به نقل از «مهر»

بازآفرینی ادبی؛ پیشنهاد نویسندگان برای رونق ادبیات کودک و نوجوان

تاریخ انتشار: ۱۸ تیر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۹۶۰۵۷۱

۱۸ تیرماه، سالگرد درگذشت مهدی آذریزدی و روز ملی ادبیات کودک و نوجوان است؛ نویسنده که برای نخستین بار به بازنویسی برای بچه‌ها پرداخت.

به گزارش خبرنگار مهر، مهدی آذریزدی، در سال ۱۳۰۰ در روستای خرمشاه در حومه یزد زاده شد. او از هشت سالگی همراه پدرش در زمین رعیتی کار کرد. ۲۰ ساله بود که از کار بنایی به کار در کارگاه جوراب بافی یزد کشیده شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

پس از آن که صاحب کارگاه جوراب بافی تصمیم گرفت، دومین کتابفروشی شهر یزد را راه اندازی کند، او را از میان شاگردان کارگاه به کتاب‌فروشی منتقل کرد. کار در کتابفروشی زمینه آشنایی او با اهالی شعر و ادب را فراهم آورد تا آنجا که مهدی تصمیم گرفت به تهران بیاید و با معرفی همشهری خود حسین مکی در چاپخانه حاج محمد علی علمی‌واقع در خیابان ناصرخسرو مشغول به‌کار شد.

سال ۱۳۳۵ بود که خواندن قصه‌ای از انوار سهیلی در چاپخانه، توجه‌ مهدی آذریزدی را به خود جلب کرد و او به فکر ساده‌نویسی قصه افتاد تا مناسب کودکان باشد. این ایده، زمینه‌ساز خلق جلد اول کتاب «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» شد. قصه‌ای که بسیاری از ما آن را خوانده و با آن خاطره داریم.

مهدی آذریزدی در سال ۱۳۴۳ به سبب نگارش کتاب «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب»، موفق به دریافت جایزه از سوی سازمان جهانی یونسکو شد. کتاب‌های وی از طرف «شورای کتاب کودک» نیز به عنوان کتاب برگزیده سال انتخاب و معرفی شده‌اند. او در سال ۱۳۷۹ به سبب نگاشتن داستان‌های قرآنی و دینی، به عنوان خادم قرآن شناخته شد.

او که یکی از پایه‌گذاران ادبیات کودک و نوجوان در ایران بود، ۱۸ تیر ماه ۱۳۸۸ در سن ۸۷ سالگی در بیمارستان آتیه تهران درگذشت و سه سال بعد، روز درگذشت او از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز ملی ادبیات کودک نام گرفت. امروز، روز ملی ادبیات کودک است و نخستین کسی هم که ساده نویسی یک اثر برای کودکان و انتشار آن فکر کرده مهدی آذریزدی است. از این رو خبرگزاری مهر، همزمان با سالگرد درگذشت این نویسنده کودک و نوجوان به این موضوع پرداخته است.

به‌روز شدن؛ قابلیت قصه‌ها و اسطوره‌ها

محمدرضا یوسفی، از جمله کسانی است که هم بازنویسی و هم بازآفرینی را تجربه کرده؛ این نویسنده کودک و نوجوان در گفتگو با خبرنگار مهر، بازنویسی و بازآفرینی را ویژگی ادبیات می‌داند و می‌گوید: ما ناگزیر به نو کردن شعر و ادبیات کلاسیک خود هستیم چراکه بقای این آثار درگرو به روز شدن است. حالا این به روز شدن می‌تواند به ساده و امروزی کردن داستان و شعر خلاصه شود؛ هم می‌تواند فراتر رود و به خلق دوباره یک اثر بینجامد. از این رو بازآفرینی، خلاقانه‌تر و دشوارتر از بازنویسی است.

نویسنده کتاب «وقتی باران بارید» معتقد است: بازآفرینی حتی در متون مذهبی هم اتفاق می‌افتد؛ بنابراین وقتی متون دینی جدیدتر به بازنویسی و بازآفرینی متن‌های متاخر پرداخته اند، ما چرا نباید داستان‌هایمان را دوباره‌خوانی و بازنویسی کنیم؟

یوسفی، به‌روز شدن را قابلیت قصه‌ها و اسطوره‌ها می‌داند و می‌گوید: قصه‌ها و افسانه‌ها در طول تاریخ از نسلی به نسل دیگر منتقل و به روز شده‌اند. پس ما هم باید بتوانیم داستان‌ها و افسانه‌های خود را به روز کنیم. برای مثال، مساله بی‌آبی و تخریب محیط زیست، یکی از مشکلات بشر امروز است، است و جالب این که اگر به اسطوره‌ها مراجعه کنیم، می‌بینیم بیشتر جنگ‌هایی که در ایران رخ داده بر سر آب و کمبود مراتع بوده است. یا با خواندن داستان‌های شاهنامه درمی‌یابیم بیشتر جنگ‌های ایران و توران بر سر آب بوده و ما می‌توانیم همه این داستان‌ها را دوباره روایت کنیم.

هیچ محدودیتی در بازآفرینی وجود ندارد

جمال‌الدین اکرمی‌هم از جمله نویسندگانی است که به بازنویسی داستان‌های شاهنامه پرداخته؛ این نویسنده پژوهشگر کودک و نوجوان هم بازنویسی و بازآفرینی ادبیات کلاسیک را ضروری می‌داند و می‌گوید: لازم است که ما داستان‌های مثنوی و شاهنامه و در کل ادبیات کلاسیک خود را ساده نویسی کنیم یا حتی براساس آن به خلق داستان‌های تازه بپردازیم. برای مثال می‌توانیم داستان سیاوش و ضحاک و رستم و اسفندیار از شاهنامه فردوسی یا قصه پادشاه و کنیزک از مثنوی مولوی را بازآفرینی کنیم، اما نمی‌توانیم با مجموعه‌هایی چون مثنوی یا شاهنامه که هویت و شناسنامه‌ای دارند، شوخی و هویت این آثار را مخدوش کنیم.

نویسنده «بازگشت پرفسور زالزالک»، بازآفرینی را برتر از بازنویسی می‌داند و معتقد است: هیچ محدودیتی در بازآفرینی ادبیات کلاسیک وجود ندارد و دست نویسنده کاملا باز است اما به نظر من خوب است نویسندگان، داستان‌هایی را انتخاب کنند که مخاطب با آن قصه‌ها آشناست و ارتباط بیشتر و بهتری با اصل و اساس آنها برقرار می‌کند.

به گفته اکرمی، افسانه‌ها، ریشه‌های مشترک دارند و از جایی به جای دیگر سفر می‌کنند و با فرهنگ مردم همان قوم و سرزمین، یکی می‌شوند و این، دهان به دهان دهان شدن و از سرزمینی به سرزمین دیگر رفتن، همان بازآفرینی است. برای مثال «ماه پیشانی»، همان «سیندرلا» است. اما هر کدام از این قصه‌ها با جغرافیا و آداب و رسوم و باور مردمان سرزمین خود هماهنگ شده اند.

این نویسنده کودک و نوجوان معتقد است نویسندگان در بازآفرینی داستان‌ها، مجال بیشتری دارند تا به بیان افکار و باورهای خود بر اساس یک داستان قدیمی‌بپردازند. برای مثال آنچه بهرام بیضایی از «آرش» روایت کرده با آن چیزی که نادر ابراهیمی‌گفته تفاوت دارد؛ آرش ابراهیمی‌به بالای کوه می‌رود اما تیری پرتاب نمی‌کند و از خود می‌پرسد برای چه و که تیری پرتاب کنم و جان خود را از دست بدهم؟

محمدرضا شمس، پیش از این و در گفتگو با خبرنگار مهربازآفرینی را خلاقانه‌تر و دشوارتر از بازنویسی دانسته و گفته بود: بازنویسی، تنها روان و قابل فهم کردن یک متن است اما در بازآفرینی با یک اثر جدید روبه‌رو هستیم؛ اثری که با شرایط زمان و مکان هماهنگ و به‌روز شده است. اما در بازنویسی این اتفاق نمی‌افتد و ما تنها جمله‌ها را روان و قابل درک می‌کنیم.

منبع: مهر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۹۶۰۵۷۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«کلیله و دمنه» در کانون توجه نمایشگاه کتاب ابوظبی

سی و سومین جشنواره بین‌المللی کتاب ابوظبی در حالی آغاز به کار کرده است که بخش ویژه‌ای را به کتاب «کلیله و دمنه» به عنوان یکی از تاثیرگذارترین آثار ادبی جهان اختصاص داده است.

به گزارش ایسنا، سی و سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتب ابوظبی از روز گذشته ۲۹ آوریل (۱۰ اردیبهشت) آغاز به کار کرده و تا پنجم می (۱۶ اردیبهشت) در مرکز نمایشگاه ابوظبی ادامه خواهد شد.

از جمله برنامه‌های نوآورانه‌ای که توسط این رویداد ادبی معرفی شده، برنامه «کتاب‌های جهان» است که به معرفی آثار برجسته‌ای می‌پردازد که تمدن بشری را در طول سال‌ها شکل داده و فرهنگ‌ها را به روش‌های منحصر به فردی تحت تأثیر قرار داده است.

امسال «کلیله و دمنه» ترجمه عبدالله ابن مقفع برای این رویداد انتخاب شده و به موازات نمایشگاه کتاب، نمایشگاه هنری جذابی با عنوان «هنر افسانه ها از کلیله و دمنه تا لافونتن» به میزبانی لوور ابوظبی برگزار می شود که تکمیل کننده این کاوش ادبی است.

نمایشگاه بین‌المللی کتاب ابوظبی همچنین از انتخاب «نجیب محفوظ» رمان‌نویس مصری به‌عنوان «شخصیت کانونی» برای این رویداد خبر داده است. محفوظ در سال ۱۹۸۸ با ترجمه آثارش به زبان‌های متعدد، اولین نویسنده عرب نام گرفت که موفق به کسب جایزه نوبل ادبیات شد.

نجیب محفوظ، شخصیت ادبی فقید مصر، به عنوان شخصیت کانونی برای دوره امسال انتخاب شده و میراث ادبی استثنایی او تأثیر عمیقی بر چشم‌انداز ادبی عرب بر جای گذشته است. به عنوان اولین نویسنده عرب برنده نوبل ادبیات، آثار او کمک زیادی به غنی‌سازی میراث ادبی عرب کرده است و ترجمه رمان‌های او به زبان‌های مختلف نقشی اساسی در جلب توجه بین‌المللی به دنیای ادبیات داستانی عربی داشته است.

«نجیب محفوظ» که محبوب‌ترین رمان‌نویس دنیای عرب شناخته می‌شود، متولد ۱۹۱۱ در قاهره، در طول ۷۰ سال فعالیت ادبی خود بیش از ۵۰ رمان‌، پنج نمایشنامه‌، ۳۵۰ داستان کوتاه و ده‌ها فیلمنامه را به نگارش درآورد و بسیاری از کارهای او در مصر و کشورهای دیگر مورد اقتباس تلویزیونی و سینمایی قرار گرفته‌اند. او در سال ۱۹۸۸ توانست عنوان اولین نویسنده عرب برنده جایزه نوبل ادبیات را کسب کند.

«گدا»، «کوچه مدق»، «خواب»، «جنایت»، «در گذر قصر»، «زیر سایبان»، «راه» و «وراجی روی نیل» از جمله کتاب‌هایی هستند که تاکنون از وی به زبان فارسی منتشر شده است.

دکتر «علی بن تمیم» رئیس مرکز زبان ابوظبی که برگزارکننده این نمایشگاه کتاب است گفت: «بر تعهد این مرکز به تجلیل از نمادهای فرهنگی تأثیرگذار جهان عرب در سطح جهانی تأکید می‌کنم. این نمادهای فرهنگی در شکل‌دهی ایده‌ها در میان نسل جدید نقش اساسی داشته و در ارتقای جایگاه زبان عربی نقش اساسی داشته‌اند. نمایشگاه با ابتکارات الهام بخش خود به غنا بخشیدن به چشم انداز فرهنگی جهان عرب ادامه می‌دهد. مصر به طور خاص در کارهای خلاقانه در زمینه های مختلف از جمله ادبی، هنری، فکری و شناختی پیشگام بوده است. نجیب محفوظ ادبیات عرب و جنبه‌های متمایز فرهنگ محلی مصر را بر بستری جهانی قرار داد، او فرهنگ عرب را به سایر مردم و تمدن‌ها معرفی کرد، دامنه آن را گسترش داد».

او درباره انتخاب کتاب «کلیله و دمنه» برای برنامه تازه راه‌اندازی شده «کتاب‌های جهان» در نمایشگاه ابوظبی نیز گفت: «کلیله و دمنه یکی از برجسته‌ترین آثار ادبیات عرب است که به‌عنوان یک کتاب عربی درجه یک از سوی منتقدان عرب شناخته می‌شود و به عنوان بازنمایی عالی از ترکیب فرهنگی بین تمدن‌ها بر اساس منشأ آن که ترکیبی از زبان‌هایی مانند سانسکریت از هند، پهلوی از ایران و عربی است، عمل می‌کند. عناصر این کتاب به دلیل تأثیرگذاری بر سایر فرهنگ‌ها، به ویژه شاعر بزرگ فرانسوی ژان دو لافونتن که در خلق یکی از بهترین افسانه‌هایش از آن الهام گرفت و احمد شوقی شاعر بزرگ عرب زبان که مجموعه مهم خود را بر اساس آن برای کودکان نوشت، مورد تحسین قرار گرفته است».

انتهای پیام