احیا هنرهای خاص به برکت بازسازی عتبات عالیات

رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات گفت: ما توانستیم هنرهای رو به انقراض و خاص را در ساخت و سازهای صورت گرفته در صحن حضرت زهرا (س) و دیگر پروژه‌های ستاد بازسازی عتبات عالیات احیا کنیم. به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما؛ حسن پلارک در هم‌اندیشی صبح امروز با اصحاب رسانه که به مناسبت روز خبرنگار برگزار شد افزود: خبرنگاران خمس و زکات اقدامات خود را خدمت به اهل‌بیت (ع) و اعتاب مقدسه قرار دهند، چرا که در این صورت ضمن به دست آوردن دنیا، آخرت را هم پاداش گرفته و آن را برای خود تثبیت می‌کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی افزود: اطلاع‌رسانی خبرنگاران و اصحاب رسانه برای ستاد بازسازی عتبات عالیات چندین جنبه داشته است که از آن جمله اعتمادسازی بین مردم، ایجاد حساسیت بین آن‌ها برای تحقیقات بیشتر و افزایش کمک‌های مردمی برای بازسازی اعتاب مقدسه بوده است.
رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات با بیان اینکه بیشترین کمک‌های مردمی برای ستاد بازسازی عتبات عالیات ابتدا توسط اپراتورهای تلفن همراه و سپس به واسطه اطلاع‌رسانی‌های خبرنگاران جمع آوری شده است تصریح کرد: این ستاد تاکنون پولی بابت تبلیغات برای جلب کمک‌های مردمی نداده است، چرا که معتقدیم ستاد بازسازی عتبات عالیات بنگاه اقتصادی نیست که بخواهد با پرداخت هزینه چندین برابری سود آوری کند.
پلارک با بیان اینکه ساخت پروژه صحن حضرت زهرا و توسعه ۲۰ برابری حرم امیرالمومنین در پنج سال انجام شده است گفت: هیچ‌کس باور نمی‌کند که ساخت پروژه صحن حضرت زهرا (س) با بیشتر از ۲۰۰ هزار متر زیر بنا و توسعه ۲۰ برابری حرم امیرالمومنین بعد از ۱۴۰۰ سال در یک زمانبندی پنج ساله انجام شده باشد.
رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات گفت: بسیاری از کارشناسان دولتی و مدیران اجرایی که از قیمت‌های تمام شده بازسازی عتبات عالیات با خبر می‌شوند، برایشان باور کردنی نیست که با این هزینه اندک چنین کار بزرگی صورت گرفته باشد.
پلارک با بیان اینکه پروژه ساخت صحن حضرت زهرا (س) در نجف اشرف کار کوچکی نیست و نمایش دهنده هنر و مدیریت ایرانی و عشق و علاقه وافر ایرانیان به اهل‌بیت (ع) است گفت: ما با ساخت و توسعه اعتاب مقدسه هم به اهل بیت خدمت کردیم، هم فضای زیارتی برای رفاه زائران که عمدتا ایرانی هستند ایجاد کردیم و هم به اقتصاد کشور خودمان کمک کردیم.
وی با تاکید بر اینکه هر آنچه در عراق هزینه کرده ایم تا ریال آخرش را در ایران خرج کرده ایم گفت: تمام مصالح به کار رفته در پروژه‌ها از ایران صادر شده است و در این شرایط رکود اقتصادی بیش از ۶ هزار کارگر، تکنسین و مهندس ایرانی به عراق بردیم که نزدیک به چهار سال است در عراق مشغول کار هستند.
پلارک تصریح کرد: امروز با حجم بالای آئینه‌کاری در پروژه‌های ستاد، این هنر ایرانی زنده و احیا شده است.
وی گفت: روز اولی که کار را آغاز کردیم فقط دو استادکار آئینه‌کار در ایران به نام‌های ظریف سنایی و مظلوم زاده می‌شناختیم، اما هم‌اکنون به برکت اهل‌بیت (ع) و اقدامات انجام شده در پروژه‌های ستاد بازسازی عتبات عالیات آینه‌کار جوان در کشور وجود دارند و می‌توان گفت: این هنر مجددا احیا شده است و می‌تواند نسل به نسل منتقل شود.
وی افزود: هنر قلم‌زنی روی نقره و مس که نهایتا به یک تابلوی کوچک در بازارهای اصفهان تبدیل می‌شد، به لطف خدا و اهل بیت (ع) امروز به تربیت حدود ۵۰۰ قلم‌زن ماهر رسیده است که در پروژه‌های ستاد بازسازی عتبات عالیات مشغول به کار هستند؛ همچنین مقرنس‌کاری، منبت‌کاری و چوب‌کاری که هنرشان صرفا در صنعت آن هم به شکلی محدود درآمده بود امروزه دوبار احیا شده است.
رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات با اشاره به اینکه هزار و ۵۰۰ قالی‌باف ایرانی در استان‌های مختلف کشور مشغول فرش‌بافی برای حرم‌های مطهر هستند گفت: این کارآفرینی برای قالیبافان کشور در حالی است که اکثر آن‌ها سرپرست خانوار هستند؛ برخی از آن‌ها هنرشان را به رایگان در خدمت اعتاب مقدسه می‌گذارند و برخی در قبالش مزد دریافت می‌کنند.
پلارک با بیان نقل قولی از استاندار کرمان مبنی بر اینکه شهرستان راور کرمان که قدمت بالایی در هنر قالی بافی دارد، بیشترین میزان خودکشی به علت فقر را در کشور داشته است گفت: دو سال است که این آمار را به صفر رسانده ایم به این معنا که همه کسانی که در فشار فقر و تنگدستی به سر می‌بردند اکنون در کارگاه‌ها مشغول به قالی بافی برای حرم‌های مطهر هستند و به این وسیله اقتصاد خانوار‌ها و شهر راور را متحول کرده ایم.
وی با بیان اینکه ما از همه مقام‌های حاضر در خیمه گاه امام حسین (ع) در کربلا برای همه استان‌های کشور نیم ضریح هایی مطهر ساختیم گفت: تلاش کردیم با ساخت نیم ضریح در همه استان‌های کشور مثل آذربایجان شرقی، بوشهر، فارس، یزد، اصفهان و... حس و فضای معنوی و عطر حسینی را در تمامی استان‌های کشور پراکنده کنیم.
رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات گفت: برای جمهوری اسلامی ایران که انقلابش با تاسی از نهضت امام حسین (ع) و عاشورا بوده است بسیار نامطلوب بود که برای عتبات کاری نکند، اما حالا تاریخ در آینده گواهی خواهد داد که مردم ایران و جمهوری اسلامی ایران در زمینه بازسازی اعتاب مقدسه کوتاهی نکرده است و اقدامات چند برابری نسبت به چند قرن گذشته انجام داده ایم که این دستاورد بزرگ نیازمند شکرگزاری به درگاه احدیت است و مطمئنا توجه خاص اهل‌بیت (ع) را به دنبال خواهد داشت؛ اطلاع‌رسانی خبرنگاران در این زمینه هم بسیار حائز اهمیت است.
پلارک با تاکید براینکه ستاد بازسازی عتبات عالیات به هیچ وجه ردیف بودجه‌ای دولتی ندارد گفت: هر کسی کمکی داشته باشد این ستاد آن را دریافت می‌کند؛ اگر شرکت‌های دولتی، خصوصی، نیمه‌دولتی، مردم، قوای مختلف ۳ گانه، نیروهای مسلح اعم از ارتش، ناجا و سپاه کمک‌های مردمی داشته باشند آماده جذب آن‌ها به ویژه در موضوع اربعین هستیم.
وی افزود: فردا جلسه مشترکی بین وزیر کشور ایران و وزیر کشور عراق برگزار می‌شود که در آن آخرین اقدامات صورت گرفته طرفین درباره اربعین و همچنین بهره‌برداری رسمی جهت تردد زائرین اربعین ازمرز خسروی به امضا خواهد رسید که البته در این زمینه توافقات اصلی انجام شده است، اما در نشست فردا این موضوع نهایی خواهد شد.
وی در ادامه به تسهیلات در نظر گرفته شده برای صدور ویزای اربعین اشاره کرد که در دیدار وزرای ایرانی و عراقی نهایی خواهد شد.
رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات گفت: قطعاً از اول شهریور صدور ویزای اربعین انجام خواهد شد؛ احتمالاً در نشست فردا سقف نهایی صدور ویزای اربعین توسط سفارت عراق نهایی خواهد شد که پیش‌بینی ما بین ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تا ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار ویزا است، این در حالی است که پارسال بین ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تا ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار ویزای اربعین صادر شده بود که سقف صدور ویزا پیشنهاد طرف عراقی بوده است.
پلارک با تاکید براینکه مسئولان ایرانی و عراقی مصمم هستند که امسال از حضور افراد بدون ویزا در مراسم اربعین ممانعت به عمل آورند گفت: بنایی برای کاهش هزینه صدور ویزا وجود ندارد و بعید هم می‌دانم در این زمینه توافقی در جلسه مشترک بین وزرای ایران و عراق صورت گیرد.
وی با بیان اینکه ستاد بازسازی عتبات عالیات از سوی ستاد مرکزی اربعین به عنوان مسئول کمیته جذب مشارکت‌های مردمی، اسکان و تغذیه اقداماتی را انجام خواهد داد افزود: پیش‌بینی کرده‌ایم حضور زائرین اربعین ۲۰ درصد نسبت به پارسال افزایش یابد، به همین دلیل خدماتی را در بحث تغذیه و افزایش خدمات در موقعیت‌های مختلف جغرافیایی به ویژه در مبادی ورودی به مرزهای ایران و داخل کشورمان و تقسیم‌بندی موکب‌ها در این مسیر‌ها و در داخل عراق تصمیماتی اتخاذ شده است که اجرایی خواهد شد و این اقدامات در شهرهای منتهی به مرز و شهرهای اطراف آن خواهد بود؛ شهرهای مرزی مانند آستارا و استان سیستان و بلوچستان که پذیرای زائران خارجی اربعین هستند هم اقداماتی را انجام خواهند داد.وی با بیان اینکه اربعین پارسال بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار وعده غذایی در طول ۲۴ ساعت بین زائرین اربعین تقسیم شد، گفت: با توسعه اقدامات انجام شده، این میزان در اربعین امسال به ۲ میلیون پرس غذا رسیده و اسکان ۸۰۰ هزار نفری زائران اربعین در سال گذشته به یک میلیون اسکان افزایش یافته است.
رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات با اشاره به شناسنامه‌دار کردن موکب‌ها گفت: تلاش کردیم تا ضمن تعیین موقعیت جغرافیایی آن‌ها، خدمات صورت گرفته به زائرین تقسیم‌بندی شده و نظم‌بخشی خوبی به این اقدامات صورت گیرد.
پلارک تأکید کرد: موکب‌دارانی که تاکنون گواهی خدمات موکب‌داری را از ستاد بازسازی عتبات عالیات دریافت نکرده‌اند باید هر چه سریع‌تر به دفاتر استانی و شهرستانی این استان مراجعه کنند، ضمن اینکه ستاد بازسازی عتبات عالیات فقط به موکب‌دارانی خدمات ویزایی و کنسولی ارائه می‌کند و ویزای صادر شده برای آن‌ها را به صورت رایگان در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد که پروانه فعالیت را از ستاد بازسازی عتبات عالیات دریافت کنند، ضمن آن که بنا داریم کالاهای مربوط به این موکب‌ها را از طریق این ستاد به مرزهای مدنظر منتقل کرده و به عراق ببریم.
وی با بیان این که پارسال مرزهای خروجی برای انتقال کالا به عراق فقط مرز مهران بود تصریح کرد: مرز شلمچه و چذابه نیز با تمهیدات در نظر گرفته شده برای انتقال کالا به عراق تعیین شده است و از ابتدای محرم، اجناس موکب‌ها به این کشور منتقل خواهد شد.

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۳۶۴۰۸۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«ارومیه» واقعا احیا شد؟

حوالی نیمه دهـــه ۷۰ یــعنی سال ۱۳۷۴ دوران طلایی دریاچه ارومیه بود. آن زمان ۳۲میلیارد متر مکعب آب در دریاچه وجود داشت. شاید اگر آن موقع به کسی می‌گفتید کمتر از سه دهه بعد یعنی در سال ۱۴۰۳ رسیدن به حجم یک میلیارد و ۷۷۰ میلیون متر مکعب آب جزو دستاورد‌های دولت باشد و نشان‌دهنده افزایش ۱۷۰میلیون متر مکعبی آب دریاچه نسبت به سال قبل (!) آن را گزاره‌ای اغراق آمیز می‌دانست که با بدبینی مفرط آمیخته است.

به گزارش دنیای اقتصاد؛ سروش طالبی، پژوهشگر حوزه آب می‌گوید همچنان که آن گزاره بدبینانه نبود، خوش‌بینی امروز درباره احیای دریاچه ارومیه هم نابجاست، زیرا تا رسیدن به مهر ماه از دریاچه جز لکه چیزی به جا نخواهد ماند. سال ۱۳۷۷ دریاچه ارومیه ۶هزارکیلومترمربع مساحت داشت، دریاچه‌ای پر آب که ششمین دریاچه شور جهان و اولین آن‌ها در خاورمیانه بود.۲۶سال بعد یعنی در فروردین ۱۴۰۳ دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه وسعت کنونی این دریاچه را هزار و ۵۰۰کیلومترمربع اعلام کرد. به گفته محمدصادق معتمدیان، وسعت دریاچه ارومیه نسبت به زمان مشابه در سال ۱۴۰۲، معادل ۳۵۰کیلومترمربع بیشتر شده است.

مقایسه دو عدد ۶هزار کیلومترمربع سال ۱۳۷۷ با ۱۵۰۰کیلومترمربع سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که در کمتر از سه دهه، سه چهارم از وسعت دریاچه کاسته شده است. دولتی‌ها می‌گویند دریاچه احیا شده است. یکی از نمایندگان مجلس هم عنوان کرده که راه ۲۰ساله احیای دریاچه ارومیه در۳سال طی شده است. با این حال سروش طالبی نظر دیگری دارد.

او می‌گوید: زمانی که دولتی‌ها می‌گویند دریاچه احیا شده به دو مورد اشاره می‌کنند. اولین آن‌ها این است که امروز بخشی از وسعت دریاچه پر آب شده است. در همین زمینه هم تصاویر و فیلم‌هایی از بخش پرآب دریاچه مانند بخش پل میان گذر را شاهد گرفته و آن‌ها را نمونه‌ای از احیا عنوان می‌کنند.

با این حال باید در نظر داشت که در ۲ ماه اردیبهشت و خرداد هر سال چنین وضعیتی را شاهد هستیم که آب بالا می‌آید و این محدوده به زیر آب می‌رود؛ بنابراین امسال اتفاق جدیدی نیفتاده که آن را احیای دریاچه بنامیم. نکته دومی که طالبی به آن اشاره می‌کند به تراز آب دریاچه مربوط است. در دو، سه سال گذشته این تراز نزولی بود و امسال روند صعودی را طی کرده است.

او می‌گوید: ممکن است این روند به عنوان موفقیت ارزیابی شود. با این حال گرچه تراز نسبت به سال گذشته بالاتر بوده است، ولی این به معنای برطرف شدن خشکی دریاچه یا تغییر شرایط بنیادین آن نیست. چرا که از میان تمامی سالیان گذشته، امسال پس از پارسال دومین رکورد پایین بودن تراز دریاچه ثبت می‌شود.

خساست در تخصیص حقابه

در سال‌های قبل تراز دریاچه پایین می‌رفت و امسال این روند اتفاق نیفتاد، آیا همین موضوع دلیلی برای احیا نیست؟ این پژوهشگر حوزه آب پاسخ می‌دهد: دلیل مهمی که باعث شد روند کاهش تراز را نداشته باشیم به مساحت اندک دریاچه برمی گردد، وقتی مساحت دریاچه کاهش پیدا می‌کند، حجم تبخیر از آن هم کم می‌شود؛ بنابراین برای اینکه تراز دریاچه طی یکسال ثابت بماند، کافی است آب کمتری از گذشته وارد آن شود تا جبران کننده تبخیر یکساله دریاچه باشد.

در حال حاضر مساحت دریاچه و حجم آب اندک است و دریاچه در یک تراز بسیار پایین تری از گذشته به ثبات رسیده است. در سال جاری سد‌های بوکان، مهاباد و ... پر از آب هستند. با این حال به گفته طالبی دولت برای رهاسازی آب به سمت دریاچه خساست به خرج داده است. او می‌گوید: با وجود عدم رهاسازی آب به سمت دریاچه، به واسطه بارندگی‌های خوب سال جاری و کاهش تبخیر سالانه به دلیل مساحت محدود، وضعیت دریاچه بهبود یافته است.

این پژوهشگر حوزه آب می‌افزاید: نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره کرد به واژه «احیا» برمی گردد. ما تعریف استانداردی نداریم که بر اساس آن بگوییم دریاچه احیا شده است. برای سده‌ها و بیش از آن، مردم حاشیه دریاچه در آن منطقه کشاورزی می‌کردند و به تبع آن در حوضه آبریز دخل و تصرف می‌کردند؛ بنابراین دریاچه هزاران سال است که انسانی شده است. از این‌رو وقتی از احیا صحبت می‌کنیم باید توجه کنیم که ما درباره یک مفهوم طبیعی صحبت نمی‌کنیم.

در واقع خود طبیعت برای ما تعیین نمی‌کند دریاچه احیا شده دقیقا چه شرایطی دارد. بلکه تعریف احیا حاصل یک انتخاب انسانی است. اینکه ما تصمیم بگیریم از میزان منابع آب حوضه آبریز، چه مقدار را صرف مصارف انسانی کنیم و به چه مقدار باقی‌مانده‌ای اجازه بدهیم که به دریاچه برسد.

تغییر اقلیم و افزایش مصرف آب بلای جان دریاچه

اگر دلایل خشکی دریاچه را به چهار بخش سدسازی بی‌رویه، احداث آزادراه، استفاده بی رویه از حوضه آبریز و خشکسالی مرتبط بدانیم، کدام عامل بیشترین تاثیر را دارد؟ طالبی می‌گوید: ما با دو دسته دلایل مواجهیم؛ تغییر اقلیم و افزایش مصرف آب! این دو عامل از هم جدا نیستند و نمی‌توان به راحتی آن‌ها را از هم تفکیک کرد. چرا که تعیین میزان تاثیر تغییر اقلیم بر وضعیت دریاچه، بستگی به نحوه مصرف انسانی هم دارد.

مثلا وقتی ما کشت محصولات بهاره بیشتری داشته باشیم، افزایش دما موجب افزایش تبخیر و تعرق گیاه خواهد شد. تغییر اقلیم ممکن است از طریق کاهش بارش و افزایش دما بر دریاچه ارومیه تاثیر بگذارد. کاهش بارش میزان ورودی آب به حوضه را کاهش می‌دهد و افزایش دما نیز تبخیر و تعرق را در زمین‌های کشاورزی و مراتع و خود دریاچه افزایش می‌دهد و مصارف بیش از گذشته می‌شوند.

سطح کشت از دیگر مولفه‌های اثرگذار از نظر این پژوهشگر حوزه آب است. او توضیح می‌دهد: افزایش کشاورزی در کنار تغییر اقلیم باعث افزایش بهره‌برداری از منابع آبی زیرزمینی و رودخانه‌ها شده و ورودی آب دریاچه را کاهش داده است.

سدسازی تنها عامل بحران دریاچه ارومیه نیست

برخی از سدسازی‌های بی‌رویه به عنوان مهم‌ترین دلیل خشک شدن دریاچه صحبت می‌کنند. طالبی درباره این مولفه می‌گوید: سدسازی به تنهایی عامل اثرگذار نیست. سد‌ها آب سیلابی ورودی به دریاچه را قابل مدیریت می‌کنند و همین امر به توسعه کشاورزی و سایر مصارف می‌انجامد که در نهایت باعث بدتر شدن شرایط دریاچه می‌شود. او اضافه می‌کند: کشاورزی گسترده آن‌هم کشت محصولات پرآب بر باعث شده آب کمتری به دریاچه برسد.

این عامل مهم‌ترین دلیلی است که دریاچه ارومیه به این شرایط دچار شود. اگر بخواهیم به شکل تقریبی میزان آب در حال حاضر را برآورد کنیم، پاسخ این پژوهشگر حوزه آب این است که اگر چه ممکن است اکنون حدود نیمی از دریاچه آب دار شده باشد، ولی با افزایش تبخیر در فصول گرم سال در اواخر مهر ماه تنها لکه‌های کوچک آبی مانند سال پیش باقی می‌ماند.

او در این باره که آیا تغییر الگوی کشت می‌تواند دریاچه را نجات دهد، می‌گوید: حتما جایگزینی محصولات آب‌بر با محصولاتی که مصارف آبی کمتری دارند کمک کننده است،، اما در عین حال مهم‌ترین موضوع مساحت زیر کشت رفته است.

طالبی اضافه می‌کند: برخی این گزاره را مطرح می‌کنند که با سیاست خرید تضمینی گندم باغات سیب با این محصول جایگزین شده است، اما در عمل به نظر نمی‌رسد چنین رویه‌ای شکل گرفته باشد، تنها در مواردی باغ‌هایی که رقم خوبی از سیب را ندارند ممکن است به سمت کشت گندم بروند، زیرا به لحاظ صرفه اقتصادی، سیب درآمد بیشتری از گندم نصیب کشاورز و باغدار می‌کند.

به علاوه شاهدیم که در زمین‌های کشاورزی پس از برداشت گندم و جو، ذرت و گوجه یا سایر صیفی جات کاشته می‌شود که موجب می‌شود مصرف آب آن مزرعه از باغات سیب نیز بیشتر باشد، بنابراین حتی در صورت تخریب باغ‌های سیب، کاهش مصرف آب با کشت‌های آب‌بر را شاهد نخواهیم بود.

انتقال آب جوابگو نیست

او درباره تاثیر خشکی دریاچه ارومیه بر صنعت توریسم می‌گوید: گردشگری در این منطقه شکننده است. درست است که ما در حاضر توریست‌هایی را برای مشاهده دریاچه داریم، اما از یکی، دو ماه دیگر که روند خشکی آغاز شود، گردشگری با انگیزه دریاچه ارومیه هم به محاق خواهد رفت.

۶‌هزار میلیارد تومان برای احداث ۳۶کیلومتر کانال که آب را از رودخانه زاب به دریاچه ارومیه برساند هزینه شده است. گروهی معتقدند به جای صرف چنین هزینه‌ای برای انتقال آب می‌شد کار‌های ترویجی انجام داد.

طالبی می‌گوید: در این باره که این رقم بالاست و می‌توان با آن کار‌های دیگری انجام داد، شکی نداریم. با این حال به نظر می‌رسد این کار از نظر مدیران نقدتر از سایرین بوده است. اما این موضوع به این معنا نیست که ما لیست مشخصی از اقدامات قابل اجرا با اثربخشی تضمین شده داشته ایم که به راحتی می‌شد در آنجا هزینه کرد و نتیجه گرفت.

انجام فعالیت‌های مدیریت تقاضا نیاز به ظرفیت بالای دولت دارد و نیازمند در نظر گرفتن ابعاد اجتماعی، سیاسی و... است. دولت‌ها معمولا ترجیح می‌دهند سراغ چنین کار‌هایی نروند. هرچند بدون انجام آن‌ها انتظار تعدیل مسائل آب در مقیاس سرزمین ایران نیز خیال‌پردازی است.

ما نهایتا برای تعداد بسیار محدودی منطقه می‌توانیم پروژه انتقال آب اجرا کنیم. حتی اگر به فرض محال این انتقال‌ها اثرات مثبت بلندمدتی داشته باشد، نسبت به حجم مسائل آبی که گریبانگیر آبخوان ها، رود‌ها و تالاب‌ها شده است، هیچ خواهد بود.