«جنگنامه نادر»؛ الماس‌خان کندوله‌ای؛ ترجمه‌ی مظهر ادوای؛ ققنوس حماسه نادرشاه افشار
تاریخ انتشار: ۲۳ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۰۴۵۳۶۷
«جنگنامه نادر»
(به زبان هورامی)
نویسنده: الماس‌خان کندوله‌ای
مصحح و مترجم: مظهر ادوای
ناشر: ققنوس، چاپ اول 1396
583 صفحه، 55000 تومان
*****
نادرشاه افشار (1067-1126 ه.ش) جنگ‌های زیادی با عثمانیان داشت. شروع جدی این جنگ‌ها با محاصره بغداد آغاز شد. نادرشاه موفق می‌شود عثمانیان را در اولین گام شکست دهد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
او در آن‌جا آثار متعددی از خود به‌جای می‌گذارد. او از شاعران برجسته دوران نادری است که در آثارش رزم و بزم را با هم درآمیخته است. همه آثار خود را به نظم و نیز به زبان هورامی سروده است. زبان هورامی یکی از زبان‌های غرب ایران و ناحیه کردستان است. آثار او که امروزه نسخه‌های آن‌ها موجود است، عبارتند از: شاهنامه هورامی، منظومه خسرو و شیرین، منظومه گربه و موش، مناجات‌نامه، زمستان‌نامه و مجموعه‌ی پراکنده‌ای از اشعار. علاوه بر این‌ها جنگنامه نادر هم هست که شاید مهم‌ترین اثر او باشد. الماس‌خان خود می‌گوید که در مدت یک ماه این حماسه را به نظم سروده است.
این حماسه از دوران قبل از ظهور نادرشاه آغاز می‌شود. کتاب با حمله افغان‌ها به سرکردگی محمود افغان به ایران و متلاشی‌کردن حکومت صفویه آغاز می‌شود. همچنین روی‌کارآمدن اشرف افغان و ماجرای طمع‌کردن روسیه و عثمانیان ذکر می‌شود و آن‌گاه نوبت به قیام نادرشاه افشار از خراسان می‌رسد. ماجرای جنگ‌های گوناگون نادرشاه با هندی‌ها، ازبک‌ها و عثمانیان به تفصیل و با ذکر جزئیات نقل می‌شود. در این میان، جنگ‌های او با عثمانیان بیش از همه مورد توجه است که عاقبت به انعقاد قرارداد صلح منجر شد. پایان حماسه نیز مرگ نادرشاه است. سراسر اثر نیز با ذکر فجایع وحشتناک و مصائب هولناک و قتل‌های دردناک و تجاوزهای دهشتناک پرشده است. به‌خاطر جنگ و دعوای قدرت، چه‌ها که بر سر آن انسان‌ها نرفت! اگرچه امروز هیچ صدایی از آن نعره‌ها و فریادهای دردناک شنیده نمی‌شود. حتی نقل این‌گونه امور هم برای یک انسان راحت نیست، چه رسد به اینکه آن‌ها را ببیند یا با دست خود انجام دهد. الماس‌خان هم برای اینکه خود را کنار بکشد، ترفند جالبی به‌کار می‌گیرد؛ روایت ماجراها به این صورت است که همه رویدادها از زبان یک قلعه حکایت می‌شود! در ابیات اولیه می‌خوانیم که الماس‌خان در صبحی دلپذیر تصمیم می‌گیرد که برای گردش به صحرا برود. در همان وقت با قلعه‌ی مخروبه‌ای روبه‌رو می‌شود که در اطراف کرمانشاه است و نام آن را قلعه بنجول ذکر می‌کند. این قلعه توسط نادرشاه ساخته شده و پس از دوران پرماجرای جنگ‌های نادری و پس از مرگ او به این حال‌وروز افتاده است. قلعه زبان باز می‌کند و سر صحبت با این قلعه سخنگو باز می‌شود و سپس ماجراهای جنگ‌های نادرشاه را برای الماس‌خان حکایت می‌کند. پایان‌بخش حماسه بعد از مرگ نادرشاه افشار هم ماجرای خراب‌شدن قلعه است و اینکه چه کسی و چرا آن را ویران ساخت. لذا الماس‌خان در سرودن این حماسه از تکنیک‌های هنری و ادبی هم غافل نمانده است.
این حماسه علاوه بر ارزش ادبی و زبان‌شناختی والایی که دارد، از اهمیت تاریخی چشمگیری نیز برخوردار است؛ زیرا مطالب مهمی در آن ذکر می‌شود؛ مواردی همچون: نام‌بردن از سرداران، طوایف، مکان‌ها، توصیف رجزخوانی‌های نادرشاه با پاشاهای عثمانی، توصیف میدان جنگ، شرح جزئیات جنگ همچون اسب‌ها و ابزارهای جنگی، ذکر ارقام و اعداد سپاهیان و کشته‌شدگان و اسیران. به‌طور کلی الماس‌خان در این حماسه به مطالبی اشاره می‌کند که حتی در کتاب‌های تاریخی نیز مغفول مانده است. همچنین با توجه به اینکه خود او در نبردها حضور داشته و از نزدیک وقایع را مشاهده کرده است، نمی‌توان سخنان و گزارش‌های او را درباره ماجراها نادیده گرفت. نکته جالب توجه هم این است که با وجود اینکه نادرشاه الماس‌خان را به شدت تنبیه کرد و آن بلا را هم بر سرش آورد، اما هیچ مذمتی درباره او روا نمی‌دارد و به‌طور کلی شجاعت و دلاوری او را می‌ستاید. البته به اشتباهات او هم اشاره می کند، اما بدون هیچ‌گونه کینه و توهینی. این امر نه‌تنها اخلاق و انصاف الماس‌خان را نشان می‌دهد، بلکه بر ارزش و اعتبار اثر او نیز می‌افزاید. به‌ویژه اینکه الماس‌خان این حماسه را بعد از مرگ نادرشاه سروده است و در آن زمان از خشم او در امان بود و اگر می‌خواست می‌توانست با خیالی آسوده سخنان بدی در حق او بگوید.
طبیعی است که بیشتر خوانندگان از زبان هورامی چیزی ندانند و نتوانند متن را بفهمند. به همین دلیل، مصحح این حماسه همه ابیات را به فارسی ترجمه کرده است. همچنین مطالب تکمیلی را از دیگر منابع تاریخی معتبر به گزارش‌های الماس‌خان افزوده است تا تصویر بهتر و کامل‌تری از ماجراها برای خواننده حاصل شود. برای فهم بهتر متن اصلی، واژه‌نامه‌ای در انتهای کتاب تهیه شده است که معنای فارسی کلمات هورامی را بیان می‌کند. نمایه‌ای نیز افزوده شده است که اصطلاحات، نام‌های افراد، مکان‌ها و اشیاء را نیز دربردارد.
منبع: الف
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۰۴۵۳۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عملیات حفاری تونل گردنه الماس سرعت می‌گیرد
سید جواد یحیی‌زاده در جلسه بررسی آخرین وضعیت پروژه احداث تونل الماس واقع در محور ارتباطی خلخال به اسالم که با حضور فرماندار تالش و جمعی از مسئولین استان‌های اردبیل و گیلان در محل کارگاه این پروژه برگزار شد افزود: عملیات حفاری تونل الماس از سمت خلخال در دست اجراست و به طور میانگین روزانه یک متر به پیش می‌رود.
او با بیان اینکه تاکنون ۴۵ متر از تونل اول ۲ کیلومتر حفاری شده است، گفت: در صورت رفع مشکل معارض از سمت گیلان توسط فرمانداری شهرستان تالش و با توجه به اعلام آمادگی پیمانکار مجری پروژه برای اجرای تونل از دو سمت خلخال و گیلان سرعت احداث تونل به چهار متر افزایش خواهد یافت.
فرماندار خلخال گفت: وجود حداقل ۲۰ واحد دامداری و یا مسکونی معارض در خروجی‌های تونل ۱ و تونل ۲ واقع در منطقه کرمان شهرستان تالش مانع از آغاز عملیات اجرایی در استان گیلان شده و بر اساس توافق به عمل آمده با فرماندار تالش و مسئولین این شهرستان به زودی زمینه رفع معارض و آغاز عملیات اجرایی تونل از سمت گیلان فراهم خواهد شد.
به گفته یحیی زاده عملیات اجرایی تونل حذف گردنه الماس از ششم مهرماه سال گذشته با برآورد ۹ هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال اعتبار آغاز و بر اساس قرارداد منعقد شده باید ظرف ۴۸ ماه مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
او گفت: طول مسیر تونل شماره یک هزار و ۷۸۸ متر و طول تونل شماره دو ۲۸۸ متر است و ۲ هزار و ۵۰۰ متر مسیر راه جایگزین با هدف حذف نقاط حادثه خیز جاده احداث می‌شود.
یحیی زاده ادامه داد: با بهره‌برداری از این پروژه در کنار حذف پنج قطعه حادثه خیز از طول مسیر راه ارتباطی خلخال به اسالم، هشت و نیم کیلومتر از مسیر ۷۵ کیلومتری خلخال تا شهر آسالم در استان گیلان کاهش می‌یابد.
همچنین در این جلسه موذنی فرماندار شهرستان تالش استان گیلان برای هرگونه همکاری جهت رفع مشکل معارض پروژه و فراهم شدن زمینه آغاز احداث تونل از سمت گیلان قول مساعد داد.
باشگاه خبرنگاران جوان اردبیل اردبیل
اعلام زمان و مکان بررسی مدارک آزمون استخدامی آموزگاری در فارس