به نقل از «خبرگزاری آریا»

ناپايداري دو محله تهران بعد از اجراي برنامه نوسازي بافت فرسوده

تاریخ انتشار: ۱ تیر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۷۶۸۰۲۷

خبرگزاري آريا - نتايج مطالعات محققان پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات اجتماعي جهاد دانشگاهي در زمينه فرايند جاري نوسازي بافت‌هاي فرسوده در محلات شمشيري و شبيري- جي نشان مي‌دهد که در برخي از حوزه‌ها برنامه نوسازي به پايداري بيشتر محلات و در اغلب حوزه‌ها به ناپايداري و يا حداقل عدم تاثير در وضعيت اجتماعي محلات منجر شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نقي عسگري، عضو هيات علمي گروه مديريت و برنامه‌ريزي شهري پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات اجتماعي جهاد دانشگاهي در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا، با اشاره به وضعيت بافت فرسوده در شهرهاي کشور، افزود: بخش‌هايي از شهرها به دلايل مختلف اقتصادي و اجتماعي، در طي زمان از جريان نوسازي خارج شده و بدون مداخله دولت يا بخش عمومي توان بازيابي خود را از دست مي‌دهند؛ اين مناطق معمولا با عمر بالاي 50 سال در کنار ناپايداري فيزيکي، با مسائل اجتماعي و اقتصادي نيز مواجه هستند که به اين نواحي بافت‌ فرسوده گفته مي‌شود.
وي از شناسايي 77 هزار هکتار اراضي بافت فرسوده در 207 شهر کشور خبر داد و يادآور شد: اين اراضي در شهر تهران حدود 3300 هکتار معادل 5 درصد وسعت شهر است که 15 درصد جمعيت شهر را در خود جاي داده است.
عسگري با اشاره به اقدامات انجام شده در زمينه نوسازي بافت‌هاي فرسوده، خاطرنشان کرد: در سال‌هاي 90 ، 91 و 92 بنابر اظهارات معاونت وقت سازمان نوسازي در شهر تهران سهم بافت فرسوده از پروانه‌هاي نوسازي ساختماني مسکوني صادر شده به ترتيب 25 ،‌21 و 21 درصد بوده است؛ در حالي که بافت فرسوده تهران فقط 5 درصد مساحت و 15 درصد جمعيت شهر را در برمي‌گيرد.
وي تاکيد کرد: با اين حال عملکرد کشور در اين زمينه از برنامه اوليه‌ نوسازي سالانه 10 درصد، عقب است؛ به طوري که اين ميزان در شهر تهران حدود 35 درصد اعلام شده است.
عضو هيات علمي گروه مديريت و برنامه‌ريزي شهري پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات اجتماعي جهاد دانشگاهي با بيان اينکه برنامه نوسازي در حال اجرا است، اظهار کرد: بر اساس قانون حمايت از احياء، به‌سازي و نوسازي بافت‌هاي فرسوده و ناکارآمد شهري مقرر است حداقل 25 درصد تسهيلات مسکن بانک مرکزي به بافت‌هاي فرسوده اختصاص يابد و مطابق تصويب‌نامه هيات دولت تامين 1.8 ميليون واحد تسهيلات يارانه‌اي مسکن و 360 هزار تسهيلات يارانه‌اي وديعه اسکان موقت تا پايان برنامه ششم تعهد شده است.
عسگري تصريح کرد:‌ همچنين با تصويب سند ملي راهبردي احياء به‌سازي، نوسازي و توانمندسازي بافت‌هاي فرسوده و ناکارآمد شهري، ساز و کار جديدي براي نوسازي اين بافت‌ها تعريف شده است که شامل تشکيل ستاد ملي و استاني بازآفريني پايدار بافت‌ها و تعيين چشم‌انداز، اصول راهنما و تصويب 8 راهبرد و 49 سياست براي تحقق راهبردهاست.
اجراي پروژه تحقيقاتي در پژوهشگاه مطالعات اجتماعي
وي از اجراي پروژه تحقيقاتي در اين زمينه خبر داد و گفت: اين پژوهش با عنوان «ارزيابي پايداري اجتماعي بازآفريني شهري–نمونه تهران (محله شمشيري و شبيري- جي)"با حمايت جهاد دانشگاهي در پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات اجتماعي انجام شد.
عسگري، بررسي نتايج مستقيم و پيامدهاي بلندمدت‌تر برنامه و سياست بازآفريني شهري در حوزه‌هاي اصلي پايداري اجتماعي را در دو محله مياني کلانشهر تهران محلات شمشيري از منطقه 9 و شبيري-جي از منطقه 10 از اهداف اين طرح دانست و ادامه داد: ميزان نوسازي در محله شمشيري 54.2 درصد و محله شبيري - جي 36.3 درصد بوده است و تحليل مقايسه‌اي و کشف اثرات برنامه بر پايداري اجتماعي در دو محله نشان داد که به رغم همجواري دو محله، فاصله قابل ملاحظه‌اي از نظر سطح اجتماعي و اقتصادي محلات شبيري-جي و شمشيري وجود دارد.
نتايج به دست آمده از اين مطالعات
اين محقق به بيان يافته‌هاي به دست آمده از اين مطالعات پرداخت و گفت: يافته‌ها نشان مي‌دهد که در دو محله مورد مطالعه از نظر کيفيت مصالح و کيفيت ساخت، تبادل صوتي، رضايت کلي از مسکن، رعايت استانداردهاي محيطي، مناسب‌سازي براي معلولان جسمي و تراکم نفر در واحد مسکوني شرايط بهتر شده‌ است.
وي در عين حال بي‌توجهي به به‌سازي و نوسازي (تعمير و نگهداري) و تمرکز صرف بر بازسازي در برنامه ‌بازآفريني را از نقاط ضعف موجود در اين مناطق ذکر کرد و افزود: از سوي ديگر نرخ بي‌سوادي نسبتا بالا (8 درصد در مقابل 6.7 درصد استان)، ‌سطح پايين تحصيلات دانشگاهي ساکنان (حدود 20 درصد در مقابل 30 درصد استان) و سرانه کمتر از نيم مترمربع فضاهاي آموزشي (استاندارد ملي 2 تا 7 مترمربع) وضعيت نامناسبي از شرايط آموزش در محلات مورد مطالعه ترسيم مي‌کند، اما از نظر ساکنان شاخص کيفيت آموزش از 7 سال گذشته بهتر شده است.
عسگري ادامه داد: بيکاري در هر دو محله مورد بررسي بسيار بالا (32 و 34 درصد)، شاخص فقر درآمدي نشان از فقر گسترده (حدود 77 درصد) و فقر نسبي يا قابليتي حتي وضعيت بحراني‌تر (حدود 90 درصد) دارد؛ ولي از سوي ديگر تعداد پروانه‌هاي صادر شده در هر دو محله نشان‌دهنده موفقيت نسبي در نوسازي بناهاي مسکوني (36 درصد و 54 درصد) است.
وي اضافه کرد: تحليل طبقاتي ساکنان محلات نشان داد که در يک محله طبقه متوسط در وضعيت مناسب و در محله ديگر وضعيت نامناسب (با حدود 20 درصد) و مخصوصا در بخش فرسوده آن بسيار نامناسب (با حدود 12 درصد) است. با اين حال سهم بيشتري از تازه‌واردان به محلات (30 و 41 درصد) متعلق به طبقه متوسط با سرمايه فرهنگي هستند که بطور بالقوه بعنوان عاملي در افزايش تحول اجتماعي، توانمندسازي و ارتقاي دربرگيري و همبستگي اجتماعي ارزيابي مي‌شود.
عضو هيات علمي گروه مديريت و برنامه‌ريزي شهري پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات اجتماعي جهاد دانشگاهي با بيان اينکه 10 تا 15 درصد اهالي تمايل به ترک محله دارند، خاطرنشان کرد: اين در حالي است که در برنامه نوسازي هيچ گونه تمهيدي براي ترغيب ساکنان به ماندن در محله پيش‌بيني نشده است، همچنين به صورت برنامه‌ريزي شده تلاشي براي بازسازي تدريجي نشده است.
به گفته وي بر اساس تجارب نوسازي براي حفظ و تداوم هويت در بافت، احياي تدريجي بافت با حمايت از تعمير و نگهداري بناها، مد نظر قرار مي‌گيرد؛ چراکه فرض بر اين است در هر بافت شهري عناصري وجود دارد که با حداقل به‌سازي و نوسازي با حفظ ساختار و هويت، اثر، قابل احياء خواهد بود.
عسگري ادامه داد: در برنامه نوسازي به رغم وجود حمايت از طراحي و اجراي نما مطابق با الگوهاي ايراني و اسلامي، به دليل عدم پيش‌بيني مکانيزم‌هايي براي شناسايي موتيف‌هاي محلي يا منطقه شهري و طراحي و معماري متمايز کننده‌ محلي منجر به يکسان‌سازي در طراحي و معماري شهر بدون توجه به هويت‌هاي محلي کلانشهر تهران خواهد شد.
«مهاجرت از منطقه» از ديگر يافته‌هاي مطالعات پژوهشگران
وي متوسط سابقه سکونت در محلات مورد بررسي را 22 سال دانست و يادآور شد: اين ميزان در محدوده فرسوده محلات تا 26 سال نيز افزايش مي‌يابد و سهم ساکنان تازه‌ وارد و با سابقه سکونت کمتر از 7 سال اندکي بيش از 40 درصد است. نرخ سالانه خروج از محله در يک محله زياد (14 درصد)، ولي در بخش فرسوده آن کم و در محله ديگر نيز نرخ خروج از محله کم (3 درصد) است؛ از اين نظر وضعيت محله مناسب ارزيابي شده است. نسبت مسکن ملکي در هر دو محله در حدود 68 درصد و مسکن پدري حدود 5 درصد است که مناسب ارزيابي شده است.
عسگري اظهار کرد: جمعيت هر دو محله با توجه به سهم کم افراد زير 15 سال و سهم بيشتر افراد بالاي 65 سال، نسبت به جمعيت تهران، نسبتا پير است؛ اما با توجه به جواني جمعيت تازه ‌وارد به محلات، روند موجود مناسب است.
نتايج کلي از مطالعه دو محله تهران
وي به طور کلي نتايج به دست آمده از اين مطالعه را در جدول ذيل بيان کرد و گفت: بر اساس سطح نيازها و بر مبناي امتياز کسب شده هر حوزه در کل محله، محدوده بافت فرسوده و محدوده غير فرسوده هر دو محله به يکي از رنگ‌هاي زرد ، قرمز و قرمز پررنگ درآمده است.
سطح نيازها
حوزه‌ها
شبيري- جي
شمشيري
کل
محدوده فرسوده
محدوده غيرفرسوده
کل
محدوده فرسوده
محدوده غيرفرسوده
نيازهاي پايه
مسکن
3.24
3.19
3.22
3.44
3.44
3.43
آموزش
2.55
2.52
2.56
2.69
2.68
2.71
اشتغال و وضعيت اقتصادي
1.56
1.45
1.58
1.58
1.58
1.59
نيازهاي مياني
زيرساخت‌هاي اجتماعي
2.62
2.57
2.58
2.48
2.52
2.45
کيفيت محله
2.43
2.29
2.49
2.56
2.47
2.6
نيازهاي غائي
سرمايه و اختلاط اجتماعي
2.83
2.68
2.95
3.02
2.93
3.04
هويت و حس مکان
2.87
3.02
2.84
2.98
3.03
2. 9
حرکات جمعيت
2.81
3.01
2.7
3.12
3.11
3.06
مشارکت
2.44
2.49
2.41
1.48
1.52
1.43

وي اضافه کرد: از يافته‌هاي به دست آمده مي‌توان نتيجه گرفت که در برخي از حوزه‌ها برنامه نوسازي به پايداري بيشتر محلات و در اغلب حوزه‌ها به ناپايداري و يا حداقل عدم تاثير در وضعيت اجتماعي محلات منجر شده است.
عسگري ادامه داد: علاوه بر آن با توجه به پيش‌بيني روندهايي چون افزايش تراکم جمعيت و روند بسيار کند در تامين زيرساخت‌هاي اجتماعي، در صورت تداوم نوسازي به شکل کنوني، ناپايداري اجتماعي محلات، محتمل‌ترين گزينه خواهد بود.
به گفته اين محقق با ناپايداري اجتماعي محلات،‌ افزايش ناهنجاري‌هاي اجتماعي و جرم، افزايش بي‌هويتي و کاهش حس تعلق و سطح اعتماد عمومي و با تمرکز بيشتر طبقات فقير در اين مناطق، احتمال آسيب به حسن شهرت محلات و بدنام شدن آنها افزايش خواهد يافت و يا در بهترين حالت منجر به اعيان‌سازي برخي از محلات خواهد شد که با انتقال طبقات فقير از اين نواحي به نواحي ديگر نتيجه آن حل پايدار مساله نخواهد بود.
وي با تاکيد بر اينکه نوسازي بافت‌هاي ناکارآمد شهري به شيوه کنوني، تنها به رانتي براي سازندگان و تخريب بنيان‌هاي اجتماعي محلات و نوستالوژي براي ساکنان محلات فرسوده تبديل شده است؛ يادآور شد: در اين مطالعه با توجه به بضاعت تيم تحقيق و منابع بکار رفته با استفاده از تجارب جهاني نوسازي و با توجه به محدوديت‌ها و شرايط جاري مديريت شهري کشور 29 پيشنهاد در حوزه نوسازي ارائه کرديم.
عضو هيات علمي پژوهشگاه علوم انساني جهاد دانشگاهي واردکردن امکان تعمير و نگهداري بناها به بسته تشويقي،‌ حمايت از مستاجران با سابقه محله،‌ استفاده از ظرفيت مشمولان سربازي در آموزش و توانمندسازي، وارد کردن آموزش به بسته‌هاي تشويقي،‌ تعيين سهم نيروي کار محلي در پروژه‌ها،‌ حمايت از پيمانکاران محلي، ايجاد مراکز کارآفريني، انتقال حق تراکم،‌ پياده‌ راه‌سازي براي افزايش فضاهاي عمومي، حمايت از معماري متمايزکننده و دسترسي آزاد به اطلاعات پروژه‌ها را از جمله راهکارهاي پيشنهادي در اين تحقيقات نام برد.
به گفته وي، در اين مطالعات دکتر تهيمنه شاوردي و سيد احمد صالحي از اعضاي هيات علمي جهاد دانشگاهي همکاري داشتند.
انتهاي پيام

منبع: خبرگزاری آریا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۷۶۸۰۲۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

(تصاویر) زندگی در بافت فرسوده کرمانشاه

(تصاویر) زندگی در بافت فرسوده کرمانشاه