رئیس مجلسی که اعدام شد: سیاست کار ما نیست/ خلخالی در دادگاه: در چمدان‌هایی که از لندن می‌آوردی چه بود؟ (فیلم)
تاریخ انتشار: ۶ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۳۵۸۳۳
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی
عصر ایران؛ مهرداد خدیر ــ بی‌تردید مهم‌ترین چهره در میان 11 مقام اعدام شده در 22 فروردین 1358 دکتر عبدالله ریاضی است که در فاصلۀ سال‌های 1342 تا 1357 و قریب 15 سال رییس مجلس شورای ملی بوده است. (چهار دورۀ پیاپی/ ادوار 21 و 22 و 23 و 24). در کشوری که عمر ریاست مجلس گاه به یک سال هم نمی‌رسید او 15 سال رییس مجلس بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در واقع ریاضی در مجلس همان نقشی را ایفا می‌کرد که هویدا در دولت. هر دو گوش‌به فرمان شاه و البته هر‌دو آدم‌هایی اهل مطالعه اما مطیع اوامر یا با این باور که عجالتا باید به فکر توسعه و رفاه بود و بعد نوبت به حق انتخاب شهروندان هم می‌رسد.
از این منظر شگفت نبود که به فاصلۀ 4 روز به سرنوشت و فرجام مشترکی دچار شدند. با این تفاوت که ریاضی چهره‌ای با اعتبار دانشگاهی و با سن بالای 70 سال بود و با سابقۀ استادی و ریاست دانشکدۀ فنی دانشگاه تهران. ضمن اینکه در پاییز 57 به قصد درمان از ایران رفته و جای خود را به دکتر جواد سعید سپرده بود اما پیرمرد دانشمند در عین حال آن‌قدر ساده‌دل بود که در گرماگرم التهابات که خود شاه هم گفته بود صدای انقلاب مردم ایران را شنیده برای دریافت حقوق و مزایای معوقه به ایران بازگشت ولی هویدا در همان پاییز 57 به حبس افتاد و راه خروج نداشت.
عبدالله ریاضی در دورانی رییس مجلس بود که دیگر پارلمان مشروطه به معنی واقعی نداشتیم زیرا شاه، رجال قدیمی را کنار گذاشته و آدمی مثل هویدا نخست‌وزیر شده بود و دکتر ریاضی محصول یا یکی از نمادهای همین دوره است که با اتکا به رشد اقتصادی دهۀ 40 و فوران درآمدهای نفتی در دهۀ 50 از دموکراسی پارلمانی احساس بی‌نیازی می‌کردند. هیدا حتی گفته بود: من تعجب می کنم که چرا می‌گویند شخص اول مملکت؟ مگر غیر از ایشان شخصی هم داریم؟!
بر خلاف دهۀ 20 و سال‌هایی در دهه 30 مجلس دیگر هیچ نقشی نداشت و جز صدایی که گهگاه از کسانی چون محسن پزشک‌پور یا احمد بنی‌احمد شنیده می‌شد باقی مجری اوامر ملوکانه بودند. همین که هر دو (هویدا و ریاضی) در ریاست دولت و مجلس، مدام تمدید می‌شدند به تنهایی نشان می‌داد فضای سیاسی باز نیست و ارادۀ شاه بر مجلس و دولت می‌چربد.
کم نیستند کسانی که معتقدند امثال ریاضی -که اهل محاسبه هم بود و کتاب درسی ریاضیات را او نوشته بود- شاه را خواسته یا ناخواسته به اشتباه محاسبه انداختند چون کافی بود در تابستان 56 انتخابات آزاد برگزار می‌کرد و در پی آن یک رجل ملی را به جای هویدا به نخست‌وزیری می‌رساند. هویدا را البته کنار گذاشت اما انتخابات آزاد مجلس برگزار نکرد و به جای هویدا یک تکنوکرات غیر سیاسی (جمشید آموزگار) را نخست‌وزیر کرد و دریغ از یک «دو دوتا چهارتا»ی ساده از آقای ریاضی‌دان! یعنی درک تغییر فضای جهانی (با روی کار آمدن جیمی کارتر) و ایران (به خاطر سفرهای مردم به خارج از کشور و مشاهدۀ آزادی‌های سیاسی) و نگاه نو به مذهب با ظهور علی شریعتی که پس از مرگ، اسطوره شده بود.
دربارۀ دکتر ریاضی دو نکته جالب وجود دارد: اول این که در سالیان استادی و ریاست دانشکدۀ فنی دانشجویان را به جد از فعالیت سیاسی برحذر می‌داشت و مدام در نکوهش سیاست سخن می‌گفت ولی در دهۀ 40 از او خواستند نقش ایفا کند و وارد سیاست شد.
او حتی در چینش نمایندگان نقش نداشت اما آنان هر بار او را به ریاست مجلس انتخاب می‌کردند. چون همان دربار که آنان را به مجلس فرستاده بود از نمایندگان خود می‌خواست بازهم ریاضی را به ریاست مجلس انتخاب کنند. شاید چون مطیع‌تر و ستایش‌گر‌تر از او نمی‌یافتند.
وقتی در دادگاه گفته شد آیا شما واقعا نمایندۀ مردم و منتخب نمایندگان مردم بودید، پاسخ داد: "از پشت‌پرده انتخاب خودشان خبر ندارم. اما نمایندگان آزادانه مرا به ریاست مجلس شورای ملی انتخاب می‌کردند".
موضوع جالب دیگر این که در اوج انقلاب، ریاست مجلس را به دکتر جواد سعید سپرد و خود برای درمان روانۀ انگلستان شد. اما چون پیشاپیش مالی -یا مال چندانی به خارج نفرستاده یا بسیار ممسک بود- و با مجلس حساب و کتاب داشت به قصد دریافت حقوق و مزایا و پاداش باقی‌مانده به ایران بازگشت و گرفتار شد. کِی؟ در اوج انقلاب که سیاسیون به پاریس می‌رفتند تا با رهبر انقلاب در نوفل لو‌شاتو دیدار کنند.
صادق خلخالی در خاطرات خود نوشته به قصد دیدار امام خمینی در نوفل لو‌شاتو روانۀ پاریس بوده در لندن هم توقف داشتند و در فرودگاه «هیترو» ناگهان عبدالله ریاضی را می‌بیند. همان روزی که رییس پیشین مجلس در راه بازگشت به ایران بوده است. خلخالی او را می‌شناسد ولی ریاضی آن روحانی کوتاه‌قامت را که چند ماه بعد حکم به ستاندن جانش داد،طبعا نمی‌شناخته است.
خلخالی به پاریس می‌رود و ریاضی به تهران بازمی‌گردد و تنها چند ماه بعد در دادگاه با هم روبه رو می‌شوند و وقتی خلخالی سر‌به‌سر او می‌گذارد که اسنادی که در چمدان در فرودگاه لندن حمل می‌کردید دربارۀ چه بود، پیرمرد دست‌پاچه می‌شود و می‌گوید: «شما از کی مرا تحت نظر داشتید؟» و قسم و آیه که آن چمدان، حاوی وسایل شخصی او بوده است نه اسناد مملکتی!
آدمی با این درجه از هوش سیاسی و البته در بالاترین سطح از دانش ریاضی -چندان که نام خانوادگی‌اش هم ریاضی بود- از حاکم شرع برگ می‌خورد. همان خلخالی که محمد قائد روزنامه‌نگار ایرانی در آثار خود چهرۀ فردی بسیار عامی و فاقد هوش سیاسی را از او ترسیم می‌کند و این اشارات البته هیچ یک به منزلۀ آن نیست که بگوییم آدمی در آن سن‌و‌سال و بی‌آن که دستی به خونی آلوده باشد سزاوار حکم اعدام بوده است.
تا هویدا اعدام نشده بود ریاضی چندان نگران نبود. چون می‌دانست کاره‌ای نبوده و امید داشت نخست‌وزیر دولت موقت که مانند او در زمرۀ اولین گروه محصلان اعزامی به اروپا و بعد استاد و سپس رییس دانشکده فنی بوده به دادش برسد اما بعد از اعدام هویدا نگران شد.
با این حال امید داشت شرایط سنی و چهرۀ دانشگاهی و اینکه اتهامات سنگین مستقیماً متوجه او نبود موجب نجات از مرگ شود. این اتفاق اما نیفتاد و سرنوشت نخست‌وزیر برای رییس مجلس او هم تکرار شد. در نگاه خلخالی البته چنان که در روایت هویدا هم نوشتم او و ریاضی در واقع به جای شخص شاه محاکمه می‌شدند.
منبع: عصر ایران
کلیدواژه: عبدالله ریاضی دادگاه ریاست مجلس رییس مجلس نخست وزیر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۳۵۸۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ترفند برخی مجلسی ها برای تبدیل طرح صیانت به قانون
غلامرضا نوری قزلچه در گفت وگو با خبرنگار "عصر ایران" هدف از این اقدام را قانونی کردن فیلترینگ و جلوگیری از مقابله با آن در دولت های بعدی دانست.
وی گفت: وقتی طرحی برای بررسی اصل ۸۵ ارائه می شود همه موادش در کمیسیون تصویب می شود و فقط یک ماده انتهایی آن به صحن می آید که در آن ماده مدت آزمایشی قانون آورده می شود. بر فرض مثال در ماده پایانی، مدت اجرای آزمایشی را دو یا سه سال ذکر می کنند که این ماده را به رای صحن می گذارند و به شورای نگهبان می رود و تبدیل به قانون می شود. در حال حاضر تعدادی از اعضا کمیسیون مشترک طرح صیانت از فضای مجازی پیگیر هستند مواد طرح صیانت را مصوب شده در کمیسیون عنوان کنند و فقط ماده پایانی را که زمان اجرای قانون به صورت آزمایشی است را به صحن بیاورند که با رای صحن این طرح عملا با تایید شورای نگهبان تبدیل به قانون شود.
وی افزود: این در حالی است که این کمیسیون بیش از یکسال و نیم است که تعطیل و هیچ جلسه رسمی نداشته است. بنا بود اگر کمیسیون، جلسه رسمی داشته باشد همه رسانه ها در جریان باشند و پخش مستقیم شود. وقتی جلسه رسمی نبوده پس ماده ای هم رسما مصوب نشده است.
نماینده مردم بستان آباد آذربایجان شرقی در مجلس اظهار کرد: باید مشخص کنند آیا موجودیت این کمیسیون قانونی است و می تواند فعالیت کند و چیزی را مصوب کند یا زمان آن دیگر گذشته است. علاوه بر این نمایندگان در جلسه علنی رای دادند که این طرح برای بررسی به صحن مجلس بیاید و بررسی آن به صورت اصل ۸۵ منتفی شود. این دو دلیل مانع اساسی این کمیسیون هستند.
او افزود: بر فرض اینکه این موانع برطرف شود و بگوییم این کمیسیون معتبر است و می تواند کارش را انجام دهد باید جلساتش را رسمی، علنی و شفاف برگزار کند و ماده به ماده بررسی شود که بگویند اینها را تصویب کردیم این هم مدت زمان است. این اتفاقات نیفتاده است لذا مصوبات کمیسیون مشترک طرح صیانت به هیچ وجه نمی تواند جنبه قانونی داشته باشد.
وی با بیان اینکه هدف طرح صیانت، فیلترینگ بود گفت: البته آنچه که مدنظر طراحان طرح صیانت بود بنا به ادعای خودشان با مصوبات شورای عالی فضای مجازی اجرایی شد. در این وضعیت فیلترینگ برای مردم هزینه زیادی دارد مردم هم باید برای اینترنت پول بدهند هم برای فیلترشکن پول بدهن. هم، زمان مردم گرفته می شود و هم پولشان می رود. طرح صیانت نیز همین موارد را مد نظر داشت بود که این موارد به عنوان مصوبه شورای عالی فضای مجازی در حال اجرا است.
نوری گفت: اینها که عمدتا اعضا جبهه پایداری هستند می خواهند وجه قانونی به این مصوبه شورای عالی فضای مجازی بدهند و بگویند در این مجلس تبدیل به قانون شده است چون اگر قانون شود اثراتش مترتب است و سالیان و سال خواهد ماند. شورای عالی فضای مجازی ممکن است سال بعد تصمیم دیگری در مورد فضای مجازی بگیرد یا دوسال بعد رییس جمهور جدید بیاید و تصمیم دیگری بگیرد ولی وقتی قانون مصوب مجلس باشد هر دولتی باشد باید ان را اجرایی کند.
وی در مورد اینکه آیا هیات ریسه مجلس بررسی این طرح را در دستور قرار می دهد،گفت: نمی دانم قبول می کنند ولی اگر در دستور قرار دهند باید به این سوالات و ابهامات جواب بدهند.
مبلغ مسدودی در حساب وکالتی چه زمانی آزاد می‌شود؟