به نقل از «خبرگزاری آریا»

آزمون سياست خارجي قطر در بحران سياسي با سعودي

تاریخ انتشار: ۲ شهریور ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۵۰۰۳۱۵

خبرگزاري آريا - روند تحولات در حمله سياسي و تبليغاتي سعودي و امارات عليه قطر نشان مي‌داد که برخي موسسات رسانه‌اي آمريکا در اقدامي هماهنگ و با در نظر گرفتن فضاي تحولات سياسي در بين اعضاي شوراي همکاري خليج فارس و سفر دونالد ترامپ به رياض، هماهنگ با سياست‌هاي در پيش سعودي عليه قطر، مقدمات آغاز بحران را فراهم کرده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

جنگ رواني عليه قطر در آمريکابه گزارش خبرنگار "ايسنا" هم زمان با تلاش سعودي براي تقليل جايگاه قطر در منطقه، بسياري از رسانه‌هاي آمريکايي در اين کشور مطالعات و گزارشاتي منتشر کردند که قطر را يکي از حاميان اصلي تروريسم در منطقه خاورميانه معرفي کردند. بعد از انتشار اين گزارشات در رسانه‌هاي آمريکايي، قطر امارات را متهم کرد که با حمايت مالي عامل انتشار اين گزارشات در داخل آمريکا بوده تا جو رواني جديدي هم زمان با ديدار ترامپ از رياض عليه قطر ايجاد کنند. کارشناسان قطري و به خصوص تحليل گران شبکه الجزيره تاکيد داشتند که بنگاه‌هاي رسانه‌اي اسرائيل نيز پشت انتشار وسيع اين گزارشات در آمريکا قرار داشته‌اند تا قطر را در تنگناي سياسي در روابطش با آمريکا و کشورهاي غربي قرار دهند. نشانه مهمي که بعدها به عنوان مستند اين ادعا طرح شد بستن نمايندگي شبکه الجزيره در سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين بود که از سوي اسرائيل صورت گرفت.
قطر و تقليل روابط سياسي با ايران
در کنار اين فشارهاي رسانه‌اي و رواني، سعودي قطر را متهم کرد که به رغم خروج سفراي عضو کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس از ايران پس از حمله به سفارت سعودي در تهران، در حال توسعه روابط سياسي و اقتصادي با ايران است و اين را به عنوان اتهامي بزرگ عليه قطر در رسانه‌هاي سعودي و ديگر رسانه‌هاي وابسته در منطقه منتشر کردند.

عقب نشيني ترامپ از مواضع تبليغات انتخاباتيدر همين حال هم زمان با انتشار گزارشاتي در رسانه‌هاي آمريکا مبني بر حمايت قطر از تروريسم، رسانه‌هاي سعودي و اماراتي نيز در سطح وسيعي قطر را به عنوان حامي مالي تروريسم در منطقه خاورميانه معرفي کردند. با پايان سفر ترامپ به سعودي و امضاي قراردادهاي نظامي و تجاري تا مرز حدود پانصد ميليارد دلار به ناگاه مسئولان عالي رتبه سعودي موج حملات خويش بر قطر را افزودند و اين در حالي بود که حتي شخص ترامپ نيز اتهاماتي را متوجه قطر مي‌کرد. ترامپ در زماني از اين امر سخن مي‌گفت که پيشتر شخص وي سعودي را يکي از منابع مهم رشد تروريسم در خاورميانه معرفي کرده بود و حتي وعده داده بود تا قانون درخواست غرامت از سعودي "قانون جاستا" به دليل حملات القاعده عليه برج‌هاي دوقلو در سال 2001 را عملي کند اما با قراردادهاي سنگين نظامي و تجاري بين آمريکا و سعودي در جريان سفر ترامپ به رياض، به شکل ناگهاني همه اين مواضع به فراموشي سپرده شد.
در ميان حملات به قطر، روابط سعودي و امارات در بخش‌هاي نظامي و اقتصادي و حجم سرمايه گذاري‌هاي اين دو کشور در مصر بسيار افزوده شده و از نگاه کارشناسان قطري اين اقدام از آن رو مي‌باشد تا جلوي مطالبات مردمي عليه دولت عبدالفتاح سيسي گرفته شود چه آن که هرگونه تحول سياسي در مصر مي‌تواند موجي در بين همه کشورهاي عربي و نيز حوزه کشورهاي عضو شوراي همکاري خليج فارس ايجاد کند. همه شواهد نشان مي‌دهد که موج قطر هراسي‌اي که سعودي در منطقه به راه انداخته است در ابتداي بحران با هماهنگي کامل با آمريکا بوده است اما در ادامه مسير بحران بين قطر و سعودي، تيلرسون، وزير خارجه آمريکا در سفري به منطقه و از جمله قطر اعلام داشت که دولت آمريکا در مسافتي يکسان در برابر اين بحران و بين قطر از يک سو و بين سعودي، امارات، مصر و بحرين ايستاده است و همه آنها را به گفتگو و حل سياسي بحران دعوت مي‌کند. اين نشان مي‌دهد که همچون ديگر تحولات منطقه اين آمريکا است که موج بحران‌هاي سياسي را در منطقه بين دولت و کشورها ايجاد مي‌کند.
سعودي و اخوان‌المسلمينپس از اين تحولات در اقدامي عجيب و غير منتظره، چهار کشور سعودي، امارات، بحرين و مصر جنبش حماس و اخوان المسلمين را به عنوان گروه‌هاي تروريستي معرفي کرده و از دولت قطر خواستند تا تمامي عناصر اخوان‌المسلمين و جنبش حماس را از خاک خود اخراج کرده و هرگونه حمايت مالي از آنها را متوقف کند. هم زمان آنها در ابتدا اصرار زيادي کردند تا شبکه الجزيره را در دوحه از کار متوقف کنند و اين موارد را به عنوان دو بند از شروط سيزده گانه خويش در راستاي حل و فصل سياسي بحران بين قطر و اين چهار کشور قرار دهند.
آزمون سياست خارجي جديد قطرحالا قطر شرايطي را تجربه مي‌کند که تاکنون هرگز با آن دست و پنجه نرم نکرده بود. درست است که قطر با کمک بسياري از کارشناسان عربي و بين‌المللي و به کار گيري مراکز مطالعاتي تلاش کرده است تا در بحران خاورميانه و تحولات موسوم به بهار عربي بهترين راه کارها براي قدرت بخشيدن به سياست خارجي‌اش را در پيش گيرد اما اين همه تجربه و توانايي‌هاي فکري و مطالعاتي پس از هجوم سعودي به قطر در اين راستا به کار گرفته شده است که چگونه از اين بحران خارج شود.
از روز نخست بحران، شبکه الجزيره به کمک دول قطر آمد و توانست از ناحيه رسانه‌اي پوششي وسيع در اين رابطه به نفع قطر ارائه کند، از همين رو قطر در مقابل هجوم رسانه‌اي بي سابقه سعودي، امارات و مصر هرگز کم نياورد و توانست جنگ رسانه‌اي را به خوبي اداره کند. در کنار اين توانايي، قطر همه ارتباطات منطقه‌اي و بين‌المللي خويش را به کار انداخت و ابتدا از درون ايالات متحده آمريکا آغاز نمود تا وحدت و انسجام موجود بين سعودي و ترامپ را از بين ببرد که روند تحولات نشان داده است به چنين منظوري نيز رسيده است زيرا فعلا آمريکا چنانچه پيشتر متذکر شديم تلاش مي‌کند که در مقابل طرف‌هاي اين بحران، مسافت يکساني را اتخاذ کند.
محاصره به اهدافش نمي‌رسددر کنار اين روند، به رغم محاصره دريايي،زميني و هوايي قطر از سوي سعودي و هم پيمانانش اما اين حربه نيز چندان موثر واقع نشد زيرا قطر به اندازه کافي منابع مالي دارد تا بتواند نيازهاي داخلي خود را از مبادي ديگر تامين کند و اين برنامه نيز شکل عملي به خود گرفت. علاوه بر اين، کشورهاي تحريم کننده بجز استفاده از ابزارهاي اختصاصي خود (مثل بستن مرز زميني بين سعودي و قطر يا قطع ارتباطات دريايي امارات با قطر) نتوانسته‌اند بار بين‌المللي جديدي بر دوش قطر بياندازند. از نگاه منطقه‌اي افکار عمومي کشورهاي منطقه با تبليغات سعودي نيز همراهي نکرده‌اند به خصوص آن که قطر ارتباطات ويژه‌اي با احزاب و سازمان‌هايي دارد که در کشورهاي عربي از نفوذ فکري و معنوي بالايي برخوردار هستند مثل جنبش اخوان المسلمين و جريان‌هاي حامي مقاومت اسلامي فلسطين که هرگز در مدار تبليغات سعودي عليه قطر قرار نگرفتند.

اقدامات تدافعي قطرقطر براي خروج از بحران اقتصادي به سرعت سياست‌هاي جايگزين را در پيش گرفت و تلاش کرد با ايجاد ذخائر غذايي، هرگونه تهديد رواني عليه شهروندانش را از بين ببرد. در اين ميان در يک عمليات سياسي مقابله به مثل، قطر با تکيه بر شبکه الجزيره بسياري از پرونده‌هاي مربوط به حمايت از جريانات تروريستي را باز نموده و تلاش کرد تا از نقش سعودي در آنها پرده بردارد. موضوع يمن و حمله سراسري سعودي به اين کشور نيز از جمله پرونده‌هايي بود که به عنوان مقابله به مثل قطر عليه سعودي در بخش رسانه‌اي مورد استفاده فراگير قرار گرفت.
بحران به کجا مي‌انجامد؟هيچ ترديدي نيست که قطر توانايي ايستادگي و مقاومت مالي و اقتصادي در برابر هرگونه فشار و تعميق محاصره تحميلي از سوي سعودي و امارات را دارد. جمعيت اين کشور حدود هشتصد هزار نفر است که يک ميليون دويست هزار نفر هم به عنوان نيروي کار در اين کشور از خارجي‌ها حضور دارند. درآمد ناشي از توليد نفت و گاز قطر بالغ بر شصت ميليارد دلار در سال است و براساس آمارهاي سال 2015 توليد ناخالص داخلي اين کشور صد و شصت ميليارد دلار مي‌باشد. حجم ذخاير مالي اين کشور بالغ بر سيصدو پنجاه ميليارد دلار است و بخش مهمي از منابع مالي قطر در بزرگترين پروژه‌هاي صنعتي و تجاري در آسيا، اروپا و آمريکا سرمايه گذاري شده است.
با اين همه پشتوانه‌هاي مالي سعودي و امارات نمي‌توانند هيچگونه فشار يا تهديد اقتصادي عليه اين کشور اعمال کنند مگر آن که همان تحريم‌هايي که در طول بيش از 10 سال به بهانه برنامه اتمي ايران عليه کشورمان اعمال کردند عليه قطر هم اعمال شود که در اين صورت حداقل آمريکا بايد جانب سعودي و امارات را بگيرد و از سياست بي‌طرفي خارج شود و در کنار آمريکا اتحاديه اروپا نيز تحريم‌هاي خفه کننده‌اي عليه قطر اعمال کند که چنين چيزي نيز بسيار بعيد است:
1- در شرايط کنوني هيچ دليلي وجود ندارد تا آمريکا اقدامي تحت عنوان تروريسم يا حمايت از تروريسم عليه قطر انجام دهد. اگر آمريکا اقدامي عليه قطر بنمايد آنگاه بايد اقدامي ده‌ها برابر شديدتر عليه سعودي اعمال کند. اين در حالي است که پرونده سعودي در موضوعاتي همچون القاعده و شکل گيري داعش براساس انديشه‌هاي افراطي مذهبي بسيار سنگين است. علاوه بر اين شمشير بران و تيز "قانون جاستا" همچنان به عنوان تهديدي بزرگ از سوي آمريکا عليه سعودي بلند است و هر آن ممکن است بر سر آنها فرود آيد. اين قانون توسط مجلس سنا و مجلس نمايندگان آمريکا در دوران اوباما به تصويب رسيده و سعودي را موظف مي‌کند که به دليل حادثه 11 سپتامبر 2001 و حمله به برج‌هاي دوقلو توسط القاعده خسارات قربانيان اين حادثه تروريستي را بپردازد. اگر قرار باشد که آمريکا اقداماتي عليه قطر انجامد دهد آنگاه سعودي نيز بايد منتظر مجازات‌هاي مشابه عليه خودش از سوي آمريکا در آينده باشد.
2- آمريکا پس از پايگاه هوايي پنسيلوانيا، بزرگترين پايگاه هوايي‌اش در خارج از ايالات متحده را در پايگاه هوايي العديد در قطر ايجاد کرده است، با اين وجود هم دليلي ندارد تا مشکلات اساسي براي قطر ايجاد کند. علاوه بر اين که جداي از اظهارات اوليه تند دونالد ترامپ، آمريکا سياست ميانه را براي حل و فصل بحران در پيش گرفته است که مواضع وزير امور خارجه آمريکا و سفرش به حوزه کشورهاي عربي خليج فارس و ديدار از قطر مويد همين نظريه است. دست آخر آن است که آمريکا تقريبا تنها طرف خارجي خواهد بود که مي‌تواند وساطت جدي حل و فصل بحران را به شکل مرضي الطرفين اجراء کند ضمن آن که تشديد اين بحران اصلا به مصلحت سياست خارجي آمريکا نيست و لذا سعي مي‌کند ضمن جلوگيري از توسعه دايره آن به نوعي آن را مهار و حل و فصل کند.
3- اتحاديه اروپا و طرف‌هايي همچون آلمان و فرانسه بارها و بارها اعلام کرده‌اند که به شدت مخالف گسترش اين بحران بين سعودي و امارات با قطر هستند. وزير خارجه فرانسه نيز در سفري به قطر، سعودي و سپس امارات تلاش کرد تا به بحران خاتمه دهد. با آن که فرانسه به اين توفيق هنوز دست نيافته است اما اراده جدي اتحاديه اروپا براي حل بحران را نشان مي‌دهد بنابراين قطر مي‌تواند از ناحيه اتحاديه اروپا مطمئن باشد که هرگز از طرفي جانبداري نخواهد کرد بلکه تلاش مضاعفي خواهد داشت تا بحران حل شود.
4- ديپلماسي خارجي قطر پس از اين بحران نشان داده است که به رغم هجوم چند لايه سعودي و امارات و اعمال تحريم‌هاي متعدد و چند جانبه، تلاش مي‌کند تا بحران را اداره کرده و از توسعه آن به دايره‌هاي ديگر جلوگيري کند. با آن که اقدامات متقابل قطر به سياستهاي سعودي و امارات بسيار چشمگير بوده و نشان داده از هجوم سياسي و تبليغاتي عليه اين کشورها ترسي به خود راه نمي‌دهد (مثل استقرار بيش از سه هزار نفر از نيروهاي نظامي ترکيه در اين کشور يا افشاي ارتباطات سعودي با برخي مجموعه‌هاي تروريستي و يا طرح تحولات يمن از سوي شبکه الجزيره) اما سياست اصلي قطر تلاش براي حل و فصل بحران و عدم توسعه آن است. لذا از آن جهت که اراده سياسي در قطر براي حل بحران و نه توسعه آن است انتظار مي‌رود با نقش ميانه آمريکا در بين دو طرف، اين موضوع به شکلي ديپلماتيک حل شود. گرچه با شرايط کنوني اگر بحران هم به همين شکل موجود ادامه يابد اما در سايه عدم اجماع آمريکا و اتحاديه اروپا عليه قطر، اين کشور تا سالهاي سال مي‌تواند بحران را اداره کند.
5- يکي از طرف‌هايي که مي‌تواند نقش هاي غير مستقيم در بحران اعمال کند روسيه است. روسيه نيز سياست دعوت به آرامش و حل و فصل بحران از طريق گفتگو را پيشنهاد کرده است اما روشن است که در سايه فاصله زياد سياست خارجي روسيه از سعودي و امارات در منطقه خاورميانه و به خصوص سوريه، روسيه تلاش خواهد کرد از بحران کنوني به نفع حل و فصل بحران سوريه استفاده کند. دولت قطر نيز براي حفظ موازنه در سياست خارجي اش بعد از اين بحران، روسيه را وارد جريان کرده است تا بتواند از توانايي‌هاي روسيه در حل و فصل بحران استفاده کند از همين رو وزير خارجه قطر چند روز پس از آغاز تشنج در روابط قطر با سعودي و امارات به مسکو سفر کرد. بدون شک مسکو در اين بحران هرگز جانب سعودي و امارات را نمي گيرد و تلاش مي‌کند تا با ايفاي نقش بي طرف، جلوي گسترش بحران را گرفته و آن را حل کند لذا فرض ايجاد نوعي حمايت از سعودي و امارات در اين بحران از سوي مسکو محال است و قطر از اين بايت خيالش راحت است.
6- ايران و ترکيه دو عامل منطقه‌اي و البته بسيار مهم در کنار اين بحران قلمداد مي‌شوند. ايران سياستي منطقي را در پيش گرفته است و تحت هيچ شرايطي از مواضع سعودي و امارات حمايت نمي‌کند اما در عين حال در سايه بحران نظامي و امنيتي در خاورميانه به شدت مخالف گسترش اين پرونده است لذا از همه طرف‌ها خواسته است به ميز گفتگو و مذاکرات روي آورند. در کنار اين امر، سياست حمايت از قطر در چهارچوب بازکردن مرزهاي دريايي و هوايي براي رساندن محصولات غذايي به قطر را اتخاذ کرده زيرا ايران با استفاده از اهرم محاصره اقتصادي تحت هر عنواني مخالف است و معتقد است اين کار به ملت‌ها آسيب مي‌رساند. اما ترکيه مواضع بسيار سخت‌تري در حمايت از قطر اتخاذ کرده و نيروهاي نظامي هم به قطر اعزام تا احتمال هرگونه دخالت نظامي از سوي سعودي و امارات را در قطر سد کند. اين اقدام ترکيه حتما با مشورت و موافقت آمريکا هم بوده است. همين امر نشان مي‌دهد آمريکا هرگز وارد بازي سعودي و امارات عليه قطر نمي‌شود.
بنابراين دو کشور مهم منطقه‌اي يعني ايران و ترکيه نيز از سياست‌هاي مشترک سعودي امارات عليه قطر هرگز حمايت نمي‌کنند و از اين بابت هم خيال قطر راحت است.
7- سعودي به خوبي آگاه است که تشديد بحران عليه قطر مي‌تواند مواضعش در قبال پرونده‌هاي باز در خاروميانه همچون بحران سوريه و يمن را به شدت تضعيف کند. از اين امر، آمريکا و ديگر طرف‌هاي بين‌المللي نيز به خوبي آگاه هستند لذا بعيد است بحران را به پرونده اي لاينحل تبديل کند و ناچار است در سايه مواضع طرف‌هاي بين‌المللي و منطقه اي دايره تشديد بحران را محدود کند و همين امر دست سياست خارجي قطر را در اداره موضوع باز مي‌گذارد.
8- ادامه بحران در روابط سعودي و امارات با قطر مي‌تواند موجب تزلزل در پايه‌هاي شوراي همکاري خليج فارس گردد. اين در حالي است که کويت نقش ميانجيگري در بحران را در پيش گرفته و عمان نيز موضعي بي طرفانه در بحران را در پيش گرفته و ناوگان هوايي و بنادر خود را همچنان به سوي قطر باز گذاشته است. همين امر حتما بايد سعودي را ترغيب کند که به شکلي مناسب به بحران خاتمه دهد. قطر نيز با علم به همين امر و با تکيه بر حفظ يکپارچگي شوراي همکاري، در سياست خارجي خود به عنوان يک نقطه قوت براي اداره بحران استفاده مي‌کند.
گزارش از خبرنگار ايسنا: علي منتظري
انتهاي پيام

منبع: خبرگزاری آریا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۵۰۰۳۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

گفت‌وگوی نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه با «خاجی»

به گزارش خبرگزاری مهر، «گیر پدرسون» نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه امروز سه شنبه (۱۱ اردیبهشت ۱۴٠۳) با علی اصغر خاجی، مشاور ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی گفتگو کرد.

طرفین در این دیدار در رابطه با آخرین تحولات سوریه از جمله لزوم اتخاذ رهیافت های جدید جهت کمک به بهبود وضعیت انسانی، مبارزه با تروریسم و همچنین استمرار فرآیند سیاسی سوریه گفتگو و تبادل نظر کردند.

خاجی در ادامه این گفتگوها، با ابراز نگرانی از بحران انسانی سوریه اظهار داشت، جنایات رژیم صهیونیستی در قبال مردم مظلوم فلسطین و همچنین تجاوزات مستمر این رژیم به سوریه و لبنان تمامی معادلات منطقه را در بحران فرو برده است و روند پیشرفت تحولات سوریه را دچار خدشه کرده است.

کد خبر 6093197 نفیسه عبدالهی