به نقل از «جماران»

سکونتگاه های غیر رسمی در ساوه نیازمند تدبیر و اقدامات ویژه

تاریخ انتشار: ۲۳ خرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۶۵۱۰۲۳

به گزارش ایرنا، بنا به اعلام مجامع رسمی جهانی در صورتی که روند حاشیه نشینی و سکونتگاه های غیررسمی با شرایط فعلی تداوم یابد و دولت‌ها برنامه‌ای برای این موضوع نداشته باشند تاسال 2030، حدود 2 میلیارد نفر از جمعیت شهرنشین دنیا به نوعی در زمره این نوع زیست قرار می گیرند.
در ایران نیز سال های اخیر یکی از دغدغه های مهم تصمیم سازان کلان در توسعه پایدار شهری مسئله حاشیه نشینی و سکونتگاههای غیرمجاز شهری بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

کارشناسان و دست اندرکاران امور اجتماعی بر این باورند که سکونتگاه های غیررسمی به دلیل اینکه سرپناه فاقد هویت در مدیریت شهری هستند طیف وسیعی از افراد را در خود جای داده که به طور معمول فاقد درآمد پایدار هستند و دامنه وسیعی از معضلات اجتماعی و فرهنگی را با خود دارند و به طور قطع این مناطق جزء کانون های خطر در اسیب های اجتماعی رده بندی می شوند.
مناطق حاشیه ای شهرها از جمله ساوه اغلب سکونتگاه کسانی است که بر اثر فقر و یا زنجیره ای از چالش های زیستی مهاجرت کرده اند و با انبوهی از مشکلات و مسائل پیچیده به صورت توده هایی بی سر و صدا در بدنه شهرها ایجاد شده اند.
معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزارت کشور پنجم آبان ماه سال گذشته در همایش معاونان امور عمرانی استانداری های کشور به توزیع نامناسب جمعیت و پدیده حاشیه نشینی کشور گریزی زد و اظهار داشت: یک سوم جمعیت کشور در هشت شهر و کمتر از 20 درصد در سایر شهرها ساکن هستند.
کارشناسان نیز بر این باروند که مسائل و مشکلات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی که در حاشیه شهرها وجود دارد شرایط غیرقابل تحملی را ایجاد می کند لذا این معضل که بخش عمده آن مربوط به شرایط اقتصادی است باید به صورت اساسی و ریشه ای رفع شود.
سکونتگاه های غیررسمی و حاشیه نشینی تنها در ایران وجود ندارد بلکه در دنیا به ویژه کشورهای جهان سوم نیز به دغدغه ای تبدیل شده چراکه گفته می شود در حال حاضر 42 درصد جمعیت کشورهای جهان سوم یا در حال توسعه در همین سکونتگاه‌ها زندگی می‌کنند.
ساوه با 290 هزار نفر جمعیت، دومین کانون شهری استان مرکزی پس از اراک است که استقرار 550 واحد صنعتی در آن موجب شده خیل مهاجرت ها با بهانه اقتصادی به ان آهنگ تندی داشته باشد و این مسئله به حاشیه نشینی دامن زده است.
کارشناسان بر این باورند مهاجرپذیری ساوه و اسکان طولانی مدت افراد غیربومی در این شهرستان موجب شده سکونتگاه های حاشیه ای در این منطقه به شیوه ای قارچ گونه ایجاد شود و امروز بهخ عنوان یکی از دغدغه های مهم تصمیم سازان این خطه مطرح باشد.
کارشناس امور شهرسازی در ساوه در خصوص سکونتگاه غیررسمی و حاشیه نشینی گفت: حاشیه نشینان درحوالی محدوده قانونی شهرها سکونت دارند اما، سکونتگاه های غیر رسمی به نوعی حاشیه نشیان درونی و مرکزی شهرها را شامل می شود و هر دو این مناطق در حوزه مدیریت شهری جزء نواحی چالش زا و پردغدغه محسوب می شوند.
برزو بردی نشین اظهار کرد: سکونتگاه های غیر رسمی مناطقی از شهر است که عده ای به دلیل فقر و بدون برنامه ریزی در محدوده اراضی دولتی اقدام به ساخت و ساز کرده اند که این در هر نقطه از شهر می تواند وجود داشته باشد و دستگاه های خدمات رسان از جمله آب و برق مجبور به ارائه خدمات به این افراد هستند.
وی ادامه داد: در برخی موارد سکونتگاه های غیر رسمی، به دلیل مهاجرت روستاییان به شهر برای دریافت شغل و درآمد مناسب ایجاد می شود چراکه این افراد به صورت خانوادگی مهاجرت کرده و با تصرف اراضی و ساخت و ساز در هر نقطه شهر موجب ناهنجاری شهرنشینی می شوند.
این کارشناس شهرسازی ادامه داد: افراد مستقر در بافت های حاشیه ای و سکونتگاه های غیررسمی به طور معمول کمتر از 50 درصد خدمات شهری را دریافت می کنند که این امر منجر به بروز مشکلات بسیاری برای آنان شده است.
بردی نشین همچنین فقدان سند مالکیت رسمی و محرومیت از خدمات و زیرساخت‌های شهری را از شاخص‌های سکونتگاه های ناکارآمد عنوان کرد و گفت: شرایط موجود و حاکم بر این گونه نواحی در بروز ناهنجاری‌های اجتماعی بسیار مساعد است.
وی ادامه داد: ساکنان بافت های ناکارآمد خدماتی شامل مدرسه، پارک و ورزشگاه را ندارند و معابر این مناطق شکلی نامناسب دارند که در صورت بروز حوادث موجب کند شدن روال امداد رسانی می شود.
وی در خصوص چگونگی مواجهه با بافت های ناکارآمد گفت: بدون شک انجام اقدامات ضربتی راه حل نهایی در این مناطق نیست باید برای سکونتگاه های غیررسمی برنامه بهسازی اصولی تعریف کرد و از مجاری خاص هویت بخشی به آنان را دنبال کرد تا مسائل آنان حل شود.
بردی نشین تصریح کرد: توانمندسازی این مناطق از تمامی جهات فرهنگی، امنیتی، اقتصادی و آموزشی راه حل مناسبی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
وی ادامه داد: توانمندسازی رویکردی جدیدی برای کاهش فقر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است و مجموعه اقداماتی را در بر می‌گیرد که منجر به شکوفائی قابلیت‌ها و خلاقیت‌های فردی برای ارتقای وضعیت موجود به وضعیت بهتر شود.
به گفته وی در طرح های توانمندسازی، ارتقای زیرساخت‌ها و خدمات شهری، حمایت از گروه های آسیب‌پذیر اجتماعی (کودکان، زنان سرپرست خانوار، معلولین)، ارتقای وضعیت معیشت و اشتغال‌زایی در کنار بهبود مسکن اجرا می شود.
این کارشناس شهرسازی در خصوص مشکلات حاشیه نشینان و اهالی سکونتگاه های غیررسمی گفت: مسائل اجتماعی، ضریب پایین امنیت، نبود شغل و رشد فرهنگی نامناسب از جمله معضلات این مناطق است.
بردی نشین تصریح کرد: از نظر کالبدی و مهندسی شهری یکونتگاه های غیررسمی و مناطق حاشیه ای چهره زشتی به شهر ساوه داده اند و متناسب با روند توسعه نیستند.
وی با بیان اینکه بسیاری از بزه کاری های اجتماعی حاصل سکونتگاه های غیررسمی است، گفت: هزینه کردن اعتبار در این برهه، از بسیاری از هزینه های سنگین تر مالی و اجتماعی در آینده جلوگیری خواهد کرد.
وی، بهترین راه حل برای کمرنگ شدن این سکونتگاه ها را کاهش فقر شهری دانست و ادامه داد: رشد فرهنگی بدون دارا بودن اقتصاد مناسب، کار سختی است.
وی، درخصوص اقدامات دولت در رابطه با بافت های ناکارآمد نیز گفت: هیات دولت در سال 93، سند ملی بازآفرینی شهری را مصوب کرده است و بر اساس این سند بهسازی و نوسازی بافت های ناکارآمد شهری وظیفه یک دستگاه نیست و این سند نیز برای همکاری بیشتر نهادهای دولتی و غیردولتی تنظیم شده و نشست های ستاد ملی بازآفرینی شهری به ریاست رئیس جمهوری برگزار می شود.
شهردار ساوه نیزدر این خصوص گفت: تخمین زده می شود 40 درصد جمعیت شهری ساوه و حدود 80 هزار نفر در بافت های حاشیه ای زندگی می کنند.
کامران جوادی افزود: 20 تا 28 نقطه شهری ساوه به عنوان مناطق حاشیه نشین شناسایی شده که تاکنون پنج تا 6 محله به متن شهر اضافه شده است.
وی اظهار کرد: ستاد بازآفرینی پایدار شهری در کشور تشکیل شده که نشست های آن در شهرستان با سه موضوع بافت های فرسوده، بافت های تاریخی و بافت های غیررسمی و حاشیه نشین برگزار می شود.
وی گفت: هرچند شهرداری ها از نظر قانونی مجاز به ارائه خدمات در بافت های حاشیه نشین نیستند اما، تلاش شده خدمات به این مناطق در حد توان ارائه شودو تاکنون مناطقی از جمله فانوس آباد، محله امامزاده سید اسحاق و منطقه پشت سپاه تاکنون وارد محدوده خدمات شهری نشده اند.
شهردار ساوه گفت: ﺭﻋﺎﻳﺖ نشدن ﺿﻮﺍﺑﻂ ﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺷﻬﺮﺳﺎﺯﻱ در مناطق حاشیه نشین مدیریت شهری را پیچیده کرده و چالش زاست.
جوادی افزود: ضعف برنامه ریزی مناسب برای تامین مسکن ارزان قیمت و برخی چشم پوشی ها در گذشته، موجب شده ساوه یکی از کانون های حاشیه نشین استان باشد و اکنون 20 آن منطقه حاشیه نشین است.
وی اظهار کرد: حاشیه شهرها و رشد و توسعه آن ها در شهرسازی اهمیت زیادی دارد که باید با اهداف از پیش تعیین شده و با توجه به طرح های جامع و تفصیلی شهر صورت گیرد.
وی، با بیان اینکه شهر ساوه از معضلات شهرسازی نامناسب رنج می برد، بیان کرد: در ساوه شهرنشینی بر شهرسازی پیشی گرفته و موجب شده که مناطق حاشیه نشین با ساختمان های غیرمستحکم، معابر نامناسب و ضعف تاسیسات، فضاهای سبز، آموزشی و فرهنگی قارچ گونه رشد کند.
شهردار ساوه اضافه کرد: ساوه و بندرعباس به عنوان 2 شهر پایلوت کشور برای ساماندهی حاشیه نشینی و سکونتگاه های غیررسمی انتخاب شده اند.
جوادی بیان کرد: در این راستا مقرر شده تمامی ابعاد این معضل از جمله اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی بررسی شده و الگوی ساماندهی در شهرهای پایلوت و سپس در سایر نقاط کشور اجرا شود.
وی گفت: در حال حاضر اراده دستگاه هایی از جمله فرمانداری، امام جمعه و دستگاه قضایی در ساوه برای رفع معضل حاشیه نشینی در دومین شهر استان مرکزی بسیار قوی است و با برگزاری نشست های متعدد تاکنون مقرر شده 2 الحاق به محدوده شهری صورت بگیرد.
شهردار ساوه ادامه داد: روند الحاق مناطق به محدوده شهری طولانی و نیازمند اخذ مصوبات شورای اسلامی شهر، ماده پنج و شورای عالی شهرسازی معماری است که در صورت تحقق آن خدمات متنوعی از جمله تاکسی، اتوبوس، فضای سبز، کتابخانه، ورزشگاه و فرهنگسرا به این مناطق ارائه خواهد شد.
جوادی افزود: 22 منطقه حاشیه نشین ساوه طی 10 تا 15 سال گذشته ایجاد شده که برای ارتقای این مناطق و ارائه خدمات معمول شهر به این نواحی، تنها یکهزار میلیارد ریال برای زیرسازی، جدول گذاری و معابر آسفالت آن ها نیاز است.
امام جمعه ساوه نیز در این خصوص گفت: مشکلات و معضلات مناطق حاشیه نشین باید به صورت ریشه ای و برای درازمدت حل شده و از انجام برخی اقدامات زودگذر و بدون برنامه ریزی در این راستا پرهیز شود.
حجت الاسلام سید ابراهیم حسینی افزود: انجام برخی اقدامات فرهنگی و زیرساختی به صورت اضطراری در مقاطعی راهگشا است اما چنانچه رفع مشکلات به این فعالیت ها محدود شود، کاری از پیش نخواهیم برد.
وی اضافه کرد: توسعه راهبردهای فرهنگی و زیرساختی، محور ساماندهی، پیشگیری و درمان آسیب های اجتماعی در مناطق آسیب زا و جرم خیز است.
حجت الاسلام حسینی گفت: بر خلاف حضور افراد آبرومند و متدین در برخی مناطق حاشیه ای و آسیب زا، اعتیاد، نزاع و درگیری، طلاق، فقر و بیکاری در این مناطق از مهمترین آسیب های اجتماعی متداول است و می طلبد این مسائل با حضور هدفمند و برنامه محور دستگاه های متولی و اقشار مردم مدیریت و مهار شود.
وی، یکی دیگر از راهکارهای بهسازی مناطق آسیب زا و مهار آسیب های اجتماعی را در ساوه تقویت برنامه های فرهنگی و مذهبی دانست و گفت: استقرار نیروی انتظامی مقتدر، عمران و خدمات شهری، احیا و بهسازی مساجد و ابنیه مذهبی، ساخت و توسعه اماکن تفریحی ورزشی، استفاده از ظرفیت های تبلیغی و اجرای طرح تحکیم در این محله ها نیاز اساسی است.
معاون استاندار و فرماندار ساوه نیز گفت: جمعیت این شهرستان تا سال 76 حدود 80هزار نفر بوده اما، در حال حاضر به 280 هزار نفر رسیده که 70 درصد از این رشد جمعیت را قشر کارگری و مهاجر شامل می شود.
محمد بهاروند افزود: با توجه به مهاجر پذیر بودن شهر، ساوه 28 منطقه حاشیه نشین دارد که باید در این راستا برنامه ریزی لازم در 2 بعد پیشگیری و بهسازی تدوین و اجرایی شود.
به گفته وی از سال 92 تاکنون، حدود 70 درصد ساخت و سازها در ساوه کاهش یافته که این به معنای پیشگیری از وجود مناطق حاشیه ای جدید است اما باید به نحوی عمل کرد که نیاز مسکن در شهر پاسخ داده شود.
فرماندار ساوه با تاکید بر حضور تمامی دستگاه های اجرایی برای حل مشکلات فرهنگی افزود: برخی از بافت های شهر نیز باید اصلاح و بهینه شود که در این راستا انجام برخی اقدامات عمرانی و زیرساختی ضروری است.
بهاروند با اشاره به سابقه ولایتمداری و دین داری مردم ساوه بیان کرد: با توجه به این مهم، بحران و مشکلات فرهنگی این منطقه از سایر شهرستان ها کمتر است.
وی ادامه داد: دولت ستاد بازآفرینی مناطق حاشیه ای و فرسوده را تشکیل داده که باید در این راستا اعتبارات مناسبی برای ساوه پیش بینی و تصویب شود.
بهاروند گفت: نبود مجوز ساخت و ساز مسکونی موجب محرومیت برخی از شهروندان از امکانات رفاهی از جمله گاز شده بود که مصوب شد افرادی که تا سال 93 نسبت به ساخت و ساز غیرقانونی اقدام کرده اند با مراجعه به کمیسیون ماده 100 شهرداری و تعیین تکلیف واحد مسکونی خود، از این خدمات بهره مند شوند.
کارشناسان و دست اندرکاران امور شهری و اجتماعی با تاکید بر برنامه های کلانگر مهار آسیب های اجتماعی که مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز قرار دارد، برنامه محوری در ترمیم کاستی ها و هویت بخشی رسمی به مناطق حاشیه ای را از موضوعات مهم در کشور به ویژه در شهرهایی چون ساوه می دانند.
7269/6013/خبرنگار: الهام بابایی***انتشار دهنده:مژگان حیدری

منبع: جماران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۶۵۱۰۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حفاظت از حیات وحش مناطق آزاد نیازمند اجرای قرق اختصاصی است

سید محمد موسوی فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار استانی ایسکانیوز در خراسان شمالی اظهار کرد: در استان، همواره تلاش این اداره کل بر حراست از عرصه‌های تحت مدیریت خود و حفاظت از حیات وحش آن بوده است.

وی با بیان اینکه نمی‌توان تمامی عرصه تحت مدیریت این اداره کل در استان را تنها با تکیه بر توان ۶۰ نیروی محیط بان حفاظت کرد، گفت: به طور مستمر تلاش شده است که علاوه بر اخذ مجوز بابت افزایش تعداد نیروهای محیط بان استان همچنین جلب همکاری جوامع محلی به عنوان همیاران طبیعت و آموزش همگانی نیز عملی شود.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی عنوان کرد: در سال گذشته هفت نیروی محیط بان از سهمیه ایثارگران جذب شدند همچنین شماری همیار جدید نیز به تعداد همیاران این اداره کل افزوده شدند.

وی افزود: در سال ۱۴۰۱ به سه هزار و ۸۸۳ نفر و در سال ۱۴۰۲ نیز به دو هزار و ۳۶۳ نفر در قالب طرح آموزش یک ساعت با محیط بان در مدارس، آموزش‌های محیط زیستی ارائه شدند.

موسوی تصریح کرد: البته در زمینه ارتقای فرهنگ محیط زیستی در میان عموم علاوه بر اقدامات فرهنگی نیاز است که از ظرفیت موزه طبیعی نیز بهره گرفت.

وی تاکید کرد: هرچه زودتر موزه طبیعی مرکز استان در بوستان باباامان راه اندازی شود که بر آشنایی هر چه بیشتر عموم با ارزش‌های زیست محیطی بسیار موثر خواهد بود.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی در بخش دیگری از سخن خود به نتایج مثبتی که در کشور در زمینه اجرای قرق‌های اختصاصی تجربه شده است نیز اشاره و اظهار کرد: طی سال‌های گذشته، برخی از نقاط کشور که تحت مدیریت ادارات کل محیط زیست استان‌ها نیستند بلکه مناطق آزاد هستند، به عنوان قرق‌های اختصاصی به بخش خصوصی واگذار شدند.

وی خاطرنشان کرد: واگذاری قرق‌های اختصاصی با رویکرد ساماندهی این مناطق آزاد و البته با رویکرد حفاظت از حیات وحش این مناطق همچنین با رویکرد درآمدزایی اجرایی شد.

موسوی در ادامه بیان کرد: در این طرح، به بخش خصوصی که حفاظت از عرصه و حیات وحش مناطق هدف را انجام می‌دهد، اجازه داده می‌شود که پس از سرشماری جمعیت حیات وحش این مناطق، شکار مبتنی بر پروانه‌ای که صادر خواهد شد، انجام دهد.

وی خاطرنشان کرد: مبتنی بر این تجربه ملی، جمعیت حیات وحش مناطق واگذار شده به بخش خصوصی افزایش یافتند.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی اعلام کرد: در این زمینه، خراسان شمالی نیز طی سال‌های اخیر برای دو منطقه هدف واقع در شهرستان‌های جاجرم و اسفراین طرح قرق اختصاصی را تهیه و طرح‌ها به سازمان محیط زیست کشوری ارسال کرده است.

وی گفت: اجرای این طرح در دو منطقه هدف منوط به تایید شورای عالی محیط زیست کشور است.

موسوی تصریح کرد: خراسان شمالی مناطق مستعد دیگری را نیز دارا است که می‌توان این طرح را در این مناطق اجرایی کرد.

وی در ادامه با تاکید بر این نکته که در استان همواره برای حفاظت از حیات وحش تلاش‌های بسیاری انجام شده و ادامه دارد، اظهار کرد: با این وجود، امر شکار صفر نمی‌شود.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی بیان کرد: در استان، طی سال ۱۴۰۱ تعداد دو فقره صید غیر مجاز آبزیان (زردپر)، ۳۶ فقره شکار غیر مجاز پرندگان، ۴۵ فقره شکار غیرمجاز پستانداران، ۱۰ فقره زنده گیری پرندگان، و طی سال ۱۴۰۲ نیز دو فقره صید غیرمجاز آبزیان، ۲۱ فقره شکار غیرمجاز پرندگان، ۳۹ فقره شکار غیرمجاز پستانداران و هفت فقره زنده گیری پرندگان کشف و شناسایی شدند.

وی همچنین گفت: در استان، طی سال ۱۴۰۱ تعداد ۴۰ فقره اقدام به شروع به شکار، سه فقره نگهداری و خرید و فروش حیات وحش زنده و غیر زنده، ۱۹ فقره سلاح شکاری غیرمجاز و ۵۹ فقره سلاح شکاری مجاز کشف شدند.

موسوی افزود: در استان، طی سال ۱۴۰۲ نیز تعداد ۲۴ فقره اقدام شروع به شکار، پنج فقره نگهداری و خرید و فروش حیات وحش زنده و غیر زنده، ۳۷ فقره سلاح شکاری غیرمجاز، ۴۹ فقره سلاح شکاری مجاز و یک فقره سلاح جنگی برای شکار کشف و شناسایی شدند.

وی یادآور شد: طی همکاری با فراجای استان نیز در سال ۱۴۰۱ تعداد دو فقره و در سال ۱۴۰۲ نیز تعداد شش فقره تخلف فروش حیات وحش شکار شده و زنده‌گیری شده در فضای مجازی کشف شدند.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی درباره زنده گیری پرندگان شکاری در استان نیز عنوان کرد: این نوع پرندگان مورد تقاضای سودجویان داخلی و مشتریان کشورهای عربی است.

وی گفت: با توجه به اینکه معمولا زنده گیری پرندگان شکاری از تیرماه شروع می‌شود، هر ساله طی هماهنگی با نهاد فراجا، اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان و فرودگاه بجنورد گذرگاه‌های عبوری استان تحت پایش و نظارت قرار می‌گیرند تا از بروز احتمالی قاچاق پرندگان شکاری استان جلوگیری شود.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی در خاتمه درباره بازدارندگی جرایم برای تخلف‌های زیست محیطی نیز عنوان کرد: هنوز مبالغ این جرایم به روزرسانی نشده است که امیدوار هستیم به روز شود.

موسوی همچنین خواستار شد: قوانین مربوط به حمل سلاح نیز اصلاح و به روز شوند تا قدرت بازدارندگی در برابر شکارهای مجاز را افزایش دهد.

خبرنگار:سمانه قهرمانی

انتهای خبر/

کد خبر: 1229139 برچسب‌ها سازمان محیط زیست استان