به نقل از «ایکنا»

رهیافتی انتقادی در به کارگیری تاریخ در تفاسیر قرآنی معاصر

تاریخ انتشار: ۱۶ تیر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۹۳۳۶۲۵

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، حسین شجاعی، دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران، با پایان‌نامه «رهیافتی انتقادی در به کارگیری تاریخ در تفاسیر قرآنی معاصر»، از سوی معاونت فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یکی از برگزیدگان شانزدهمین جشنواره پایان نامه‌های برتر قرآنی در مقطع کارشناسی‌ارشد شناخته و معرفی شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شجاعی همچنین از پژوهشگران مرکز مطالعات جهاد دانشگاهی است. با وی گفت‌وگو کرده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
حرکت دانشجویان و اساتید به سمت مطالعات میان رشته‌ای؛ تاکید آیت‌الله مهدوی‌کنی
شجاعی در گفت‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: دوره کارشناسی و کارشناسی‌ارشد خویش را در دانشگاه امام صادق(ع) گذرانده‌ام و از محضر اساتید آن دانشگاه بهره بردم. در دانشگاه امام صادق(ع) یکی از مهم‌ترین نکاتی که در همان بدو ورود، استاد بزرگوارمان مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی در سخنرانی آغازین سال تحصیلی برای ورودی‌های جدید دانشگاه تاکید داشتند، حرکت دانشجویان و اساتید دانشگاه به سمت مطالعات میان رشته‌ای بود. سمت و سوی واحدهای دانشگاه نیز چنین ویژگی خاصی را داشت به همین خاطر طبیعتا دانشجویانی که در این دانشگاه پرورش می‌یافتند، ظرفیت مناسبی را برای انجام پژوهش‌های میان رشته‌ای پیدا می‌کردند.

وی ادامه داد: این ویژگی‌های محیطی به‌علاوه علاقه پیشین بنده به مطالعات تاریخی باعث شد تا در همان بدو ورود به دانشگاه، تصمیم بگیرم در کنار مطالعات درسی، مطالعات مربوط به علم تاریخ را پیگیری نمایم، البته در این میان حضور اساتیدی چون دکتر احمد پاکتچی که تخصص بسیاری در مطالعات اسلامی و تاریخی داشتند نیز باعث شد تا با بهره‌گیری از کلاس‌های درسی ایشان متوجه یک‌سری مشکلاتی بشوم که مسلمانان در زمینه پیوند با علم تاریخ دچار هستند. همین مساله موجب شد تا شروع به تقریر این نگاه نمایم و در همان فضای دانشجویی پروژه‌ای ذهنی برای خود در زمینه پیوند میان علم تاریخ و مطالعات قرآن و حدیث ترسیم نمایم.
نگاهی آسیب شناختی در پیوند میان علم تاریخ و مطالعات قرآن و حدیث
برگزیده شانزدهمین جشنواره پایان نامه‌های برتر قرآنی خاطرنشان کرد: در این پروژه ذهنی نخستین گامی که به نظرم می‌رسید باید بررسی شود؛ نگاهی آسیب شناختی به عواملی بود که موجب موفقیت‌آمیز نبودن پیوند این دو با یکدیگر شود که با مشورت‌های صورت گرفته به عنوان موضوع پایان‌نامه دوره ارشدم انتخاب شد و اساتید بزرگوارم؛ جناب آقای دکتر احمد پاکتچی ناظر به لطف مستمری که در ایام دانشجویی نسبت به بنده مبذول داشتند، راهنمایی این پایان‌نامه را برعهده گرفتند و جناب آقای دکتر عباس مصلایی‌پور دیگر استاد عزیزم که از نظر فکری راهنمایی‌های بسیاری را در زمینه پرورش این ایده در ذهن بنده داشتند، استاد مشاور این پایان‌نامه شدند.
تلقی امروز ما از تاریخ و تفاوت آن با تلقی کلاسیک مفسران
مولف این پایان‌نامه در پاسخ به این پرسش که هدف از نگارش این پایان‌نامه چه بوده و چرا به سراغ این موضوع رفته‌اید، گفت: پروژه ذهنی بنده این بود که ما در مسیر پیوند میان تاریخ با مطالعات قرآن و حدیث نیازمند حرکت در مسیری هستیم که در آن؛ اولا باید توصیفی از وضع موجود ارائه دهیم، ثانیا با نگرشی انتقادی به این وضعیت، نقاط مثبت و منفی وضعیت فعلی را در مطالعات سنتی قرآن و حدیث مشخص کنیم و ثالثا با ارائه مدلی کاربردی نحوه تعامل میان رشته‌ای این دو شاخه را مشخص نماییم. پایان‌نامه بنده به نوعی عهده‌دار بخش اول و دوم این پروژه بود. فرضیه اصلی‌ام در این فاز از تحقیق آن بود که تلقی امروز ما از تاریخ متفاوت با تلقی کلاسیکی است که مفسران نسبت به تاریخ دارند و البته در طی نگارش پایان‌نامه نیز این فرضیه ثابت گردید.
تلقی واحدی از تاریخ وجود ندارد، عینی‌گرایی در برابر عبرت‌گرایی
وی ادامه داد: یکی از بزرگترین مشکلات ما در پیوند میان تاریخ و مطالعات قرآنی آن است که تلقی واحدی از واژه تاریخ وجود ندارد. کسانی که در فضای آموزشی امروز پرورش می‌یابند تلقی مدرن از تاریخ دارند که لازمه آن عینی‌گرایی تاریخی است، اما مفسران ما نگاهی عبرت‌گرا به تاریخ دارند و تاریخ را بیشتر به مثابه سرگذشت می‌بینند. نگاه کلاسیک به تاریخ حتی در میان مفسران معاصر نیز وجود دارد و همین امر موجب ایجاد سوء تفاهم‌های بسیاری شده است. البته آنچه در پایان‌نامه پیگیری گردید، صرفا در بعد آسیب‌های ترمینولوژیک نبود، بلکه سعی شد حتی در سطح معرفت‌شناسی و روش‌شناسی نیز سوء تفاهم‌هایی که وجود دارند پیگیری شوند.
حمایت از پایان نامه‌ها موجب رشد کیفی و ایجاد انگیزه می‌شود
شجاعی در پاسخ به این پرسش که آیا از پایان‌نامه شما جز در جشنواره پایان نامه‌های برتر قرآنی، حمایتی هم شده و یا خواهد شد، اظهار کرد: ضمن تشکر از برگزار کنندگان جشنواره پایان نامه‌های برتر قرآنی، باید بگویم خود بنده زمانی که درگیر نگارش پایان‌نامه بودم اصلا به فکر بهره‌برداری انتفاعی از کارم نبودم و همه تلاشم معطوف به نگارش اثری بود که بتواند تاثیرگذار باشد تا به این نحو بتوانم دِین خود را به قرآن ادا نمایم.
وی ادامه داد: در هر حال ارائه حمایت‌های مناسب از پایان نامه‌های قرآنی باعث افزایش رشد کیفی این آثار و ایجاد انگیزه زیاد برای جدی گرفتن پایان نامه‌ها ارشد و رساله‌های دکتری توسط دانشجویان می‌شود.
خلا قانونی در حمایت از پایان نامه‌های بین رشته‌ای
برگزیده شانزدهمین جشنواره پایان نامه‌های برتر قرآنی یادآور شد: در این راستا اگر نگاهی به اولویت‌های پژوهشی مطالعات قرآنی وزارت علوم و یا اولویت‌های پژوهشی صندوق حمایت از پژوهشگران در بخش مطالعات دینی داشته باشیم، با خلائی قانونی در حمایت از پایان نامه‌های میان رشته‌ای مواجه می‌شویم. از آنجایی که نهادهایی مانند وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مطابق با این اولویت‌های پژوهشی از پایان نامه‌ها حمایت می‌کنند، طبیعتا پایان‌نامه بنده مشمول این حمایت‌ها نمی‌شود، چرا که عمده تمرکزی که در این آیین نامه‌ها وجود دارد مشمول پایان نامه‌های کاربردی است و توجهی به پایان نامه‌های میان رشته‌ای که به دنبال توسعه مطالعات قرآنی هستند، نشده است.

وی افزود: امیدوارم مسئولین امر به این مساله توجه داشته باشند، زیرا حق بسیاری از افرادی که آثاری خوب را به نگارش در می‌آورند به دلیل این خلأ تضییع می‌شود و با اینکه زحمت زیادی را متحمل می‌شوند، اما جایی برای حمایت از آن‌ها وجود ندارد. در سوی دیگر متاسفانه بعضا، از پایان نامه‌های ضعیفی حمایت می‌شود که مطابق با این اولویت‌های پژوهشی تنظیم شده‌اند. البته میزان این پایان نامه‌های ضعیف بسیار کم است اما به هر حال همین مقدار نیز نباید وجود داشته باشد.

در ادامه چکیده پایان‌نامه این برگزیده در جشنواره پایان نامه‌های برتر قرآنی را با عنوان «رهیافتی انتقادی در به کارگیری تاریخی در تفاسیر قرآنی معاصر» می‌خوانید:
نگاه پیشرو به تفسیر در گرو سنجش پیوسته این علم و دست‌یابی به خلل‌ها و راه رفع آن‌هاست. از این‌رو لازم است تا پیوسته ابعاد مختلف تفسیر مورد نقد قرار گیرد تا علاوه بر فهم کاستی‌ها، مسیر پیشرفت نیز مشخص گردد. پایان‌نامه پیش رو در این راستا به دنبال ارائه نگاهی انتقادی به نحوه‌ تعامل مفسران معاصر با تاریخ است تا بتواند عوامل ضعف و قوت موجود را کشف کند، لکن پیش مقدمه وصول به هدف مذکور رسیدن به دریافتی واضح از نگرش و روش مفسران است. بدین نحو مسیر پیش روی پایان‌نامه در برداشتن دو گام اساسی خلاصه می‌گردد که عبارت‌اند از شناخت روش و نگرش مفسران معاصر به تاریخ و سپس نقد روش و نگرش مفسران معاصر به تاریخ که به هر کدام در فصلی مجزا پرداخته خواهد شد. آگاهی از نقدهایی که در این مسیر وجود دارد کمک خواهد کرد تا در آینده مسیری که در این حوزه طی خواهیم نمود با آسیب‌های کمتری روبه‌رو باشد.
از آنجایی‌ که هر نقدی ضرورتاً بر مبنایی استوار است، مبنای موردنظر نگارنده نیز در این اثر مبتنی بر درک مفسران معاصر از تاریخ نهفته است. توضیح آنکه از تاریخ تصوری کلاسیک و تصوری مدرن وجود دارد که در هر کدام از آن‌ها، تعریف و انتظاری که از این علم می‌رود متفاوت از دیگری است. وجود این دو تصور موقعیت مناسبی را برای مقایسه و فهم شرایط سازنده‌تر فراهم آورده است که با استفاده از روش تحلیل متون تفاسیر می‌توان به دو هدفی که در پایان‌نامه مدنظر است دست ‌یافت. لازم به ذکر است که برای ایجاد تمرکز بیشتر بر موضوع از میان تفاسیر معاصر، چهار تفسیر المیزان، من وحی القرآن، التفسیر الحدیث و التحریر و التنویر به‌ عنوان منابع مورد مطالعه در نظر گرفته ‌شده است که طبیعتاً پایان‌نامه بر بررسی آن‌ها استوار است.

منبع: ایکنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۹۳۳۶۲۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پاسخ رهبر انقلاب به نامه رییس سازمان تبلیغات اسلامی: کار قرآنی در شمار مبارک‌ترین کارهای اسلامی و جهادی است

به گزارش قدس آنلاین رهبر معظم انقلاب در پاسخ به نامه حجت‌الاسلام محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در خصوص جزئیات حرکت هم‌افزای ملی زندگی با آیه‌ها، نکات زیر را مرقوم فرمودند:

بسمه تعالی

کار قرآنی در شمار مبارک‌ترین کارهای اسلامی و جهادی است. مراقب باشید در نیمه‌ی راه رها نشود.

پیگیری نکردن کارها و روزآمد نکردن برنامه‌ریزی‌ها آفت بزرگ سرفصل‌های شوق‌انگیز است.

در باب قرآن، کار لازم ابتدایی، فهم معانی کلام خداوند است و البته حفظ هم بسیار مهم است.

گفتنی است؛ پویش ملی زندگی با آیه‌ها با محوریت حفظ موضوعی آیاتی از قرآن کریم در ماه رمضان با مشارکت بیش از ۱۰ میلیون نفر و محوریت ۳۰ آیه کلام الله مجید برگزار شد.

منبع: خبرگزاری مهر