به نقل از «مهر»

تنفیذ، پایانی بر بی سیادتی و آوارگی عقلانیت ابزاری است

تاریخ انتشار: ۱۴ مرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۲۸۱۹۲۷

تنفیذ حکم ریاست جمهوری اسلامی،  کنش تشریفاتی نیست بلکه پایانی بر بی سیادتی و آوارگی عقلانیت ابزاری است.

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام والمسلمین دکتر داوود مهدوی زادگان عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در یادداشتی با عنوان تنفیذ؛ سامان دینی عقلانیت بی سیادت به بی سیادتی عقلانیت رسمی و نقش تنفیذ در برطرف کردن این نقیصه پرداخته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ماکس وبر جامعه شناس شهیر آلمانی ( ۱۹۲۰ – ۱۸۶۴) در مقام تمایزگزاری میان تمدن غربی با دیگر تمدنها، بر عقلانی بودن آن تاکید ورزیده است. لیکن این عنوان نمی تواند بیان تمایز تمدنی تلقی شود، زیرا دیگر تمدن ها نیز بهره ای از عقلانیت برده اند. چگونه می توان ساخت اهرام مصر را به کنش غیرعقلانی نسبت داد و هچنین دستاوردهای بر جای مانده از تمدن چین و اسلام. از این رو، ماکس وبر مجبور به سنخ شناسی کنش عقلانی بود. او در این تیپ شناسی به چهار کنش عقلانی اشاره می کند:

عقلانیت معطوف به هدف،

عقلانیت فلسفی،

عقلانیت ارزشی

و عقلانیت شخصی یا انفعالی.

وبر تمایز تمدن غربی را در عقلانیت معطوف به هدف دانسته است. همانطور که از نام آن پیداست، عقلانیت برای رسیدن به هدف بسیج می شود و به گفته ریمون آرون، مانند کنش مهندسی است که پلی را می سازد یا سوداگری که در کسب منفعت است. فاعل چنین کنشی هدفی روشن را در نظر دارد و همه وسائل را برای رسیدن به آن با هم به کار می گیرد ( آرون ریمون، ۱۳۶۳: ۱ / ۲۱۰) . از این

رو، عقلانیت معطوف به هدف، به عقل ابزاری شهرت یافته است.

کاربست تیپ شناسی کنش عقلانی در جامعه‌شناسی سیاسی که بحث از سیادت و مشروعیت اجبار سیاسی می کند، برای ماکس وبر آن است که سیادت سیاسی تمدن غربی را با همین عنوان عقلانی – قانونی از دیگر سیادتها(سنتی و کاریزمایی) تمایز دهد و آن سیادتی است که اجبار و اطاعت مبتنی بر قوانینی است که به نحو عقلانی وضع شده است و به طور طبیعی، اجرای این قوانین توسط سازمان و تشکیلات کاملاً عقلانی با مدیریت سلسله مراتبی انجام می شود. این چنین سازمانی همان نظم قانونمند بوروکراتیک است.

به عقیده وبر این نوع سازماندهی عقلانی در هر زمینه ای و با هر هدف مادی یا معنوی کاربرد دارد. بارزترین شکل کاربست بوروکراسی، سازمان اداری دولت ها و سازمانهای بین المللی است ولی سازمان های مذهبی، احزاب و شرکتهای اقتصادی کوچک و بزرگ سرمایه داری نیز از نظام بوروکراسی استفاده می کنند (وبر ماکس، ۱۳۸۴: ۳۱۶ ) . دموکراتیزه شدن واقعی یا صوری جامعه، زمینه مساعدی برای پیدایش و رشد بوروکراسی است. با وصف این، به نظر وبر، اندیشه دموکراسی ضد سیادت بوروکراسی است (همان: ۳۵۵ ). زیرا سیادت بوروکراتیک در خالص ترین نوع، در جایی اعمال می شود که به وضوح تحت سیطره اصل انتصاب باشد.(همان: ۳۱۵) فقط رهبر سازمان منصب خود را از طریق تصاحب، انتخاب یا انتصاب اشغال می کند اما کل سازمان اداری زیر دست وی، در خالص ترین نوع آن، شامل کارمندانی است که انتصاب و انجام وظیفه آنها مبتنی بر ضوابط و حیطه صلاحیت است.(همان: ۳۱۵) و حال آن که اصل انتخاب راوی سیطره دموکراسی است و نه انتصاب.

بی سیادتی عقلانیت رسمی

ماکس وبر، سیادت و مشروعیت سیاسی تمدن غربی را از نوع سیادت بوروکراتیک دانسته است و آن سیادتی است که دارای سرشت عقلایی است: مقررات، هدف و عینیت غیر شخصی بر آن حاکم است (وبر ماکس، ۱۳۸۴: ۳۶۴ ). اما آیا به راستی سیادت قانونی یا بوروکراتیک یا همان سیادت عقلانیت معطوف به هدف بر تمدن مدرن حاکم است؟ آیا مشروعیت سیاسی مدرن از سنخ مشروعیت عقلایی است؟

تردیدی نیست که سازمان اداری عقلانی شده بر جامعه مدرن سیطره فرا گیر دارد و هر قدر، این جامعه به نحو صوری یا واقعی دموکراتیک تر شود، بوروکراتیک تر می شود . لیکن این سیطره موجب نمی شود که سازمان اداری، ماهیت ابزاری خود را از دست بدهد. زیرا این سازمان اساساً برای خدمت به سرور خود وضع شده است: سازمان دیوان سالارانه پیشرفته ترین ابزار قدرت است و در دست کسی است که بر آن تسلط دارد.( همان: ۳۵۵ ). گرچه کارمند سیاسی در دولت پیشرفته مدرن خادم شخصی هیچ زمامداری نیست و هر سروری در مقابل چنین کارمندی همانند فرد عامی در مقابل متخصص است (همان: ۳۷۵ ) ولی در هر حال، این کارمند متخصص، خادم است و آن سرور، مخدوم است.

آنچه که موجب انحراف از حقیقت امر شده سیطره سازمان اداری بر ارباب رجوع یا همان جامعه مدرن است. به همین خاطر ، کمتر از خود می پرسیم که چه کسی یا گروهی بر این دیوان سالاری عقلانی سیطره دارد. زیرا هر خادمی، سروری دارد که علی القاعده سیادت او از جنس سیادت بوروکراتیک نیست. کسی نمی پرسد که اگر این سازمان اداری مبتنی بر عقلانیت معطوف به هدف است، مرجع تعیین آن هدف کیست؟ آن مرجع که خود این نوع عقلانیت نمی تواند باشد. زیرا کار خادم تعیین هدف نیست. آن مرجع هرچه باشد، لااقل در دنیای پیشرفته مدرن، امر عقلانی نیست. زیرا در دنیای مدرن تنها عقل ابزاری رسمیت دارد. پس، سیادت حاکم بر سازمان اداری مدرن ، امر غیر عقلانی است. و ماکس وبر این توجه را داده است که در انگلستان و به خصوص آمریکا در پشت سازمانهای دیوان سالارانه احزاب، معمولاً افراد متمولی قرار دارند که مخارج حزب را تامین می کنند و بدین ترتیب تا حد زیادی بر آن اثر می‌گذارند و این بوروکراتیزه شدن غالباً موافق با منافع سرمایه‌داری بوده و اغلب مستقیما در اتحاد با آن انجام می شود.(همان: ۳۵۴ )

و همین قدرت پنهان سرمایه داری که سیادت و سروری بر دیوان سالاری مدرن را دارد، کمتر خود را آشکار می کند و تلاش دارد که همه بر این باور باشند که سیادت حاکم بر جامعه مدرن، همان عقلانیت است. برای همین است که غالباً از میان کارمندان سیاسی عالی رتبه سازمان اداری، چند نفر نامزد انتصاب بر این دیوان سالاری معرفی می شوند و مردم به روش دموکراتیک!! یکی را برای این انتصاب، انتخاب می کنند، البته گاهی از جمع سرمایه سالار پنهان ، فردی خود را برای این انتصاب نامزد می کند. تفاوت اوباما و ترامپ از همین جهت است. از این رو ترامپ دریچه ای برای فهم آن سیادت پنهان حاکم بر بوروکراسی مدرن هم هست.

بنابراین، دروغ بزرگ این است که سیادت و مشروعیت سیاسی حاکم بر جامعه مدرن را عقلانی بدانیم. اصولاً عقلانیت ابزاری جز بر کارمندان و حیطه ماموریت خود، دعوی هیچ نوع سیادتی ندارد. آن هم نه از نوع سیادت سیاسی بلکه از نوع سیادت تخصصی. سازمان اداری بر ما فوق هیچ سیادتی ندارد. به همین خاطر، تضاد میان دموکراسی و بوروکراسی هیچگاه موجب نزاع عینی نمی شود. بگذریم که دموکراسی به وسیله همین سازمان اداری در کنترل سیادت پنهان زر سالارانه است. در واقع ، عقلانیت با امروزی شدنش سیادت خود را از دست داده است. عقلانیت در هیچ دوره تاریخی به مثل امروز، بی سیادت نشده است.

تنفیذ؛ سامان دینی عقلانیت بی سیادت

عقلانیت امروزی شده در قامت سازمان اداری یا همان بوروکراسی مدرن، هر قدر هم که بر حیات سیاسی و اجتماعی سیطره یابد، به مثل طفل بی سرپرست و سرگردانی می ماند که گرفتار اهداف پوچ و غیر انسانی شده است . چگونه می توان ساخت بمب اتمی و ریختن آن بر سر مردم شهر یا ساخت سلاح های کشتار جمعی را در راستای اهداف انسانی دانست. امروزه، سرپرستی عقلانیت ابزاری بر عهده پدرخوانده هایی افتاده است که هیچ سنخیتی با عقلانیت ارزشی ندارند بلکه در تقابل با آن به سر می‌برند. تنها ترامپ و هیتلر و استالین نیست که به گونه ای ناعقلانی بر سازمان اداری یا بوروکراسی مدرن فرمان می‌رانند بلکه آن رئیس جمهور یقه سفید مبادی به آدابی چون اوباما به وقتش که می‌رسد، سازمان اداری عقلانی شده را بسیج می کند تا تحریم فلج کننده علیه یک ملت راه بیاندازد یا ترویسم را بلای خانمان سوز منطقه کند و ملتی را به خاکستر سیاه بنشاند.

امروز، بی سیادتی عقلانیت رسمی با چنین کارنامه سیاهی بی صورت هم شده است و این نیست مگر بخاطر جداافتادگی عقل ابزاری از سرپرست واقعی خود؛ عقلانیت ارزشی و سامان عقلانیت رسمی از این همه درماندگی و سر درگمی و بی سیادتی، در بازگشت به دامان عقلانیت ارزشی است. راه رستگاری او در همین بازگشت است.

آن‌قدر که پدر و مادر دل‌نگران طفل گمشده خود هستند، پدر خوانده ها نیستند. آنان همیشه امید به بازگشت طفل جدا مانده خود دارند و برای هموار شدن راه بازگشت، دست به هر اقدام معقولی می‌زنند؛ حتی اگر لازم باشد انقلابی عظیم به راه بیاندازند، این کار را می‌کنند.

انقلاب اسلامی همان تدبیر بزرگ عقلانیت ارزشی در دنیای این جهانی شده برای بازگشت عقل ابزاری به دامان خانواده بزرگ حکمت و اخلاق است. ماهیت دینی و معنوی انقلاب اسلامی آشکارا پیوند وثیق آن با عالم حکمت و اخلاق را نشان می دهد. چنانکه میشل فوکو در طلیعه وقوع این انقلاب به درستی ماهیت آن‌را به دنیای غرب گزارش کرد: جنبشی که در آن نفس مذهبی دمیده شده است که بیش از آن که از عالم بالا سخن بگوید به دگرگونی این دنیا می اندیشد.(فوکو میشل، ایرانیها چه رویایی در سر دارند؟ ، ۱۳۷۷: ۶۵ ).

رویای ایرانیان، این خاک‌نشینان همیشه حکمت‌اندیش، همان بازگشت طفل جدا مانده به خانواده واقعی است. آن چنان که راه این بازگشت را در آموزه دینی ولایت مطلقه فقیه جست و جو کردند. تنفیذ حکم ریاست جمهوری اسلامی، کنش تشریفاتی نیست بلکه پایانی بر بی سیادتی و آوارگی عقلانیت ابزاری است. مردم، منتخب خود را بر ولایت شرعیه عرضه می دارند تا سرپرستی سازمان اداری زیر نظر او انجام شود و البته طبیعی است که ولی فقیه در حکم خود از هر دو ناحیه شرع و مردم، خطاب به منتخب مردم این تذکار را بدهد که رأی ملت و تنفیذ آن موکول به حفظ و رعایت تعهد به صراط قویم مستقیم اسلامی و انقلابی است و بدین ترتیب، عقلانیت بوروکراتیک تنها از طریق سامان شرعی است که سیادت موروثی خود را بازمی یابد.

منبع: مهر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۲۸۱۹۲۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دلیل حذف خبر ۲ میلیارد تومانی استقلال مشخص شد!

به گزارش همشهری آنلاین،‌ پس از اینکه سازمان لیگ برنامه ۴ هفته پایانی رقابت‌های لیگ برتر را اعلام کرد، باشگاه استقلال مطلبی را روی خروجی سایت قرار داد و به شدت نسبت به اینکه مسابقه پایانی این تیم در فصل جاری مقابل پیکان بدون حضور تماشاگران برگزار شود، اعتراض کرد.

آن‌ها تاکید دارند اگر استقلال در هفته پایانی پیکارهای لیگ برتر قهرمان شود، حق مسلم هوادارانش است که در جشن حضور داشته باشند. البته این خبر خیلی زود از روی خروجی کانال باشگاه استقلال حذف شد و بحث‌های بسیار زیادی را نیز بر سر زبان‌ها انداخت.

از قرار معلوم استقلالی‌ها همچنان به طور جدی اعتراض خودشان را دارند و قضیه را پیگیری هم می‌کنند اما دلیل حذف خبر مذکور آن بود که از طرف فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ به آن‌ها گفتند وقتی قضیه را در قالب یک نامه اداری خصوصی مطرح کرده‌اند، دلیلی برای رسانه‌ای کردن آن وجود ندارد و اگر این مطلب روی خروجی کانال باقی بماند، به چشم بیانیه نگریسته خواهد شد و فدراسیون بر اساس قانون استقلال را ۲ میلیارد تومان جریمه می‌کند.

کد خبر 848161 برچسب‌ها ویژه ورزشی لیگ برتر فوتبال ایران باشگاه استقلال