گفتوگو با آمن خادمی، سازنده‌ي عروسک لیلی منطقه‌ي ممسني لیلی عروسکی با موهای مادران
تاریخ انتشار: ۱۹ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۹۹۴۵۰۶
کودک و نوجوان > فرهنگی - اجتماعی - نیلوفر شهسواریان:
از چند هزار سال پیش در بین اقوام لر در ایران زندگی می‌کرده، ولی گویی در سی سال گذشته، به فراموشی سپرده شده است. لیلى، عروسکى با موهاى مادران نمونه‌هایى از عروسک‌هاى لیلى لیلى، عروسکى با موهاى مادران نمونه‌هایى از لیلى‌هاى بدون نقاشى صورت
لیلى، عروسکى با موهاى مادران نمونه‌هایى از عروسک‌هاى مهرآب و ماه‌بى‌بى
لیلى، عروسکى با موهاى مادران آمن خادمى و عروسک‌هایش
حالا «عروسک ليلي» يك حامي به‌نام «آمن خادمي» دارد که عزم‌كرده گرد و غبار غفلت را از سر و روي او بتكاند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
آمن خادمي كه اين عروسك را دوباره ساخته، براي گفتوگو مرا به نشست «ليلي و دليار؛ عروسک قصه‌هاي قوم لر» در «خانه‌ي عروسکي ماهور» دعوت مي‌کند. او با ذوق و اشتياق خاصي در لباس محلي لري در يک عصر پاييزي حاضر شده و از ليلي مي‌گويد.
بعد از نشست، سؤال‌هايم را با او در ميان مي‌گذارم. خادمي فارغ‌التحصيل رشته‌ي روزنامه‌نگاري از دانشگاه تهران است و يک سالي مي‌شود که روزنامه‌نگاري را تقريباً کنار گذاشته است و به اين حرفه‌ي کم‌تر توجه‌شده مي‌پردازد.
به گفته‌ي آمن خادمي، ساخت و استفاده از اين عروسک کهن قديم‌ترها در ميان خانواده‌هاي ايراني رايج بوده و بزرگ‌ترها آن را به‌عنوان عيدي، در جشن نوروز به دخترانشان هديه مي‌داده‌اند.
او مي‌گويد: «موهاي عروسک ليلي از موي طبيعي مادران درست مي‌شد و مادران بخشي از لباسشان را به تن عروسک مي‌کردند تا وقتي که براي کار به طبيعت مي‌رفتند، دخترشان احساس تنهايي و غريبي نکند.»
نکته‌ي مهمي که هنوز هم براي بچه‌ها جالب است، متحرک‌بودن عروسک است که دست‌هايش با يک نخ، بالا و پايين مي‌رود. ريشه‌ي کلمه‌ي ليلي در زبان لري «ليل» است، به‌معناي با ناز راه رفتن و خراميدن.
آمن خادمي درباره‌ي اجزاي سازنده‌ي عروسک مي‌گويد: «بدنه‌ي عروسک ليلي از نيِ توخالي ساخته شده و طبق تحقيقات ما از تفسير مثنوي مولوي، نشان‌دهنده انسان کامل است. بيت «بشنو از ني چون حکايت مي‌کند/ از جدايي‌ها شکايت مي‌کند» طبق تفسير آقاي کريم زماني، نشان مي‌دهد که انسان خالي از تعلقات مادي، به ني توخالي تشبيه مي‌شود؛ مانند ليلي خودمان.
دليل ديگر اين است که در منطقه‌ي زاگرس، زادگاه ليلي، مردم چادر و کپر درست مي‌کردند و مواد آن از ني توخالي بوده است.»
اما چه مي‌شود که خادمي به سراغ اين عروسک‌ها مي‌رود؟
ماجراي تلخي دارد و به دو سال پيش باز مي‌گردد. خواهر وسطي آمن خادمي از دنيا مي‌رود و بعد از آن، رفت و آمد آن‌ها به زادگاهشان نورآباد ممسني در استان فارس بيش‌تر مي‌شود. در اين منطقه وقتي جواني فوت مي‌کند، مراسم مفصلي مي‌گيرند.
او در رفت و آمد به بازار متوجه مي شود كه نمونه‌ي پلاستيکي اين عروسک‌ها وجود دارد. اين عروسك‌هاي پلاستيكي ظاهر جالبي نداشتند، هرچند لباس قشنگي تنشان بود. او به خواهر کوچکش «آوا» مي‌گويد كه چندتا از آن‌ها را برايش بخرد.
وقتي آمن بچه بود، خانمي برايشان عروسك درست مي‌کرد، اما حالا زنده نيست. چندين روستا را مي‌گردند تا اين‌که «خاله‌شاهزاده» را پيدا مي‌کنند که چارچوب عروسک را درست مي‌کرد. آمن ده تا عروسک سفارش مي‌دهد و بقيه‌ي اجزا را خودش مي‌سازد.
به تهران مي‌آيد و آن‌ها را به آشنايانش هديه مي‌دهد كه از دريافت اين هديه شگفت‌زده مي‌شوند. براي اين‌که آوا در غم از دست‌دادن خواهر غصه نخورد؛ خانواده‌ي خادمي تشويقش مي‌کنند كه ساخت عروسک ليلي را ياد بگيرد.
آوا ابتدا مخالفت مي‌كند، اما حالا ماهي 150 عروسک مي‌سازد. اين بانوي خوش‌ذوق به فکر ساختن «دليار» هم افتاده است، عروسکي با لباس مردانه و محلي لري که با ليلي يک خانواده‌ي با اصالت را تشکيل داده‌اند و عروسک قنداقي «پله‌پيچ» شده حاصل ازدواجشان است.
اين عروسک‌ها مناسب کودکان بالاي پنج سال است، اما خادمي همين خانواده را با بافت پارچه و پنبه براي کودکان زير پنج سال تدارک ديده است. او به‌تازگي از ليلي مينياتوري به نام «لال بهيگ» و به اندازه‌ي هشت سانتي‌متر هم رونمايي کرده است.
بيگ يا لال بهيگ به نوعي از عروسک ليلي گفته مي‌شود که دست و پا ندارد و نمونه‌ي ابتدايي‌تري نسبت به ليلي محسوب مي‌شود و معمولاً وسيله‌ي بازي بچه‌ها بوده که خود بچه‌ها آن را مي‌ساختند.
عروسک ليلي ثبت ملي شده، ولي به‌گفته‌ي خادمي لازم است بيش‌تر مورد حمايت قرار گيرد تا ميان خانواده‌ها بيش‌تر شناخته شود. او مي‌گويد: «از طرف خانه‌ي بوم‌گردي«ماه‌بي‌بي» در اردکان يزد، مأمور شد كه عروسک اردکاني توليد کند.
بعد از تحقيقات منطقه‌اي، «مهرآب» به‌معناي علاقه‌مند به آب را ساخت که به‌خاطر ارزش آب در منطقه چنين نامي دارد و ماه‌بي‌بي را هم انتخاب کرد چون از نام بي‌بي در يزد، زياد استفاده مي‌شده است.
«عروسک بي‌بي کُگ» نيز از عروسک‌هاي اردکاني است که مردم در سفره‌هاي آييني قديمي از آن استفاده مي‌كردند و اخيراً به دست خادمي احيا شده و دوباره به دنياي عروسک‌هاي ايراني بازگشته است.»
در همین زمینه: تفریح بی‌پایان تاکردن کاغذ! تابلوهایی برای پوشیدن! تابلوهایی برای نوشیدن!منبع: همشهری آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۹۹۴۵۰۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
افتتاح دو نمایشگاه نقشه های تاریخی و کهن خلیج فارس و عروسک های بومی اقوام ایرانی
به گزارش حوزه فرهنگ و هنر خبرگزاری تقریب، همایش روز ملی خلیج فارس و افتتاح دو نمایشگاه با حضور فرماندار بندرماهشهر، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خوزستان، رییس اداره میراث فرهنگی بندرماهشهر، مشاور وزیر میراث فرهنگی و مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی، نماینده اداره کل پایگاه های وزارت میراث فرهنگی و سایر مسئولین شهرستانی و استانی در بندرماهشهر افتتاح شد.
فریدون بندری فرماندار بندرماهشهر اظهار کرد: در آستانه روز ملی خلیج فارس برنامه های متنوعی در سطح شهرستان بندرماهشهر اجرا شد. بندرماهشهر ظرفیت بسیار زیادی ابعاد مختلف ارائه تاریخ و فرهنگ غنی خود در کرانه خلیج فارس دارد.
فرماندار بندرماهشهر گفت: افتتاحیه دو نمایشگاه را در روز ملی خلیج فارس داشته ایم. در گستره خلیج فارس تنوع فرهنگی بسیاری وجود دارد، این تنوع فرهنگی در قالب نمایشگاه نقشه های تاریخی خلیج فارس از دوران باستان تا اخرین تغییر و تحولات خلیج فارس و نمایشگاه عروسک های زیبای اقوام ایران که برآیندی از فرهنگ های متنوع و منحصر به فرد است، در معرض دید عموم قرار گرفته است.
سارا عبادی رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بندرماهشهر بیان داشت: از حمایت و همکاری فرمانداری بندرماهشهر، منطقه سوم دریایی سپاه پاسداران، شرکت عملیات غیرصنعتی، پتروشیمی بندرامام، موسسه فرهنگی هنری آوای نصر ایرانیان، کانون فرهنگی هنری دایا، موسسه آموزشی گردشگری فراز علم و دانش پارس، پژوهشگاه میراث فرهنگی، دریابانی و شیلات کمال تشکر را داریم.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بندرماهشهر افزود: نمایشگاه نقشه های تاریخی و کهن خلیج فارس با این وسعت و اهمیت نقشه ها و نمایشگاه عروسک های بومی اقوام ایران برای اولین بار است که در استان خوزستان در بندرماهشهر برگزار می شود.
علیرضا ایزدی مشاور وزیر میراث فرهنگی و مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی بیان داشت: باعث خوشحالی است که روز بزرگداشت خلیج فارس در بندرماهشهر حضور داشته ایم. همدلی و همراهی مسئولین و مردم باعث اتفاقات خوب در این شهر شده و افتتاح دو نمایشگاه بسیار ارزشمند قابل تامل است.
غلامعباس اویسی مدیر موسسه فرهنگی هنری آوای نصر ایرانیان برگزار کننده دو نمایشگاه نقشه های تاریخی و کهن خلیج فارس و نمایشگاه عروسک های بومی اقوام ایران زمین بیان داشت: خلیج فارس جان ما هست و با توجه به هجمه های رسانه ای که در این سال ها بر نام خلیج فارس بود تصمیم گرفتیم برای آشنایی نسل جدید یا z برنامه های در کناره خلیج فارس در بندرماهشهر برگزار کنیم که خوشبختانه مورد استقبال فراوان نسل نوجوان و جوانان شهر قرار گرفت
همایش بزرگداشت روز ملی خلیج فارس از منظر پژوهش های مردم شناسی نیز در بندرماهشهر با حضور اساتید پژوهشکده مردم شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور، ژیلا مشیری، زهرا زارع، مریم کیان، گیتی دشتکی و نازنین نوری نژاد برگزار شد.
دو نمایشگاه نقشه های تاریخی و کهن خلیج فارس و عروسک های بومی اقوام ایران، از تاریخ ۱۰ الی ۱۳ اردیبهشت از ساعت ۱۷ الی ۲۲ در فرهنگسرای فردوسی بندرماهشهر دایر بود.
انتهای پیام/
جزئیات جدید از دزدیده شدن دختر ۴ ساله کلالهای؛ کارگر ۳۵ ساله قصد فروش یسنا را داشت