جدال مرگ وزندگی تنها موجودزنده دریاچه ارومیه/آرتمیا در خطر انقراض
تاریخ انتشار: ۲۲ خرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۶۳۶۸۹۹
بحران خشک شدن دریاچه ارومیه سالهاست دامنگیر «آرتمیا» تنها جاندار این تالاب بینالمللی شده و حالا نفسهای این موجود ارزشمند و اقتصادی به شماره افتاده است.
خبرگزاری مهر؛ گروه استانها- سکینه اسمی: کاهش ذخایر، تخم و سیست «آرتمیا ارومیانا» در دریاچه ارومیه که زمانی بزرگترین منبع آرتمیای جهان بود نشانهای از تهدید جدی برای ادامه حیات تنها موجود زنده دومین دریاچه شور دنیاست، تهدیدی که امروز به یکی از دغدغههای زیستمحیطی تبدیلشده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
خشکسالیهای یک دهه اخیر در منطقه و تبخیر بسیار بالا به همراه گرمای بیشازحد، کاهش آب ورودی به دریاچه ارومیه سبب شده بود که غلظت نمک به بالای ۳۶۰ گرم بر لیتر رسیده و شرایط مطلوب برای ادامه حیات آرتمیا ارومیانا از بین برود.
با توجه به افزایش میزان بارش در سالهای اخیر و نیز اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه شرایط این تالاب ارزشمند کمی بهبودیافته و میتوان در آب آن آرتمیاها را مشاهده کرد که نویدبخش حیات دوباره این زیستبوم است.
آرتمیا از بین کل جانوران پرسلولی در کره خاکی مقاومترین در خصوص زیست در آب با میزان شوری بالاست ولی شرایط موجود دریاچه ارومیه و رسیدن آب آن به حالت فوق اشباع موجب به خطر افتادن حیاتش شده است
اما این روزها هرچند بهبود نسبی اوضاع دریاچه ارومیه امیدها را در دل زنده کرده اما با توجه به فرارسیدن فصل گرما و تبخیر و بالا رفتن شوری مجدد آب نگرانی برای از بین رفتن آرتمیاها قوت یافته است.
آرتمیا از بین کل جانوران پرسلولی در کره خاکی مقاومترین در خصوص زیست در آب با میزان شوری بالاست ولی متأسفانه شرایط موجود دریاچه ارومیه و رسیدن آب آن به حالت فوق اشباع موجب به خطر افتادن حیات آرتمیا نیز شده است.
بر اساس اعلام کارشناسان امر در سال ۷۴ تعداد آرتمیا در دریاچه ارومیه در هر لیتر یک عدد بود؛ از سال ۷۶ با آغاز خشکسالی در کشور و تأثیر آن بر دریاچه ارومیه به همراه بهرهبرداری از آرتمیا در سالهای ۷۹ و ۸۰ موجب شد ذخایر آرتمیا رفتهرفته سیر نزولی به خود گیرد.
سیست و تخم آرتمیا هرچقدر هم شرایط دریاچه ارومیه شرایط بحرانی باشد قادر است سالهای سال خود را در بستر دریاچه حفظ کرده تا وقتیکه شرایط مناسب باشد مجدد ادامه حیات دهد اما آنچه موجب نگرانی شده کمبود سیست و ذخایر آرتمیاست.
ذخایر آرتمیا در یک سال گذشته هزار برابر کمتر از دوران شکوفایی است
رئیس پژوهشکده آرتمیای دانشگاه ارومیه در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن ابراز نگرانی از وضعیت تنها موجود زنده دریاچه ارومیه گفت: در حال حاضر با توجه به اشباع شدن آب دریاچه ارومیه آرتمیا همچنان در چرخه زیست بحرانی به سر میبرد.
با توجه به اشباع شدن آب دریاچه ارومیه آرتمیا همچنان در چرخه زیست بحرانی به سر میبرددکتر ناصر آق با اشاره به اینکه در سالهای ۷۵ تا ۷۶ که اوج شکوفایی «آرتمیا ارومیانا» بود بر اساس برآوردها دریاچه ارومیه ۳۰۰ هزار تن آرتمیا و ۳۰ هزار تن سیست و یا تخم آرتمیا داشت که یک ثروت ۱۰ میلیارد دلاری بود افزود: به دنبال بحران خشکسالی که از سال ۷۶ آغاز شد تعداد آرتمیاهای دریاچه نیز کم و در این راستا سیست و تخم آن نیز کاهش یافت.
وی اضافه کرد: بر اساس آخرین ارزیابی که در سال ۸۵ صورت گرفت ذخایر آرتمیا به یکصدم رسیده و از آن سال تاکنون بر اساس آنالیز از نمونهبرداری ماهانه هرسال میزان سیست آن نیز رو به کاهش است.
رئیس پژوهشکده آرتمیای دانشگاه ارومیه عنوان کرد: طی یک سال گذشته بر اساس همین آنالیز از نمونهبرداریها ماهانه این میزان به کمتر از یکهزارم دوران شکوفایی آن یعنی سالهای ۷۵ و ۷۶ رسیده است.
دکتر آق با تأکید اینکه باوجوداین میزان کاهش هنوز تخم و سیست آرتمیا در دریاچه ارومیه موجود است گفت: اما ادامه روند کنونی و بحران دریاچه ارومیه موجب بالا رفتن میزان شوری آب و غلظت نمک دریاچه شده و تهدید جدی برای ادامه حیات آرتمیا محسوب میشود.
استخرهای مصنوعی پرورش آرتمیا در حاشیه دریاچه ارومیه ایجاد شود
رئیس پژوهشکده آرتمیای دانشگاه ارومیه با اعلام اینکه اگر شوری آب دریاچه ارومیه به ۳۰۰ گرم برسد تلفات آرتمیا آغاز میشود گفت: هماکنون به دلیل بهبود نسبی دریاچه ارومیه شاهد رشد آرتمیا در دریاچه هستیم اما با توجه به آغاز فصل گرما و تبخیر بالا تا اواسط مردادماه دیگر آرتمیایی در دریاچه ارومیه باقی نمیماند.
دکتر آق در خصوص راهکارهای حفاظت از آرتمیا ارومیانا گفت: احیا طرح فازبندی دریاچه ارومیه در دو فاز جنوب و شمال به همراه پرورش آرتمیا در استخرهای مصنوعی دو راهکار پیشنهادی من برای احیای دریاچه ارومیه و آرتمیاست.
با توجه به آغاز فصل گرما و تبخیر بالا تا اواسط مردادماه دیگر آرتمیایی در دریاچه ارومیه باقی نمیماندرئیس پژوهشکده آرتمیای دانشگاه ارومیه ادامه داد: در بخش جنوب دریاچه ارومیه میزان شوری آب دریاچه کم و زمینه برای ادامه حیات آرتمیا بیش از بخش شمالی آن فراهم است که با احیای فازبندی میتوان زمینه احیای دریاچه ارومیه و آرتمیا را فراهم کرد.
دکتر آق همچنین ایجاد استخر و مکانهای مصنوعی در حاشیه دریاچه ارومیه را یکی دیگر از راههای حفظ «آرتمیا ارومیانا» دانست و افزود: با ایجاد این استخرها هم زمینه اشتغال فراهمشده و هم میتوان از ذخایر آرتمیا صیانت کرد.
عضو هیئتعلمی دانشگاه ارومیه با تأکید بر برنامهریزی کارشناسی شده، اصولی و علمی برای نجات دریاچه ارومیه و آرتمیا از شرایط فعلی گفت: میتوان با استفاده از آبهای موجود مانند رودخانههای منتهی به این دریاچه با صرف اعتبارات لازم تا حدودی مشکل فعلی دریاچه ارومیه را حل کرد.
خریداری ۴.۶ تن سیست آرتمیا برای حفظ ذخایر ژنتیکی
معاون فنی اداره کل حفاظت محیطزیست آذربایجان غربی نیز در خصوص وضعیت کنونی آرتمیا به خبرنگار مهر گفت: در حال حاضر با توجه به بهبود و تثبیت شرایط دریاچه ارومیه شاهد بازگشت آرتمیا به دریاچه ارومیه هستیم و هماکنون بهخوبی این موجود زنده در دریاچه قابلمشاهده است.
حجت جباری با بیان اینکه به دلیل شرایط بحرانی دریاچه ارومیه از سال ۷۶ تاکنون شاهد کاهش جمعیت، سیست و تخم آرتمیا در دریاچه بودهایم اظهار داشت: اداره کل حفاظت محیطزیست استان برای حفاظت ذخایر سیست و ژنتیکی آرتمیا تنها موجود زنده پارک ملی دریاچه ارومیه طی دو سال گذشته اقدام به خرید و ذخیرهسازی ۴.۶ تن سیست آرتمیا کرده است.
وی با اشاره به اینکه این اقدام با هدف حفظ و ذخیرهسازی ذخایر ژنتیکی «آرتمیا ارومیانا» بهعنوان موجود با ارزش و اقتصادی دریاچه ارومیه صورت گرفته است عنوان کرد و افزود: این سیستهای خریداریشده هماکنون در سردخانه در دما و فضای مناسب نگهداری میشود.
جباری اضافه کرد: ذخیرهسازی این سیستها در دما و شرایط مناسب ادامه دارد تا اگر روزی ذخایر این موجود زنده در دریاچه ارومیه رو به اتمام بود در دریاچه رهاسازی شود.
بانک ژنی ذخایر آرتمیا ایجاد میشود
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی گفت: همچنین این اداره کل در نظر دارد با احداث استخرهای مصنوعی پرورش آرتمیا متناسب با شرایط دریاچه ارومیه این سیستهای ذخیره شده را پرورش داده و اقدام به تولید انبوه آرتمیا کند.
جباری افزود: در صورت موفقیت آمیز بودن این طرح بخشی از این آرتمیاهای پرورش یافته در دریاچه ارومیه رهاسازی و بخش دیگری از سیستهای تولیدی مجدد بستهبندی و در قالب ذخایر بانک ژنی «آرتمیاارومیانا» ذخیره سازی شود.
وی در پاسخ به این سؤال که این طرح چه زمانی وارد فاز اجرایی میشود گفت: هم اکنون طرحهای پرورش آرتمیا در استخرهای مصنوعی از سوی مرکز تحقیقات آرتمیای کشور و نیز پژوهشکده آرتمیای دانشگاه ارومیه نهایی و جمع بندی و به سازمان مرکزی ارسال شده است.
معاون فنی حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی افزود: اگر این طرحها به تأیید نهایی برسد در صورت تأمین اعتبارات مورد نیاز از طریق ستاد احیای دریاچه ارومیه وارد فاز اجرایی خواهد شد که در این صورت بانک ژنی «آرتمیا ارومیانا» ایجاد و مشکلی از این بابت وجود نخواهد داشت.
سال ۹۵ سال بازگشت آرتمیا به دریاچه ارومیه بود
مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی هم در خصوص وضعیت آرتمیا تنها موجود زنده دریاچه ارومیه به خبرنگار مهر گفت: وضعیت آرتمیا تنها موجود زنده دریاچه ارومیه متأثر از این تالاب بینالمللی است که با خشک شدن آن ادامه حیات این موجود ارزشمند نیز دچار مشکل شده است.
فرهاد سرخوش افزود: قبل از سال ۹۵ که دریاچه ارومیه سالهای بحرانی را طی میکرد آرتمیایی در دریاچه نبود اما از سال ۹۵ به بعد که شاهد بهبود شرایط دریاچه ارومیه هستیم آرتمیا نیز به دریاچه بازگشته است.
وی با اشاره به اینکه دوره تثبیت دریاچه ارومیه با موفقیت طی شده و دوره احیای آن آغازشده است گفت: امیدواریم شاهد ادامه روند احیای دریاچه ارومیه و بهتبع آن آرتمیا باشیم.
وضعیت آرتمیا تنها موجود زنده دریاچه ارومیه متأثر از این تالاب بین المللی است که با خشک شدن آن ادامه حیات این موجود ارزشمند نیز دچار مشکل شده است
سرخوش سطح تراز فعلی دریاچه ارومیه را ۱۲۷۰.۷۸ اعلام کرد و اظهار داشت: این تراز نسبت به مهرماه سال ۹۴ که بحرانیترین سال دریاچه ارومیه بود ۸۵ سانتیمتر افزایش دارد.
درعینحال نماینده مردم ارومیه نیز با ابراز خرسندی از بهبود وضع فعلی دریاچه ارومیه به خبرنگار مهر گفت: در سه الی چهار سال اخیر بهخصوص سال ۹۴ که سال بحرانی برای دریاچه ارومیه بود آرتمیایی در دریاچه ارومیه مشاهده نمیشد اما از سال ۹۵ مجدد آرتمیا در این تالاب بینالمللی قابلمشاهده است.
هادی بهادری با تأکید بر حفاظت از ذخایر آرتمیا بهعنوان موجود باارزش و اقتصادی دریاچه ارومیه افزود: در حال حاضر دریاچه ارومیه روند بهبود به خود گرفته که امید میرود این روند منجر به ادامه حیات آرتمیا نیز شود.
ویژگیهای ارزشمند و اقتصادی آرتمیا
به اعتقاد کارشناسان مسائل اقتصادی آذربایجان غربی «آرتمیا ارومیانا» به دلیل اقتصادی بودن و ارزآوری، کمک به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در منطقه یکی از منابع مهم اقتصادی استان به شمار میرود.
آرتمیا تنها موجود زنده دریاچه ارومیه از خانواده سختپوستان است که میتواند در آب غلیظ و شور زندگی و از جلبکهای موجود دریاچه تغذیه کند.
آرتمیا اورمیانا یکی از هفت گونه شناختهشده آرتمیای دوجنسی در جهان است، ارزش غذایی آن در حد مطلوب است و دارای بیش از ۵۲ درصد پروتئین و چهار درصد چربی است، ترکیب و میزان اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب آن در حدی است که نیازهای آبزیان آبهای شیرین را بهطور کامل برآورده میسازد.
از آن میتوان مستقیماً یا پس از منجمد کردن و یا خشک کردن بهعنوان یک خوراک پروتئینی مغذی برای پرورش انواع ماهیان، میگوها و خرچنگهای آب شیرین استفاده کرد و یا میتوان پس از غنیسازی برای پرورش ماهیان و میگوهای آبشور به کار برد.
تخم آرتمیا را هر زمان که لازم باشد طی ۲۴ ساعت میتوان به لارو تبدیل کرد و بهعنوان غذایی زنده در اختیار لارو ماهی و میگو قرار داد.
در حال حاضر ذخایر سیست و تخم آرتمیا در دریاچه ارومیه نسبت به سال ۷۶ کاهش بسیار چشمگیری دارد و طرحهای احیای آن در استخرهای مصنوعی، ایجاد بانک ژنی و... هرچقدر هم به واقعیت نزدیک باشد نمیتواند از بیم و نگرانی برای جدال نابرابر کمآبی و شوری با تنها موجود زنده دومین دریاچه شور ارومیه بکاهد.
ادامه حیات «آرتمیا ارومیانا» منوط به احیای پارک ملی دریاچه ارومیه بوده؛ دریاچهای که چشمانتظار برنامهریزی و تخصیص اعتبار موردنیاز و اجرای طرحهای احیا از سوی دولتمردان است.
منبع: مهر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۶۳۶۸۹۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دمیده شدن دوباره امید در کالبد دریاچه ارومیه/ حال خوش این روزهای نگین فیروزهای آذربایجان
دریاچه ارومیه به عنوان نگین منطقه آذربایجان پس از یک دوره خشکسالی و کاهش وسعت آبی، این روزها جان دوبارهای گرفته و امیدها برای احیای بزرگترین دریاچه داخلی ایران را زنده کرده است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از آذربایجان شرقی، دریاچه ارومیه به عنوان بزرگترین دریاچه داخلی ایران، بزرگترین دریاچه آب شور در خاورمیانه و ششمین دریاچه بزرگ آب شور دنیا، روزگاری زیستگاه ۲۱۲ گونه پرنده، ۴۱ گونه خزنده، ۲۷ گونه پستاندار، ۲۶ گونه ماهی و هفت گونه دوزیست بود، اما همچون بسیاری از رودخانهها و تالابهای کشور در پی تغییرات اقلیمی و برداشت بیرویه از حوضههای آبریز از وسعت آن کاسته شد.
دریاچه ارومیه در سال ۱۳۴۶ بر اساس مصوبه شماره یک شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور، به عنوان منطقه حفاظت شده و طبق مصوبه شماره ۶۳ شورای عالی در سال ۱۳۵۴، به عنوان پارک ملی شناخته شد.
نگین فیروزهای آذربایجان در سال ۱۳۵۶ در زمره مناطق بینالمللی ذخیرهگاههای زیستکره جهانی به ثبت رسید و سال ۱۳۵۴ با ۱۰۲ جزیره که از سوی سازمان یونسکو ذخیرهگاه طبیعی جهان شناخته شده بود در کنوانسیون رامسر بهعنوان یکی از تالابهای بینالمللی به ثبت رسید و مؤسسه بینالمللی تالابها آن را به عنوان یکی از مهمترین زیستگاههای پرندگان معرفی کرده است.
دریاچه ارومیه جدای از تأثیرات زیستمحیطی، پیوند عمیق و ناگسستنی با احساسات و علایق مردم منطقه آذربایجان دارد، خواهرخواندگی تبریز و ارومیه را به اثبات میرساند و روزهای پرشور این دریاچه، روزهای خوش مردمان منطقه نیز خواهد بود.
طی سالهای اخیر، خشک شدن دریاچه ارومیه و تلاشهای ناکام سیاستگذاریهای زیستمحیطی، بحران خشکسالی نگین آبی آذربایجان را تبدیل به یک تهدید جدی کرده بود تا جایی که خبرهایی از مالچپاشی، استخراج نمک، تیتانیوم و لیتیوم به گوش میرسید که پس از مدتی تکذیب شد.
خشک شدن دریاچه شایعههای بزرگی با خود به همراه میآورد و اندوه خشکسالی دریاچه، به حدی جدی بود که تبدیل به یکی از دغدغههای اصلی روزمره مردم شده بود. این نگین آبی که از نظر سطح آبهای آزاد، بیستمین دریاچه جهان و به لحاظ وسعت و شوری پس از بحرالمیت قرار گرفته است، به شورهزاری هشت میلیارد تنی تبدیل شده بود که تهدیدی بزرگ برای زیستبوم منطقه بود و به خطر افتادن بهداشت و سلامتی مردم و نابودی کشاورزی را در پی داشت.
دریاچه ارومیه، پروندهای با جنبههای حقوقی، اجتماعی، سیاسی و حتی امنیتی است که بهدلیل مدیریت نادرست، حاشیههای زیادی را پشت سر گذاشته و به علت نبود اطلاعرسانی و شفافیت، با شایعات، تحلیلهای نادرست و نقدهای غیرمنصفانه زیادی مواجه بوده است.
اقدامات نرمافزاری و سختافزاری دولت، دو جنبه مکمل اقدامات پیشگیرانه خشکسالی دریاچهی ارومیه بودهاند که چالشهایی با خود به همراه داشتهاند و به نظر میرسد که اقدامات نرمافزاری در برخورد با مسئله دریاچه ارومیه باید از اهمیت بیشتری برخوردار باشد.
حوضه آبریز ۵۲ هزار و ۴۷ کیلومتر مربعی دریاچه ارومیه که از ۶۰ رودخانهی فصلی، دائمی و دورهای سیراب میشود در استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، کردستان و کشور ترکیه قرار دارد. استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان به ترتیب باید سالانه یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون مترمکعب، ۳۹۴ میلیون مترمکعب و ۹۵۱ میلیون مترمکعب از حقابهی دریاچه ارومیه را تأمین کنند.
رودخانههای زولاچای، نازلوچای، روضهچای، شهرچای، باراندوزچای، گدارچای، مهابادچای، سیمینهرود، زرینهرود، لیلانچای، مردقچای، صوفیچای، قلعهچای، آذرشهرچای و آجیچای تأمین کننده نیاز دریاچه ارومیه است.
ارزشهای بومشناختی اهمیت ویژهای به موجودیت دریاچه ارومیه بخشیده و احیای آن چالشی فرامنطقهای است؛ این دریاچه این روزها و پس از یک دوره طولانی خشکسالی، همزمان با بارشهای زمستانه و بهاره جان دوباره گرفته و دلشورههای مردم را تا حد زیادی با آغوش گرم آب شورش به پایان رسانده است، اما این پایان ماجرا نیست و احیای دریاچه نیازمند راهکارهای طولانی مدت است.
انسداد چاههای غیرمجاز با هدف احیای دریاچه ارومیهچاههای غیرمجاز، تهدید جدی برای آبهای زیرزمینی تلقی میشود و یکی از دلایل اصلی خشکسالی در حوضه آبریز دریاچهی ارومیه است. آمار چاههای مجاز و غیرمجاز، همواره در هالهای از ابهام به سر میبرد و تنها راه احیای منابع آبهای زیرزمینی اعمال مقررات سختگیرانه در حفر و استفاده از این چاهها است.
با توجه به اظهارات دبیر کارگروه ملی نجات دریاچهی ارومیه، ۷۳ هزار حلقه چاه غیرمجاز و ۴۰ هزار حلقه چاه مجاز در حوضهی آبخیزداری دریاچه ارومیه وجود دارد.
یوسف غفارزاده، مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان آذربایجانشرقی انسداد چاههای غیرمجاز را ضرورت احیای دریاچه ارومیه میداند و میگوید: در حوزه استحفاظی استان، ۱۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در حوضه آبریز دریاچه ارومیه وجود دارد که تاکنون انسداد ۸۶۵۲ حلقه چاه با هماهنگی دادستانی مرکز استان و نیروی انتظامی اجرایی شده است.
وی با اشاره به مسدودسازی ۹۱۲ حلقه چاه غیرمجاز در سال گذشته، ادامه میدهد: تاکنون ۴۶ درصد چاههای غیرمجاز حوضه آبریز دریاچه ارومیه با حکم قضائی مسدود شده و لازم است نسبت به مسدودسازی سالانه ۲۰۰۰ حلقه چاه غیرمجاز اقدام شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان آذربایجانشرقی تصریح میکند: صرفهجویی ۴۰ میلیون مترمکعبی آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از مهر سال گذشته و بر اساس تصمیم ستاد احیای دریاچه ارومیه بوده که با قطع اضافه برداشتهای چاههای دارای کنتورهای هوشمند عملی شده است.
غفارزاده همکاری سازمان جهاد کشاورزی را در این زمینه ضروری میداند و خاطرنشان میکند: احیای دریاچه ارومیه نیازمند عملکرد جدی دستگاههای اجرایی و نظارتی با هدف مسدودسازی چاههای غیرمجاز حوضه آبریز دریاچه ارومیه است.
وی با اشاره نصب کنتورهای هوشمند در چاههای مجاز اطراف دریاچه ارومیه، اظهار میکند: فرهنگسازی و پرهیز از حفر چاههای غیرمجاز چه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و چه در مناطق دیگر با هدف جلوگیری از هدررفت آبهای زیرزمینی نیازمند یک حرکت اجتماعی است تا ضریب خطر بحرانهای خشکسالی در آینده کاهش پیدا کند.
مجتبی ذوالجودی، معاون محیطزیست دریایی سازمان حفاظت محیطزیست نیز با اشاره به چاههای غیرمجاز حوضه آبریز دریاچه ارومیه، تاکید میکند: کشاورزی در این منطقه با برداشت غیرمجاز آب از منابع زیرزمینی انجام میشود و تعداد زیادی چاه غیرمجاز در این منطقه حفر شده است.
وی با اشاره به اما و اگرهای وجود چاههای مجاز، میگوید: برداشت آب توسط پمپ و ایجاد کانال برای انتقال آب به زمینهای کشاورزی در این منطقه انجام و تا حد امکان از این کار ممانعت میشود.
خط قرمز تهدید کمربند سبز اطراف دریاچهیکی دیگر از عوامل کم آب شدن دریاچه ارومیه، توسعه بی رویه بخش کشاورزی است؛ توسعه ۱۴۰ هزار هکتاری باغات استان آذربایجان غربی به جای مدیریت مصرف، روند مصرف آب در باغات استان افزایش داشته است و ۵۷ درصد منابع آبی کشاورزی توسط سه محصول سیب، یونجه و چغندرقند مصرف میشود.
مجتبی ذوالجودی، معاون محیطزیست دریایی سازمان حفاظت محیطزیست با ابراز نگرانی از توسعه کمربند سبز پیرامون دریاچه ارومیه، تاکید میکند: با وجود شرایط بسیار بدِ آبی و خشکسالی طی سالهای اخیر، توسعه کشاورزی در باغاتی که در اطراف دریاچهی ارومیه با بیشترین مصرف آب کمترین بهرهوری قرار دارند، ادامه داشته است.
وی اضافه میکند: وزارتخانههای ذیربط از وزارت نیرو و وزارت کشاورزی گرفته تا مردم، باید در این زمینه احساس تکلیف کنند، چراکه شرایط کنونی منجر به احیای دریاچه ارومیه نخواهد شد.
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به ضرورت طرح رویکرد علمی در خصوص دریاچه ارومیه، اظهار میکند: وزارت کشاورزی مکلف شده است تا این موضوعات را دنبال و سند الگوی کشت را برای تمام حوضهها عملیاتی کند. وزارت نیرو نیز باید برای تأمین منابع آبی کشاورزی قانون را مدنظر قرار دهد.
ذوالجودی ادامه میدهد: وزارت کشاورزی، اولین وزارتخانهای است که تأثیرات مثبتی در حوضه آبخیزداری دریاچهی ارومیه دارد و با سیاستگذاریهای علمی باید کشاورز را به خودداری از کشت بعضی محصولات یا اجتناب از توسعه کشت تشویق کند.
وی میگوید: احیای دریاچه ارومیه به مرور زمان محقق خواهد شد و شرایط همه تالابها از جمله دریاچه ارومیه تا شش سال دیگر و به مرور بهتر خواهد شد.
وضعیت فعلی، نتیجه دو دهه غفلت استحداکثر تراز مشاهداتی دریاچه ارومیه به سال ۱۳۷۴ بازمیگردد که تراز آب دریاچه از سطح آبهای آزاد به بیش از یک هزار و ۲۷۸ متر میرسید و با مساحت ۵۷۳۰ کیلومترمربعی دریاچه و بر اساس برداشت ماهوارهای بیش از ۳۶ میلیارد مترمکعب آب در دریاچه وجود داشت.
حداقل تراز برای بقای دریاچه یک هزار و ۲۷۴ متر از سطح آبهای آزاد است که برای رسیدن به این تراز به حجمی معادل ۱۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب نیاز است.
مالک رحمتی، استاندار آذربایجانشرقی در خصوص اهمیت احیای دریاچه ارومیه بهعنوان مسئلهای ملی، میگوید: نگاه ما برای احیای دریاچه ارومیه، رویکرد و نگاهی ملی است و با تمام توان برای احیای آن تلاش میکنیم تا با مشکلات زیستمحیطی مواجه نشویم.
وی وضعیت کنونی دریاچه ارومیه را نتیجه دو دهه غفلت میداند و عنوان میکند: احیای دریاچه زمانبر خواهد بود و در این راستا افتتاح و بهرهبرداری انتقال آب سد کانی سیب و تکمیل خط انتقال پساب تصفیهخانه تبریز که حیات تازهای به دریاچه بخشیده، عملی شده است.
استاندار آذربایجان شرقی با اشاره به لزوم شتابدهی به پروژههای در حال اجرا، تاکید میکند: تمام امکانات دانشگاههای دو استان آذربایجانشرقی و آذربایجانغربی و دانشکدههای علمی ملی پای کار است تا با بهرهمندی از خرد جمعی برای احیای دریاچه ارومیه موفقتر عمل کنیم.
رحمتی با تاکید بر مدیریت منابع آبی، اظهار میکند: با توجه به لزوم تغییر الگوی کشت، متناسب با اقلیم طبیعی و منابع آبی، کشاورزی سنتی دیگر کارساز نیست و اصلاح الگوی کشت، استفاده از آبیاریهای نوین، اصلاح بذر و استفاده از دانش و علوم روز در حوضه آبریز دریاچه ارومیه باید مدنظر باشد.
سهم پایدار تبریز در تأمین حقابه دریاچه ارومیهانتقال پساب تصفیهخانهها، راهکاری پایدار برای تأمین حقابه دریاچه ارومیه است و تمرکز بر تصفیه فاضلاب در مصوبات احیای دریاچه ارومیه مورد تأکید بوده است. مطابق طرح ستاد احیای دریاچه ارومیه، ۱۲ تصفیهخانه با حجم تولید پساب ۳۰۲ میلیون و ۳۰۰ هزار متر مکعب در احیای دریاچه نقش خواهد داشت.
پسابها یا به صورت مستقیم به دریاچه سرریز میشود یا با هدف تعادلبخشی و جایگزینی منابع آب زیرزمینی استفاده میشود و یا به مصرف صنایع میرسد تا جایگزین مصرفی صنایع از رودخانهها باشد و آب رودخانهها به دریاچه منتقل شود.
محمد خانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی تاکید میکند: سالانه ۸۵ میلیون مترمکعب پساب تصفیهشده شهر تبریز به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی میشود.
وی ۹۰ درصد پساب تصفیه شده تبریز را سهم دریاچه ارومیه میداند و ادامه میدهد: پساب تصفیه شده تبریز سهم بسیار ناچیزی در احیای دریاچه ارومیه دارد.
رهاسازی روزانه ۲۰ میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه ارومیهمحمدصادق معتمدیان، دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه با اشاره به بارشهای اخیر و رهاسازیهای آب سدها، میگوید: وضعیت دریاچه ارومیه رو به بهبود است.
وی تصریح میکند: تراز فعلی دریاچه ارومیه به یک هزار و ۲۷۰ متر و ۳۸ سانتیمتر رسیده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، افزایش هفت سانتیمتری داشته و این تراز نسبت به آغاز سال آبی جاری (اول مهر ۱۴۰۲) ۵۵ سانتیمتر بیشتر است.
دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه از افزایش ۳۵۰ کیلومترمربعی وسعت دریاچه نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر میدهد و اضافه میکند: وسعت دریاچه ارومیه در حال حاضر یک هزار و ۵۰۰ کیلومترمربع است.
معتمدیان خاطرنشان میکند: دریاچه ارومیه، یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون مترمکعب آب دارد که بیش از ۲۵۰ میلیون مترمکعب بیشتر از زمان مشابه سال گذشته است و ورودی آب به دریاچه ارومیه در حال حاضر ۴۱۱ مترمکعب در ثانیه است.
وی در خصوص آغاز رهاسازی آب از سدهای استان آذربایجانغربی از آذر سال گذشته، میگوید: روزانه حدود ۲۰ میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه رهاسازی میشود.
اینروزها، دریاچه ارومیه به مردم لبخند میزند و با رهاسازی آبها و حقابهها، میزبان مردم در آبهای شور خود شده است و ساکنان شهرهای دور و نزدیک برای دیدنش لحظهشماری میکنند.
سیاستهای احیای دریاچه نه به صورت موقت، بلکه باید به عنوان راهکاری مداوم و مستمر دنبال شود تا نمک بر زخمهای دریاچه نپاشند و ارومیه پناهگاه مردمی باشد که با خشکسالیاش اندوهگین و با جانگرفتنش سرزنده میشوند و به ساحلش پناه میآورند.
چنانچه سیاستهای فعلی که منجر به احیای دریاچه شده است، ادامه نداشته باشد، باز هم خشکسالی و دیگر تهدیدات زیستمحیطی گریبانگیر منطقه آذربایجان خواهد بود و زخمهای بیشمار بر تن عریان دریاچه ارومیه خواهد نشست.
کد خبر 743948