به نقل از «الف»

«دلوز»؛ ریدار دیو؛ ترجمه‌ی فریبرز مجیدی؛ علمی و فرهنگی مهجور دیروز، محبوب امروز

تاریخ انتشار: ۱۰ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۳۸۵۷۹۲

«دلوز»

نویسنده: ریدار دیو

ترجمه: فریبرز مجیدی

ناشر: علمی و فرهنگی، چاپ اول 1396

     

**

      

میشل فوکو معتقد بود: «این قرن (قرن بیستم) قرن دلوز خواهد بود». با این که نظر فوکو چندان دور از واقعیت نبود، اما تا آغاز قرن بیست و یکم، در ایران کمتر کسی ژیل دلوز را به درستی می‌شناخت. آنقدر مهجور بود که نه کتاب‌هایش به فارسی ترجمه شده بود و نه حتی مقالاتی که بواسطه آن بتوان از این فیلسوف مهم و تاثیرگذار معاصر، شناخت درستی پیدا کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در بهترین حالت جز چند اشاره گذرا در دل مقالاتی تئوریک درباره او چیزی به فارسی یافت نمی‌شد؛ اما به یکباره ورق برگشت. در نیمه دوم دهه هفتاد دلوز در ایران کشف شد و به یکباره از چنان شهرتی برخوردار شد که چند سال بعد، به هر جا که نگاه می‌کردیم، کتابی، مقاله ای، حرفی و ردی از او می‌دیدیم!

انگار در ایران همه منتظر یک تلنگر بودند تا جبران کم توجهی گذشته را بکنند. چهار نوامبر ۱۹۹۵،که ژیل دلوز از پنجره آپارتمانش در پاریس پایین پرید و به زندگی خود پایان داد، هنوز در ایران شهرتی نداشت، اما کمی بعد به یکباره از چنان شهرتی برخوردار شد که به دوست اندیشمند و معروفش میشل فوکو پهلو می‌زد. پس دور از انتظار نیست اگر به تناسب این شهرت آثار گوناگونی هم درباره زندگی و اندیشه او منتشر شده‌اند. با این حال اما آنچه کمتر در مورد دلوز احساس می‌شود شناختی توام با آگاهی دقیق از آرای فلسفی اوست. اما در این راستا یکی از بهترین کتاب‌ها درباره دلوز که به فارسی درآمده اثری است از ریدار دیو که با ترجمه فریبرز مجیدی و به همت نشر علمی فرهنگی منتشر شده است.

آنچه کتاب «دلوز» اثر ریدار دیو را به اثری در خور اعتنا بدل می‌سازد، رویکردی است که در این اثر به نیت نوشتن کتابی مقدماتی درباره دلوز در پیش گرفته است. نویسنده روی دو جنبه کلیدی فلسفه دلوز متمرکز شده است و بستری را تدارک دیده تا  فلسفه دلوز ،نخست به عنوان نظامی فلسفی و دوم به عنوان تلاشی انتقادی در معرض دید مخاطب قرار گیرد.

دلوز با وجود تنوع حوزه‌هایی که در آنها به فلسفه‌ورزی پرداخته، از نظام فلسفی خاص خود برخوردار بود و در واقع تنوع و گستردگی حوزه‌هایی که بدان‌ها اشاره کرده، حاصل بکارگیری این اندیشه به عنوان تلاشی انتقادی بود که با بردن نظام فلسفی خود در حوزه ادبیات و هنر بدان شکل داده بود.

اگر بخواهیم واقعبینانه به این ماجرا نگاه کنیم، شهرت ژیل دلوز بیش از هرچیز مدیون میراث فلسفی برجای مانده از اوست. میراثی که به تدریج رشته‌های آکادمیک متعددی را متأثر ساخت؛ رشته‌هایی نظیر فلسفه قاره‌ای، مطالعات سینمایی، نظریه‌‌های ادبی، نقد فرهنگی، نظریه‌های اجتماعی و سیاسی، مطالعات مسائل دگرباشان، نظریه‌ی هنر و معماری و...

وسعت دامنه تاثیرات ژیل دلوز ناشی از علاقه او به مطالعه در حوزه‌های مختلف و ایده گرفتن از این پرسه زنی‌های مطالعاتی بود. او به شکلی خلاقانه پای فلسفه و نظریات فیلسوفان بزرگی مانند نیچه، برگسون، فوکو، کانت، هیوم، لاکان، لایبنیتس، مارکس و اسپینوزا را به ساحت هنر و ادبیات می‌کشید و با تلقی هنرمندانی گوناگون از کافکا، بیکن و هیچکاک گرفته تا آیزنشتاین و هرتزوک، در می‌آمیخت. افزون براین‌ها نباید از تاثیر فلسفه‌ورزی‌های او در حوزه سینما غافل شد. دلوز به قدرت تصویر آگاه بود و پیش‌بینی می‌کرد که آینده بیش از هر هنری به سینما تعلق خواهد داشت که وسعت مخاطبان و دامنه تاثیرگذاری‌اش بسیار گسترده بود. او در آثار بسیاری مستقیم و غیر مستقیم به نظریه‌پردازی جدی در این حوزه پرداخت، کاری تا آن زمان کمتر توسط فیلسوفان بزرگ انجام شده بود و همین ویژگی بر دایره شهرت تاثیرگذاری نظریاتش افزوده است.

 ریدار دیو در این کتاب نشان می‌دهد نظام فلسفی دلوز، شامل فلسفه‌ای است درباره ذهن و جایگاه آن در واقعیت. «این فلسفه ذهن در حوزه‌های گوناگون واقعیت اجتماعی و شناخت‌شناسی کاربرد دارد و به پیدایش مجموعه‌ای از نظریه‌های بدیع در زمینه زبان، تمایلات جنسی، هنر، سیاست و تاریخ و علم می‌انجامد. تلاش انتقادی به این نظام و کاربردهایش نیرو می‌بخشد و در فلسفه دلوز راجع به برخی از مستحکم‌ترین، جا افتاده‌ترین و پردامنه‌ترین معتقدات ما درباره اندیشه ، تجربه، و واقعیت پرسش‌هایی مطرح می‌شود و هدف نهایی دلوز از این پرسش افکنی، خلق نوعی انقلاب و تغییری بنیادین در چگونگی اندیشیدن ما است.

کتاب حاضر افزون بر مقدمه جامع و خواندنی ریدار دیو درباره فلسفه دلوز، از شش فصل تشکیل شده، درون ماندگاری و بازنمایی، نشانه شناسی فرهنگی، تاریخچه ای از فاعل شناسایی جدید، هستی شناسی اجتماع فلسفه و هنر  و نتیجه گیری: موضوع فلسفه.

ریدار دیو در این کتاب به سیر تحول نظام فکری دلوز توجهی ویژه دارد، او با تقسیم‌بندی مسیر تحول اندیشه دلوز به سه دوره به ویژگی های این نظام فکری و تاثیر پذیری و تاثیر گذاری‌اش به جریان فلسفی قرن بیستم پرداخته است و در این رهگذر اشاراتی نیز به برنامه انتقادی او در حوزه‌های نظریه سیاسی، اخلاق، زیباشناسی و شناخت‌شناسی علوم انسانی دارد.

از دیگر ویژگی‌های این کتاب بخش‌هایی است که به شرح و بررسی آرا و افکار دلوز درباره فلسفه هنر اختصاص یافته و اندیشه و هنر  فرانسیس بیکن، نقاش مشهور ایرلندی و فرانتس کافکا از نگاه دلوز پرداخته که نوع نگاه او به این دوچهره به روشنی نشان دهنده دیدگاه‌های انتقادی اوست.

ریدار دیو فعالبت فلسفی دلوز را به سه مرحله جداگانه تقسیم می‌کند: از اوایل دهه ١٩٥٠ تا حوالی ١٩٧٠ که در این دوره دلوز نظریات مبتکرانه‌ای درباره زمان، زبان، نشانه‌ها و رابطه میان اندیشه و واقعیت ارائه داد و موقعیتش را در مقام فیلسوف و استاد تثبیت کرد. از ١٩٧٠ تا اوایل دهه ١٩٨٠ که او همکاری نزدیکی با فلیکس گاتاری داشت و آنها کتاب مهمی درباره چیستی فلسفه نوشتند. و سرانجام از١٩٨٠ تا ١٩٩٥ که در این دوره، همکاری او با گاتاری کمرنگ شد و او به تنهایی سلسله کتاب‌هایی درباره هنر و حرفه فلسفه نوشت. ریدار دیو در این کتاب به سیر تحول فلسفه دلوز با رعایت ترتیب زمانی پرداخته و با مرور این سه دوره نشان نشان می‌دهد چگونه  دلوز علم‌شناسی و متافیزیکی را که در در ابتدای زیست فکری خود پایه‌گذاری کرده بود با همکاری گاتاری به صورت اصولی متافیزیکی و نشانه‌شناختی در راستای یک نظریه‌ اجتماعی کلی و صوری به کار می‌بندد.

ریدار دیو اگر چه کتاب خود را با دید ارائه اثری مقدماتی نوشته است، اما پیچیدگی های نظریات دلوز و تنوع و گستردگی این نظریات از یکسو و پرداخت دقیق و غنی نویسنده از دیگر سو، کتاب حاضر را به اثری بدل کرده است که مطالعه آن اگرچه بسیار سودمند اما نیازمند آشنایی نسبی با مباحث فلسفی است. بنابراین برای علاقمندان پیگیر فلسفه و دانشجویان این رشته بهترین گزینه برای کسب شناخت مقدماتی و درست از فلسفه دلوز محسوب می‌شود.

منبع: الف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۳۸۵۷۹۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نکوداشت محمدرضا سنگری در دزفول

آیین نکوداشت ادیب دزفول دکتر محمدرضا سنگری در حسینیه ثارالله دزفول با حضور آحاد مردم و مسولان استانی و کشوری در شهرستان دزفول برگزار شد. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از دزفول، آیین نکوداشت ادیب دزفول دکتر محمدرضا سنگری در حسینیه ثارالله دزفول با حضور آحاد مردم و مسولان استانی و کشوری در شهرستان دزفول برگزار شد.

وی در این مراسم با بیان اینکه خود را لایق این نکوداشت نمی‌داند، اظهار داشت: سکونت در کنار رودخانه دزفول، کتاب‌های فراوانی از بالادست برای من داشت که ایام کودکی با این کتاب های از آب گرفته مانوس بودم.

سنگری با بیان اینکه فضای معنوی دزفول از جمله ابعاد این شهر است که کمتر به آن پرداخته شده است گفت: اگر کسی طالب علم باشد، همه اشیا و حوادث، معلم او خواهد بود.

وی افزود: همه ارکان عالم معلم انسان است و شاگرد خوب کسی است که این درس ها را به خوبی درک کند و از این درس‌ها بهره گیری کند.

این عاشورا پژوهش برجسته، پرهیز از نگاه بسته در مسایل مورد تاکید قرار داد و گفت: حفظ نسل کنونی نیازمند باز کردن آغوش بر روی آنها است.

 محمدرضا سنگری استاد و ادیب برجسته کشوری در ادامه با گرامیداشت استاد شهید مرتضی مطهری اظهار داشت: معلم خوب نقش ارزنده ای در شکل گیری شخصیت افراد دارد و اگر آبرویی دارم به واسطه داشتن معلمان بسیار خوب است.

سنگری اجتناب از خودبینی را رمز بزرگی دانست و ادامه داد: کسانی که بر وجود خود خط می کشند، خداوند زیر نام آنها خط پررنگی می کشد و این رمز بزرگی و عظمت ابالفضل(ع) است.

وی در ادامه  افزود: همه چیز من گره خورده با حسین(ع) است و دوست دارم بر کفن نام «اباعبدالله(ع)» و بر قبرم کلمه «معلم» نقش ببندد.

به گزارش تسنیم، در حاشیه این آیین که با حضور حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد،‌ نمایشگاهی از آثار تالیفی این مولف و استاد برجسته ادبیات کشور برپا شد.

محمدرضا سنگری در اولین روز آبان 1333 هجری شمسی در خانواده ای اهل دین، ادب و معرفت د درفول دیده به جهان گشود. وی تمام دوران کودکی، نوجوانی، جوانی و بسیاری از سال های پس از آن را در دزفول گذراند و از مبارزان جوان پیش از انقلاب و رزمنده و مبلغ موثر سال های دفاع مقدس است.

سنگری، پس از پایان تحصیل در مقطع کاردانی در سال 1354 به عنوان معلم ادبیات به استخدام آموزش پرورش درآمد و پس از آن در سال 1373 با گذراندن مراتب عالی علمی موفق به اخذ درجه دکتری در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران شد.

سنگری یکی از پژوهشگران عاشورایی برجسته کشور است که سوابقی نظیر عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، عضو شورای نویسندگان کتاب مطالعات اجتماعی، مدیر دفتر هنر و ادبیات عاشورایی حوزه هنری، عضو گروه ادبیات انقلاب اسلامی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مدیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، عضو شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی و دبیر علمی کتاب سال عاشورا را دارد.

عضو شورای مشاوران تربیتی سازمان پژوهش و برنامه ریزی، عضو شورای فرهنگی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، عضو گروه پژوهشی ادبیات پژوهشگاه بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، عضو هیات مدیره کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، رئیس شورای علمی بنیاد دعبل خزاعی، عضو هیات امنای دانشگاه علوم پزشکی دزفول، دبیر علمی جشنواره شعر غدیر بنیاد بین المللی غدیر، دبیر علمی کتاب ربع قرن دفاع مقدس، دبیر علمی جشنواره کتاب سال دفاع مقدس، عضو هیات امنای بسیج هنرمندان کشور و داور 10ها جشنواره و سوگواره شعر، داستان، تحقیق، پژوهش و مقاله نگاری نیز از دیگر سوابق اجرایی وی هستند.

این پژوهشگر برجسته، مولف بیش از 100 عنوان کتاب از جمله نظیر سوگ سرخ، سرچشمه امید، در قلمرو راز، نافله باغ، ادبیات معاصر، جاده سجاده و روزنه‌ای به دنیای نوجوانی است. وی همچنین در تألیف 30 جلد کتاب درسی ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان و کتاب‌های راهنمای معلم مشارکت داشته است. 

انتهای پیام/735/.