با پدیده‌ای به نام چای آشنا گشت.
محمد میرزای چایکار که بعدها به کاشف السلطنه چایکار شهرت یافت در زمان مظفر الدین شاه قاجار شیوه کاشت و مصرف چای را آموخت و بازرگانی این گیاه را راه‌اندازی کرد. او را اولین ایرانی تاجر چای دانسته‌اند. در آن زمان، نوشیدن چای به قشرهای مرفه و خانواده‌های رجال و درباری ایران اختصاص داشت.
چای قندپهلوی ایرانی
پس از افزایش واردات چای و توسعه کشت و تولید آن در ایران، نوشیدن چای از عادات روزانه مردم شد و آنقدر در فرهنگ ایرانی اهمیت پیدا کرد که خانواده‌ها در جهیزیه دخترانشان یک دست کامل سماور و قوری و استکان و نعلبکی می‌گذارند. جالب اینکه استکان یک واژه روسی است و اغلب استکان‌ها وارداتی بودند.
پیش از رواج استکان، ظرف‌های چای‌نوشی به شکل‌ها و از جنس‌های گوناگون ساخته می‌شد. کاسه، پیاله و فنجان‌های سفالین، چینی و مسین ازجمله ظروف چای‌نوشی بود و هنوز اصطلاح یک پیاله چای به کار می‌رود. استکان چای را در قدیم به صورت کمرباریک می‌ساختند. این کمرِ باریک، هم تفاله چای را در استکان نگه می‌دارد و هم نگه‌داشتن آن در دست و جابجا کردن و نوشیدن چای را آسان می‌کند.
هنوز هم دعوت به نوشیدن یک استکان چای یکی از تعارف‌های معمول است و پذیرایی با چای و آوردن پی‌درپی آن در استکان‌های کمر باریک یکی از رایج‌ترین شیوه‌های مهمان‌نوازی ما ایرانی‌ها محسوب می‌شود. به همین دلیل داشتن تعداد زیادی استکان نعلبکی در خانه در برخی مناطق نشان گشاده‌دستی است. همچنین یک باور عوامانه وجود دارد که ردیف شدن تصادفی چند استکان‌نعلبکی در راستای هم نشانه‌ای از آمدن مهمان سرزده است.
قهوه‌چی‌ها چای می‌ریزند اما هنوز به این نام خوانده می‌شوند
در برخی طوایف و اقوام جنوب و شمال ایران، چای بسیار غلیظ نوشیده می‌شود و اگر میزبانی چای کمرنگ برای میهمان خود بیاورد، به نوعی بی‌احترامی کرده است؛ ترک‌ها برای چای کمرنگ ضرب المثلی هم دارند و هر گاه چای کمرنگ ببینند به شوخی می‌گویند: «انگار پاسبان دیده رنگش پریده!». به هر حال چای باید «لبریز و لبسوز و لبدوز» باشد چرا که خالی بودن یا سرد بودن استکان چای به معنای کم ارزش بودن مهمان تلقی می‌شود.
گاه مهمان بعد از نوشیدن پی‌درپی چندین استکان چایْ، دیگر میلی به نوشیدن ندارد، پس کافی است تا استکان را روی نعلبکی بخواباند و یا آن را وارونه کند و برگرداند، به صورتی که نعلبکی درپوشی برای استکان شود. در قهوه‌خانه‌ها هم پس از نوشیدن چند استکان چای، نعلبکی را وارونه بر در استکان می‌گذارند تا قهوه‌چی دیگر چای نیاورد.
برخی آداب چای هم مربوط به مراسم است؛ در یک مجلس، شروع تعارف چای از بزرگتر جمع است؛ در برخی مناطق ایران اگر خانواده دختر برای خواستگار دو استکان چای بگذارند به معنای عدم تمایل به وصلت است؛ متقابلا اگر دختر استکان چای را در دست بگیرد و بنوشد به معنای راضی بودن او به این ازدواج است. تعارف کردن چای دو رنگ هم یکی از رسوم مراسم بله‌بران در برخی شهرهاست.
چایخانه صحن غدیر در حرم امام رضا (ع)
بر اساس روایت «کولیور رایس» - جهانگرد دوره قاجار - رسم جالب در آن زمان وجود داشته: برخی زنان استکان روضه را به گرو می‌گرفتند و نذر می‌کردند اگر حاجتشان برآورده شود، سال بعد در مراسم روضه‌خوانی شرکت کنند و یک دست استکان به این روضه خانه هدیه دهند؛ اگر حاجت فرد تا سال بعد برآورده نمی‌شد، وی همان استکان را باز می‌گرداند. در سال‌های اخیر نیز نذر چای در غالب ایستگاه‌های صلواتی در محلات مختلف رواج پیدا کرده و بین مردم محبوبیت دارد تا آنجا که حرم رضوی نیز چایخانه‌ای مخصوص زائران راه‌اندازی کرده است.
نوشیدن چای آداب و رسوم بیشتری هم دارد و اقوام مختلف ایرانی هر کدام نکات خاص خود را دارند؛ شما چه رسوم و نکاتی را در ریختن و نوشیدن چای رعایت می‌کنید؟
منبع: عصر ایران
کلیدواژه: نوشیدن چای استکان چای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۴۰۰۸۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پذیرایی نجم‌الدین شریعتی از زائران در چایخانه حرم مطهر رضوی
بی‌راه نیست که بگوییم نیت دست خالی نرفتن زائران از حرم سلطان خراسان سبب شد که خادمان رضوی در این سال‌ها با نوشیدنی دلچسبی در صحن‌ها از زائران پذیرایی کنند. حتماً شما هم وقتی خسته از کارهای روزانه یا تحمل رنج سفر، دو رکعت نماز زیارت خوانده‌اید و بعد از خواندن زیارت‌نامه‌ای سبکبال شده‌اید، دوست دارید گلویی تازه کنید و چه نوشیدنی بهتر از یک استکان چای داغ و خوش عطر آن هم با میزبانی بهترین بندگان خدا. حتی اگر اهل چای هم نباشید، شک نداریم که پاهایتان برای نوشیدن جرعه‌ای از خوان رحمت رضوی سست می‌شود. چای‌هایی که تهیه آن مثل گرفتن غذای حضرتی نیاز به طی مقدماتی ندارد. فقط کافی است چند دقیقه‌ای در کنار خیمه‌های سفید رنگ گوشه دنج یکی از صحن‌های کوثر، غدیر، باغ رضوان یا امام حسن مجتبی(ع) در چهار گوشه حرم مطهر، منتظر بمانید تا نوبت به شما شود و آرامش را سر بکشید.
این چایخانه‌ها روزانه پذیرای حضور زائران زیادی از شهرهای دور و نزدیک و همچنین مجاوران حضرت امام رضا(ع) هستند. در ادامه ویدیویی از حضور نجم‌الدین شریعتی مجری خوب یکی از برنامه‌های پرطرفدار تلویزیون «سمت خدا» را می‌بینیم که مشغول ریختن چای و پذیرایی از زائران است.
زهره هاشمی
محکومیت بدوی توماج صالحی به اعدام