نگاهي به ايده ناتوي عربي؛ ايده‌اي آمريکايي-سعودي و غرق در اختلافات دروني
تاریخ انتشار: ۱۴ خرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۵۴۶۱۲۹
خبرگزاري آريا - تنها مدتي پس از دکترين امنيت ملي آمريکا و تاکيد آن بر لزوم حفظ امنيت کشورهاي خليج فارس به وسيله خودشان و بدون تکيه بر واشنگتن باعث شد انها به ايده تشکيل ناتوي عربي برسند، ايده‌اي که تا عملياتي شدن راه سختي در پيش دارد. به گزارش گروه سياست خارجي خبرگزاري تسنيم، موضوع تشکيل ناتوي عربي براي اولين بار در بيست و ششمين نشست سران اتحاديه عرب در شرم الشيخ مصر در فروردين ماه سال 94 مطرح شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
عبدالفتاح السيسي که در آن زمان به تازگي قدرت را در مصر به دست آورده بود با اشاره به تحولات منطقه از جمله سوريه و يمن اظهار داشت: مقابله و بازدارندگي از حقوق ما براي دفاع از امنيتمان است و در همين راستا مصر از تأسيس يک نيروي عربي مشترک استقبال مي‌کند.
در بيانيه پاياني اين نشست نيز ضمن حمايت از حملات عمليات «طوفان قاطع» (حمله عربستان عليه يمن) بر ضرورت تشکيل نيروهاي مشترک عربي تاکيد شد.
چند ماه پس از اين ماجرا بود که زمزمه‌هاي تشکيل نيروهاي مشترک عربي عليه تهديدات نظامي و امنيتي در رسانه‌ها و محافل خبري افزايش يافت. در همين راستا نشريه روسي «نزاوسيما گازتا» عنوان کرد: دولت عربستان درصدد تشکيل نيروي عربي مشترک شبيه ناتو با هدف به شکست کشاندن هرگونه پيمان نظامي يا امنيتي مشترک بين طرفهاي ديگر از جمله امارات يا ساير کشورهاي همپيمان آن با طرفهاي بين‌المللي مانند روسيه است.
شهريور ماه همان سال وزراي امور خارجه و وزارت دفاع کشورهاي عضو اتحاديه عرب در جلسه ويژه سازمان عربي در قاهره، پروتکل مربوط به شکل گيري نيروهاي مسلح عربي را امضا کردند.
طبق مفاد اين پروتکل، نيروهاي عربي بايد به ابزاري با هدف تقابل مشترک عليه تروريسم، دفاع از امنيت ملي کشورهاي عربي و اجراي عمليات‌هاي صلح جويانه در منطقه تبديل شوند. اين نيروها بايد به مکانيزم موثر در روند فعال سازي همکاري بين عربي در زمينه نظامي و امنيت در چهارچوب اتحاديه دولت‌هاي عربي و حقوق بين‌المللي مبدل شود.
بر طبق اين پروژه، نيروهاي مسلح عربي از 40 هزار نظامي، هزاران خلبان نظامي و سه هزار نيروي ناوگان دريايي تشکيل خواهد شد. ستاد مشترک نيروهاي اتحاديه دولت‌هاي عربي در قاهره خواهد بود.
ادعا شد که در کنار مصر، امارات، عربستان، کويت، يمن، ليبي، اردن و مراکش موافقت خود را با اين اتحاديه اعلام کرده‌اند.
اما از همان زمان برخي کارشناسان سياسي اين پروتکل و تصميم را زير سوال بردند. الکسندر ايگناتينکو رئيس انجمن دين و سياست روسيه در همين خصوص، بر اين باور است که امضاي پروتکل مذکور چيزي بيش از يک نمايش حُسن روابط و به رخ کشيدن وحدت کشورهاي عربي نخواهد بود، زيرا به دليل حضور دو مجموعه عربي رقيب در منطقه خليج فارس يعني عربستان، بحرين و کويت از يک سو؛ در مقابل قطر، امارات و عمان در طرف مقابل، هيچگونه امکانات معتبر و قابل اعتمادي براي تشکيل ارتش عربي مشترک، وجود ندارد.
البته تي يري ميسان تحليلگر فرانسوي موضوع تشکيل ناتوي عربي را کمي به عقبتر برده و از زاويه ديد آمريکايي به آن نگاه مي‌کند. وي با اشاره به انتشار دکترين امنيتي آمريکا در ژانويه 2015 (درست سه ماه پيش از تشکيل نشست سران اتحاديه عرب در شرم الشيخ) آورده است: رئيس جمهور اوباما در دکترين امنيت ملي آمريکا يادآوري کرده است که «ثبات دراز مدت [در خاورميانه و آفريقاي شمالي] مستلزم حضور نظامي فزايندۀ ايالات متحده خواهد بود. چنين امري از همپيمانان انتظار دارد که به شکل مستقل توان دفاعي خودشان را تضمين کنند.»
به گفته وي، استراتژي پنتاگون عبارت است از ايجاد نسخۀ مدرن پيمان نامه بغداد، نوعي ناتوي عرب به شکلي که ايالات متحده بتواند نيروهاي نظامي‌اش را از خاورميانه و آفريقاي شمالي بيرون بکشد و در محور خاوردور و عليه چين دوباره مستقر سازد.
در بعد عملياتي اين پيمان نيز بحث‌هايي مطرح است که آيا با وجود اختلافات داخلي بين امارات، قطر و عمان از يکسو و بحرين، عربستان و کويت از سوي ديگر و همچنين اختلافات تک تک اين کشورها با يکديگر آيا مي‌توان تشکيل نيروهاي متحد عربي را شاهد بود؟
از نظر لجستيکي اين پيمان نيازمند تسليحات و پول زيادي است که عربستان سعودي براي آن طي 3 سال گذشته قراردادهاي سنگيني را با آمريکا به امضا رسانده که آخرين آنها قرار داد 110 ميليارد دلاري براي نوسازي سيستم نظامي عربستان بود. در اين قرار داد خريد 3 فروند ناو پيشرفته براي حضور در آبهاي خليج فارس نيز لحاظ شده که مي‌توان در راستاي همان ايجاد ناوگان دريايي متحد دانست.
برخي کارشناسان گام ابتدايي تشکيل اين اتحاديه را جنگ يمن مي‌دانستند اما با عدم حضور بسياري از کشورها به صورت فعال مانند مصر و حضور صوري برخي کشورها مانند بحرين و امارات مشخص شد که اين پيمان راه درازي در پيش رو دارد.
اما هدف اصلي اين ناتوي عربي چيست
شوراي همکاري خليج فارس در سال 1981 پس از انقلاب اسلامي ايران و يک سال بعد از آغاز جنگ ايران و عراق تشکيل شد. هدف از تشکيل اين شورا در آغاز ترغيب مناسبات اقتصادي و نظامي کشورهاي حوزه خليج فارس بود، اما با گذشت زمان و جنگ‌هايي که در منطقه روي داد مسائل امنيتي در اولويت اين شورا قرارگرفت.
5 سال پيش زمزمه‌هاي پيوستن اردن و مراکش نيز به اين شورا مطرح شد در حاليکه دو عضو ديگر کشورهاي خليج فارس يعني جمهوري اسلامي ايران و عراق در اين مجموعه حضور ندارند. پس بايد هدف را ايجاد امنيت بدون کشورهايي خاص دانست.
به گفته تحليل گران مسائل منطقه اي گسترش شوراي همکاري خليج فارس نه تنها به دليل تغييرات و تحولات منطقه اي است بلکه ايجاد جبهه محکم تر و متحد تر در مقابل ايران است.
يکي از کارشناسان مسائل منطقه نيز در اين خصوص اظهار مي‌دارد: شوراي همکاري خليج فارس در حقيقت در واکنش به تحولات داخلي ايران بوده و همانطور که مي‌دانيد اين شورا در واکنش به انقلاب اسلامي ايران شکل گرفته است. امروز نيز پس از گذشت چند سال ماهيت وجودي شوراي همکاري خليج فارس در تقابل با ايران شکل مي‌گيرد.
نتيجه گيري
براي نتيجه گيري درباره اين گزارش نياز است که موضوعات مطرح شده در بالا را يکبار ديگر مرور کنيم تا بتوانيم دريابيم آياناتوي عربي تشکيل مي‌شود و يا اينکه آيا اين سازمان در صورت تشکيل عملياتي و موثر خواهد بود يا خير.
- شوراي همکاري خليج فارس که آن را مي‌توان سلف و الهام بخش ناتوي عربي دانست بعد از پيروزي انقلاب اسلامي و در پاسخ به نگراني‌هاي عربستان و چند کشور ديگر همپيمان آن از انقلاب ايران شکل گرفت.
- اگرچه 3 دهه از عمر اين شورا مي‌گذرد اما بجر نشست‌هاي سالانه و بيانيه‌هايي عليه ايران و تحولات منطقه چيز ديگري از آن مشاهده نشده است.
- کمي پيش از نشست سران اتحاديه عرب در شرم الشيخ در سال 94 ، دکترين امنيت ملي آمريکا بر لزوم استقلال در دفاع از خود از سوي کشورهاي منطقه تاکيد کرده بود.
- از همان زمان براي فراهم آوردن نيازهاي لجستيکي اين اتحاديه، عربستان قرار دادهاي عظيم نظامي با غرب و بخصوص آمريکا را در دستور کار قرار داده است.
- کشورهاي حاشيه خليج فارس يکپارچه نيستند و مي‌توان آنها را در اين خصوص به دو قطب رقيب عربستان، کويت و بحرين و قطر، امارات و عمان تقسيم کرد؛ اگرچه هر يک از اين کشورها نيز با يکديگر اختلافات بعضاً جدي دارند.
- قرار بود اين اتحاديه که پروتکلش 5 سال پيش به امضاي مقامات کشورهاي عربي رسيد در برخي بحران‌هاي منطقه‌اي و بخصوص سوريه و يمن مداخله کنند اما بجز حضوري محدود در يمن، نشاني از ائتلاف مشاهده نشد.
- در شرايط کنوني که قطر به صورت آشکار مخالفت خود با سياست‌هاي عربستان سعودي در منطقه را اعلام کرده و برخي کشورها مثل عمان و کويت با احتياط بيشتري نسبت به اين سياست رفتار مي‌کنند، افق‌هاي اين معاهده باز هم تيتره و مبهمتر شده است.
گزارش از علي حيدري
انتهاي پيام/
منبع: خبرگزاری آریا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۵۴۶۱۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اجرای 30 برنامه ملی، منطقه ای و محلی هفته ملی خلیج فارس در هرمزگان
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خلیج فارس؛ مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی هرمزگان گفت: برنامه های هفته ملی خلیج فارس از 31 فروردین با اجرای تاتر پرفورمنس در شهرستان بندرخمیر آغاز شده است.
اسماعیل جهانگیری افزود: جشنواره ملی موسیقی خلیج فارس یکی ازمهم ترین برنامه های جشنواره ملی خلیج فارس است که با حضور 11 گروه موسیقی ملی از روز جمعه 7 اردیبهشت کار خود را آغاز کرده و تا روز یکشنبه 9 اردیبهشت در محل تالار آوینی بندرعباس میزبان علاقمندان به موسیقی است.
وی گفت: جشنواره ملی فیلمنامه نویسی خلیج فارس با موضوع خلیج فارس از دیگر برنامه های در حال اجرا است.
بیشتر بخوانید؛ برگزاری همایش روز ملی خلیج فارس در بندر کنگ
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی هرمزگان افزود: برای شرکت در این جشنواره 81 اثر به دبیرخانه رسیده که از این شمار 9 اثر به بخش پایانی راه یافته است.
جهانگیری گفت: دبروز هم به مناسبت روز ملی خلیج فارس پرواز پاراگرایدر و پاراموتور با حضور30 ورزشکار در بوستان غدیر بندرعباس برگزار شد.
وی گفت: امروز بعداز ظهر نیز برنامه های فرهنگی و هنری در جزیره هرمز برگزار می شود.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی هرمزگان افزود: جشنواره تولیدات فرهنگی و اختراعات با موضوع خلیج فارس در دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه پیام نور در حال برگزاری است.
جهانگیری افزود: اختتامیه جشنواره ملی خلیج فارس روز دوشنبه 10 اردیبهشت با حضور سید محمد حسینی معاون پارلمانی رئیس جمهور در فرهنگسرای طوبی بندرعباس برگزار می شود.
وی گفت: در این جشنوراه از برگزیدگان جشنواره های ملی موسیقی و فیلنمامه نویسی تجلیل می شود.
مدیرکل فرهنگ وارشاد اسلامی هرمزگان افزود: روز اختتامیه از دو کتاب تیشیرا از نویسنده پرتغالی با موضوع خلیج فارس و سفرنامه هرمز پدر، رونمایی می شود.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»